i przewietrzanie pomieszczeń, charakteryzują się szczególnymi warunkami pracy.
mgr inż. Marzena Jakimowicz Zakład Konstrukcji i Elementów Budowlanych Instytut Techniki Budowlanej
na wodę opadową, o tyle w zakresie przepuszczalności powietrza wyma-gania są zdecydowanie różne.
Rozwiązania konstrukcyjne okien da-chowych i zakres ich stosowania narzucają wielostopniowy system uszczelnienia przylgowego (podwójny lub potrójny), natomiast wyłazowe okna dachowe mogą być wyposażone w jedną uszczelkę przylgową uszczel-niającą szczelinę między skrzydłem a ościeżnicą. Dodatkowo okna da-chowe, w celu zapewnienia wen-tylacji pomieszczeń i zmniejszenia zjawiska kondensacji pary wodnej na powierzchni wewnętrznej szyby, mogą być wyposażone w systemowe krat-ki wentylacyjne (ruchome regulowane ręcznie – otwieranie zamykanie) zin-tegrowane ze skrzydłem okiennym, umiejscowione w górnej części skrzy-dła, lub nawiewniki o określonych cha-rakterystykach przepływu powietrza.
Dokumentem odniesienia dla okien dachowych i wyłazowych okien da-chowych (z wyłączeniem świetlików tunelowych) jest norma wyrobu PN-eN 14351-1+A1:2010 [1]. Nor-ma ta oraz rozporządzenie Ministra
technologie
Infrastruktury [2] jednoznacznie okre-ślają sposób wprowadzania przedmio-towych wyrobów do obrotu.
Jednym z wymagań, jakie powinni spełnić producenci stolarki, w tym producenci okien dachowych, jest określenie poziomu właściwości użyt-kowych wyrobu1 w zakresie zasadni-czych charakterystyk określonych2 w tabl. Za.3b normy [1].
W przypadku okien dachowych i wy-łazowych okien dachowych dla sys-temu poświadczania zgodności 3 za-kres wstępnego badania typu, które należy wykonać przy ocenie zgodności z normą i znakowaniu CE obejmuje:
odporność na obciążenie wiatrem, odporność na obciążenie śniegiem i obciążenia stałe, reakcja na ogień, właściwości związane z oddziaływa-niem ognia zewnętrznego, wodo-
© Rafal Olechowski - Fotolia.com
szczelność, substancje niebezpiecz-ne, nośność urządzeń zabezpieczają-cych, właściwości akustyczne, przeni-kalność cieplna, właściwości związane z promieniowaniem, przepuszczalność powietrza.
W tab. 1 podano wybrane zasadnicze charakterystyki wraz z określeniem minimalnych, pośrednich i maksymal-nych klas, jakie mogą osiągnąć okna, w tym okna dachowe i wyłazowe okna dachowe. Biorąc pod uwagę zakres stosowania okien dachowych i wyła-zowych okien dachowych oraz warunki ich użytkowania zgodnie z instrukcją ITB [5], ustalony został minimalny poziom klas, które powinny spełniać przedmiotowe wyroby – zaznaczone zostało to w tab. 1 kolorem żółtym.
Zdefiniowany przez producenta po-ziom właściwości użytkowej jest
ści-śle związany z zakresem stosowania i producent ma prawo w niektórych przypadkach (nieujętych w przepi-sach krajowych) zdefiniować właści-wość użytkową jako npd – osiągi nie-określone.
Okno dachowe wg normy terminolo-gicznej [4] to okno przeznaczone do instalowania w dachach lub podobnej pochyłej strukturze. Okna dachowe mają takie same cechy jak okna insta-lowane w ścianach, w aspekcie funk-cji, mycia, konserwacji i trwałości.
Dokumentem pomocniczym dla rynku budowlanego określającym minimalne wymagania okien (w tym okien dacho-wych) jest instrukcja ITB [5], w której zaleca się w zależności od zakresu stosowania przyjmowanie następują-cych wymagań w zakresie wytrzyma-łości i szczelności:
1 Własności osiągane w odniesieniu do odpowiednich zasadniczych charakterystyk, wyrażone jako poziom lub klasa lub w sposób opisowy.
2 Te cechy wyrobu, które odnoszą się do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych.
technologie
Lp.WłaściwościKlasa lub wartość deklarowana Klasa minimalnaKlasa maksymalnaKlasy pośrednie możliwe do osiągnięcia przez wyrób 1Odporność na obciążenie wiatrem Ciśnienie próbne P1 (Pa)1 (400)Exxx (>2000)2 (800)3 (1200)4 (1600)5 (2000) 2Odporność na obciążenie wiatrem Ugięcie ramy (mm)A (≤1/150)C (≤1/300)B (≤1/200) 3Wodoszczelność Nieosłonięte (A), ciśnienie próbne (Pa)1A (0)Exx (>600)2A (50)3A (100)4A (150)5A (200)6A (250)7A (300)8A (450)9A (600) 4Wodoszczelność Osłonięte (B), ciśnienie próbne (Pa)1B (0)7B (300)2B (50)3B (100)4B (150)5B (200)6B (250) 5Odporność na uderzenie Wysokość spadania (mm) Dla okien dachowych i drzwi prze- szklonych grożących urazem
200950300450700 6Nośność urządzeń zabezpieczają- cych (N)Wartość progowa (350) 7Przepuszczalność powietrza* Maks. ciśnienie próbne (Pa) Referencyjna przep. pow. przy 100 Pa (m3/hm2) lub (m3/hm) 1 (150) (50 lub 12,50) 4 (600) (3 lub 0,75) 2 (300) (27 lub 6,75)
3 (600) (9 lub 2,25) 8Właściwości akustyczneWartości deklarowane (w Polsce patrz wartości progowe wg warunków technicznych [4]) 9Przenikalność cieplnaWartości deklarowane (w Polsce patrz wartości progowe wg warunków technicznych [4]) 10Właściwości związane z promieniowaniemWartości deklarowane 11Substancje niebezpieczneWartości deklarowane *Nie stawia się wymagań dla wyłazowych okien dachowych stosowanych w pomieszczeniach nieogrzewanych.
