ochrona środowiska

167

runków, jakim powinna odpowiadać woda do picia 1 na potrzeby gospodarcze /Dz. Ü.

Br 18, poz,72/. Kwalifikacji urządzać lub oblektćw poboru wody Jako posiadających wodę dobrą, niepewną lub złą, dokonano na podstawie analiz flzyczno-chemicznych, badać bakteriologicznych, jak rćwnieł oceny stanu sanitarnego miejsca poboru wo­

dy, etanu technicznego urządzać pobierających wodę Itp.

9. Informacje o źródłach 1 wielkości emisji zanieczyszczać powietrza atmosfe­

rycznego /tabl. 8/ dotyczą tzw. punktowych źródeł emisji zanieczyszczeń, do któ­

rych zaliczono zakłady /w tym rćwnieł tzw. energetyki zawodowej/ wnoszące opłaty za wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza atmosferycznego w wy­

sokości 800 1 więcej tys. zł rocznie, a dla województwa katowickiego 1 krakowskie­

go o 100 % wyższe według stawek zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 1986 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska 1 wprowadzanie w nim zmian /Dz.U. Kr 7, poz. 40/.

Ze względu na zmianę kryterium z uznaniowego przez terenowe organy administracji paćstwowej stopnia wojewódzkiego za szczególnie uciążliwe dla środowiska na kry­

terium opłat 1 objęcie nimi 54 rodzajów zanieczyszczać wprowadzanych przez zakła­

dy do powietrza atmosferycznego zamiast dotychczasowych 39 oraz znaczny wzrost liczhy Jednostek sprawozdawczych, dane za 1986 r. nie są porównywalne z danymi za lata poprzednie.

Dane o emisji pyłów dotyczą: popiołu lotnego, pyłów metalurgicznych, pyłów z produkcji cementu, pyłów z produkcji nawozów oraz pyłu krzemowego 1 sadzy.

Dano o emisji gazów dotyczą: dwutlenku siarki, tlenku węgla, tlenków azotu, siarkowodoru, dwusiarczku węgla, kwasu siarkowego, chloru, węglowodorów oraz in­

nych rodzajów zanieczyszczeń gazowych /bez dwutlenku węgla/ wymienionych w za­

łączniku nr 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 stycznia logg r. /Dz.O. Br 7, poz. 40/.

Dane o ilości zanieczyszczeń pyłowych i gazowych zatrzymanych obrazują ilość zanieczyszczać zredukowanych w poszczególnych rodzajach urządzeń do ochrony po­

wietrza atmosferycznego, zainstalowanych w zakładach szczególnie uciążliwych dla atmosfery. Podstawę do określenia tych informacji stanowiły: pomiary skutecznoś­

ci działania urządzeń; ewidencja masy pyłów usuwanych z urządzeń; ustalenia sza­

cunkowe oparte na znajomości skuteczności eksploatacyjnej poszczególnych urzą­

dzeń, przepływie gazów w jednostce czasu oraz dyspozycyjności poszczególnych urządzeń.

Wskaźnik redukcji zanieczyszczeń pyłowych /gazowych/ wyraża procentowy stosu­

nek ilości zanieczyszczeń pyłowych /gazowych/ zatrzymanych w urządzeniach oczysz­

czających do ilości wytworzonych zanieczyszczeń pyłowych /gazowych/ w charakte­

ryzowanym przedziale czasowym, Im wartość tego wskaźnika jest bliższa 100 tym większy i o wyższej skuteczności działania potencjał ochronny /w stosunku do po­

trzeb/, pozostający w dyspozycji źródła zanieczyszczeń /zakładu/ i mniejsza Jego uciążliwość dla czystości powietrza atmosferycznego.

Z uwagi na niepełną porównywalność danych o emisji zanieczyszczeń między kolej­

nymi latami, wynikającą m. in. ze zmiany zbiorowości badanych zakładów, zastępo­

wania metod szacunkowych pomiarami, obejmowania przez -składy kontrolą nowych rodzajów zanieczyszczeń, zmiany w stanach emisji scharakteryzowano odrębnym wskaźnikiem "zwiększenie /+/, zmniejszenie /-/" określonym w warunkach porówny­

walnych z rokiem poprzednim, tj, dla tych samych zakładów 1 rodzajów zanieczysz­

czeń obliczonych według tych samych metod.

