W A R S Z A W A , D N I A 1 L I S T O P A D A 1931 R.
P R Z E M Y S Ł C H E M I C Z N Y W O B E C P R Z E S I L E N I A W A L U T O W E G O
Zachwianie się niektórych w alut europej
skich (oraz pozaeuropejskich), w strząsając pod
staw am i obrotu międzynarodowego, oczywiście musiało odbić się na polskim przem yśle i handlu, nie omijając działu chemicznego. D obrze znana niejednolitość w ytw órczości chemicznej sp ra
wia, że jej poszczególne działy w bardzo różnym stopniu odczuły w pływ y w strząsów w aluto
wych.
W praw dzie — nasz przem ysł chemiczny nie posiada ch ara k teru w ybitnie eksportowego, jed
n ak w skutek różnych przyczyn wywóz p ro duktów chemicznych wzmagał się w ostatnich latach, obejmując wciąż nowe arty ku ły i docie
rając do najdalszych krajów. Częściowo eksport był dokonyw any na zasadzie oferowania i fak tu row ania w funtach szterlingów, naw et jeżeli pro du kty były wywożone do innych, poza An- glją krajów.
Jasne jest, że przy wywozie do Anglji s tra ty poniesione przez naszych eksporterów na tranzakcjach już dokonanych i przy pobraniu należności w funtach — są praw ie nie do po w etow ania. N atom iast przy istnieniu k o n trak tów na dostaw y jeszcze nie zrealizow ane — n ależy wywożąc do Anglji czynić zastrzeżenia, celem zabezpieczenia sobie na przyszłość możli
wości dochodzenia roszczeń o odszkodowanie w w ypadku ewentualnej rew aloryzacji w aluty angielskiej, względnie w w ypadku ogólnego przesądzenia w innej drodze, że analogiczne zo
bowiązania mają być regulow ane przez dłużni
ków w edług korzystniejszej dla w ierzycieli r e lacji. W w ypadku, gdy tranzakcje eksportow e zostały zaw arte w walucie angielskiej z innemi krajam i poza Anglją, istnieje możliwość doma
gania się odszkodowania za stra ty n a kursie funta, zwłaszcza kiedy domniemywa się, że in
tencją kontrahentów było przyjęcie funta szter
lingów, jako złotego m iernika wartości.
Decydującym czynnikiem przy rozw ikływ a- niu spraw , pow stałych n a tle spadku w alut, b ę dzie zainteresow anie obydwu stron w przysz
łych tranzakcjach. Gdy eksport z Polski jest nieuniknioną koniecznością, to trzeba nieraz go
dzić się nietylko n a już zapadłe stra ty kurso
we, lecz również n a takież straty przy dal
szych dostaw ach. A le gdy zagraniczny odbior
ca zainteresow any jest w kontynuow aniu sto
sunków handlowych, to względnie łatw o uzy
skać od niego bonifikatę za już dokonane tran zakcje, oraz uchronić się na przyszłość od dal
szych strat.
Niewątpliwie n a szali rozstrzygnięć w każ
dym poszczególnym w ypadku m iędzynarodo
wych tranzakcyj nie będą w ażyły argum enty teoretyczno-praw nicze, ani względy słuszności i sprawiedliwości, lecz w łaśnie utylitarne prze
słanki n atu ry handlowej. Dlatego też zw raca
nie się w spraw ie takich sporów do sądów obco
krajow ych lub m iędzynarodowych instytucyj rozjemczych w ydaje się niebezpieczne i mało celowe. Tylko w razie bardzo poważnych szans pow odzenia należałoby w stępow ać na tę uciąż
liwą, a niekiedy i kosztow ną drogę.
