Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Mroczy wznowiło działalność z dniem 3 grudnia 1945 roku, lecz niemal natychmiast zostało zlikwidowane decyzją wo jewody z dniem 12 stycznia 1946 roku. Bractwo dysponowało strzelnicą przy ul. Dworcowej. Pieczę nad majątkiem przejął kurator Jan Wyrzykowski139. Podob ny los spotkał Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Katolickie Stowa rzyszenie Młodzieży Żeńskiej, które powstały z inicjatywy proboszcza 1 stycznia 1946 roku. Ich działalność zawiesił starosta decyzją z 6 maja 1946 roku140. W tych okolicznościach nie należy się dziwić, że członkowie przedwojennej Polskiej Kasy Bezprocentowych Pożyczek w Mroczy nie podjęli nawet próby wznowienia dzia łalności141. Nieco więcej czasu władzom zajęło przejęcie oddziału „Caritas”, które działało przy parafii. Było to typowe rozwiązanie występujące w sześciu innych miejscowościach powiatu. Jednym z najważniejszych obszarów jego aktywności pozostawało prowadzenie ochronki (przedszkola), w którym pracowały cztery sio stry zakonne ze Zgromadzenia św. Michała Archanioła. W 1948 roku korzystało z niego 58 dzieci. Podobne placówki funkcjonowały w Nakle i Łobżenicy. Na wnio sek Klubu Radnych PZPR w lipcu 1949 roku Miejska Rada Narodowa w Mroczy przyjęła uchwałę o przejęciu przedszkola, zwolnieniu sióstr zakonnych i zatrudnie niu świeckiego personelu. Za wnioskiem oddano 15 głosów, wstrzymał się jedynie Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej - Józef Balcer, będący jednocześnie
137 A P B , zesp. P M R N M , sygn. 455; A P B , zesp. ZM M , sygn. 7; A. T a rczyń sk i, tam że, s. 1 5 1 -1 5 2 . 0 T ow arzystw ie Śpiewu św. Cecylii i Chórze „C ecylia” porusza także: J. Szw ankow ski, M rocza 1 okolice w latach 1 7 7 2 -1 9 2 0 , [w:] M rocza. Monografia...', R. Rosiński, M iasto i gm in a M rocza p o roku 1990, [w;] M rocza. M onografia...
138 IP N B y 064/14. S p ra w ozd a n ie za 1 lip iec - 30 w rzesień 1958. «9 д р в zesp. ZM M , sygn. 54, 57.
140 A P B , zesp. ZM M , sygn. 57. 141 A P B , zesp. Z M M , sygn. 54.
M R O C ZA . M O N O G R A F IA M IA ST A I GM INY
prezesem powiatowego Stronnictwa Ludowego142. W miejsce likwidowanych or ganizacji w parafii zaczęto rozwijać działalność organizacji ukierunkowanych wyłącznie na szerzenie religijności. W 1948 roku funkcjonowały: Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo143, Żywy Różaniec Ojców144, Żywy Róża niec Matek146, Żywy Różaniec Panien146, Żywy Różaniec Młodzieńców147, Krucjata Chłopięca148, Krucjata Panienek149, działał także Chór Kościelny150.
Równolegle władze zabiegały o to, aby powstawało jak najwięcej organi zacji wspierających nowy ustrój. Z rzeczywistym wsparciem było jednak różnie, o czym świadczyły losy miejscowego oddziału Związku Walki Młodych (ZWM), który powstał 26 marca 1945 roku w miejsce rozwiązanego Przysposobienia Woj skowego Kobiet. To ostatnie działało zaledwie kilkanaście dni151. Nieco dłużej dzia łał Hufiec Przysposobienia Wojskowego152 i Koło Przyjaciół Żołnierza153. ZWM nie
142 IP N B y 069/1152; A P B , zesp. ZM M . W 1950 roku m iejscow ym „C arita sem ” kierow ali: H elena J u szczyń ska (prezes), A gn ieszk a J u szczyń ska (prezes), A gn ieszk a C odrow (sekretarz), J a n i na D om agalska (skarbn ik). O dd ział gru pow ał 75 człon k ów .