168 Dsial II

10. Orb« o ilości 1 rodzajach odpadów przemysłowych uciążliwych dla środowiska /tahl. 10/ dotyczą zakładów przemysłowych wytwarzających w ciągu roku 1 tya. ton 1 więcej odpadów uciążliwych dla środowiska luh posiadających nagromadzone na awolo terenie 1 min ton 1 więcej odpadów hez względu na llośó odpadów wytworzo­

nych w ciągu roku.

W związku ze zmianą dotychczasowego kryterium wynoszącego 5 tys. 1 więcej ton odpodów wytworzonych w ciągu roku oraz z wprowadzeniem nowej klasyfikacji odpadów uciążliwych dla środowiska w tryb e rozporządzenia Sady Ministrów z dnia 13 sty­

cznia 1986 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowa­

dzanie w nim zmian /Dz.C. Sr 7, poz. 40/ dane s tego zakresu za 1986 r. nie są porównywalne z danymi za lata poprzednie.

Przez odpady rozumie się zużyte przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe, powstające w związku z bytowaniem człowieka lub działalnością gospodarczą, nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym pows­

tały i uciążliwe dla środowiska. Do odpadów uciążliwych dla środowiska nie zali­

cza się nadkładu powstałego w górnictwie odkrywkowym.

Dane o odpadach przemysłowych nagromadzonych dotyczą ilości odpadów zalegają­

cych na terenach zakładów według stanu w ko/.cu roku w wyniku składowania w roku sprawozdawczym i w latach poprzednich.

Dane o odpadach wykorzystanych gospodarczo dotyczą ilości odpadów zużytkowanych w zakładach dla własnych celów, sprzedanych, przekazanych nieodpłatnie jako su­

rowce wtórne, a także ilości odpadów wykorzystanych na cele nieprzemysłowe /do niwelacji terenu, podsadzania wyrobisk pokopalnianych podziemnych, wypełniania wyrobisk odkrywkowych, niecek, osiadań itp. celów rekultywacyjnych/, co wlazeło się z ich umiejscowieniem w środowisku.

Przez odpady unieszkodliwione należy rozumieć ilośó odpadów poddanych zabiegom technologicznym, polegającym na neutralizacji chemicznej, spalaniu, kompostowa­

niu itp. z ogólnej ilości odpadów wytworzonych w okresie sprawozdawczym.

Przez odpady składowane należy rozum!eó ilość odpadów odprowadzonych na naziem­

ne lub podziemne wysypiska, bałdy lub stawy osadowe własne lub innych jednostek /np. na wysypiska komunalne/, z ogólnej ilości odpadów wytworzonych w roku spra­

wozdawczym.

11. Dane z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu /tabl. 13- 1'T/ informują o pod­

stawowych formach i przedsięwzięciach związanych z zachowaniem, restytuowaniem i właściwym wykorzystaniem zasobów oraz obiektów przyrody żywej i nieożywionej, których istnienie leży w interesie publicznym, m. in. ze względu ra ich szcze­

gólną rolę ekologiczną, rzadkość występowania albo znaczenie naukowe, historyczne wychowawcze, estetyczne luh inne wartości społeczne. Ochrona przyrody i krajobra­

zu polega r.a tworzeniu parków narodowych i rezerwatów przyrody, uznaniu ze pomni­

ki przyrody osobnych tworów przyrody i ich skupień, wprowadzeniu ochrony gatunko­

wej roślin i zwierząt zagrożonych w swym bycie lub rzadko występujących, tworze­

niu parków krajobrazowych i wyznaczaniu obszarów chronionego krajobrazu.

