Pozostałe osiągniecia w okresie od uzyskania stopnia doktora nauk humanistycznych również miały charakter interdyscyplinarny i związane były głównie z badaniami z zakresu historii XX w. i dydaktyki historii, jak również różnymi pracami o charakterze wdrożeniowym i popularyzatorskim. Wyrazem ich jest ok. 60 publikacji naukowych i dydaktycznych, w tym jedna monografia podoktorska, 13 redagowanych samodzielnie lub współredagowanych monografii wieloautorskich, podręczniki szkolne, programy kształcenia i poradniki dydaktyczne. Warto nadmienić, że część z tych publikacji ukazała się w językach kongresowych (angielskim, niemieckim i francuskim). Natomiast miejscem wydania tekstów obcojęzycznych były, poza Polską, także: Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Republika Czeska i Stany Zjednoczone.
Tematyka moich pozostałych osiągnieć naukowo-badawczych została skupiona wokół kilku wątków problemowych, wśród których można wyróżnić dwa nurty badawcze:
historyczny i dydaktyczny, które teraz pokrótce scharakteryzuję.
a) Nurt badań historycznych
Do pierwszego nurtu należą prace historyczne związane z historią polskich Żydów okresu międzywojennego, II wojną światową, w tym głównie Holokaustem i zagładą Romów.
Tematyka tych pierwszych koncentruje się na historii społeczno-gospodarczej Polski okresu międzywojennego. Jest ona kontynuacją moich zainteresowań badawczych rozpoczętych
podczas pracy nad doktoratem, których wyniki ukazały się drukiem w książce pt. Żydzi w województwie krakowskim 1918-1939. Studia statystyczne nad aktywnością
społeczno-zawodową, Kraków 2009, ss. 302. Monografia ta była uzupełnioną i poszerzoną wersją
rozprawy doktorskiej. Po uzyskaniu stopnia doktora postanowiłem kontynuować te badania i nieco poszerzyć ich zakres tematyczny, m.in. o takie zagadnienia jak problematyka małych
miast. Ich wyniki opublikowałem w 6 artykułach: Z badań nad problematyką małych miast w województwie krakowskim w okresie międzywojennym, ”Annales Universitatis Paedagogicae
Cracoviensis. Studia Historica”, 2013, z. 14, s. 342-353; Stowarzyszenie Rękodzielników Żydowskich Szomer Umonim w Krakowie – jego rozwój i działalność w okresie międzywojennym, [w:] Kraków. Studia z dziejów miasta. W 750 rocznicę lokacji, J. Rajman (red.), Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2007, s. 221-236; Żydowska
26
prasa zawodowa i jej rola w rozwoju aktywności społeczno-gospodarczej kupców i rzemieślników małopolskich w okresie międzywojennym, [w:] „Annales Academiae
Paedagogicae Cracoviensis”, Folia 29, Studia ad Institutionem et Educationem Pertinentia I (2005), J. Krukowskiego (red.), Kraków 2005, s. 63-76; Rękodzieło i Przemysł" jako źródło
do badań nad życiem społeczno-gospodarczym rzemieślników żydowskich Krakowa w okresie międzywojennym, [w:] Prasa w warsztacie badawczym historyka: geneza - charakterystyka – interpretacja, K. Karolczak, K. Meus (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2017, s. 129-150; Żydowskie przedsiębiorstwa handlowe w woj.
krakowskim w okresie międzywojennym. Zagadnienia statystyczne, „Studia Judaica” 2005, nr 1-2(15-16), s. 79-100; Kwestia organizacji cechowej rzemieślników żydowskich w woj.
krakowskim w dwudziestoleciu międzywojennym, „Annales Academiae Pedagogicae Cracoviensis 3, Studia Historica I”, Kraków 2001, s. 137-148.
Kolejny wątek moich badań historycznych to dzieje II wojny światowej i pierwszych lat
powojennych, których część stanowi opisany wyżej (jako osiągnięcie główne) cykl publikacji dotyczący historii Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka. Problematyka ta poszerzyła znacznie mój dotychczasowych krąg zainteresowań i spowodowała, że zająłem
się kilkoma nowymi tematami, pośród których chciałbym wymienić przede wszystkim zagadnienia związane z szeroko rozumianą okupacją niemiecką, w tym głównie: problemami
życia społecznego, losu dzieci polskich i żydowskich, jak również migracjami wojennymi i powojennymi.