143 IPN By 069/1152; APB, zesp. ZM M , sygn. 54; APB, zesp. SPW 1945-1950, sygn. 506. Stow a rzyszenie zajm ow ało się u dzielan iem pom ocy ch arytatyw nej, w spieran o u bogich i chorych. W styczniu 1947 roku we władzach zasiadały: H elena Juszczyńska (prezes), A gnieszka Codrow (sekretarz), Janina D om agalska (skarbnik). Członków było 78. R ok później w zarządzie zasiada ły: Pelagia Paw łow ska (prezes), Gertruda M oszlejew ska (sekretarz), Zofia M roczek (skarbnik). Oficjalny w niosek o rejestrację złożono 18 kw ietnia 1947 roku. Od sierpnia 1947 roku Stow arzy szenie działało ja k o W ydział Parafialny „C aritas” M rocza. G rupow ał 80 członków.
144 IP N B y 069/1152. Z arząd tw orzyli: T eod or B ąkow ski (prezes), C zesław C w u dziń ski (sekre tarz), F ran ciszek Z iółk ow sk i (skarbnik). W 1948 zrzesza ło 47 członków . A P B , zesp. ZM M , sygn. 57; IP B By 069/1152. O rgan izacja w 1948 gru pow a ła 82 osoby. P rezesem b ył m iejscow y proboszcz ksiądz E dm un d M atz.
145 A P B , zesp. ZM M , sygn. 57; IP B B y 06 9 /1 1 5 2 . O rga n iza cja w 1948 roku gru p ow a ła 82 osoby. P rezesem b y ł k sią d z E dm un d M atz.
146 IPN B y 069/1152. W zarządzie zasiadali: Ł u cja Z uberow a (przew odnicząca), T eresa Zurków - na i U rszu la G órecka. C złonków b yło 53.
147 IPN B y 069/1152. W 1948 roku do stow a rzyszen ia należało 15 członków . K ierow ali nim : J ó z e f R ybacki (prezes), E dm un d T rępała (sekretarz), B ern ard S zulski (skarbnik).
148 IP N B y 0 6 9 /1 1 5 2 . K r u c ja t ą k ie r o w a ł m ie js c o w y k s ią d z . G r u p o w a ła 2 4 - 2 5 cz ło n k ó w . 149 IPN By 069/1152. K rucjatą kierowała zakonnica Ksawera Hodam. Zrzeszała od 25 do 30 dziewcząt. 150 IP N B y 06 9 /1 1 5 2 . P rezesow ał w 1948 rok u J ó z e f W ęgrzyn , fu n k cję sek reta rza p ia stow ał
C zesła w K ról, a sk a rb n ik a J erzy K a rolczu k .
151 A PB , zesp. ZM M , sygn. 56. Przysposobienie W ojskow e K obiet zostało pow ołane z inicjatyw y K om endanta M O w M roczy K am osińskiego i burm istrza W yrzykow skiego. Istniało nieco ponad tydzień od 18 do 26 m arca 1945 roku. Po jej rozw ią za n iu pow ołan o Z w iązek W a lk i M łodych. 152 A P B , zesp. ZM M , sygn. 56. W m aju 1945 rok u ze 102 za p isa n ych , H ufiec g ru p ow a ł 61 osób.
Na za jęcia nie sta w iło się 36 osób, 4 osob y zw oln ion o z pow od u ch orob y i je d n ą z u w a gi na naukę. F u n k cje kom en dan ta spraw ow ał ppor. Jurkiew icz, a in stru ktora R om an N urski. 153 A P B , zesp. ZM M , sygn. 54, 57. Z ałożycielem b ył Jan W yrzykow ski. W 1947 roku we w ładzach
zasiadali obok założyciela, który pełn ił fun kcje prezesa, także W ik tor D ą b row sk i (sekretarz), W in cen ty K siążek (skarbn ik). A P B , zesp. ZM M , sygn. 54, 56, 57. Po rea k ty w acji w sierpniu 1946 roku zw iązkiem kierow ał M ieczysła w Zuber. W styczniu 1947 roku zrzeszon ych były p oczą tkow o 23 osoby, a w końcu m iesiąca ju ż 41.
