Wydawałoby się, że globalność nie ma wpływu na sferę oddziaływań na arenie lokalnej. Nic bardziej mylnego. Globalność przenika wszelkie oznaki ludzkich interakcji. Czasem dochodzi do tzw. fragmentacji rzeczywistości społecznej. Jej zwiastunem jest egzystowanie jednostki na trzech war-stwach: lokalnej, narodowej i globalnej. Poziom o charakterze lokalnym ma niezwykle wiążące konsekwencje – równoważy istnienie kolejne aspekty narastającym znaczeniem identyfikacji lokalnych. Zadanie to polega na próbie odwołania się do ładu społecznego i poszukiwanie tożsamości o bardziej ustabilizowanej mocy sprawczej156.
Procesem o dość ambiwalentnym charakterze jest detradycjonaliza-cja. Do tradycjonalizacji dochodzi na drodze uświadomienia sobie przez podmiot społeczny, że normy postępowania, obyczaje czy autorytety po-chodzące z tradycji podlegają jako konstrukty kulturowe zmienności. Może to dać efekt wyzwolenia mieszkańców z ograniczeń nałożonych przez do-robek przeszłości. Zazwyczaj jednak proces ten prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu społeczeństwa. Jednostki, które nie posiadają wiedzy o dorobku historycznym i dotychczasowych normach postępowania danej społeczności lokalnej, nie respektują rządzących nią praw rzadziej
155 A. J. Omelaniuk, Regionalizm współczesny – jego znaczenie i rola w procesie oddziaływa-nia na młodzież u progu XXI wieku [w:} Edukacja regionalna. Dziedzictwo kulturowe w zre-formowanej szkole, red. S. Bednarek, Wrocław 1999, s. 64.
156 K. Leśniak-Moczuk, Lokalizm w perspektywie globalizacji,
http://www.ur.edu.pl/pliki/Zeszyt8/09_lesniak-moczuk.pdf, stan na: 10.03.15.
nicząc w życiu kulturalnym miejscowej ludność. Zwrot ku nowoczesność i innowacyjności wykorzenia system wartości dotychczas promowanych.
Zapominanie o osiągnięciach przeszłości wypiera starą tożsamość kultu-rowa, zubożając tym samym środowisko lokalne o szereg zdobyczy prze-szłości157.
W obliczu globalizacji zmienia się także układ treści kulturalnych publikowanych na łamach prasy lokalnej. Zainteresowanie odbiorców tym, co się dzieje w okolicy przeplata się z chęcią poznania wątków o właściwo-ściach wykraczających poza region, a czasem nawet poza kraj. Podobny pogląd głosi Anthony Giddens. Autor ten wspomina, że nowoczesność jest czynnikiem decydującym o upowszechnianiu się zjawiska, którego zna-mienną cechą jest presja odległych wydarzeń na wydarzenia lokalne oraz nacisk przekształcający struktury wewnętrzne tożsamości jednostki spo-łecznej158.
Jako że wiadomości poświęcone problemom o skali krajowej oraz światowej są domeną prasy ogólnokrajowej, dziennikarze lokalni za cel obrali podtrzymanie więzi czytelnika z regionem. Kluczową rolę w pod-trzymywaniu tożsamości społecznej pełni tradycja określana przez amery-kańskiego badacza jako orientacja skierowana na przeszłość, w której ma on monumentalny wpływ na teraźniejszość159. Wartości przekazywane z pokolenia na pokolenie nie są już tymi samymi wartościami, którymi były dawniej. Poddawanie ich interpretacji oraz narażanie na postępujące zmiany realizuje się w oparciu o nowe doświadczenia będące łącznikiem między historią a teraźniejszością160. Aby odtwarzanie przekazów tradycji wypadło pomyślnie odbiorcy muszą posiadać odpowiednie kompetencje do ich odebrania.
Zdaniem Bohdana Jałowieckiego kulturowy aspekt społeczności lo-kalnych ma związek z umiejscowieniem tradycji w świadomości mieszkań-ców oraz metamorfozą obyczajową. Jest to wynikiem modyfikacji natury technicznej – nastąpił rozwój środków masowego przekazu, który dopro-wadził do stopniowego wypierania tradycyjnych schematów zachowań161. Społeczność lokalna napotyka coraz częściej na utrudnienia jakie wpływa-jące na zmniejszenie występowanie czynników kulturotwórczych. Paweł
157 K. Leśniak-Moczuk…, dz. cyt.
158 A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość: „ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesno-ści, tłum. A. Szulżycka, Warszawa 2002, s. 8.