Pierwszy temat został zrealizowany razem z prof. Jackiem Chrobaczyńskim i dotyczył funkcjonowania Krakowa pod okupacją niemiecką. Efektem jego realizacji był wspólny artykuł, który ukazał się w języku angielskim w zagranicznym czasopiśmie: Cracow – the capital of the Genaral Government. Functions of the city in the system of the German occupation and clandestine activity, [w:] Evropská velkoměsta za druhě světově války.
Každodennost okupovaného velkoměsta. Praha 1939-1945 v evropské srovnání, Olga Fejtová, Václav Ledvinka, Jiří Pešek (red.), “Documenta Pragensia” 2007, nr XXVI, s. 57-70. Warto nadmienić, że publikacja ta była pokłosiem międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez Archiwum Miasta Pragi w 2006, w której uczestniczyłem jako prelegent. Drugi temat badawczy, dotyczył problemu przymusowych migracji obywateli polskich w czasie II wojny
światowej. Realizowałem go także wspólnie (tym razem z mgr Katarzyną Odrzywołek).
Na podstawie materiałów źródłowych pozyskanych z archiwów zagranicznych, głównie izraelskich, brytyjskich i amerykańskich udało nam się opracować temat dotyczący ratowania
27
dzieci żydowskich przez Delegatury Ambasady RP w ZSRR i żołnierzy Armii Andresa. Wyniki
tych badań zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” (K. Odrzywołek, P. Trojański, Dzieci Teheranu – od mrozów Syberii do słońca
Palestyny. Rola delegatur Ambasady RP w ZSRR i Armii gen. Andersa w ratowaniu dzieci żydowskich, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, Nr 11, 2015, s. 144-172). Chciałbym nadmienić, że inspiracją do realizacji tego projektu był mój udział w misji badawczej Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie,
która się odbyła w 2015 r. w Izraelu. Podczas wspomnianej misji, kierowanej przez prof. Huberta Chudzio, dyrektora Centrum udało nam się zarejestrować wywiady z grupą tzw.
Dzieci Teheranu, które wraz Armią Andersa, przez Teheran dotarły do Palestyny. Zebrany materiał częściowo został już opracowany. Przy tej okazji chciałbym wspomnieć o udziale w innej misji badawczej Centrum, która odbyła się rok później i poświęcona została tzw. aliji gomułkowskie 1956 r. Podobnie jak, w przypadku pierwszej misji dokumentacyjnej rezultatem jej był materiał badawczy, który aktualnie znajduje się w opracowaniu i niedługo stanie się podstawą do wydania kolejnej edycji źródłowej poświęconej tym zagadnieniom. Udział w tej misji zainspirował mnie do napisania artykułu recenzyjnego dotyczącego emigracji żydowskiej z lat 1956-1960. (Emigracja gomułkowska z perspektywy lat na podstawie książki Ewy Węgrzyn
pt. „Wyjeżdżamy! Wyjeżdżamy?! Alija gomułkowska 1956-1960”, Wydawnictwo Austeria, ss. 396, Kraków-Budapeszt 2016, „Chorzowskie Studia Polityczne”. Polska i Europa w dobie
konfliktów społeczno-politycznych XXI wieku. Nr 12/2016, s. 229-233). Moje zainteresowania losami dzieci żydowskich znalazł także wyraz w pracach redakcyjnych monografii
wieloautorskiej pt. Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na los dzieci (A. Bartuś, P. Trojański (red.), Fundacja na Rzecz MDSM i Państwowe Muzeum
Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2017, ss. 399).
Pięć kolejnych projektów, należących do kręgu badań historycznych związanych z II wojną światową mają także charakter prac redakcyjnych. Są one efektem 4 konferencji
międzynarodowych i jednej – ogólnopolskiej, w organizacje których byłem bezpośrednio zaangażowany. Pierwsza z nich miała miejsce w 2008 r. i została zorganizowana w ramach
nawiązanej przeze mnie kilka lat wcześniej współpracy z Beit Berl College w Izraelu.
