Pacjent B podczas zakładania kaniuli żylnej Figure 5. “B” patient during inserting of venous cannula

Przykład ten dowodzi nie tylko braku wiedzy na te-mat postępowania, ale również braku umiejętności wła-ściwej oceny stanu – dziecko z zaburzeniami świadomo-ści może nie płakać. Brak podjęcia działań na miejscu zdarzenia (podanie leków przeciwbólowych, uzyskanie dostępu naczyniowego, podłączenie płynów, zabezpie-czenie przed utratą ciepła) doprowadził do szybkiego po-gorszenia stanu dziecka ze wstrząsem włącznie.

Pokazując ten przykład, autorzy chcieliby podkreślić, jak ważne jest wdrożenie odpowiedniego postępowa-nia przedszpitalnego. Opis sytuacji dziecka, które ule-gło urazowi oparzeniowemu jest niestety kwintesencją wysoce nieprawidłowego zachowania ZRM. Niepodję-cie działań na miejscu zdarzenia, takich jak podanie le-ków przeciwbólowych, uzyskanie dostępu naczyniowe-go, podłączenie płynów czy zabezpieczenie przed utra-tą ciepła doprowadziło do szybkiego pogorszenia stanu dziecka i mogło nieść tragiczne konsekwencje. W tym miejscu zostają zakończone rozważania dotyczące za-kładania wkłuć obwodowych i podawania leków na eta-pie przedszpitalnym.

Kolejną kwestią, która wymaga zwrócenia uwagi jest zbieranie wywiadu i przekazywanie pacjenta w szpita-lu. Z obserwacji autorów wynika, że gdy ZRM jest wzy-wany do dziecka, które następnie jest transportowane do szpitala, wywiad jest bardzo ogólnikowy. Kierownik ZRM często nie ma podstawowych informacji, które po-winien uzyskać w wywiadzie. W trakcie przekazywania pacjenta personelowi szpitala zdarza się, że zamiast re-lacjonowania wywiadu oraz badania fizykalnego kierow-nik ZRM zdaje się na obecnego rodzica dziecka, informu-jąc niezwykle krótko o problemie zdrowotnym i stwier-dzając, że „rodzic wszystko powie”. W większości przy-padków zachowanie takie nie ma istotnego wpływu na stan zdrowia dziecka, natomiast jest świadectwem nieprofesjonalnego zachowania kierownika ZRM. Nawet w przypadku wezwania do błahego przypadku, gdzie nie ma zagrożenia życia, kierownik ZRM jest zobowiązany do zebrania wywiadu i rzetelnego przekazania pacjen-ta. Profesjonalne zachowanie jest kluczem do pozyska-nia szacunku dla zawodu ratownika medycznego ze stro-ny przedstawicieli inze stro-nych zawodów współpracujących z ZRM (lekarze, pielęgniarki, policjanci) oraz ze strony społeczeństwa.

Kontynuując temat profesjonalnego zachowania na-leży poruszyć jeszcze problem wypełniania dokumenta-cji medycznej przez kierownika ZRM. Jak wynika z naszej analizy, KMCzR nie zawsze jest wypełniona poprawnie i z należytą starannością. Wydaje się, że kierownicy ZRM nie przykładają większej uwagi do należytego wypełnie-nia obowiązującego ich dokumentu. Tymczasem Karta Medycznych Czynności Ratunkowych to jedyny doku-ment obowiązujący ZRM podczas przekazania pacjenta w szpitalu. Karta ta stanowi część dokumentacji medycz-nej zakładamedycz-nej pacjentowi w szpitalu i towarzyszy mu dziecka (nie przykrywać go grubym kocem) oraz

zasto-sować zimny okład, np. na brzuch czy okolice pachwin na czas transportu do szpitala.

