Przedstawione w dziale dane charakteryzują skalę zagrożenia i uciążliwość dla środowiska odpadów przemysłowych, komunalnych i innych, w tym odpadów niebezpiecznych oraz przedsięwzięcia w zakresie przeciwdziałania tej uciążliwości. Uciążliwość odpadów dla środowiska przejawia się przede wszystkim zanieczyszczeniem wody i gleb, skażeniem powietrza, niszczeniem walorów estetycznych i krajobrazowych, wyłączeniem z użytkowania terenów rolnych i leśnych zajmowanych pod ich składowanie.
Informacje o odpadach za 2000 r. opracowane zostały w oparciu o ustawę z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach (Dz. U. Nr 96, poz. 592) z późniejszymi zmianami oraz zgodnie z klasyfikacją odpadów wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 24 grudnia 1997 r. (Dz. U. Nr 162, poz. 1135). Dane za lata 2005–2006 opracowano w oparciu o ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) z późniejszymi zmianami, która weszła w życie 1 października 2001 r. oraz o Katalog odpadów wprowadzony w życie 1 stycznia 2002 r. rozporządzeniem Ministra Środowiska (Dz. U. z 2001 r.
Nr 112, poz. 1206). Katalog odpadów dzieli odpady na grupy, podgrupy i rodzaje, uwzględniając źródła ich powstawania. Prezentowane dane o odpadach w tabl. 1–4 dotyczą pierwszych 19 grup odpadów, tj. nie obejmują danych o odpadach komunalnych. Odpady komunalne (grupa 20 katalogu) są prezentowane w tabl. 5–7.
Dane o odpadach dotyczą jednostek wytwarzających w ciągu roku sumarycznie powyżej 1 tys. t odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) lub posiadających 1 mln t i więcej odpadów nagromadzonych.
Zawarte w dziale informacje o odpadach (z wyłączeniem odpadów komunalnych) dotyczą ilości i rodzajów:
odpadów wytworzonych w ciągu roku, z określeniem ilości odpadów poddanych odzyskowi, unieszkodliwionych, w tym składowanych na składowiskach (wysypiskach, hałdach, w stawach osadowych) własnych i innych, unieszkodliwionych termicznie, kompostowanych oraz magazynowanych czasowo,
odpadów dotychczas składowanych (nagromadzonych) na terenach zakładów, tj. zalegających na składowiskach (wysypiskach, hałdach, w stawach osadowych).
Ponadto podano informacje o terenach składowania odpadów (wysypiskach, hałdach, stawach osadowych) niezrekultywowanych i zrekultywowanych w ciągu roku.
Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii określonych w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628), których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany. Przez wytwórcę odpadów rozumie się każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów.
Przez odzysk odpadów rozumie się wszelkie działania, niestwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania.
76
Unieszkodliwianie odpadów polega na poddaniu odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. Do procesów unieszkodliwiania odpadów zalicza się m.in. składowanie na składowiskach, obróbkę w glebie i ziemi, retencję powierzchniową (np. umieszczanie odpadów na poletkach osadowych lub lagunach), termiczne przekształcanie odpadów.
Przez termiczne przekształcanie odpadów rozumie się procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zgazowywania lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisach szczegółowych.
Składowisko odpadów jest to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.
Wyróżnia się następujące typy składowisk odpadów: składowisko odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów obojętnych, składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Przez odpady składowane należy rozumieć odpady usunięte na składowiska (wysypiska, hałdy, stawy osadowe) własne zakładów lub obce.
Magazynowanie odpadów jest to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem.
Dane o odpadach dotychczas składowanych (nagromadzonych) dotyczą ilości odpadów zdeponowanych na terenach własnych zakładów w wyniku składowania w roku sprawozdawczym i w latach poprzednich.
Przez zrekultywowane tereny składowania odpadów należy rozumieć tereny, których eksploatacja została zakończona i na których zostały przeprowadzone prace polegające na nadaniu lub przywróceniu im wartości użytkowych poprzez m.in.: właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych oraz uregulowanie stosunków wodnych.
Odpady niebezpieczne są to odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska. Dane o odpadach niebezpiecznych opracowano w oparciu o Katalog odpadów.
Odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
77
TABL.1(71). ODPADYa WYTWORZONE I NAGROMADZONE ORAZ TERENY ICH SKŁADOWANIA
WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2005 2006
Zakłady wytwarzające odpady (stan w dniu 31 XII) ... 61 45 48 Odpady wytworzone (w ciągu roku) w tys. t ... 2510,1 1643,0 1846,8 poddane odzyskowib: w tysiącach ton ... 2061,5 1487,5 1678,7 w % wytworzonych ... 82,1 90,5 90,9 unieszkodliwione: w tysiącach ton ... 331,6 102,8 88,9 w % wytworzonych ... 13,2 6,3 4,8 w tym składowanec: w tysiącach ton ... 312,0 96,4 80,0 w % wytworzonych ... 12,4 5,9 4,3 magazynowane czasowod : w tysiącach ton ... 117,0 52,7 79,2
w % wytworzonych ... 4,7 3,2 4,3
Odpady dotychczas składowane (nagromadzone)e (stan w końcu
roku) w tys. t ... 29593,7 23481,8 23269,1 Odpady poddane odzyskowib z nagromadzonych do 1 stycznia
roku sprawozdawczego w tys. t ... 47,9 218,7 395,5 Tereny składowania odpadów w ha:
niezrekultywowane (stan w końcu roku) ... 222,3 234,1 234,2 zrekultywowane (w ciągu roku) ... 1,3 1,5 0,3 a Z wyłączeniem odpadów komunalnych. b Do 2001 r. – wykorzystane. c Na składowiskach (wysypiskach, hałdach i stawach osadowych) własnych i innych. d Do 2001 r. gromadzone przejściowo. e Na składowiskach (wysypiskach, hałdach i stawach osadowych) własnych.
