10. WDRAŻANIE, MONITORING I RAPORTOWANIE PLANU
10.1. Ocena ryzyka związanego z realizacją Programu
Wybór działań i środków powinien opierać się na ocenie ryzyka związanego z ich zastosowaniem (zwłaszcza wówczas, gdy planowane są znaczące inwestycje): w jakim stopniu jest prawdopodobne, że dane działanie się nie powiedzie lub też nie przyniesie oczekiwanych rezultatów? Jaki będzie wpływ takiej sytuacji na realizację założonych celów? Jak można temu zaradzić?
Ryzyko można oszacować używając konwencjonalnych technik zarządzania jakością. Na końcu zidentyfikowane ryzyko musi zostać ocenione i albo zaaprobowane, albo odrzucone.
Przeprowadzenie analizy ryzyka dla Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Biała wiąże się z identyfikacją ryzyk:
- wskazaniem ryzyk które wpływają na realizację Planu, - określeniem źródeł ryzyk: wewnętrznych i zewnętrznych, - określeniem przyczyn i skutków wystąpienia ryzyk.
Wykonywana analiza ryzyk dla Planu wymaga oszacowanie ryzyka, przy którym należy uwzględnić:
- prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka, - skutki wystąpienia ryzyka,
- rangę ryzyka.
Przy ocenie ryzyka uwzględniane są następujące czynniki:
- wcześniejsze wystąpienia (czy ryzyko ujawniło się wcześniej), - prawdopodobieństwo,
- skutek,
- zasoby i umiejętności, - czas, koszt, jakość.
Estymacja ryzyka metodami analitycznymi nie jest łatwa, ponieważ najczęściej dotyczy oceny przyszłych zdarzeń o charakterze jednorazowym, które nie mają precedensów i przez to trudno je opisać analitycznie. Konieczne jest oszacowanie tak dokładne, jakie jest dostępne w danej sytuacji. Dla każdego zidentyfikowanego ryzyka należy ocenić potencjalne skutki jego wystąpienia. Najczęściej dotyczą one głównych parametrów Planu: zakresu, kosztów i czasu realizacji. Do ilościowej oceny najwygodniej jest stosować miary względne, wyrażające udział przewidywanych skutków w całkowitym czasie lub całkowitym koszcie Planu.
W ocenie skutków ryzyka uwzględnia się „wrażliwość” Planu, oceniając jego odporność na zagrożenia (jest to trudno wymierna cecha).
Przedstawiona poniżej tabela określająca ryzyka, ich prawdopodobieństwa i skutki – oraz finalnie rangi poszczególnych ryzyk dla Planu. Opis używanych w tabeli symboli:
PR – prawdopodobieństwo ryzyka:
- prawie niemożliwe: <0,01 - mało prawdopodobne: 0,01-0,1 - umiarkowanie możliwe: 0,1-0,2 - prawdopodobne: 0,2-0,5 - prawie pewne: >0,5
SR – skutki ryzyka (dla każdego zidentyfikowanego ryzyka należy w drodze odrębnej analizy ocenić potencjalne skutki jego wystąpienia:
- nieznaczne: <0,1 % - mało znaczące: 0,1 %-1 % - umiarkowane: 1 % - 10 % - poważne: 10 % - 50 % - bardzo poważne: >50 %
RR – ranga ryzyka: iloczyn prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka (PR) i skutków ryzyka (SR) RR = PR x SR
Rangi ryzyk umożliwiają uporządkowanie zidentyfikowanych oraz oszacowanych ryzyk ze względu na ich znaczenie dla Planu. Kolorem czerwonym zaznaczono w tabeli wyznaczone ryzyka w obrębie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, obarczone największą rangą ryzyka, do których po przeprowadzonej analizie zalicza się:
- wysokie ceny ekologicznych nośników energii,
- wysokie ceny zakupu i instalacji urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii, - brak wystarczających środków finansowych na realizację zadań inwestycyjnych.
Tabela 26. Tabela ryzyk dla Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Biała.