Jej rezultatem stała się wydana w języku angielskim monografia wieloautorska, pt. Poles and Jews. History-Culture-Education (M. Misztal, P. Trojański (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2011, ss. 227). Sprawozdanie z tej konferencji opublikowałem w „Studiach Historica” w 2009 r.: Sprawozdanie z polsko-izraelskiej
28
konferencji naukowej pt. Polacy i Żydzi. Historia – kultura – edukacja, Kraków, 22-23 września 2008 roku, [w:] Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Historica VIII (2009).
W 2012 r. w ramach tejże współpracy została zorganizowana kolejna międzynarodowa konferencja, poświęcona życiu i spuściźnie Janusza Korczaka. Jej efektem stała się książka zatytułowana Korczakian reminiscences. Selected aspects of the times and legacy of Janusz Korczak, (Eds.) A. Chłosta-Sikorska, H. Stępniewska-Gębik, P. Trojański Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2014, ss. 230.
W międzyczasie nawiązałem także współpracę z Państwowym Muzeum
Auschwitz-Birkenau i Międzynarodowym Domem Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu, w ramach której w 2010 r. zorganizowana została ogólnopolska konferencja naukowa poświęcona problematyce
Auschwitz i innych ludobójstw XX w. Pokłosiem jej była książka pod moją współredakcją:
Auschwitz a zbrodnie ludobójstwa XX wieku, A. Bartuś, P. Trojański (red.), Fundacja na Rzecz MDSM i Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2012, ss. 280. Duże zainteresowanie tą tematyką sprawiło, że konferencja stała się cykliczną i w tym roku odbędzie się jej 10. edycja. Należy podkreślić, że konferencja ta wytyczyła nowy kierunek badań porównawczych związanych z tematyką Auschwitz i innych ludobójstw. Ponadto, pośrednio
przyczyniła się także do zmiany w podejściu Muzeum Auschwitz, jednego ze współorganizatorów konferencji, do problematyki innych ludobójstw, które to przez wiele
lat unikało wyraźnego łączenia tych kwestii w pracy naukowej i muzealnej.
Ostatnie dwa projekty konferencyjno-edytorskie związane były z moją aktywnością na forum międzynarodowym, a konkretnie działalnością w International Holocaust
Remembrance Alliance (IHRA), gdzie od 2000 r. reprezentuję Polskę jako ekspert w dziedzinie edukacji o Holokauście. W latach 2011-2016 w ramach tej organizacji pełniłem funkcję członka Komitetu Sterującego, który realizował wieloletni projekt mający na celu inwentaryzację badań i koordynację prac związanych z identyfikacją, oznakowaniem i upamiętnianiem miejsc masowych zbrodni z okresu II wojny światowej. W efekcie udało nam się opracować bazę
danych instytucji zajmujących się tym problemem w świecie i przygotować wskazówki do pracy z tym tematem. Ponadto, w ramach tego projektu, zorganizowaliśmy dwie konferencje
międzynarodowe w Krakowie (2014) i Wilnie (2017). Rezultaty pierwszej konferencji zostały opublikowane w formie monografii wieloautorskiej, której byłem współredaktorem: Killing
Sites. Research and Remembrance, (Eds.) T. Lutz, D. Silberklang, P. Trojański, J. Wetzel, M. Bistrovic, IHRA series, vol.1, Metropol, Berlin 2015, ss. 234.
29
Maja aktywność w IHRA zaowocował także udziałem w kolejnym projekcie międzynarodowym poświęconym ludobójstwu Romów w okresie II wojny światowej.
Rezultatem jego był cykl konferencji organizowanych od 2010 r. w Krakowie w ramach projektu "Dik I Na Bistar - Roma Genocide Remembrance Initiative". Jedna z nich zakończyła się w 2015 r. publikacją książki, która nota bene doczekała się już dwóch wydań:
Education for Remembrance of the Roma Genocide: scholarship, commemoration and the role of youth, (Eds.) A. Mirga-Kruszelnicka, E. C. Acuna and P. Trojański, Wydawnictwo Libron, Kraków 2015, ss. 289 (wyd. 2 rozszerzone, 2016, ss. 296).