kark krajobrazowy jest przestrzennie wydzielonym obszarem o ściśle określonych granicach, poddanym ochronie ze względu na nieprzeciętne właściwości naturalne środowiska przyrodniczego oraz wysokie walory estetyczne i turystyczne krajobra­

zu. Ba terenie parku obowiązuje zakaz lokalizacji inwestycji, które powodują de­

gradacje walorów środowiska przez zanieczyszczenie wody, powietrza, gleby /np.za­

kłady przemysłowe, fermy hodowlane, kopalnie podziemne i odkrywkowe/. Znaczne

Stan i ochrona środowi«ta 169

ograniczenia wprowadzane ną w zakresie prowadzenia robdt wodno-melioracyjnych, lmreetyejl turystycznych, budownictwa i rozbudowy Infrastruktury technicznej.

Ograniczenia dotyczące gospodarki rolnej 1 leśnej sprowadzają się do przestrze­

gania zasad racjonalnego prowadzenia tej działalności w sposób nie powodujący de­

gradacji naturalnych walorda przyrodniczych. Ha uwagę zasługuje np. ograniczenie chemizacji środowiska.

Rezerwaty przyrody chronią fragmenty przyrody mało zmienionej przez człowieka.

Wyróżnia się rezerwaty częściowe 1 ścisłe. W rezerwatach ścisłych chroniona jest cała przyroda 1 zakazane aą wszelkie czynności gospodarcze. W rezerwatach częś­

ciowych chronione są tylko niektóre składniki przyrody, a czynności gospodarcze aą w odpowiedni sposób ograniczone.

Obszar obronionego krajobrazu jest przestrzennie wydzieloną jednostką o ściśle określonych granicach poddaną ochronie ze względu na mało zniekształcone środo­

wisko przyrodnicze, zachowujące zdolności równowagi biologicznej. Ha obszarach chronionego krajobrazu ule powinny byd lokalizowana zakłady przemysłowe uciążli­

we dla środowiska. Zabronione jest fizyczne i chemiczne zanieczyszczanie środo­

wiska.

Pomnik przyrody jest wyróżniającym się tworem przyrody lub skupiskiem tworów przyrody żywej i nieożywionej, o szczególnej wartości pod względem przyrodniczym, naukowym, historycznym, pamiątkowym lub krajobrazowym.

lasy ochronne są to obszary leśne, których głównym zadaniem Jest zachowanie na danym terenie i w jego otoczeniu nie zmienionych stosunków glebowych, klimatycz­

nych, wodnych, a także estetyczno-krajobrazowych.

12. Dane o nakładach i efektach rzeczowych inwestycji ochrony środowiska /tabl.

18,19/ dotyczą: ochrony wód, ochrony powietrza atmosferycznego, unieszkodliwia­

nia i zagospodarowania odpadów przemysłowych oraz rekultywacji terenów ich skła­

dowania, a ponadto od 1986 r. pozostałych kierunków działalności inwestycyjnej np: ochrony przed hasłem, inwestycji związanych z ochroną przyrody, budowy urzą­

dzeń, laboratoriów 1 stacji kontrolno-pomiarowych.

Do Inwestycji związanych z ochroną wód zalicza się urządzenia do oczyszczania ścieków przemysłowych, komunalnych, wód opadowych oraz zanieczyszczonych wód ko­

palnianych odprowadzanych bezpośrednio do wód powierzchniowych. Obejmują one:

oczyszczalnie ścieków lub ich elementy, urządzenia do rolniczego /leśnego/ wyko­

rzystania ścieków, do utylizacji, gromadzenia 1 transportu wód zasolonych, do gromadzenia ścieków, jak również wyposażenie oczyszczalni ścieków w urządzenia 1 aparaturę kontrolno-pomiarową w przypadkach, gdy nie Jest ono ujęte w kosztach budowy oczyszczalni ścieków.

