Ogólne zagadnienia obsługi. Sprzęt do obsługi i naprawy pilarek

Eksploatacja pilarek, tak jak każdego obiektu technicznego, składa się z sys-temu użytkowania i syssys-temu obsługiwania, polegającego na utrzymaniu pilarki w stanie sprawności. Obsługiwanie podzielić można na trzy podsystemy: obsługi, diagnostyki i naprawy. Obsługa obejmuje zbiór czynności przeprowadzanych w zaplanowanych odstępach czasu, mających na celu zmniejszenie zużycia pilarki i utrzymania jej w stanie zapewniającym prawidłowe jej użytkowanie.

Stan techniczny pilarki to określony za pomocą parametrów technicznych sto-pień przydatności technicznej pilarki. Ocenie podlega pilarka jako całość i elementy pilarki. Wyróżnić przy tym możemy szereg stanów zdatności pilarki jako systemu. Dwa z nich określone są jednoznacznie – zdatna (w pełni sprawna do użytkowania), niezdatna (niesprawny jest co najmniej jeden element pilarki decydujący o możli-wości pracy pilarką; np. zerwana piła, zatarte kółko prowadzące, zatarty silnik). Stany pośrednie są trudne do rozróżnienia, dla każdego elementu mogą być różne miary niesprawności i różny wpływ tej niesprawności na zdatność całej pilarki. Dlatego też najczęściej mówimy o obiektach, co najwyżej trójstanowych, ze sta-nem pośrednim określonym dla obiektu nie w pełni sprawnego. I tak zresztą teore-tyczna analiza obiektów złożonych trójstanowych jest bardzo złożona i nie w pełni

wowe i parametry drugorzędne, których wartości pośrednie (pomiędzy granicz-nymi stanami sprawności) nie decydują o zdatności pilarki do użytkowania. Pilarka z zatępioną piłą nie jest w pełni sprawna, lecz zdatna do użytku, pilarka z piłą z pękniętym ogniwem jest niesprawna z uwagi na bezpieczeństwo pilarza, a przy zerwanej pile – niesprawna z uwagi na stan techniczny piły.

Użytkownika pilarki bezpośrednio dotyczy codzienna obsługa techniczna w czasie docierania nowej pilarki, codzienna obsługa techniczna w czasie normalnej eksploatacji, okresowa obsługa techniczna i drobne naprawy bieżące. Diagnostykę i naprawy główne prowadzić powinien warsztat serwisowy.

Narzędzia do codziennej obsługi pilarek i inne elementy wyposażenia pilarza pokazano na rysunkach 7.2 i 7.3. W zestawie tym zabrakło wkrętaka i smarownicz-ki do łożyska kółka prowadzącego i łożyska sprzęgła. Klucz uniwersalny służy do odkręcania i przykręcania pokrywy sprzęgła, świecy zapłonowej, pokrywy silnika, do napinania piły. Wkrętak służy do regulacji gaźnika, a szczotka – do czyszczenia filtru paliwa, prowadnicy, pokrywy sprzęgła, osłony wentylatora i użebrowania cylindra.

Ręczne przyrządy do pomiaru i korekty uzębienia, ostrzenia zębów tnących, roznitowania i nitowania piły stosowane przez pilarza w podręcznym warsztacie pokazano na rysunkach 7.4–7.6. Pomiar ogniw czujnikiem i suwmiarką, ostrzenie przy pomocy pilników prowadzących w precyzyjnych prowadnikach pozwalają dokładniej na utrzymanie geometrii zębów tnących, w porównaniu z narzędziami stosowanymi na zrębie.