M R O C ZA W LATACH 1945-1989 Tomasz Rawski
przejawiał jednak praktycznie żadnej aktywności, toteż 24 kwietnia 1946 roku zo stał rozwiązany. Ponownie do istnienia został powołany 10 sierpnia 1946 roku154. Oficjalnie istniał do 1948 roku, a po rozwiązaniu współtworzył Związek Młodzieży Polskiej (1948-1957)155. W okolicach Mroczy, w Nakle i Kruszynie, stacjonowała 67 Brygada Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”. W 1949 roku jej struktury po jawiły się także w Mroczy156. Działał Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, powią zany z ruchem ludowym, o istnieniu którego informowano na początku 1946 roku. W późniejszych miesiącach nie podejmował on aktywności, a w 1948 roku wszedł w skład Związku Młodzieży Polskiej. Ponownie usamodzielnił się pod nazwą Zwią zek Młodzieży Wiejskiej po 1956 roku157. W 1949 roku powołano Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej158. Władze tolerowały przez pewien czas działalność Ligi Morskiej159, Towarzystwa Powstańców160, i Towarzystwa Upiększania Mia sta Mroczy, które zostało wchłonięte przez Towarzystwo Pszczelarzy w Mroczy161, Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP)162, Koło Prawnicze w Mroczy, powstałe dla popularyzacji prawa przy Sądzie Grodzkim w Nakle163. Z początkiem stalinizmu w Polsce wiele organizacji zaprzestało działalności, zostały zlikwidowane lub mu siały wpisać się w propagowany model organizacyjny. Działalność niektórych tole rowano, choć i nad nimi roztaczano baczną kontrolę (na przykład nad oddziałami
154 A P B , zesp. ZM M , sygn. 54, 56, 57. Po rea k ty w a cji w sierp n iu 1946 roku zw ią zk iem kierow ał M ieczy sła w Z uber. W sty czn iu 1947 roku zrzeszon y ch b y ły począ tk ow o 23 osoby, a w końcu m iesią ca ju ż 41.
165 ,\pß zesp. ZM M , sygn. 59, 61. Z ebran ie organ izacyjn e ZW M w M roczy odb yło się n ajp ra w d o pod obniej w kw ietn iu 1945 roku. O rga n iza cją kierow ał K oniarski. Z astępow a ła go K uberów - na. W trak cie zebran ia 22 kw ietn ia 1945 roku om aw ian o spraw ę u m u ndu row ania, urządzenia św ietlicy, u porzą d kow an ia boiska. C złonkow ie w spółp ra cu ją c z PPR m ieli w m aju 1945 roku w łączyć się do zbieran ia środków na pom nik u pa m iętn ia ją cy p oległych żołn ierzy radzieckich. P ierw szym p rzew odn iczą cym ZM P w M roczy był R ohloff.
156 A P B , zesp. K W P ZP R , sygn. 5 1 /V I/25 ; A P B , zesp. ZM M , sygn. 59. 167 A P B , zesp . Z M M , sygn . 57. S p ra w o z d a n ie s y tu a cy jn e z a sty c ze ń 1946.
158 A P B , zesp. ZM M , sygn. 10, 59. O d d zia ł za łożon o 18 styczn ia 1949 rok u z in icja ty w y k ie ro w n ika szk oły J ózefa W rób lew sk iego. P oczą tk ow o zrzesza ło 14 członków .
169 A P B , zesp. ZM M , sygn . 59. Z p oc zą tk ie m 1949 rok u fu n k cję p re ze s a ob ją ł P ioru n ow sk i. 160 A P B , zesp. Z M M , sygn . 54, 57. W s ty czn iu 1947 zrz e s za ło 18 człon k ów . K ierow a li o r
g a n iza cją : B ron isła w K u lczy ń sk i (p rezes), W ła d y s ła w M róz (se k r e ta rz) i W. J a k u b ow sk i (sk a rb n ik ).
161 A P B , zesp. ZM M , sygn. 59. Z eb ra n ie org a n iza cy jn e od b yło się 25 m arca 1949 roku. K ie ro wał n im J ó z e f P ioru n ow sk i (p rezes), Z iółk ow sk i, W a lerian L u k a siew icz, Z yg fry d M asiak. P ierw sze p la n y dzia ła ń za k ła d a ły o czy sz czen ie m iasta z b ru d u i n ieczy stości, a n astępn ie u p ięk szen ie pl. W oln ości, n a sa d zen ie drzew a m i ulic: Ł a b ęd zk ieg o, N a k ielsk ą , S ta ry R yn ek i w y b eton ow a n ie p ołow y ryn k u p rzed spa lon ym ratu szem .
