Odbiorcy i zasięg terytorialny działań organizacji – stan obecny

Jedną z cech charakterystycznych polskiej w Niemczech jest jej heterogeniczność, która wynika między innymi z tego, że Polskie migracje do Niemiec odbywały się w falach (Nowosielski, 2012). Heterogeniczność ta znajduje swoje odbicie także w tym do jakich grup kierowane są działania organizacji. Dane przedstawione w tabeli 5. wskazują, że zainteresowanie organizacji nie jest rozłożone równomiernie. Stosunkowo najrzadziej adresatami działań organizacji są potomkowie imigrantów z XIX w. (a więc de facto potomkowie polskiej przedwojennej mniejszości narodowej) – 4 z 24 badanych organizacji wskazało na tę grupę – oraz potomkowie imigrantów sprzed II wojny światowej – 3 wskazania. Podobnie migranci „marcowi” oraz ci, którzy przybyli do Niemiec w latach 70. XX w. są dla organizacji mniej ważnymi grupami odbiorców – odpowiednio wskazało je 4 i 9 stowarzyszeń.

Więcej, bo 11 stowarzyszeń, wskazało, jako grupę odbiorców na Polaków i ich potomków, którzy osiedlili się w Niemczech bezpośrednio po II wojnie światowej.

W większości wypadków chodzi o tzw. Dipisów. Podobna liczba stowarzyszeń (10) wskazała jako grupę odbiorców migrantów poakcesyjnych.

Najczęściej wskazywane przez organizacje grupy docelowe to te, które osiedliły się w Niemczech w latach 80. i 90. XX w. W obu przypadkach było to 16 stowarzyszeń.

Tabela 5. Grupy imigrantów z Polski, które są głównymi adresatami działań organizacji

Grupa Liczebność Procent

Potomkowie imigrantów z XIX w. 4 16,7

Potomkowie imigrantów sprzed II wojny światowej 3 12,5 Imigranci i ich potomkowie, którzy osiedlili się w

Niemczech bezpośrednio po II wojnie światowej 11 45,8

Imigranci „marcowi” z 1968 roku 4 16,7

Imigranci z lat 70. 9 37,5

Imigranci „solidarnościowi” i polityczni z lat 80. 16 66,7 Imigranci zarobkowi z lat 90 i początku następnej

dekady (do 2004) 16 66,7

Imigranci poakcesyjni 10 41,7

Inne grupy 8 33,3

Trudno powiedzieć 3 12,5

Można było wybrać więcej niż jedną odpowiedź.

Źródło: Sondaż instytucjonalny.

W czasie sondażu instytucjonalnego organizacjom zadano również pytanie o liczbę odbiorców. W przypadku Niemiec na to pytanie udzieliły odpowiedzi 22 z 48 organizacji. Średnia wartość , jaka zadeklarowały stowarzyszenia wyniosła 1189 (mediana 500).

Tabela 6. Liczba odbiorców, którzy skorzystali z działań organizacji

Przedział Liczebność Procent

do 150 6 27,3

151-500 6 27,3

501-2000 6 27,3

2001-5000 4 18,1

Ogółem 22 100,0

Średnia 1189

Mediana 500

Minimum 100

Maksimum 5000

Źródło: Sondaż instytucjonalny.

Ponieważ jednym z istotnych zadań organizacji imigranckich jest wspieranie nowo przybyłych imigrantów i pomoc w adaptacji do warunków nowego kraju i społeczeństwa, w którym przyszło im żyć organizacjom w ramach sondażu instytucjonalnego zadano dodatkowe pytanie o to czy w ich ofercie są działania lub programy specjalnie skierowane do osób nowo przybyłych z Polski. Na pytanie to odpowiedziały 24 stowarzyszenia, z czego jedynie 8 potwierdziło, że takie działania prowadzi.

Kwestia odbiorców organizacji przewijała się także w badaniach case study. Profil odbiorców opisywanych przez przedstawicieli poszczególnych stowarzyszeń wyraźnie różnił się od siebie i był zależny od tego jakie cele sobie one stawiają.

Działania organizacji A skierowane są przede do dzieci w wieku szkolnym, które zainteresowane są nauką języka polskiego. Są to zarówno dzieci nowych migrantów, jak i kolejne pokolenia mieszkające już w RFN i posiadające niemieckie obywatelstwo.

Obecnie z usług organizacji korzysta ok. 250 dzieci.

Nasza skierowana jest do wszystkich dzieci, które chciałyby się uczyć języka polskiego i poznać jego historię, jego tradycje, jego religię. <3_IDI_O_POIE_Niemcy>

Grupą docelową organizacji B są przede wszystkim kobiety-migrantki. Stowarzyszenie jest otwarte na przyciąganie osób o różnych doświadczeniach, wykształceniu czy różnym wieku.

To mamy tak zróżnicowane. Tak zawsze powtarzamy, że mamy tak zróżnicowane kobiety jak jest zróżnicowane to miasto, bo mamy i w swoich szeregach i takie, które są po zawodowej szkole np., ale są, sama jestem po prawie, a nie pracuję w zawodzie i raczej nie będę, więc są i wykształcone i młode, takie, które są naprawdę w tej grupie powiedzmy 20-20 parę lat i są tutaj bez rodziny. I takie, które są w wieku średnim, mają rodziny.

