NIE USPOŁECZNIONE3 ... 149503 137991 242465 390139
w tym:
Wiejskie od gospodarstw Indy
widualnych ... 37682 26151 26347 30937
Od nie uspołecznionej gospo
darki pozarolniczej ... 111821 111840 216118 359202
PODATKI I OPŁATY OD LUDNOŚCI... 149502 155709 206131 361176
w ty»:
Podatek: od nieruchomości
1 od lokali ... 16231 17469 18553 19518
od spadków 1 daro
wizn ... .. 3678 4787 4298 7524
wyrównawczy... 3898 7029 9093 16792
Opłata skarbowe ...
Z
69709 73755 96881 170756
TABL. 3/101/. PODATKI I OPŁATY OD NIE USPOŁECZNIONE3 GOSPODARKI POZAROLNICZEJ
WYSZCZEGÓLNIENIE
Podatnicy*^ Wpłaty w ■In zł
1980 1981 1982 1983 I960 1981 1982 1983
0 G Ö Ł E M...
w tym:
3982 4272 4674 5064 112 112
ł
204 359
Rzemiosło ... 2062 2174 2226 2373 59 66 129 235 Handel... .. 310 347 417 489 25 22 37 59
b/
Usługi...* • • • 1230 1380 1646 1830 25 22 33 59
»/ Sten w końcu roku. b/ Zakłady gastronomiczna, treneport mechaniczny, towarowy 1 osobowy, furmańatwo 1 ln.
Finanse
155
TABL. 4/10?/.
WYSZCZEGÓLNIENIE
FUNDUSZ MIE3SKI I GMINNY
i960 I 1981f 1981 | 1982 1963
■ tyelęcech złotych
FUNDUSZ MIE3SKI
DOCHODY*/... 26357 11664 12690
WYDATKI ... 19662 13276 13457
Bieżące... 15107 8021 10463
W tym:
gospodarka komunalna ... 3923 1777 996 gospodarka mieszkaniowa oraz
niematerialne usługi komu-
nalne ... 275 21 13
usługi socjalne 1 kulturalne• • 9834 4546 6067
Na Inwestycja 1 kapitalna
reaon-ty ... 4575 5255 2994
21970
24475
12206
1358
21 10009
12269
FUNDUSZ GMINNY
DOCHODY*/... 31236 29774 34759 70068
WYDATKI ... 29661 33977 30515 63362
Bieżeć* ... ... 26661 31177 28735 .14625
w tym:
rolnictwo ... 1521 914 1749 3759
drogi lokalne ... 7859 11948 10507 12864 gospodarka komunalna ... 5106 2517 2377 374C
gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi
komu-707 614 1525 2087
usługi socjalne 1 kulturalne• • 11560 13112 10310 10336
Ne Inwestycje 1 kapitalne
remon-ty... 1200 3650 1760 28737
»/ Bez pozoetełofiel z roku poprzedniego i * 1980 r. 2743 tye. zł i * 462 tye. zł; w 1982 r. 4286 tyt. zł 1 w 1983 r. 1015 tye. zł.
1961 r.