Osobną płaszczyznę mojej aktywności naukowej stanowią krytyczne recenzje wydawnictw naukowych, artykuły recenzyjne, sprawozdania z konferencji naukowych, wywiady i polemiki. Na szczególną uwagę zasługują publikacje, które związane są z obszarem moich zainteresowań naukowych, a mianowicie: Medializacja a Auschwitz. Kilka uwag na podstawie książki Pawła Grenia pt. „Pamięć a media. Obchody wyzwolenia KL Auschwitz-Birkenau w dyskursie prasowym” (Kraków 2017, ss. 219), „Rocznik Historii Prasy Polskiej”
2019, nr 1, s. 97-104; O polityzacji i mitologizacji historii KL Auschwitz na podstawie książki Tomasza Cebulskiego pt. „Auschwitz po Auschwitz” (Kraków 2016, ss. 323), „Chorzowskie
Studia Polityczne” 2018, nr 15, s. 319-325; Emigracja gomułkowska z perspektywy lat na podstawie książki Ewy Węgrzyn Wyjeżdżamy! Wyjeżdżamy?! Alija gomułkowska 1956-1960,
Wydawnictwo Austeria, Kraków – Budapeszt 2016, ss. 396, „Chorzowskie Studia Polityczne”
2016, nr 12, s. 229-233; Jak pisać podręczniki szkolne o Zagładzie? Na marginesie recenzji książki pt. Zrozumieć Holokaust, ”Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2013, nr 9, s. 591-595 (współautor: R. Szuchta); Przez tysiąclecia i wieki. Cywilizacje nowoczesności. Podręcznik kompromisowy, „Wiadomości Historyczne” 2004, nr 3, s. 50-54). P. Trojański, Andrzej
Chojnowski, Jerzy Tomaszewski, Izrael, Warszawa, 2001, „Studia Judaica” 2001, nr 1/2, s. 179-190; P. Trojański, Sprawozdanie z polsko-izraelskiej konferencji naukowej pt. "Polacy i Żydzi. Historia – kultura – edukacja": Kraków, 22-23 września 2008 roku, „Annales
Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historica” 2009, Z. 8, s. 299-302; Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Krakowie, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis.
Studia Historica” 2005, Z. 4, s. 274-275; Zmaganie się z własną przeszłością - pomiędzy mitem a rzeczywistością, „Konspekt” 2001/2002, nr 9, s. 59-62; Beit Berl Academic College z Izraela,
“Konspekt” 2006, nr 4 (27), s. 113-114; Pomiędzy Polską a Izraelem. Z Aharonem
Seidenbergiem rozmawia Piotr Trojański; przeł. Mateusz Trojański, „Konspekt” 2013, nr 1 (46), s. 130-133; Z profesorem Żalińskim w Ziemi Świętej, [w:] Sztambuch Henryka
30
W. Żalińskiego: labuntur anni..., K. Karolczak i Ł.T. Sroka (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2013, s. 137-144.
b) Nurt badań dydaktycznych
Publikacje z zakresu dydaktyki historii reprezentują mój drugi, równoważny do historycznego kierunek zainteresowań badawczych, które w wielu przypadkach przybrały
charakter wdrożeniowy. Związane są one bezpośrednio z moją pracą w Katedrze Edukacji Historycznej (wcześniej: Zakładzie Dydaktyki Historii) Instytutu Historii i Archiwistyki (wcześniej Instytutu Historii) Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, jak również w Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, gdzie od 2006 r. pełnię funkcję doradcy akademickiego i koordynatora projektów międzynarodowych.
Tematyka moich prac dydaktycznych koncentruje się wokół kilku wątków o charakterze
ogólnym i szczegółowym. Prace te dotyczą różnych zagadnień z zakresu dydaktyki historii, a w szczególności edukacji związanej z Holokaustem. Pośród nich znajdują się artykuły
naukowe, programy, podręczniki szkolne i materiały edukacyjne do nauczaniem historii na różnych poziomach kształcenia.
Omawiając prace dydaktyczne o charakterze ogólnym chciałbym zacząć od rozdziału mojego współautorstwa, który został poświęcony dokonaniom polskiej dydaktyki historii.