№ д р в ( zeSp ZM M , sygn. 54, 57. P ow stał 20 m aja 1945 roku. F u n kcję dru ży n ow ej pełn iła J a d w iga H ad rych ów n a . W styczn iu 1947 licz y ł 24 h arcerzy.
163 д р в > Zesp. ZM M , sygn. 54. Zebranie organizacyjne odbyło się 10 stycznia 1948 roku. K ierow ali nim: Jan W yrzykow ski, Franciszek N owicki, K azim ierz Trzuskow ski, M aksym ilian M asiak, J ó ze f Balcer, B olesław Piszczek.
M R O C ZA . M O N O G R A F IA M IA ST A I GM INY
Polskiego Czerwonego Krzyża164, Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych165, Kołem Związku Inwalidów Wojennych RP w Mroczy166, Klubem Sportowym167 czy Ochotniczą Strażą Pożar ną168). Stopniowej monopolizacji w ramach Zrzeszenia Pracowniczych Związków Za wodowych (od 1949 roku Zrzeszenia Związków Zawodowych) podlegały odradzające się po wojnie związki zawodowe — Związek Zawodowy Pracowników Fizycznych169, Związek Zawodowy Pracowników Samorządu Terytorialnego Mrocza (Związek Za wodowy Pracowników Samorządu Terytorialnego przy Zarządzie Miejskim Mro cza)170, Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Drzewnego przy Państwowej Fabryce Mebli171, Związek Zawodowy Robotników Rolnych172, Związek Związków Zawodowych Rzemieślników Samodzielnych Mrocza173, czy Związek Związków Zawodowych174. Podobny los spotkał działające organizacje kombatanckie, które w 1949 roku weszły w skład Związku Bojowników o Wolność i Demokrację175. Po październikowej „odwilży” 1956 roku reaktywowano część organizacji, na przykład
164 A P B , zesp. ZM M , sygn. 7, 66, 57. Z ebran ie organ izacyjn e odb yło się 8 czerw ca 1945 roku. W zarządzie zn aleźli się; Stanisław a C zeszew ska (prezes), E lżbieta Fiszer, Ja dw iga H adrych, U rszu la K rauze. U tw orzon o sekcje: ra tow n iczą (grupow ała 42 osoby), p om ocy m aterialn ej (8), pom ocy m acierzyń skiej (5). P rzy odd ziale istn ia ła św ietlica. Siedziba m ieściła się przy R ynku 13. W styczniu 1947 roku do orga n iza cji n ależa ły 62 osoby. K ierow a li nią: E u fem ia Szulc (prezes), Ja dw iga H adrych (sekretarz), A leks D em b iń ski (skarbnik).
165 A P B , zesp. ZM M , sygn. 54, 57. P ow sta ł 24 listop a d a 1946 roku. Z a łoż y ciela m i i p ierw szym i człon k a m i za rzą du b yli: K a zim ierz T rzu sk a w sk i, L u d w ik D em b iń sk i, W iesła w K apsa, J a ku bow sk i, P ok ora, W a n d a K rau sow a. W 1947 rok u o rg a n iza cja gru p ow a ła 15 członków . 166 A P B , zesp. ZM M , sygn. 57. S p ra w ozd a n ie sytu a cyjn e z a k w iecień 1946. W z n ow iło d z ia ła l
n ość 7 k w ietn ia 1946 roku. 167 A P B , zesp. ZM M , sygn. 7.
168 A PB , zesp. ZM M , sygn. 7, 54, 5; A PB , zesp. PM RN M , sygn. 700; A P B , zesp. ZM M , sygn. 56, 57. O SP pow stała 5 m arca 1945 roku. L iczyła począ tkow o 30 strażaków , w styczniu 1947 — 25 członków , w 1948 — 40. W yposa żen ie b yło n iezw ykle skrom ne. Skład ało się na nie w iosn ą 1945 roku: sikawka ręczna z 5 wężam i, 2 węże ssące, 1 drabina mechaniczna, 4 hakówki, 2 prą downice do ręcznej sikawki, 10 wężów do sikawki motorowej, 2 prądnice do sikaw ek m otorowych, 1 ciągnik m otorowy. N aczelnikiem w 1946 r. był J u lian Ziółkow ski. W ład ze w 1947 roku sta n o w ili: Jan W yrzykow ski (prezes), W ła d ysła w M róz (sekretarz), L u dw ik D em b iń ski (skarbn ik), J ulian Z iółk ow sk i (naczelnik). W koń cu lat 40. przezw yciężon o tru d n ości lokalow e przep row a dzając w 1949 roku rem on t rem izy ora z p la cu i drogi dojazdow ej. W 1956 roku kom en dan ta S tanisław a C zeszew skiego zastąp ił A lb ert G esse.