K
Finanse 156
tabu. 5/103/, KREDYTY WYPŁACONE LUDNOŚCI
aisBaRkiiaeaMHBiiacB&aiiBiaaaa
Kredyty wypłacone
WYSZCZEGÓLNIENIE 1980 1981 1982 1983
W tyalgcach
0 G 0 Ł E M ... 510562 664103 1625019 1927272
LUDNOŚĆ*/... 488155 640438 1550115 1831586
Inwestycyjne .... 130235 184826 592585 864874
Narodowy Bank Polski
/powszechne kasy oszczędności/ 36795 40565 122478 429956
Indywidualne budownictwo
mieszkaniowe ... 36795 40502 122478 429254
uzupełnienie wkładów
mieszkaniowych ... - 63 - 702
Bank Gospodarki Żywnościowej
/banki spółdzielcze/ ... 93440 144261 470107 434918
w tym dla zespołu rolników
Indywidualnych/ ...... 12310 8055 16251 47909
Obrotowe - Bank Gospodarki Żyw
ność Iowo J /banki spółdzielcze/. • e • 181381 266314 436971 404934
w tym dla zespołu rolników
indywidualnych ...... 10520 11603 • •
Zakupy ratalne towarów 1 usług .... 167951 173051 507318 537383
Narodowy Bank Polski /powsze-
ohne kasy oszczędności/ ... 119723 124562 404138 431935
Bonk Gospodarki Żywnościowej
/banki spółdzielcze/ ... 48228 48489 103180 105448
8588 16247 13241 24395
Narodowy Bank Polski /powsze-
ohne kasy oszczędności/ ... 7600 13566 11115 22335
Bank Gospodarki Żywnościowej
/banki spółdzielcze/ ... 988 2681 2126 I860
NIE USPOŁECZNIONA GOSPODARKA
22207 23665 74904 95686
Inwestycyjne ... 13386 17352 • 82295
Obrotowe ... ... 8821 6313 13391 a/ Łącznie z kredytami dla nie uspołecznionej gospodarki rolnej. b/ Łgcznle
i
Finanse 157
I GOSPODARCE NIE USPOŁECZNIONEJ Zadłużenie
etan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE
1980 1981 1982 1983
złotych
1272377 1510286 2686378 3824871 0 G 0 Ł E M
1227751 1456844 2576178 3633392 LUONOść*/
691628 836461 1386989 2035936 Inwestycyjne
282756 330620 412533 820118
Narodowy Bank Polski
/powszechne kasy oszczędności/
282396 330389 412439 819387
Indywidualne budownictwo mieszkaniowe
360 231 94 731
uzupełnienie wkładów mieszkaniowych
408872 505841 974456 1215820
Bank Gospodarki Żywnościowej /banki spółdzielcze/
S9011 61850 . .
,w tym dla zespołu rolników indywidualnych
243211 310639 511344 492163
Obrotowe - Bank Gospodarki Żyw
nościowej /banki spółdzielcze/
11598 10605 . .
w tym dla zespołu rolników indywidualnych
283952 291868 654354 1067098 Zakupy ratalne towarów 1 usług
198894 207198 507601 851180
Narodowy Bank Polaki /powsze
chne kasy oszczędności/
84958 84670 146753 215918
Bank Gospodarki Żywnościowej /banki spółdzielcze/
8960 17876 23491 38193 Gotówkowe**/
7675 15264 20310 35151
Narodowy Bank Polski /powsze
chne kasy oszczędności/
1285 2612 3181 3042
Bank Gospodarki Żywnościowej /banki spółdzielcze/
44626 53442 110200 191479
NIE USPOŁECZNIONA GOSPODARKA POZAROLNICZA
39464 49589 • • Inwestycyjne
5162 3853
.
. Obrotowez potyczkami dla lekarzy 1 nauczycieli na zagospodarowanie.
158
Finanse
TA8L.6/104/ KREDYTY WYPŁACONE ROLNICZYM SPÓŁDZIELNIOM PRODUKCYJNYM, KÓŁKOM I ZRZESZENIOM ROLNICZYM ORAZ SPÓŁDZIELNIOM BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO
Kredyty Zadłużenie /etan w dniu 31XIV
WYSZCZEGÓLNIENIE
Inwesty
cyjne z tytułu kredytów
wypła w Bilionach złotych
Rolnicze spółdzielnie produkcyjne 1980 1961 Kółka 1 zrzeszenia rolnicze ... 1980
1981 Spółdzielnie budownictwa mieszka
niowego ...
•/ Łęcznie z wypłatami kredytów obrotowych.
TABL. 7/1 OS/. KREDYTY WYPŁACONE LUDNOŚCI NA ZAKUPY RATALNE TOWARÓW I USŁUG
...
NARODOWY BANK POLSKI
/powszechne keay oszczędności/
Kredyty Wypłacone ... 119723 124562 404138 431935 w tym na zakup:
mebli ... 57661 69207 234518 222673 odbiorników telewizyjnych, radiowych
1 artykułów radiotechnicznych ... 31898 26865 55723 49813 sprzętu zmechanizowanego 1 artykułów
goapodaratwa domowego ... 20264 18479 64823 83752 samochodów ... 978 641 22050 24263 Zadłużenie /etan a dniu 31 XII/ ... 191319 191934 497290 816964
BANK GOSPODARKI ŻYWNOŚĆ ICXVE3 /banki spółdzielcza/
Kredyty wypłacone ... ...
w tym na i
artykuły do produkcji ...
przemysłowe artykuły koneuapcyjne ...
usługi ...