Ale dużo też mamy… przychodzą też na warsztaty takie powyżej 50 lat. Bardzo dużo jest tutaj takich kobiet, także to jest bardzo, bardzo zróżnicowane.

<11_IDI_O2a_POIE_Niemcy>

Bezpośrednimi odbiorcami działań organizacji C są z kolei Polacy, którzy mają kłopoty z adaptacją w niemieckim społeczeństwie.

No odbiorcą są właśnie Polacy, też nowi imigranci, którzy przyjeżdżają i nie wiedzą jakie są ich prawa w Niemczech. Oni się w ogóle nie orientują na ten temat.

<15_IDI_O3a_POIE_Niemcy>

Grupą docelową działań organizacji E są przede wszystkim osoby identyfikujące się z polską kulturą. Według działaczy stowarzyszenia jest to dość duża grupa osób, która licznie i regularnie korzysta z oferty stowarzyszenia (od kilkuset do kilku tysięcy osób).

Jest to zbiorowość dość zróżnicowana pod kątem różnych cech społeczno-demograficznych, np. wieku, czy zawodu.

Różne. Od emerytów powiedzmy, od góry zaczynawszy mamy powiedzmy emerytów, którzy mają takie czy inne wykształcenie, czyli są byłymi nauczycielami, są byłymi dyrektorami, czy powiedzmy zastępcami w jakichś fabrykach, czy w jakichś zakładach produkcyjnych. Na dole mamy, do ludzi, którzy są powiedzmy Pani generacji, czyli młodzi.

Wykształcenie też od średniego do powiedzmy wyższego. Różnie.

<20_21_IDI_O5b_POIE_Niemcy>

Analiza studiów przypadków pokazuje, że w wielu wypadkach choć podstawowym odbiorcą pozostają migranci z Polski to organizacje są także otwarte dla osób o innej tożsamości narodowej. Szczególnie widać to w przypadku stowarzyszeń o celach bardziej pro-socjalnych, czy tez pro-integracyjnych jak, np. organizacja B, czy C.

Tak np. z Kuby, z Nigerii. Pomagamy też innym migrantom. Rosja. (…) Jesteśmy otwarci.

Często nie tylko Polacy, ale trzeba też odpowiadać na inne kultury.

<15_IDI_O3a_POIE_Niemcy>

Podobnie działająca na pograniczu polsko-niemieckim organizacja D swoją aktywność kieruje nie tylko do Polaków tam mieszkających, ale także do Niemców i innych migrantów.

Odbiorcą moich działań... mieszkańcy [nazwa miejscowości – MN] i wiosek okolicznych.

<16_IDI_O4a_POIE_Niemcy>

Do nas na spotkanie kobiet (…) przychodzą uchodźcze kobiety z Afganistanu.

<18_IDI_O4c_POIE_Niemcy>

Analiza zasięgu działania organizacji objętych sondażem instytucjonalnym wskazuje, że niemal równie często deklarują one, iż działają na poziomie krajowym (11 wskazań na 24 stowarzyszeń), lokalnym i regionalnym (po 10 wskazań), jak i dzielnicowym (8 wskazań)i krajowym.

Część organizacji (4) prowadzi swoje działania także na terenie Polski.

Najprawdopodobniej są to partnerstwa z polskimi organizacjami.

Tabela 7. Zasięg działania

Na jakim terytorium prowadzone są działania

organizacji? Liczebność Procent

Cały kraj 11 45,8

Miasta, gminy, powiatu 10 41,7

Regionu 10 41,7

Najbliższego sąsiedztwa (osiedla, dzielnicy) 8 33,3

Polski 4 16,7

Inaczej wyodrębnionego terytorium (np. parafia, tereny

przygraniczne itp.) 6 25,0

Można było wybrać więcej niż jedną odpowiedź.

Źródło: Sondaż instytucjonalny.

Badania prowadzone w ramach case study pozwalają przyjrzeć się problemowi zasięgu terytorialnego działalności organizacji w pewnym zbliżeniu. Podstawowym wnioskiem, jaki nasuwa się z analizy przepadków jest fakt, że zazwyczaj podstawową działalność stowarzyszeń prowadzona jest na dość wąskim terytorium – zazwyczaj jest to miasto, lub gmina (organizacje B,D,E). W kilku przypadkach organizacje dzięki dobrze rozwiniętej współpracy z władzami lokalnymi koncentrowały się wręcz na pojedynczych dzielnicach (B,E).

[Nazwa dzielnicy – MN]. Tam staramy się teraz najbardziej skupić, w tamtym miejscu, bo tam jest siedziba, znaczy miejsce zarejestrowania stowarzyszenia i stamtąd dostajemy jak gdyby [wsparcie – MN] (…) Tam staramy się… jest też taki warunek, żeby tam najwięcej tych projektów się odbywało. <11_IDI_O2a_POIE_Niemcy>

W pozostałych przypadkach terenem funkcjonowania był region – czyli w przypadku Niemiec kraj federacji (organizacja D) lub kilka takich krajów (A).

II.2. Działalność polskich organizacji w Niemczech