ł69 д р в > zesp. ZM M , sygn. 20, 54, 57. P ow sta ł 14 m a rca 1946 roku. W 1947 rok u g ru pow a ł 70 człon k ów . K ierow a li nim : T eod or B ą k ow sk i, C zesław M ściszew sk i, J ó z e f P alacz.
170 A P B , zesp. ZM M , sygn. 57, 59. 171 A P B , zesp. ZM M , sygn. 59. 172 Tam że.
173 A P B , zesp. ZM M , sygn. 61. Z w iązek dzia ła ł ju ż 7 m a ja 1945 roku. W ów cza s fu n k cję prezesa pia stow a ł K on ra d C zeszew sk i.
174 APB, zesp. ZMM, sygn. 56. Utworzony późną w iosną 1945 roku. Rozwiązany 6 sierpnia 1945 roku. 176 A P B , zesp. R N M iG M , sygn. 213. O sta tn im p rzew od n iczą cy m w sch y łk ow y m ok resie istn ien ia
M R O C ZA W LATACH 1945-1989 Tomasz Kawski
Towarzystwo Powstańców Wielkopolskich czy Związek Kółek i Organizacji Rolni czych176. Inne zmieniały nazwy, wpisując się w wypełnianie zapotrzebowania na „so cjalizm z ludzką twarzą”, jak miało to miejsce z Frontem Jedności Narodu, który w latach 1952-1956 funkcjonował jako Front Narodu177. Inne powoływano w terenie w ramach odgórnych poleceń, na przykład Ligę Obrony Kraju (1962), Ligę Kobiet178, Związek Młodzieży Socjalistycznej (1957)179, Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej (1976)180, Związek Młodzieży Wiejskiej (1957), który w latach 1973—1976 nosił nazwę Związek Socjalistyczny Młodzieży Wiejskiej181, Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej. Ich rzeczywista aktywność była skromna, wpisująca się w ideologiczne zapotrzebowanie182. Większą żywotność wykazywały organizacje zajmujące się ściśle branżową działalnością: Ochotnicza Straż Pożarna, Polski Zwią zek Wędkarski, Związek Pszczelarzy, Koło Łowieckie Polskiego Związku Łowieckie go. Bardziej rozbudowaną działalność prowadziły Ludowe Zespoły Sportowe (LZS)183
176 A P B , zesp. R N M iG M , sygn . 213. W k oń cu la t 80. fu n k cję p r z e w o d n icz ą ce g o pia stow a ł S te fan Ł ob od a.
177 A P B , zesp. P M R N M , sygn. 700. F JN w M roczy w 1957 k ierow a ł J a n G onsch.
ne A P B . zesp. ZM M , sygn. 59; A PB , zesp. R N M iG M , sygn. 213. C złonkin ie Ligi w spóln ie z O krę gow ym O środkiem Z drow ia w M roczy w pa ździern iku 1949 roku zorga n izow a ły tak zw any „T ydzień Z drow ia” . G łów nym celem b yło p ropagow an ie szczepień, zw alczanie zakażeń i profi laktyka. O postaw ie zarów n o organ izatorów , ja k i lu dn ości, m oże św iadczyć, że na spotkanie z dr. T u rkiew iczem , którym m iał w ygłosić referat pod tytu łem „Z drow ie dziecka” nie przyszła żadna kobieta. W latach 1988-1990 orga n iza cją k ierow ała C ecylia W oźniak. A P B , zesp. KM G PZPR, sygn. 119/II/1. W 1975 roku działało w M roczy i okolica ch 9 kół ZSM gru pu ją cych 128 człon ków w M roczy, D rzew ian ow ie, O strow ie, W ielu, O rlinku, K ruków ku, K osow ie, W yrzy i R ościm inie.