Rys. 7.2. Zrębowe narzędzia do ręcznego ostrzenia piły [Chainsaws 1980]: 1 – imadełko do pro-wadnicy, 2 – pilnik, 3 – przykładnica z magnesem, 4 – magnes, 5 – pilnik z prowadnicą

Rys. 7.3. Zwykłe wyposażenie pilarza w czasie pracy [Chainsaws 1980]: 1 – klucz uniwersalny, 2 – pilnik, 3 – imadełko, 4 – zapasowa piła, 5 – zapasowy filtr powietrza, 6 – szczotka

Rys. 7.4. Ręczne narzędzia do ostrzenia pił żłobikowych [Katalog]: a, b – kąty ostrzenia, c – pilnik Oregon z prowadnicą, d – precyzyjna prowadnica pilnika File–N–JOINT,

Rys. 7.5. Narzędzia do korekty uzębienia pił żłobikowych [Chainsaws 1980]: a – imadełko, b – suwmiarka, c – przymiar do ograniczników, d – pilnik płaski, e – pomiar długości zębów

suwmiarką albo przymiarem drewnianym (f), g – zniżanie ogranicznika, h – zaokrąglenie krawędzi ogranicznika

Rys. 7.6. Przyrządy do wybijania i zagławiania nitów [Chainsaws 1980]: a – podstawka do rozni-towania, b – niedopuszczalne położenie ogniwa tnącego do roznirozni-towania, c – wybijak, d – zagła-wianie młotkiem, e – sprawdzanie czujnikiem zegarowym wysokości zniżenia ogranicznika,

f – szczypce Break–N–Mend do roznitowywania i nitowania pił łańcuchowych do 5/8″ W warsztatach stosuje się ostrzarki z silnikiem elektrycznym na 230 V. Ostrzarka Oregona „Jolly” (rys. 7.7–1) pobiera prąd 1,3 A, prędkość obrotowa jej tarczy 2800 obr/min, masa 6,1 kg. Ostrzarka ta wyposażona jest w 3 tarcze ostrzą-ce: jedną 145x6x22 mm – do ogranicznika posuwu, drugą 145x3x22 mm – do ostrzy zębów tnących pił o podziałkach 1/4", 0,325" i trzecią 145x4x22 mm – dla pił 3/8", 0,404". Ostrzarka „Nick the Grinder” (rys. 7.8) pobiera prąd 0,11 A, ma prędkość 4900 obr/min i masę 2,2 kg. W warsztatach stosuje się dźwigniowe urzą-dzenia do roznitowania (rys. 7.7–4) do pił o podziałkach 1/4" – 0,404", urząurzą-dzenia korbowe na statywach do nitowania (rys. 7.7–5) z kompletami do tych samych pił. Na potrzeby warsztatów, po cenach hurtowych można nabyć piły łańcuchowe w

Rys. 7.7. Zestaw narzędzi warsztatowych do urządzenia tnącego firmy Oregon Omark Inds. [katalog]: 1 – szlifierka do ostrzenia pił (ostrzarka), 2 – diamentowa wyrównarka profilu tarcz

ostrzarki, 3 – imadełko do piły, 4 – praska do roznitowywania, 5 – niciarka, 6 – statyw do rolki piły łańcuchowej

Rys. 7.8. Ostrzarka do pił żłobikowych „Nick the Grinder” (do pił o podziałce od ¼″ do 0,404″) w czasie pracy [katalog]

Diagnostyką i naprawą pilarek, z wyjątkiem drobnych napraw bieżących nie będziemy się tu zajmowali. W kursach techniki rolnej i leśnej zajmujemy się tym zwykle oddzielnie. Wspomnimy tu tylko jakie naprawy dokonuje się w pilarkach przenośnych, które zespoły są najczęściej uszkadzane awaryjnie lub uszkodzone w wyniku specyfiki pracy w lesie i jaka jest organizacyjna strona napraw.

Naprawę i diagnostykę pilarek dokonuje się zwykle w specjalnych warsztatach serwisowych, prowadzonych przez firmę produkującą pilarki lub dealerską. Część wyposażenia firmowego ma charakter uniwersalny, ale istnieje część osprzętu do-stosowanego do napraw tylko oferowanego do sprzedaży zastawu firmowego. Do zestawu wyposażenia diagnostycznego silników pilarek należą:

− obrotomierze z odczytem cyfrowym,

− przyrząd do kontroli szczelności gaźnika i skrzyni korbowej, − urządzenie do kontroli układu zapłonowego.