Lp Opis
prawdopodobieństwa
Zidentyfikowane
ryzyko Opis ryzyka PR Skutki
ryzyka Opis skutku SR RR Możliwości minimalizacji
1. prawdopodobne
Brak wystarczających środków finansowych na
realizację zadań inwestycyjnych
Realizacja zadań pociąga za sobą zwykle duże środki finansowe,
najczęściej nie jest możliwe zrealizowanie zadania bez
Podjęcie w odpowiednim czasie starań o wyszukanie i pozyskanie środków na realizację zadań, prawidłowe zaczynając od tych, które w pierwszej kolejności będą
przynosić największe oszczędności w zużyciu energii, przy jak najniższych nakładach, a w dalszym ciągu aby środki uzyskane z oszczędności mogły
być przeznaczone na kolejne działania.
2. prawdopodobne Niewystarczające poparcie społeczne
Dotyczy zwłaszcza zmiany nawyków związanych np.. ze spalaniem odpadów w paleniskach domowych.
0,5 umiarkowane
Niska świadomość ekologiczna mieszkańców, w dalszym ciągu
spalane będą odpady w paleniskach domowych.
5 % 0,025
Kontynuacja działań związanych z edukacją ekologiczną, szkodliwym wpływem niskiej emisji na oraz promocja Planu
ograniczania niskiej emisji na terenie gminy
3. mało prawdopodobne Brak współpracy z sąsiednimi gminami
Sąsiednie gminy mogą nie wykazywać chęci współpracy np. w
zakresie wspólnego finansowania transportu publicznego
0,1 mało znaczące
Niewykorzystane możliwości połączenia działań i efektów związanych ze wspólnym zorganizowaniem np. transportu
publicznego.
1 % 0,001
Podjęcie starań o wyznaczenie wspólnych celów do
Realizacja uzależniona od dostępności środków zewnętrznych
oraz poprawności składanych wniosków.
0,2 poważne
Brak środków zewnętrznych na realizację najważniejszych zadań skutkować będzie przesunięciem
ich w czasie lub brakiem realizacji. liczby pojazdów, a co za
tym idzie niezrealizowanie
podstawowego wskaźnika Planu
W gminie są budowane nowe domy, następuje wzrost liczby liczby
pojazdów. 0,8 poważne
Wzrost liczby budynków mieszkalnych i pojazdów powoduje dodatkową emisję, nawet pod warunkiem, iż nowe
budynki realizowane są w ekologicznych technologiach, a nowe pojazdy spełniają nowe
40 % 0,32
Lp Opis
prawdopodobieństwa
Zidentyfikowane
ryzyko Opis ryzyka PR Skutki
ryzyka Opis skutku SR RR Możliwości minimalizacji
normy emisji spalin.
6. prawie pewne
Wysokie ceny ekologicznych nośników
energii
Obecnie w dalszym ciągu węgiel kamienny pozostaje jednym z
najtańszych nośników energii. 0,9 bardzo poważne
Część mieszkańców nie będzie sobie mogła pozwolić na przejście na droższy rodzaj
nośnika energii.
W odniesieniu do czasu zwrotu
poniesionej inwestycji. 0,7 poważne
Część mieszkańców nie będzie sobie mogła pozwolić na zakup nowego urządzenia (kotła) lub montaż urządzeń dodatkowych (np.. paneli słonecznych i ogniw
fotowoltaicznych).
70 % 0,49
Uwzględnienie w Planie możliwości uzyskania dotacji lub
niskooprocentowanych
Zależne od poziomu zamożności
mieszkańców. 0,2 poważne
Część mieszkańców nie będzie sobie mogła pozwolić na wykonanie termomodernizacji
Proces praktycznie niezależny od działań gminy, zmiany klimatu są
coraz bardziej zauważalne. 0,2 umiarkowane
Coraz bardziej mroźne zimy i gorące lata powodują konieczność intensywnego
ogrzewania w zimie i konieczności wykorzystywania
urządzeń chłodzących (klimatyzatorów) w lecie.
5 % 0,01
Brak możliwości wpływu - jedynie uświadamianie
10. mało prawdopodobne
Zmiany priorytetów realizacyjnych w gminie,
wynikające z sytuacji gospodarczej kraju
Decyzje podejmuje Rada Miejska w
zależności od bieżących priorytetów. 0,1 poważne
Niezrealizowane najważniejsze w priorytetach realizacyjnych na
kolejne lata, wpisanie zadań inwestycyjnych do Wieloletniej
Prognozy Finansowej Gminy.
11. umiarkowane Niekorzystne zmiany w przepisach i ustawach
Wprowadzane nowe regulacje z harmonogramu działań, brak
efektów ograniczenia niskiej emisji.
20 % 0,04 Prowadzenie monitoringu aktów prawnych.