J a k wiadomo — istnieją w zakresie naszego przem ysłu chemicznego tranzakcje i ko n trak ty o ch arakterze odwrotnym, mianowicie dosta
w y surowców chemicznych (piryty, fosforyty, tłuszcze i t. d.), zaw arte na podstaw ie zobowią
zań w walucie angielskiej. A czkolwiek w tych w ypadkach niew ątpliw ą tendencją zagranicz
nych dostaw ców był zam iar otrzym ywania de
wiz w funtach angielskich (a więc bonifikaty za już dokonane lub mające n astąpić dostaw y by
łyby nieusprawiedliwione), to jednak wyżej po
staw iona zasada predominacji względów handlo
wych musi być stosowana w całej pełni.
Konflikty, wynikające z krajow ych tran zak cyj handlowych zaw artych w walucie obcej, b ę dą raczej rzadkością na gruncie handlu arty k u łam i chemicznemi. Ew entualne spory — n ależa
łoby poddaw ać orzecznictwu sądów arb itrażo wych.
Załamanie się kursów obcych w alut z n a tu ry rzeczy prow adzi do zmniejszenia kosztów produkcji w licznych krajach, a w ięc ułatw ia przenikanie zagranicznych tow arów chemicz
nych na rynek polski. Zjawisko to jeszcze nie zarysow ało się wybitniej, ale niechybnie będzie się uw ydatniało, jeżeli nie zostanie powściągnię
te odpowiedniemi zarządzeniam i celnemi.
Osłabienie w alut, zw łaszcza zaś funta an gielskiego, dotyka innej jeszcze sprawy, miano
wicie korzystania przedsiębiorstw chemicznych
82 WIADOMOŚCI PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO Nr. 21 z zagranicznych kredytów finansowych. Faktem
jest, że po załam aniu się kilku banków środko-
tyczne. To ostatnie zagadnienie posiada
znacz-CŁO NA SIEMIĘ LNIANE
Dn. 16 października r. b. odbyło się w Prezy- djum R ady M inistrów posiedzenie Komisji lniar- skiej.
Na zebraniu przew ażały sfery rolnicze, n au kowe, przedstaw iciele kupiectw a i finansów Wi- leriszczyzny. Pierw szy punkt p orządku dzienne
go obejmował spraw ę cła na siemię lniane.
Projekt Komisji lniarskiej wychodził z zało
żenia, że celem należytej ochrony krajowej ho
dow li lnu i konopi—niezbędne jest podniesienie cła n a siemię lniane do wysokości zł. 20 — od
Przedstaw iciele przem ysłu chemicznego w rzeczowych w ywodach w ykazyw ali niecelowość w prow adzenia zwyżki celnej na siemię lniane.
G dyby bowiem ochrona celna m iała być sku
teczna, to obecne ceny siemienia lnianego k r a jowego powinny się w ahać od zł. 40 do zł. 43.
Tym czasem przy obecnej podaży krajowego sie
mienia lnianego ceny te wynoszą zł. 26 — 29, J e s t to najlepszym dowodem, że staw k a celna na siemię lniane nie przyniesie praktycznych korzyści rolnictw u krajowemu.
Na wiosnę r. b. nie było żadnych zapasów k ra jowego siemienia i w skutek tego pow tórzyło się to samo zjawisko, jakie obserwujemy corocz
nie: im port argentyńskiego siemienia lnianego rozpoczął się dopiero po całkow item w yczerpa
niu krajow ych zapasów.
Przedstaw iciele rolnictw a zaryzykowali tw ierdzenie, jakoby przem ysł olejarski upraw ia zapom ocą oleju słonecznikowego dumping w stosunku do oleju lnianego. Tw ierdzenie to by
ło bardzo łatw o odparte przez przedstaw icieli przem ysłu, k tórzy udowodnili, że olej lniany ma specjalne przeznaczenie, bodajże wyłącznie na cele 'techniczne (jako olej schnący), natom iast olej słonecznikow y jest zużytkow any tylko na cele jadalne, gdyż n a cele techniczne nie n a daje się.