Do inwestycji związanych z ochroną powietrza atmosferycznego zalicza się insta­

lacje z zastosowaniem reakcji chemicznych przemian do substancji mniej uciążli­

wych dla środowiska wraz z kompletnym wyposażeniem 1 zespołem koniecznych urzą­

dzeń pomocniczych zapewniających prawidłową ich eksploatację. Ponadto zalicza się urządzenia i aparaturę zapewniające zmniejszenie ilości bądź stężeń powstających oraz emitowanych zanieczyszczeń, zadanie związane z urządzaniem etref ochronnych oraz wyposażenie w aparaturę kontrolno-pomiarową zanieczyszczeń nowietrza.

Hie ujmuje się urządzeń redukujących zanieczyszczenia, a stanowiących integral­

ną częśó procesu technologicznego zapewniającą odpowiednią jakośó surowców i pół­

produktów dla kolejnych etapów produkcji. Dotyczy te również instalowania wszel­

kiego rodzaju urządzeń poeiocnlczych niezbędnych ze względów technologicznych czt naukowych zakładu produkcyjnego.

170 Dział U

Do inwestycji związanych z unieszkodliwieniem i zagospodarowanien odpadów zali­

cza sięi

- gospodarczo wykorzystanie odpadów, tj. metody i sposoby, w wyniku których nas­

tępuje wyraźna redukcja ilościowa odpadów wytwarzanych bądź nagromadzonych na składowiskach, np. wykorzystanie odpadów do budowy nasypów drogowych, kolejo­

wych, do podsadzania wyrobisk kopalnianych oraz wykorzystanie i przeróbkę odpa­

dów przez zakłady przemysłowe,

- unieszkodliwianie odpadów, tj. metody 1 sposoby, w wyniku których następuje re­

dukcja jakościowa szkodliwości odpadów dla środowiska, czyli zmniejszenie ła­

dunku zanieczyszczeń wprowadzanych z odpadami do powierzchniowych warstw ziemi, - uporządkowanie składowisk odpadów w powierzchniowych warstwach ziemi, tj.budo­

wa stawów osadowych, zbiorników betonowych, przędzenie stref ochronnych wokół składowisk,

- rekultywację składowisk, hałd, wysypisk i stawów osadowych obejmująca etap za­

kończonej rekultywacji biologicznej bądź przekazanie zrekultywowanej powierzchni do zagospodarowania.

Do inwestycji związanych z, gospodarką wodną zaliczono: ujęcia służące do poboru wody powierzchniowej, podziemnej i kopalnianej, łącznic z urządzeniami uzdatniają­

cymi i doprowadzającymi wodę do zakładu lub do budynków mieszkalnych, zbiorniki wodne retencyjne, regulację rzek, zabudowę potoków górskich, obwałowania przeciw­

powodziowe, stacjo pomp na zawałach i na obszarach depresyjnych.

13. Dane o poborze wody, ściekach, zanieczyszczeniach powietrza atmosferycznego oraz o odpadach przemysłowych uciążliwych dla środowiska mają charakter szacun­

kowy.

TA3L. 1/59/. STAN WflDBUCYJNY 1 ŻUJ ANT W KIERUNKACH fiYKORZYSTABTA poumzcmn sojewodztca

1980 1986

»YSZCZBCbLNIEHIB

ot an ewidencyjny /w końcu roku/

przyrost /+/ lub uby­

tek I-I w hektarach w stosunku do roku

w ha

1980 1984 1985

POTIERZCHNIA

ogoma .... 416845 100,0 0,58 416845 100,0 0,56 w tyio:

Użytki rolne . . 262455 60,6 0.35 249904 60,0 0,34 -2471 -589 -318 lasy i zadrze­

wienia .... 122836 29,5 0,17 ₁₂₃₆₃₄ 29,7 0,17 798 133 68

Body ... 3856 0,9 0,01 4140 1,0 0,01 284 60 26

Użytki kopalne 1547 0.4 0 1788 0.4 0 241 48 69

Tereny: komuni­

kacyjne 17407 _4,2 0,02 17666 4,2 0,02 259 73 22

osiedlo­

we. . . 14248 3,4 0,02 15338 3.7 0,02 1090 355 208

nieużytki . . . 1794 0,4 0 1692 0,4 0 -102 -36 -35