Zadłużenie /sten w dniu 31 XII/ ...
48228 48489 103180 105448
1459 1917 646
-46749 46498 102391 105448
20 74 143
-84958 84670 146753 215918
Finsnee 159 TABL.8/306/. WKŁADY OSZCZĘDNOŚCIOWE W POWSZECHNYCH KASACH OSZCZĘDNOŚCI
I BANKACH SPÓŁDZIELCZYCH StAn w dniu 31 XII
Wkłady
WYSZCZEGÓLNIENIE 1980 | 1981 1982 1933 1980 1983
milionach złotych w odsetkach
POWSZECHNE
0 G 6 Ł E M ...
KASY 0
5615
SZCZĘDNI
7400 OŚCI
9201 11216 100,0 100,0
Oprocentowane płatne na każde
żędanle ... 2545 2557 3280 3948 45,3 35.2 w tym rachunki
oszczędnościowo-27 35 65 106 1,1 2,7
Oprocentowane terminowe ... 1412 1562 2021 2599 25,1 23 ,2 Systematycznego oszczędzania w
okre-each 5-letnich ... 344 392 508 657 6.1 5.9 Mieszkaniowe ... 780 880 1015 1203 13.9 10,7 Przedpłaty na samochody osobowe
produkcji krajowej ... X 1428 1688 1766 15.7 Bony samochodowe... ... 158 113 172 250 2.8 2.2 Bony oszczędnościowe ... 267 344 519 793 4.7 7.1
w tym:
99 79 106 112 37.1 14.1
oprocentowane ... ... 8 4 3 1 3.0 0.1 lokacyjne ... 160 192 274 421 60.0 53.1
X 69 137 261 X 32,9
BAN
0 G b Ł E M ...
KI 5PÓL
1088
OZIELCłl
1448 E
1975 2472 100,0 100,0
Oprocentowane płatne na każde
1103 51,6 56.0
Zadanie ... 561 755 1383 w tym rachunki
oszczędnościowo--rozliczeniowe ... 133 242 388 505 22.4 35.7 Oprocentowane terminowe... ... 495 651 850 1057 45.3 42.7
w tym:
premiowane premiami pieniężnymi ... 12 7 6 5 2.4 0,5
przedpłaty na samochody ... .. V - 101 126 - 11.9 Na rachunkach bieżących ludności .... 32 42 22 32 2.9 1.3
160
Finanse
TABL. 9/107/ ZAPASY W PRZEDSIĘBIORSTWACH USPOŁECZNIONYCH Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem Materiały0^ Produkty
gotowa0' Produkcja nie zakoń-1 towary czone W milionach złotych
OG OL EM ... 1980 15412.0
13815.0 8031,1 3810,0 3015,5
1901 18277,3 2881,0 2244,5
1982 32755.3 14706,3 4821,7 3246,2
1983 28403.9 17228,0 6345,7 4253.4
w tym:
Przemysł ... 1980 9333.4 6205,2 877,3 970,0
1895,5
1981 9859.1 6440,4 2194.6
3011,9
1982 23114,5 11799,5
13814,7
1588,1 39 38,4
Budownictwo ... 1980 514.8 84.3 1023,5
1981 504,0 30.1 10,8
1982 833,3 81.5
54,0
152,2
1983 1426,4 978,7 220,7
Rolnictwo i l.ónic- 1980 189,8 192,6
1983 277,3 246.3
169.4 4,5 21.2
Transport 1 łęcz- 1980 193,4 0,4 0,6
ność ... 1981 193,2 185,4 0,4
1982 243,1 121,8
185,9 20,6 0.9
1983 221.4 20,2
Handel... .. 1980 3181,3 507,6
548,8 2653,5 12,3
1981 2281,2 1714.5 15,1
1982
Gospodarka komu- 1980 194,8 179,8 3,5
nelna ... 1981 168,5 161,6 1,3 3.3
5.9
1982 667,9 491,7 4,0
1983 640,1 610,5 6.2 21.1
a/ Materiały podstawowe, przedmioty nietrwałe, części zapasowe maszyn i urzę- dzeń, tymczasowe zaplecze budowy 1 in. oraz inwentarz żywy. b/ Łęcznie z towa
rami, robotami 1 usługami nabytymi dla zleceniodawców oraz przeznaczonymi do kompletacji dostaw w działo budownictwo.