Dyskusja n a tem at znacznej rozpiętości cen siem ienia u producenta i odbiorcy doprow adziła do przekonania, że najistotniejszym czynnikiem w obrocie siemieniem lnianem w kraju jest b rak
tychczasowego eksportu, zatam ow ania w zrostu zbędnego przyw ozu i zapew nienia przedsiębior
stwom dopływ u płynnych środków obrotowych.
jakiegokolw iek k on tak tu rolnictw a z przem y
słem, producenta z odbiorcą.
Na fakt ten Związek Przem ysłu Chemiczne
go w ielokrotnie zw racał uwagę. W e w szystkich praw ie spraw ozdaniach rocznych Związku zaw sze kw estja ta była poruszana. Zwraoaliśmy w te dy uwagę rolnikom, że przem ysł olejarski po
winien być w naszych specyficznych w arunkach przem ysłem p ar excellencei rolnym, w każdym zaś razie pośrednictwo, podrażające bardzo znacznie siemię lniane, należy usunąć przy wspólnem porozumieniu i w obopólnym in te re sie. Zdanie to podzielił również przew odniczą
cy zebrania, p. Chrzanowski, k tó ry kończąc dyskusję n a tem at ochrony celnej dla siemienia lnianego, konieczność utw orzenia organizacji skupu siemienia specjalnie podkreślił.
Przew odniczący zakom unikow ał zebranym , że kw estja organizacji ap aratu zakupu i finan
wie zmian R ozporządzenia P rezydenta R zeczy
pospolitej o monopolu spirytusowym . Z pośród spraw , bezpośrednio interesujących przem ysł chemiczny, należy zwrócić uwagę n a następ u jące postanowienia:
W yrób kw asu octowego zaliczony został do przem ysłów koncesjonowanych, na których p ro w adzenie niezbędne jest uzyskanie zezwolenia M inistra Skarbu.
Pomimo odmiennego stanow iska przedstaw i
Nr. 21 WIADOMOŚCI PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO 83 cieli przem ysłu chemicznego, R ada Spirytusow a
zdecydow ała zaproponow ać skreślenie tych po
stanow ień dotychczasowego Rozporządzenia, k tó re zezw alały gorzelniom przemysłowym, bez
pośrednio połączonym ze zużywającemi spiry
tus fabrykami, na uzyskiwanie dodatkowego praw a odpędu spirytusu ponad wyznaczony k on
tyngent — celem przerabiania tego spirytusu we w łasnych fabrykach.
P rojekt odmiennego podziału kontyngentu odpędu spirytusu m iędzy gorzelnie rolnicze i przem ysłowe, w kierunku zw iększenia ilości spirytusu otrzymywanego w gorzelniach p rze
mysłowych, a przeznaczonego w yłącznie na ce
le niekonsumcyjne, nie uzyskał większości na posiedzeniu R ady Spirytusowej, k tó ra opowie
działa się za utrzym aniem dotychczasowego sto sunku 5% ogólnej ilości produkowanego spi
rytusu w gorzelniach przem ysłowych i 95% — w gorzelniach rolniczych.
Dn. 15 października r. b. odbyło się w spól
ne posiedzenie Zarządu Związku i Sekcji E ks
portow ej, poświęcone specjalnie zagadnieniom traktatow ym . Stwierdzono, że jedną z przyczyn zmniejszenia wywozu produktów chemicznych w I półroczu r. 1931 (o 35%) — są liczne tra k ta ty preferencyjne, zaw arte m iędzy poszczegól- nem i krajami. T rak taty te, sprzyjając zbliżeniu gospodarczem u kontrahentów , siłą rzeczy p ro w adzą do ograniczenia działalności innych im
porterów , m iędzy innemi Polski, na rynkach związanych umowami preferencyjnem i.
Sekcja E ksportow a zastanaw iała się, jakie środki należy przedsięw ziąć celem utrzym ania stanu posiadania polskiego przem ysłu chem icz
nego na poszczególnych rynkach zbytu; ponadto uchw aliła rozpocząć prace w zakresie zbadania rynków zastępczych, któreby pozwoliły odzy
skać utracone pozycje w dziedzinie eksportu.