Ukazał się on w języku angielskim w pracy zbiorowej na temat stanu edukacji historycznej w Europie (Historical Education – Historical Culture – History Didactics in Poland, [w:]
Facing – Mapping – Bridging Diversity: Foundation of a European Discourse on History Education. Part 2, (Eds.) Elisabeth Erdmann, Wolfgang Hasberg, Wochenschau Verlag, Schwalbach/Ts, 2011, s. 117-148 – współautor: J. Brynkus). Praca ta powstała z inicjatywy International Society for History Didactics i jest unikatową publikacją, stanowiącą przegląd stanu edukacji historycznej w Europie. Kolejnym artykułem o charakterze ogólnym, który chciałbym tutaj przywołać jest również tekst współautorski, poświęcony refleksji nad celami kształcenia historycznego w kontekście wyzwań współczesności. Ukazał się on w „Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego” (Cele kształcenia historycznego i ich adekwatność wobec wyzwań współczesności, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2015, z 2, nr 142 (2), s. 281-291 – współautor: A. Chłosta-Sikorska). Innym ważnym tekstem poruszającym kwestie teoretyczne jest rozdział w monografii wieloautorskiej,
31
poświęconej rozważaniom nad dydaktyką historii jako dyscypliną akademicką. Omawiam w nim kwestie relacji pomiędzy historią narodową i europejską w kontekście wyzwań
współczesnej edukacji historycznej (Historia narodowa czy europejska? Eurocentryzm wyzwaniem dla współczesnej edukacji historycznej w Polsce, [w:] Dydaktyka historii jako dyscyplina akademicka wobec wyzwań współczesności, L. Kudła i Cz. Nowarski (red.), Kraków 2008, s. 49-58).
Charakter teoretyczny miały także niektóre prace dotyczące edukacji o Auschwitz i Holokauście. Prace te – tak jak wyżej zaznaczyłem – w rzeczywistości reprezentują mój
główny wątek pozostałych zainteresowań badawczych i dydaktycznych. I chociaż zainteresowania te zacząłem realizować już od połowy lat dziewięćdziesiątych XX w., kiedy to w Londynie uczestniczyłem w Pierwszej Europejskiej Konferencji Nauczycieli nt. Nauczania o Holokauście, to należy podkreślić, że uległy one znacznemu zintensyfikowaniu, bezpośrednio po obronie doktoratu i wprowadzeniu reformy szkolnej, która to Holokaust wpisała jako obowiązkowy temat nauczania w szkołach na poziomie ponadpodstawowym. W II połowie lat dziewięćdziesiątych, m.in. z mojej inicjatywy, zorganizowane zostały w Krakowie pierwsze konferencje nauczycieli dotyczące tego, jak uczyć o Holokauście. Konferencje te z czasem przybrały charakter ogólnopolski, a nawet międzynarodowy i stały się ważnym forum wymiany myśli i doświadczeń teoretyków i praktyków edukacji z Polski i zagranicy.
Pośród moich publikacji teoretycznych dotyczących edukacji związanej z Holokaustem
znajdują się zarówno teksty o charakterze przekrojowym, jak i wąsko sprofilowanym do różnych szczegółowych zagadnień związanych np. z nauczaniem o Auschwitz i zagładzie
Żydów w Polsce i na świecie. Ich prezentację rozpocznę od tych pierwszych. W 2002 r. ukazał się w języku polskim i niemieckim artykuł mojego autorstwa poświęcony miejscu okupacji
niemieckiej i Holokaustu w świadomości młodych Polaków w latach dziewięćdziesiątych XX w. (Okupacja hitlerowska i Holocaust w świadomości historycznej młodego pokolenia
Polaków w końcu XX wieku, [w:] Pamięć i upamiętnianie. O znaczeniu edukacji historyczno-politycznej w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży. Materiały z konferencji w Berlinie, 6-8 X 2000, Polsko Niemiecka Wspólpraca Młodzieży, K. Dethlefsen (red.), Berlin,
Poczdam/Warszawa 2003, s. 129-139; wersja niemieckojęzyczna: Die Deutsche Okkupation und der Holocaust im Geschichtsbewusstsein junger Polen in den 90er Jahren, [w:] Erinnern und Gedenken. Zur Bedeutung der historisch – politischen Bildung im deutsch-polnischen Jugendaustausch, Dokumentationder Konferenz von 6.-8.10.2000, Deutsch-Polnisches
Jugendwerk, Knut Dethlefsen (Hrsg.), Berlin, Potsdam/Warschau 2002, s. 129-139). Był
32