179 A P B , zesp. K M G P ZPR , sygn. 119/II/1. W 1975 roku dzia ła ło w M rocz y i ok olica ch 9 kół ZSM gru p u ją cych 128 człon k ów w M roczy, D rzew ia n ow ie, O strow ie, W ielu , O rlin ku, K ru ków ku , K osow ie, W y rzy i R ościm in ie.
180 A P B , zesp. K M G P ZPR . sygn. 119/II/1.
181 A PB , zesp. K M G PZPR. sygn. 119/II/1, 2; A PB , zesp. R N M iG M , sygn. 213. P rzew odn iczącym Zarządu G m in n ego Z S M W w 1976 roku byt W iesław G ozdek, późn iejszy b u rm istrz m iasta w latach 2 0 0 2 -2 0 1 1 . W 1975 roku istn ia ło jed n o koło Z SM W przy P G R M rocza i m ieście M ro cza. Z rzesza ło 156 człon k ów . W la ta ch 1 9 8 8 -1 9 9 0 org a n iz a cją kierow a ł K a zim ierz B aliniak. 182 A P B , zesp. R N M iG M , sygn. 180. Ja k o ilu stra cja m oże słu żyć dzia ła ln ość na teren ie m iasta
i gm in y M rocza w 1986 i 1987 roku 15 kół L igi O b ron y K raju z 311 człon k a m i. N a jw a żn ie j s zą rolę pełn ił K lub S trzeleck i LO K , który org a n izow a ł za w od y strzeleck ie ora z dy sk otek i z ok a zji na p rzyk ła d 1 m aja, 22 lip ca, d n ia zw ycięstw a , sp ora d y czn ie tu rn ieje m a ry n isty cz ne dla d z ieci i m łodzieży, czy tak zw a n e sp otk a n ia m łodego p ok olen ia z k om b a ta n tam i. 183 A PB , zesp. RN M iGM , sygn. 37, 94; A PB , zesp. KM G PZPR. sygn. 119/II/1; APB, zesp. UM iGM ,
sygn. 92. W 1975 roku do 7 kół należało 174 członków . W 1989 roku istniało 8 kół z 326 członka mi, w tym 105 członków w M roczy. W tym okresie działały w M roczy sekcje piłki nożnej, tenisa i szachów . W 1978 roku Przew odniczącym ZM G LZS był Edward M archlew icz, w 1983 Z yg m unt G liszczyński (sekretarz U M iG w M roczy w latach 19 8 2-1 9 8 3 , obecnie w ójt G m iny Sadki). W kalendarzu im prez w 1978 roku znalazły się m iędzy innym : 1 m aja - w ielobój lekkoatle tyczny, m ecz piłkarski oldboje-reprezentacja M roczy, 9 m aja zaw ody strzeleckie o Puchar R o botnika R olnego, 22 lipca festyn sportow o-rekreacyjny, 7 -9 lipca im preza kolarska „R owerem
M R O C ZA . M O N O G R A F IA M IA ST A I GM INY
oraz ZHP184. Nowe struktury organizacyjne zaczęły pojawiać się w latach 1980-1981. W 1981 roku powołano Miejsko-Gminny Związek Młodzieży Wiejskiej. W pierwszym zjeździe zorganizowanym 8 maja 1981 roku powstało 7 kół. Zawiązały się w poszcze gólnych zakładach struktury ZSZZ „Solidarność”, jednak nie udało się im stworzyć struktury międzyzakładowej. Działania te przerwało wprowadzenie stanu wojenne go 13 grudnia 1981 roku. Stopniowo próbowano przywracać funkcjonowanie części z nich, jednak z ograniczonym skutkiem185.