W dniu 16 października r. b. odbyło się w Izbie Przemysłowo-Handlowej w W arszaw ie posiedzenie połączonych Komisyj Racjonalizacji i A dm inistracji stosunków gospodarczych. T e m atem obrad była spraw a utw orzenia Centrali środków odurzających i trucizn.
Na posiedzeniu tem obecni byli przedstaw i
ciele Związku Przem ysłu Chemicznego w oso
bach pp.: Jezierskiego, Kleinadla, Otolskiego i W ięckowskiego.
Przedstaw iciele hurtu drogeryjnego w ypo
wiedzieli się za utw orzeniem takiej Centrali, natom iast przedstaw iciele przem ysłu chem.- farm. — przeciw tworzeniu Centrali i za pozo
staw ieniem handlu środkam i odurzającem i w formie dotychczasowej.
M otywami zajętego przez przedstaw icieli przem ysłu stanow iska była konieczność nieod- cinania przem ysłowców od pierw szych źródeł surowców i unikania utrudnień w sprzedaży w ytw arzanych produktów . Stanowisko p rzed
stawicieli Związku Przemysłu Chemicznego zgodne było z poglądem przedstaw icieli Pol
skiego Powszechnego Tow arzystw a F arm aceu
tycznego.
Dn. 27 października r. b. odbyło się posie
dzenie R ady Towaroznawczej przy Min, Skarbu, na którem , między innemi, postanowiono:
F iltry z bibuły w postaci gotowych krążków używanych w laboratorjach chemicznych, clić
‘ wg. poz. 177 p. 23;
P rep arat „Targesin", zaw ierający srebro w postaci koloidalnej, clić wg. poz. 110 p. 3;
A rkusze hektograficzne clić wg. poz. 43 p.
2b;
P ak naftow y clić wg. poz. 83 p. 3.
NOWE ROZPORZĄDZENIA
U kazał się nowy zeszyt związkowej taryfy polsko-rumuńskiej, obowiązującej od dn. 15 września 1931 r. W obec dokonanych w swoim czasie zmian w wew nętrznej taryfie rumuńskiej, poprzednia taryfa związkowa nie mogła być stosowana. Obecne .wydanie zaw iera staw ki już przerachow ane. Taryfa obejmuje następujące artykuły chemiczne: benzol, biel cynkowa, ce
rata, farby m alarskie, farby z tlenku żelaza, fe
nol, gudron, kainit, karbolineum, ksylol, k w a
sy siarkowy, solny i węglowy, litopony, m arga
ryna, naftalin, nasiona oleiste, oleje roślinne i ja dalne, pak, przędza z jedwabiu sztucznego, azo
tan wapnia, siarczan amonu, terpentyna, tłu szcze jadalne sztuczne, ultram aryna, ziemie far- biarskie.
W Dz. Ust. Nr. 93 z dn. 26 października 1931 pod poz. 721 ukazało się Rozporządzenie Mini
stra Komunikacji z dn. 21 w rześnia 1931 r. w przedm iocie regulaminu przew ozu przesyłek to w arowych na kolejach żelaznych. Na zasadzie tego Rozporządzenia dotychczasowy regulamin przestaje obowiązywać, zaś now y wchodzi w ży
cie z dn. 1 grudnia 1931 r.
ECHA
* Z dniem 1 listopada r. b. ■dotychczasowy general
ny dyrektor Sp. Akc. „Lignoza", p. inż. Tomisław Moraw
ski, opuszcza zajmowane stanowisko, rozpoczynając dzia
łalność na terenie Rybnickiego Gwarectwa Węglowego.
P. inż. Morawskiemu, który od wielu lat jest również członkiem Zarządu Związku Przemysłu Chemicznego, sk ła
damy życzenia jaknaj owocniejszej pracy na nowej pla
cówce, wyrażając jednocześnie szczery żal z powodu opuszczenia przez .Niego terenu bezpośredniej pracy w przemyśle chemicznym.