TABL. 2(72). ODPADYa WEDŁUG RODZAJÓW W 2006 R.
Odpady wytworzone (w ciągu roku) unieszkodliwione ogółem poddane
odzyskowi razem w tym
Żużle, popioły paleniskowe i
py-ły z kotłów ... 252,3 249,3 2,1 1,6 0,9 36,4
Popioły lotne z węgla ... 600,1 593,8 6,3 6,3 – 204,5
Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania
odpadów paleniskowych ... 125,2 82,8 4,9 4,9 37,5 19003,1
Rdzenie i formy odlewnicze po
procesie odlewania ... 28,2 28,2 – – – 2466,5
Osady z klarowania wody ... 50,3 25,4 24,9 24,9 – 267,2
a Z wyłączeniem odpadów komunalnych. b Na składowiskach (wysypiskach, hałdach i stawach osadowych) własnych.
c Na składowiskach (wysypiskach, hałdach i stawach osadowych) własnych i innych.
78
TABL. 3(73). ODPADYa WYTWORZONE I NAGROMADZONE WEDŁUG POWIATÓW W 2006 R.
Odpady wytworzone (w ciągu roku) unieszkodliwione
Kędzierzyńsko-kozielski ... 300,2 207,8 36,1 35,9 56,3 19005,6 170,6
Kluczborski ... 7,9 7,5 – – 0,4 – –
Miasto na prawach powiatu –
– Opole ... 1031,8 1000,2 29,4 25,3 2,2 234,5 9,5 a Z wyłączeniem odpadów komunalnych. b Na składowiskach (wysypiskach, hałdach i stawach osadowych) własnych.
c Stan w końcu roku. d Na składowiskach (wysypiskach, hałdach i stawach osadowych) własnych i innych.
TABL. 4(74). ODPADY NIEBEZPIECZNE WYTWORZONE
2000 2005 2006
WYSZCZEGÓLNIENIE
w t
OGÓŁEM ... 3486 11524 12964 Poddane odzyskowia ... 687 1314 1801 Unieszkodliwione ... 2569 9934 8572 w tym składowane ... 0 2603 2155 Magazynowane czasowob ... 230 276 436
a Do 2001 r. wykorzystane. b Do 2001 r. gromadzone przejściowo.
Ź r ó d ł o: dane Inspekcji Ochrony Środowiska uzyskane w ramach systemu Państwowego Monitoringu Środowiska.
TABL. 5(75). ODPADY KOMUNALNEa I NIECZYSTOŚCI CIEKŁE
WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2005 2006
Odpady komunalne zebrane w t ... 332580 254571 250578 w tym z gospodarstw domowych ... 255044 199322 206775 Zdeponowane na składowiskach ... 331937 237405 237136 Unieszkodliwione biologicznie ... 229 23 – Wyselekcjonowane ... . 15762 7720
w tym:
papier i tektura ... . 1010 1271 szkło ... . 12393 3334 tworzywa sztuczne ... . 1018 1168
a Dane szacunkowe.
79
TABL. 5(75). ODPADY KOMUNALNEa I NIECZYSTOŚCI CIEKŁE (dok.)
WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2005 2006
Odpady komunalne zebrane w t (dok.) Wyselekcjonowane (dok.)
w tym:
metale ... . 32 22 tekstylia ... . – 721 Nieczystości ciekłe odebrane w dam3 ... 532 601 585 w tym z gospodarstw domowych ... 379 369 398
a Dane szacunkowe.
TABL. 6(76). SKŁADOWISKA ODPADÓW KOMUNALNYCH Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2005 2006
Składowiska czynne kontrolowane ... 49 40 36 powierzchnia w ha ... 253,1 190,2 189,0 powierzchnia zrekultywowana (w ciągu roku) w ha ... 2,5 – 2,3 Składowiska kontrolowane o zakończonej eksploatacji ... 1 5 4 powierzchnia w ha ... 25,0 36,0 5,1 powierzchnia zrekultywowana (w ciągu roku) w ha ... – – –
TABL. 7(77). ODPADY I SKŁADOWISKA (WYSYPISKA) KOMUNALNE WEDŁUG POWIATÓW Odpady zebrane (w ciągu roku) Czynne składowiska
(wysypiska) zorganizowane nieczystości ciekłe
ogółem
w tym z
gospo-darstw domowych
liczba powierz-chnia
w ha
WYSZCZEGÓLNIENIE stałe
zdepo-nowane na
składo-wiskacha w tys. t
w dam3 stan w dniu 31 XII
WOJEWÓDZTWO ... 2000 331,9 531,6 379,0 49 253,1
2005 237,4 600,6 369,1 40 190,2
2006 237,1 585,0 398,4 36 189,0
powiaty:
Brzeski ... 17,2 36,9 22,4 1 2,2 Głubczycki ... 8,5 20,6 14,5 3 10,8
Kędzierzyńsko-kozielski ... 25,0 34,2 24,4 4 14,9
Kluczborski ... 13,0 30,9 20,4 3 8,5 Krapkowicki ... 14,2 43,1 32,8 1 26,0 Namysłowski ... 10,4 27,9 19,0 2 2,0 Nyski ... 31,3 103,3 82,9 5 54,0 Oleski ... 10,4 31,7 16,8 7 11,5 Opolski ... 28,4 142,7 90,9 4 13,0 Prudnicki ... 15,6 20,1 13,3 1 7,5 Strzelecki ... 14,5 50,5 38,0 4 30,0
Miasto na prawach powiatu – Opole ... 48,6 43,1 23,0 1 8,6
a Dane szacunkowe.
80