Od początku 1982 roku pewną aktywność zaczęły wykazywać struktury bez pośrednio powiązane ze strukturami władz — Obrona Cywilna (styczeń 1982), Rada Kobiet (czerwiec 1982) czy względnie apolityczne organizacje sportowe — Zrzesze nie LZS (marzec 1982). Postawa mieszkańców na wydarzenia 13 grudnia 1981 roku była ambiwalentna. Członkowie PZPR byli nastawieni na ogół bezkrytycznie i serwilistycznie, choć zdarzali się i tacy, którzy starali się poszukiwać przyczyn pogarszającej się s y t u a c j i gospodarczej i radykalizacji poglądów społeczeństwa w latach 1979—1981. Niezmiernie interesujące są wypowiedzi osób uczestniczących w Plenarnym Posiedzeniu KMG PZPR w Mroczy w dniu 29 stycznia 1982 roku186. Po wprowadzeniu stanu wojennego powołano całodobowe dyżury telefoniczne w zakładach pracy i w rozmaitych służbach i instytucjach. Zniesiono je 7 stycznia 1982, a dyżury w UMiG - 19 stycznia. Kolegia do spraw wykroczeń orzekały w trybie przyspieszonym, wydano jednak tylko 9 orzeczeń oraz 438 decyzji o prze mieszczeniu ludności187. Wszechobecna była Terenowa Grupa Operacyjna, działa jąca od 26 października 1981 roku na terenie całego kraju, w tym i Mroczy188 oraz
w szędzie” oraz rajd m otorow o-sam ochodow y, ponadto w m iesiącach grudzień-m arzec zim owe igrzyska rekreacyjno-sportow e, zaw ody narciarskie, w październiku-listopadzie turnieje tenisa stołow ego, w arcabów , szachów , w sierpniu cykl im prez „O lim pijskim szlakiem ” , w czerw cu tu r niej piłkarski o „P uchar N aczelnika M iasta i G m ina M rocza” , w m aju-czerw cu letnie igrzyska rekreacyjno-sportow e LZS Pracow ników G ospodarki Żyw nościow ej.
184 A PB , zesp. K M G PZPR, sygn. 119/11/1. W 1975 roku i 1976 roku w strukturach ZH P znajdow ało się 746 członków . Rada H ufca liczyła 5 członków , funkcję kom enda pełnił K azim ierz Knioła. S zkoleniem zajm ow ało się 22 instruktorów .
iss a p b ; zes p . K M G P Z P R , s y g n . 1 1 9 /II /8 ; A P B , z e s p . R N M iG M , sy g n . 9 4; A. T a r c z y ń s k i, dz. cyt., s. 1 5 5 -1 5 7 .
186 a p b ; zesp. K M G PZPR, sygn. 119/II/8. R om an P iotrow sk i zauw ażał: [...] O dczucie sp ołeczeń stw a je s t takie, że sta n w ojen ny p o zw a la ży ć sp okojn iej niż p r zed je g o ogłoszeniem . P ow inien trw ać tak długo, d opóki nie w prow adzi ca łkow itego ładu i p o r zą d k u [...]. N ieco bardziej ra cjon a ln y w sw oich p og lą d a ch b ył dy rek tor szk oły w W itosła w iu H en ry k O rylski. J edn a k p oszu k iw a n ie gen ezy stra jk ów w je g o w yd a n iu n a leż y u zn a ć za co n ajm n iej n aiw n e: [...] S tan w ojen n y p r z y ję to różn ie - p o czą tk o w o n iep ew n ość, o b ecn ie u spok ojen ie. B ez w zględu na to, ja k d łu go będ zie trw a ł n a leży stop n iow o p r zy w ra ca ć ja k n a jp ręd zej p o d sta w o w e sw ob od y ob yw a telsk ie, a restryk cja m i o b ją ć p r o b lem bezp ieczeń stw a , p orzą d k u , d yscyp lin y. W ięk szość sp ośród stra jk u ją cych w osta tn im cza sie to byli lu d zie m łod zi, k tórych m y w ych ow yw a liśm y, a w ięc to w ych ow a n ie było n iew ła ściw e [...].
187 A P B , zesp. K M G P ZPR , sygn. 119/II/8. 188 A P B , zesp. U M iG M , sygn. 32.
M R O C Z A W L ATA C H 1945-1989 Tomasz Kawski
Fot. 15. Straż Pożarna w M roczy - lata 40. X X wieku
M R O C ZA . M O N O G R A F IA M IA ST A I GM INY
powołany Obywatelski Komitet Ocalenia Narodowego, który w 1982 roku prze kształcił się w Patriotyczny Ruch Ocalenia Narodowego189. Po zniesieniu stanu wojennego w 1983 roku, próbowano przywrócić względnie rozumianą normalność, jednak warunki ekonomiczne i atmosfera panująca wśród mieszkańców miasta nie sprzyjały rzeczywistej działalności, choć nominalnie wznowiły funkcjonowanie praktycznie wszystkie, z wyjątkiem „Solidarności”, organizacje sportowe, młodzie żowe, charytatywne i społeczno-polityczne.