U w a g a. W 1983 r. dane nie obejmuję rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz kółek rolniczych.
TABL. 30/108/. AKUMULACJA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTW USPOŁECZNIONYCH W tym w milionach złotych
Akumulacja z cało
kształtu dzia
łalności . ♦ ♦ #1982 , 17532.0 13963.6 404.0 311,1 79.2 1122,4 1031,0
-487,9 1983"/ 1Q9A8.7 19180,6 480.8 134.6 123.2 -385,6 Obciężenia przed
siębiorstw... 6122,0 5829,7 3.0 7,4 0 234,7 2,8 w tym podatek
obrotowy ... 5960,4 5816,7 3,0 7,4 0 108,8 2.8
Dopłaty do przed-
aiębioratw ... 3365,1 1854,1 - 113,1 633,8
w tym dotacje ... 3347,6 1835,7 15207,0 15207,0
- 113.1 633.8
Wynik finanaowy ... 17323.3 477,7 127,2 123,2 990,0 247,9
zyak ... 17371.5 477,7 127,2 123,2 992.9 249,9
strata ... -48,2 -2.9 -2,0
w tym podatek
dochodowy Pt,,, 8593,9 7886.1 150,0 58.9 25,9 394,7 63,5 Państwowy Fundusz
723,4 483.2 25.5 3.4 50,2 76,3 62,3
a/ Bez rolniczych spółdzielni produkcyjnych i kółek rolniczych, b/ Bez pań-
^rwowvnh 9oepnd*mrw rolnych.
Finanse 161
TABL. 11/109/. KOSZTY WUKŁADZIE RODZAJOWYM PRZEDSIĘBIORSTW USPOŁECZNIONYCH w tym w milionach złotych
0 G Ö Ł E M...1981 55343,4 41708,2 2624.1 1163.1 2219,9 4359,9 823,4 1982 96206,8 80860,0
70145,9
3739.1 854,4 1022,1 7804.2 2284,0
1983 93895,8 4840,1 941,8 1376,6 9161,4 2964,4
Koszty mate- 1981 36746,2 29603,6 1621,3 583.2 1126,1 703,0
amortyzacja 1981 2465,4 1924,8 96,6 54,4 20,2
197.0 66,6 47,2
1982 2351.2 2012,6 99,8 33.8 73.2 78.2
1983 1900,2 1512,5 84,1 17.3 41,0 81,0 108,7
materiały i
przednio- 1981 27807,3 23765,3 958,1 265,0 596,6 1487,1 3639,0
447,7
ty nie- 1982 60251,2 52684,4 1736,6 396,4 444,2 734,5
trwałe••• .1983 51021,9 41970,6 2014.8 429.7 540,6 4032,4 946,4
energia ... 1981 742,3 510,9 16.7 2.8 7.9 35,2 135,4
1982 2214,6 1613.5
1728.6 46,1 8,8 3.6 83,2 145,6
1983 2524,4 49.9 9.6 5,8 113,2 166,7
usługi tran-1981 2155.7 1239,9 229,5 113.6 145,7 320.5 62,8 sportowe•.1982
renon-towe 1 1981 1788,5 1074,7 131,9 92,6 135,7 115,1 181,8
konserwa- 1982 2516,7 2029,0
1891,7 54,2 26,4 28,6 266,3 130,6
1131,2 85,6 42,2 90,8 123,2 137,5
18597,2 12104.6 15743,9 20099.6
1002,8 579.9 288.9
1091,8 2138,7 444,3
22813.8 1342,2 319,1
418,4
2939,2 1046,8
1983 29754.7 1810,4 325,7 3674,5 1378,3
w tym:
wynagrodzę- 1981 nie ... 1982 1983 15649,7 10568,0 994.3 182,5 252,6 1954,3 716,6
krajowe po- 1981 dróZe 1982
służbowe. • 1983 154,4 73.4 20,1 4.5 4.5
Z ' 16,3 podatek od
płac, ubez
pieczenia 1981 3620,6 2411.6 179,6 102,6 223,8 402,3 90,7 145.7 społeczne 1982
i inne ... 1983