on pokłosiem konferencji, która z inicjatywy Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży miała miejsce w 2000 r. w Berlinie. Trzy lata później także w języku niemieckim opublikowałem artykuł poświęcony dziedzictwu Holokaustu w Polsce w jego wymiarze edukacyjnym (Das erbe des Holocaust in Polen und seine erzieherische Dimension, [w:] Mitteleuropa. Geistige Grundlagen – Geschichte und Gegenwart – Pädagogische Perspektiven, Stiftung Haus der
Action 365, Frankfurt/Main 2005, s. 221-234). Podobnie jak pierwsza publikacja, także i ta druga była rezultatem polsko-niemieckiej konferencji, która tym razem w 2004 r. odbyła
się w Akademii Pedagogicznej w Krakowie. Tutaj chciałbym nadmienić, że artykuły na podobny temat ukazały się także w języku francuskim i angielskim. Pierwszy z nich w publikacji pokonferencyjnej, która miała miejsce w 2007 r. w Marsylii (Faire face à l’holocauste en Pologne: l’histoire et le présent, Facing the Holocaust in Poland: the history
and the present, [w:] Les Européens et la Shoah, sou la Direction de Renée Dray-Bensousan,
„Cahiers d A.R.E.S“ no. 6/7, Marseille 2008, s. 89-105 – współautor: W. Długoborski; wersja angielskojęzyczna: Facing the holocaust in Poland: the history and the present, [w:] Les
Européens et la Shoah, sou la Direction de Renée Dray-Bensousan, „Cahiers d A.R.E.S“
no. 6/7, Marseille 2008, s. 74-88 – współautor: W. Długoborski). Natomiast drugi został opublikowany w 2014 r. w monografii wieloautorskiej, redagowanej przez Lynn Zimmerman z Purdue University Calumet w USA (The Legacy of the Holocaust in Poland and Its
Educational Dimension, In. L. Zimmerman (Ed.), Jewish Studies and Holocaust Education in Poland, McFarland & Company, Inc Publishers , Jefferson NC 2014, s. 93-116). Kończąc
prezentację tekstów przekrojowych, dotyczących edukacji o Holokauście chciałbym nadmienić, że w 2013 r. ukazał się w języku polskim mój tekst podsumowujący dotychczasowe dokonania w zakresie edukacji o Holokauście w Polsce (Edukacja o Holokauście. Próba krytycznego bilansu, [w:] Edukacja muzealna w Polsce. Aspekty, konteksty, ujęcia, W. Wysok i A. Stępnik, Lublin 2013, s. 129-150). Należy podkreślić, że artykuł ten nie tylko zbierał moje dotychczasowe ustalenia w tym zakresie, ale był także – co najważniejsze – krytyczną analizą zmian programowych, jakie zaszły w edukacji o Holokauście po 2008 r.
Uzupełnieniem tekstów przekrojowych były krótkie raporty dotyczące stanu edukacji powstałe na potrzeby równych projektów, pośród których chciałbym wymienić trzy teksty dotyczące nauczania o Holokauście w polskich szkołach na różnych poziomach edukacji:
Czego uczy się w polskich szkołach o Holokauście?, [w:] Trudne pytania w dialogu
polsko-żydowskim, Wydawnictwo Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza, Warszawa 2006, s. 104-109 – współautor: R. Szuchta; wersja angielskojęzyczna: What is taught about
33
the Holocaust in Polish schools today?, [w:] Difficult Questions in Polish-Jewish Dialogue, Wydawnictwo Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza, Warszawa 2006. s. 104-109 –
współautor: R. Szuchta); Zagłada Żydów" na studiach wyższych? O potrzebie nauczania o Holokauście na wszystkich poziomach edukacji, [w:] Medycyna w cieniu nazizmu, M. Musielak, K. B. Głodowska (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego,
Poznań 2015, s. 329-339.
Drugą grupę tekstów teoretycznych poruszających szczegółowe aspekty edukacji o Holokauście stanowią publikacje zawierające rozważania na temat psychospołecznych
uwarunkowań edukacji o zagładzie Żydów (Pomiędzy „banalnością zła” a „banalnością
heroizmu” – czyli o potrzebie analizowania w nauczaniu o Holokauście procesów i mechanizmów psychospołecznych, które doprowadziły do Zagłady, [w:] Auschwitz i Holokaust – dylematy i wyzwania polskiej edukacji, P. Trojański (red.), Państwowe Muzeum
Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2008, s. 255-265) oraz relacji pomiędzy nią a edukacją na rzecz przeciwdziałania zbrodniom ludobójstwa (Teaching ABOUT or teaching FOR?