Tab. 1 Ι Właściwości ujęte w ITT
technologie
Tab. 2 Ι Klasyfikacja w zakresie wytrzymałości na uderzenie wg PN-EN 13049:2004 [9]
■ odporność na obciążenie wiatrem wg PN-EN 12210:2001 [6]
– klasa B (L/200) – wysokość wbu-dowania < 60 m,
– klasa C (L/300) – wysokość wbu-dowania 60–100 m,
– min. klasa 2 (800 Pa);
■ przepuszczalność powietrza wg PN-EN 12207:2001 [7]
– min. klasa 3 – okna szczelne niewy-posażone w urządzenia nawiewne – wysokość wbudowania < 55 m, – min. klasa 4 – okna szczelne
nie-wyposażone w urządzenia na-wiewne – wysokość wbudowania
55–100 m (budynki wysokościowe o ile ma zastosowanie),
– min. klasa 2 – okna wyposażone w urządzenia nawiewne,
– współczynnik infiltracji powietrza a ≤ 0,3 m3/(hmdaPa2/3) jako do-datkowe wymaganie dla okien niewyposażonych w urządzenia nawiewne (nieujęte w warunkach technicznych);
■ wodoszczelność wg PN-EN 12208:
2001 [8]
– min. klasa 4A (150 Pa) – dla okien wyposażonych i niewyposażonych w elementy nawiewne.
Szczegółowe wartości minimalnej klasy wodoszczelności dla okien dachowych i wyłazowych okien da-chowych w zależności od wysokości wbudowania i wartości obliczenio-wego obciążenia wiatrem dla dane-go obiektu należy przyjąć wg tab.
1 z [5]. Zakłada się, że minimalna wartość ciśnienia, przy którym okno pozostaje szczelne, powinna wyno-sić 0,25 wartości obliczeniowego obciążenia wiatrem określonego dla danego obiektu [5].
W przypadku przepuszczalności po-wietrza podane wyżej wartości do-tyczą okien dachowych stosowanych jedynie w pomieszczeniach ogrzewa-nych. Ze względu na fakt, że wyła-zowe okna dachowe stosowane są w pomieszczeniach nieogrzewanych w zakresie przepuszczalności powie-trza nie stawia się im wymagań.
Klasyfikacja
1 2 3 4 5
Wysokość spadania mm 200 300 450 700 950
Dalsze informacje podano w normie odniesienia PN-EN 14351-1+A1:2010 [1]
REKLAMA
technologie
Według [1] okna dachowe oraz wyłazo-we okna dachowyłazo-we powinny się charak-teryzować dodatkową cechą wytrzy-małości (zasadnicza charakterystyka wyrobu do oznakowania CE) w zakresie bezpieczeństwa użytkowania, tj. od-pornością na uderzenie. Jest to jedno z podstawowych badań wchodzących w zakres wstępnego badania typu ITT (ang. Initial Type Testing) dotyczące okien dachowych i wyłazowych okien dachowych (z wyłączeniem okien pio-nowych). Metodologia badania i klasy-fikacja oparte są na normie [9], nato-miast zakres stosowania w zależności od uzyskanego poziomu właściwości użytkowych (klasy) określa [5]. W tab.
2 podano ogólną klasyfikację w zakre-sie odporności na uderzenie dla okien (w tym okien dachowych) i drzwi ze-wnętrznych przeszklonych grożących urazem. Norma ta jednak nie podaje zakresu stosowania w zależności od uzyskanej klasy.
Zakres stosowania został określony i podany w [5]. Kryterium oceny we-dług [9] dotyczy zarówno uszkodzeń konstrukcji, wypełnienia, jak i braku możliwości oderwania lub przemiesz-czenia skrzydła okiennego. Na pod-stawie licznych badań laboratoryjnych stwierdza się, że w przypadku okien dachowych oraz wyłazowych okien dachowych niezwykle istotny, obok
konstrukcji okna, jest sposób okucia/
ryglowania skrzydła w ościeżnicy oraz zastosowany materiał okuć. W wielu przypadkach uderzenie z niewiel-kiej wysokości powoduje dynamiczne otwarcie skrzydła, co może skutko-wać zagrożeniem bezpieczeństwa użytkownika znajdującego się na da-chu celem konserwacji lub innych prac montażowych. Określenie zakresu stosowania okien dachowych w zależ-ności od uzyskanej klasy technicznej należy rozpatrywać w odniesieniu do kąta wbudowania w połać dachową.
Ustalone zostały cztery kategorie użytkowania (tab. 3).
Zgodnie z tab. 3 i instrukcją [5] mi-nimalna klasa odporności na uderze-nie to klasa 2 [9], co oznacza, że ze względu na bezpieczeństwo użytko-wania nie zaleca się stosoużytko-wania okien wbudowywanych w połać dachową, które uzyskały klasę niższą (1) lub producent w ogóle nie deklaruje tej właściwości użytkowej.
Dodatkowo stawia się wymaganie zgodnie z [3], że przeszklenie okien dachowych, których krawędź jest usytuowana na wysokości ponad 3 m nad poziomem podłogi, w budyn-kach użyteczności publicznej i zakła-dów pracy powinno być wykonane ze szkła lub innego materiału o podwyż-szonej wytrzymałości na uderzenie.