5487,6 4040,3 306,9 72.0 68,8 674,3
8430,6 5838,7 513,8 97,6 121,8 1012,4 390,7
odpisy na fundusze 1901 dla zało- 1982
1106,0
1093,3 756.3 148.3 11.8 33.6 105,0 9,3
kowe .... 1982
162
Flnaneo
TABL. 12/110/. WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW USPOŁECZNIONYCH
WYSZCZEGÓLNIENIE
weka źnlk poziomu., kosztów3' w %
Wskaźnik finansowy na 1000 d warto-icł sprz.deźy
Wekażnlk rentowności w %
do kosztu własnego . sprzedaży '
do kosztu , . przerobu",*/
0 G Ö Ł E M... 1982 89,0 112 1?.6 37,4 w tym:
1983 86,8 114 13.2 44,6
Przemysł ... ... 199? 80,1 158 19,8 47.9
1963 78,6 168 27,1 68,2
Budownictwo... .. 1982 84,5 53 18.5 7,9
37,0
1983 92,3 72 14,5
Transport 1 l*czno4f ... 1982 96,5 35 3.6 18,8
1983 93,5 66 7.7 37,5
Handel ... 1982
98 :S
48 5.1 57,4
1983 21 7.3 18,1
Gospodarka komunalna ... 1982 139,0 134 9.7 17.2
1983 114,8 96 -13,0 13.1
a/ Udział kosztu własnego w wartości sprzedaży w cenach realizacji, b/ Kwota wyniku finansowego /saldo/ na 1000 zł sprzedaży w cenach realizacji, e/ Relacja wyniku finansowego /saldo/ do kosztu własnego sprzedaży, d/ Relacja wyniku fi
nansowego /saldo/ do kosztu przerobu liczonego Jako koszty własne sprzedaży wyrobów, robót 1 usług, pomniejszone o koszty zużycia materiałów podstawowych przedmiotów nietrwałych, energii oraz obróbki obcej /wyeliminowano Jednostki, które nie wykazały kosztu przerobu, a/ Bez państwowych gospodarstw rolnych.
TABL. 13/111/. ZAKŁADOWY FUNDUSZ MIESZKANIOWY W PRZEDSIĘBIORSTWACH USPOŁECZNIONYCH
WYSZCZEGÓLNIENIE
Przedsiębiorstwa państwo- Przedsiębiorstw# spółdziel
cze
1980 1981 1982 1983 i960 1981 1982 1983
W milionach złotych
stan w DNIU 1 I ... 378,3 434,5 483,3 596,8 79,1 94,1 115,1 140,5 Dochody ... 97.4 130,9 173,3 293,8 18,0 25.4 29.7 39,8
w tym odpisy obclę-
żejyce koezty .... 59.8 71 ,3 73.3 147.3 15,0 19,6 125,0 34.3 Wydatki ... 63.3 48,1 78,8 124,4 1.8 3.2 5.3 3,4
V# tym : finansowanie spół
dzielczego 1 za
kładowego budownl- ctj»j
mieszkaniowe-50,2 38.9 66.3 118,8 0.4 1.3 0.3
powie bezzwrotna na wkłady 1 kaucja
mieszkaniowe 1 .4 1.2 0.9 0,6 0.4 0,2 0.3' 0.2
STAN w DNIU 31 XII ... 412,4 517,2 577,7 766,2 95.3 116,4 139,5 176,7 Pożyczki udzielone
pracownikom ... 48,2 96.5 135,5 220,5 21.7 30,1 37,5 60,7 Spłata pożyczek udzie
lonych pracownikom.* 44.7 51.4 69,9 92,6 14.7 17.8 22.4 30,2 a/ w państwowych gospodarstwach rolnych nie występuje, b/ Od 1961 r, wyłącznie zakładowe budownictwo mieszkaniowe, e/ Do i960 r. wyłęcznle dla sierot oraz wy
datki na przystosowanie mieszkań dla Inwalidów, od 1981 r. również dla pracowni
ków.