Do demontażu i montażu silnika niezbędny jest zestaw kluczy, ściągacz uni-wersalny, ściągacz i prasa do demontażu i montażu sprzęgła, oraz koła zamachowe-go, ściągacz do pierścieni uszczelniających, zestawy do wymontowania i montowa-nia wału korbowego, szczypce, klucze do sprzęgła, przymiary do zdejmowamontowa-nia i zakładania zabezpieczeń, oraz regulacji zapłonu, narzędzia do montażu elementów nagwintowanych, uchwyt montażowy.

Najczęstszą przyczyną uszkodzeń silnika jest niewłaściwa eksploatacja pilarki. Dotyczy to również zatarcia silnika, prowadzącego do konieczności kosztownej naprawy głównej (wymiany pary cylinder–tłok i wału korbowego wraz z łożyska-mi). Dzieje się to w wyniku:

− stosowania niewłaściwej benzyny i oleju i niewłaściwego ilościowego składu mieszanki paliwowej,

− złej regulacji gaźnika, prowadzącej do niewłaściwego składu mieszanki; zwłaszcza z uwagi na niedostateczne smarowanie silnika,

− złej obsługi filtru powietrza i powierzchni chłodzących silnika.

Inne, najczęstsze przyczyny niedomagań silnika, dotyczą układu zasilania; nie-szczelności gaźnika, cylindra i skrzyni korbowej, zanieczyszczenia gaźnika, złego wyregulowania gaźnika, uszkodzenia świecy zapłonowej. Często też uszkodzony jest rozrusznik pilarki w wyniku pęknięcia lub osłabienia sprężyny powrotnej, za-nieczyszczenia kółka linowego, uszkodzenia zabieraka.

Niebezpieczne dla pilarza i nadmiernie obciążające silnik i piłę mogą być uszkodzenia hamulca: zużycia taśmy hamulca, pęknięcia sprężyny dźwigni hamul-ca, zużycia taśmy hamulhamul-ca, pęknięcia sprężyny, zużycia mechanizmu uruchamiania hamulca. Niebezpieczne też są te uszkodzenia sprzęgła, które prowadzą do obrotów kółka napędowego na biegu jałowym silnika. Przyczyną tego może być zbyt słaba sprężyna, szczęk sprzęgła. Włączanie sprzęgła przy zbyt wysokiej prędkości obro-towej wału świadczyć może o zużyciu szczęk lub zatarciu się szczęk w prowadni-kach, zatarciu się lub zużyciu bębna sprzęgła może być przyczyną nadmiernego hamowania piły, uszkodzenia łożyska sprzęgła i tarczy sprzęgła.

mentów piły łańcuchowej (rys. 6.28) – ogniw prowadzących i łączących stopy i piętki ogniw tnących, bieżni i rowka prowadnicy (rys. 6.36b, c) są najczęściej wy-nikiem nieprawidłowego napięcia piły, niewłaściwego smarowania, nieprawidło-wego naostrzenia i zniżenia ograniczników posuwu. Awaryjne zużycie się końców-ki prowadnicy z kółkońców-kiem końców-kierunkowym polegają na pęknięciu kółka, przepaleniu końcówki lub jej rozwarstwieniu spowodowane być może niewłaściwą techniką piłowania, zbyt luźną piłą, brakiem smaru w łożysku kółka.

W zespole sterującym może nieprawidłowo działać manetka gazu – w przy-padku zanieczyszczeń, pękniętej sprężyny powrotnej przy gaźniku, pęknięcia ma-netki, niesprawnego połączenia manetki z przepustnicą. Mogą też być zużyte sprę-żyny i gumowe amortyzatory drgań, uszkodzony wyłącznik zapłonu. Nadmierny hałas silnika pilarki świadczy o uszkodzonym lub zużytym tłumiku.