Na stanowisko generalnego dyrektora Sp. Akc. ,,Lig- noza“ powołany został p. inż. Leopold Szefer, dotych
czasowy zastępca delegata Górnośląskiego Związku Prze
mysłowców Górniczo-Hutniczych w Warszawie. P. inż.
Szeferowi składamy życzenia najpomyślniejszej działal
ności na ierenie jednego z największych w Polsce przed
siębiorstw chemicznych — ku pożytkowi całej polskiej chemicznej wytwórczości.
84 WIADOMOŚCI PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO Nr. 21 NOTOWANIA CEN WAŻNIEJSZYCH WYTWORÓW
PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO oznaczone gwiazdką rozumieją 6ię wraz z opakowaniem.
KOMUNIKACJA LOTNICZA ZAPEWNIA MAKSIMUM WYGODY, OSZCZĘDNOŚCI CZASU I BEZPIECZEŃSTWA
PRODUKTY W Y T W Ó R C Z O Ś C I K R A JO W E J Barwniki i półprodukty organiczne:
„PRZEMYSŁ CHEMICZNY, BORU- TA Sp A kc.“, Zgierz, tel.Łódź. 121-01
Akc. Tow. „ELEKTRYCZNOŚĆ", Warszawa, Zgoda 10, tel. 634-94.
Chlorek wapnia (C»Clj):
Warszawa, Zgoda 10, <tel. 634-94.
„ZAKŁADY SOLVAY W POLSCE", Farmaceutyczne przetwory:
Sp. Akc. „LUDWIK SPIESS i SYN", Warszawa, Daniłowiczowska 16, tel.
Centrala-Spiess.
Gliceryna farmaceutyczna i technicz
na:
Sp. Akc. „STREM”, Warszawa, Ma
zowiecka 7, tel. 314-30.
Przem. Tłuszcz. „SCHICHT-LE VER Sp. Akc. Warszawa, Nowy Zjazd 1
Akc. Tow. „ELEKTRYCZNOŚĆ", Warszawa, Zgoda 10, tel. 634-94.
Zakłady „ELEKTRO", Łaziska Gór
ne, G. Śląsk.
Klej kostny i skórny:
Sp. Akc. „STREM”, Warszawa, Ma
zowiecka 7, tel. 314-30.
Kwaśny węglan sodowy (bicarbonat):
„ZAKŁADY SOLVAY W POLSCE", Warszawa, Czackiego 14, tel. 711-24, NovarsenobenzoI:
Sp. Akc. „LUDWIK SPIESS i SYN", Warszawa, Daniłowiczowska 16, tel.
Centrala-Spiess. Warszawa, Daniłowiczowska 16, tel.
Centrala-Spiess.
Zakłady „ELEKTRO", Łaziska Gór
ne, G. Śląsk.
S o d a amonjakalna, krystaliczna i kaustyczna:
„ZAKŁADY SOLVAY W POLSCE", Warszawa, Czackiego 14, tel. 711-24.
Soda kaustyczna:
Akc. Tow. „ELEKTRYCZNOŚĆ", Warszawa, Zgoda 10, tel. 634-94.
Stearyna:
Sp. Akc. „STREM”, Warszawa, Ma
zowiecka 7, tel. 314-30.
Żelazokrzem 45% i 75%:
Zakłady „ELEKTRO", Łaziska Gór
ne, G. Śląsk.
Członkowie Związku Przemysłu Chemicznego otrzymują „Wiadomości Przemysłu Chemicznego" bezpłatnie.____
_______________________ Redakcja i Administracja: Warszawa, Czackiego 1, telefon 410-14_______________________
Wydawca: w imieniu Związku Przem. Chemicznego Rzrplitej Polskiej — Dyrektor Związku Inż. EDMUND TREPKA
Redaktor: Inż, TADEUSZ ZAMOYSKI Drukarnia Współczesna, Szpitalna 10