Finanse 163 TAEL .1 4/13 2/. FUNDUSZ SOCJALNY W PRZEDSIĘBIORSTWACH USPOŁECZNIONYCH
wyszczególnienie I960 1981 | 1982 j 1983
milionach złotych
PRZEDSIĘBIORSTWA PAÜSTWOWE*/
STAN W DNIU 1 I ... 17,3 23.4 44,9 61,6 Dochody ... 232,4 271,2 438,4 710,9
w tym:
odpisy obclętejece koszty ... 120,1 220,3 368,6 253.6
odpłatność ludności ...
odpłatność Jednostek
organi-32,5
53,9
38,9 62,5 104,1
zscyjnych ... 55.7 121,0 163.3 Wydatki ... 227,0 252,1 368,6 551,8
w tym:
wczasy pracownicze o pełnym i niepełnym zakresie usług oraz zakupione w ośrodkach
Jednostek specjalistycznych 111,9 124,0 210,4 378,0
wypoczynek dla dzieci 1
mło-dztety ... 43,9 43.3 67,4 111,7
świadczenia rzeczowe ... 3.0 3.8 14.9 17,3
w tym dla emerytów i
rencl-stów ... 1.3 1.9 6,0 5.8
pomoc dla młodych małżeństw.. 1.5 2.3 1.5 1.2
STAN W DNIU 31 XII ... 22.8 42.6 67,2 162,4 PRZEDSIĘBIORSTWA SPÓŁDZIELCZE
STAN W DNIU 1 I ... e.i 8.3 22,2 32.4 Dochody ... 53.0 71.1 105,3 151.2
w tym:
odpisy obciężajęce koszty ... 32,3 46,8 74,2 101,9
odpłatność ludności ...
odpłatność Jednostek
organi-6.5 7,7
7.6
13.5 23,4
zscyjnych ... 2,2 3,1 bo. 9 Wydatki ... 52,4 56.7 80.6 114,1
w tym:
wczasy pracownicze o pełnym i niepełnym zakresie usług oraz zakupione w ośrodkach
Jednostek specjalistycznych 23,7 26.2 44,2 64,0 wypoczynek dla dzieci i mło-
dzieży ... 1.1 7,1 8,5 11.2
świadczenia rzeczowe ... 0,8 1.7 4.1 5,7
w tym dla emerytów 1 ren-
ciatów ... 0,4 0.8 2.1 2.8
pomoc dla młodych małżeństw, , 0.4 0.5 0.3 0,2
STAN W DNIU 31 XII ... 8.7 22,8 33,0 47,3 a/ Bez państwowych goapoderetw rolnych.
164
Flnanee
TABL. 15/113/. UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE I OSOBOWE
WYSZCZEGÓLNIENIE 1 świadczenia
a tyslęcach w ein zł w 2, skła UBEZPIECZ-ENIA OBOWI4ZKO1VE
R A Z E M... 1960
Mienie ruchomego ... 0.4 1 20 I
Upraw od gradobicie i powodzi ... ..
, 37.2
0.6
I
“ 5 V 304.5Zwierzęt od padnięcia.. 77.6 4.1 ,75 100 133.3
Komunikacyjne ... 63,3 6.4 177 249 139,3
UBEZPIECZENIA DOBROWOLNE
RAZEM 1980
1981
Zwierzęt od padnięcia.« 7.6 0.4 9 5 55.6
Od ognia i kradzieZy... 53.5 12,2 283 227 80,2
Inne majątkowe ... 38.8 0.3 2 1 50,0
Transportowe krajowa. 0.2 3,4 21 16 76,2
Od odpowiedzialności
cywilnej ... .. 20,4 0 10 ' 2 20,0
Od następstw nieszczę
śliwych wypadków .... 587.0 3.8 72 34 47,2
w tym młodzieży ... 125.6 1.5 13 11 84,6
Pojazdów samochodowych 11.0 0.6 53 33 62,3
Kółek rolniczych ... 0 0 1 1 100,0
Na Zycie i grupowe ... 239.3 29,0 288 233 80.6
Jednostkowe.. 12,8 0.1 21 4 19,0
Rentowe .. ... 0.1 0 10 2 20.0
a/ W clęgu roku. b/ Dotyczy pojazdów Jednośladowych oraz samochodów.