Holocaust education in the context of education for prevention of Crimes against Humanity, In. Korczakian reminiscences: selected aspects of the times and legacy of Janusz Korczak,
(Eds.) A. Chłosta-Sikorska, H. Stępniewska-Gębik. P. Trojański, Kraków 2014, s. 197-211).
Inne tematy szczegółowe dotyczące edukacji o Holokauście, które znalazły się w kręgu moich
zainteresowań dydaktycznych to: problematyka miejsc pamięci, podręczników szkolnych i multimedialnych środków dydaktycznych. Efektem pierwszych były artykuły nt. miejsc
pamięci w Polsce i Izraelu: (Muzeum i Miejsce Pamięci Auschwitz, [w:] Historia w przestrzeni
publicznej, J. Wojdon (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018, s. 143-148;
P. Trojański, Rola miejsc pamięci w edukacji o Holokauście w Izraelu, [w:] Toruńskie Spotkania Dydaktyczne V, Miejsca pamięci w edukacji historycznej, S. Roszak, M. Strzelecka, A. Wieczorek (red.), Stowarzyszenie Oświatowców Polskich oddział w Toruniu, Toruń 2009, s. 39-48). Z kolei badania nad podręcznikami historii pod kątem prezentowanej w nich problematyki wojny i Holokaustu zaowocowały (poza wymienionym w osiągnięciu głównym artykułem nt. Auschwitz) trzema dodatkowymi tekstami współautorskimi. Pierwsze dwa dotyczą kwestii sposobu prezentacji Zagłady w dawnych podręcznikach historii (Jak pisać podręczniki szkolne o Zagładzie? Na marginesie recenzji książki pt. Zrozumieć Holokaust,
”Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2013, Nr 9, s. 591-595 – współautor: R. Szuchta;
“Korczak known and unknown”: What was taught in Polish schools about Janusz Korczak and the extermination of the Jews, In: Korczakian reminiscences: selected aspects of the times and
34
legacy of Janusz Korczak, A. Chłosta-Sikorska, H. Stępniewska-Gębik, P. Trojański (Eds.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2014, s. 179-196 –
współautor: R. Szuchta) a trzeci – obozów koncentracyjnych i ośrodków zagłady we współczesnych podręcznikach historii (Die Darstellung nationalsozialistischer
Konzentrations- und Vernichtungslager in Lehrbüchern polnischer postgymnasialer Schulen, [w:] Auschwitz im Kontext: die ehemaligen Konzentrationslager im gegenwärtigen europäischen Gedächtnis, B. Dybaś, I. Nöbauer, L. Radonić (Hrsg.), Peter Lang Edition, Frankfurt am Main 2017, s. 153-182 – współautor: A. Kalisza). Z kolei kwestia wykorzystania
nowoczesnych środków dydaktycznych w nauczaniu o Holokauście znalazła miejsce w artykule poświęconej audiowizualnej kolekcji Fundacji Shoah w USA (Relacje
audiowizualne z kolekcji USC Shoah Foundation Institute w Los Angeles jako źródło wiedzy i środek dydaktyczny do nauczania o Holokauście, [w:] M. Ausz, M. Szaba (red.), Multimedia
a źródła historyczne w nauczaniu i badaniach, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015, s. 155-166).
c) Parce wdrożeniowe i popularyzatorskie
Badania historyczne i dydaktyczne, jak również sześcioletnie doświadczenie w pracy nauczyciela historii i WOS w szkole podstawowej oraz średniej przełożyły się na realizację różnych projektów wdrożeniowych, które znalazły szerokie zastosowanie w praktyce szkolnej.
Badania historyczne i dydaktyczne, jak również sześcioletnie doświadczenie w pracy nauczyciela historii i WOS w szkole podstawowej oraz średniej przełożyły się na realizację różnych projektów wdrożeniowych, które znalazły szerokie zastosowanie w praktyce szkolnej.