159 A. Giddens, Życie w społeczeństwie posttradycyjnym [w:] Modernizacja refleksyjna: poli-tyka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, red. U. Beck, A. Giddens, S. Lash, tłum. J. Konieczny, Warszawa 2009, s. 87.
160 Tamże, s. 91.
161 B. Jałowiecki, Lokalność jako czynnik rozwoju społecznego, „Wieś i Rolnictwo”, 1987, nr 4, s. 15.
Rybicki uważa, ze skutkiem tego procesu jest zahamowanie działań ze strony aktywnych jednostek działających na rzecz rozwoju środowiska lokalnego162.
Dobór tematyki zamieszczanej w prasie lokalnej opiera się na zało-żeniu, że poruszane treści zależą od warunków życia. Jacek Wódź uprasz-cza schemat stosując określenie „życia codziennego”, będącego częścią składową funkcjonowania zbiorowości lokalnych163.
Świadomość społeczna kooperuje ze zjawiskiem przynależności do danej zbiorowości. Oprócz tego jest fundamentem istnienia ładu społecz-nego czyli poszanowania dla systemu wartości uznawaspołecz-nego w danej spo-łeczności za właściwy. Na proces powstawania poczucia przynależności oraz tożsamości społecznej ma wpływ tradycja, którą można traktować w kategorii wartości społecznej konstytuującej rozwój regionu. Zmiany zachodzące we wszystkich dziedzinach życia człowieka wykształcają w człowieku cechy, dzięki którym ma szansę na przystosowanie do nowych warunków życia. Niekiedy tradycja stanowi element, który w sposób bez-pośredni angażuje proces zapoznawania się z treścią norm społecznych164. Sytuacje kryzysowe to zdaniem Tomasza Burdzika podstawa do podjęcia prób artykulacji tradycji. W obliczu nadchodzącego zagrożenia zbiorowość musi połączyć siły w celu przeciwstawienia się trudnościom165.
„A jednak Marszałek!” – tekst o takim tytule pojawił się na łamach
„Gazety bez Cenzury” w czerwcu 2004 roku. W poprzednim numerze166 zamieszczono archiwalne zdjęcie przedstawiające popiersie Marszałka Piłsudskiego na Starym Rynku w Zgierzu. W tym samym czasie powstało doniesienie o tym, że w tym samym miejscu ma powstać skarpa, na której umiejscowiony będzie symbol Zgierza, czyli wiklinowy jeż. Mieszkańcy nie kryli oburzenia powstałym pomysłem i stwierdzili jednogłośnie, że to po-mnik Marszałka stanąć w tym miejscu167. W odpowiedzi na apel społeczno-ści lokalnej powołano Zgierski Społeczny Komitet. Jego zadaniem było po-zyskanie funduszy na powstanie obelisku będącego oznaką pamięci o tej wybitnej postaci, która przysłużyła się do uzyskania niepodległości przez Polskę. Komitet przekazał stosowne dokumenty zawierające informację
162 P. Rybicki, O zmianach w obyczajowości współczesnej, „Przegląd Współczesny”, 1929, nr 83, s. 458.
163 J. Wódź, Społeczności lokalne w świetle niektórych koncepcji tak zwanej socjologii „życia codziennego” [w:] Społeczności lokalne, red. Jacek Wódź, Katowice 1986, s. 28.
164 H. Gerlich, Narodziny, zaślubiny, śmierć, Katowice 1986, s. 9.
165 T. Burdzik, Tradycja a kształt kultury w czasach globalizacji,
http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/4715, stan na 21.02.15.
166 Redakcja, Czyżby władze miasta chciały zamienić Marszałka na jeża?, „Gazeta bez Cen-zury” 2004, nr 2, s. 1.
167 Por. M. Kolenda, A jednak Marszałek!, „Gazeta bez Cenzury” 2004, nr 3, s. 1.
o chęci podjęcia przedsięwzięcia przedstawicielom zgierskiej władzy i uzy-skał od nich pełną aprobatę oraz ofertę pomocy w realizacji inicjatywy.
Fotografia 1. Zdjęcie archiwalnej fotografii z 12 maja 1935 r. przedstawiającej pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego (po lewej)
Fotografia 2. Zdjęcie pomnika zgierskiego jeża (po prawej) Źródło: opracowania własne.
Kultura i tradycja to pojęcia, które towarzyszyły ludziom od zarania dziejów. W przeszłości ludzie zwyczajnie nie odczuwali potrzeby jej klasy-fikowania, choć żyli w jej kręgu. Należy więc kultywować dorobek prze-szłości i otaczać go szacunkiem. Szczególną rolę w realizacji tego zadania powinien pełnić samorząd lokalny.