Gdy stan transportowanego pacjenta jest ciężki, ZRM powinien poinformować szpital, do którego transportu-je pactransportu-jenta. Jest to szczególnie ważne, gdy działa się zgodnie z regułą „bierz i pędź” i pacjent nie jest odpo-wiednio zabezpieczony. Personel szpitala, mając infor-mację o  przyjeździe pacjenta w  ciężkim stanie, może się do tego należycie przygotować. W takich sytuacjach szpital mobilizuje siły na przyjęcie wymagającego pa-cjenta, wcześniej odpowiednio zabezpieczając pacjen-tów już przebywających na oddziale ratunkowym. Na-stępnie powiadamia się odpowiedniego lekarza, ustala miejsce na oddziale intensywnej terapii oraz informuje personel wykonujący diagnostykę obrazową. Dzięki tym działaniom przyjęcie pacjenta, diagnostyka i umieszcze-nie na właściwym oddziale wykonywane jest sprawi umieszcze-niej niż w przypadku, gdy pacjent w ciężkim stanie pojawia się bez zapowiedzi.

Ilustracją powyższych problemów jest prezentacja drugiego przypadku.

Przypadek 2

Specjalistyczny ZRM przywiózł do  Izby Przyjęć USD 14-miesięczne dziecko płci żeńskiej. Dziewczynka ścią-gnęła na siebie w domu garnek z wrzącą wodą. Oparze-nie objęło twarz, szyję, klatkę piersiową i obie kończyny górne. Wydarzenie to miało miejsce 40 km od szpitala, co oznaczało około 30–40 minut szybkiej jazdy do doce-lowego szpitala. Nie powiadomiono szpitala o transpor-cie pacjenta. Nie podjęto próby założenia wkłucia do-żylnego. Rodzice oraz lekarz ZRM nie podali żadnego leku przeciw bólowego. Dziecko przywieziono owinięte w mokre ubrania i gazy, nie usunięto metalowych kol-czyków z uszu. Nie podano również leków przeciwbólo-wych, co tłumaczono faktem: „Dziecko podczas trans-portu było bardzo spokojne i nie wymagało leków prze-ciwbólowych. Nie mamy doświadczenia w  leczeniu dzieci”. Na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym u dziecka w chwili przyjazdu stwierdzono ograniczoną przytom-ność, wystąpił już obrzęk kończyn, skóra była chłodna, marmurkowata, a tętno wahało się w granicach 130–150 uderzeń na minutę. Powierzchnię oparzenia obliczono na 20% w skali TBSA. Personel szpitala natychmiast roz-począł działania ratunkowe. Podano dziecku czopek pa-racetamolu, zdjęto kolczyki, usunięto mokrą odzież. Pod-jęto próbę założenia wkłucia dożylnego, które ze wzglę-du na zły stan dziecka w momencie przyjazze wzglę-du do szpita-la, powiodło się dopiero po kilku próbach. Podłączono ogrzaną sól fizjologiczną i podano morfinę. Dziecko zo-stało przyjęte do Dziecięcego Centrum Oparzeniowego, gdzie kontynuowano leczenie przez kilka tygodni.

Najczęstsze błędy w postępowaniu przedszpitalnym zespołów ratownictwa medycznego wobec pacjenta pediatrycznego... 163 10. Indeks leków MP. Available at: http://indeks.mp.pl/

11. Ustawa z dnia 8 września 2006r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Dz.U. 2006 nr 191 poz. 1410

12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 grudnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania Dz.U. 2012 nr 0 poz. 1531

w trakcie całego pobytu [12]. Tym samym dokumentację tę czyta wiele osób, które zajmują się pacjentem. Można uznać, że KMCzR jest swego rodzaju wizytówką zespo-łu ratownictwa medycznego. Dodatkowo w przypadku ewentualnego wątpliwości prawnych, co do postępowa-nia z pacjentem, informacje udokumentowane w KMCzR są brane pod uwagę w czasie postępowania sądowego.

Dlatego każdy kierownik ZRM powinien pamiętać, aby wypełniać dokumentację z należytą starannością.

Wnioski

1. Dziecko, do którego wezwano ZRM zazwyczaj wyma-ga podania leków bądź płynów infuzyjnych, dlatego należy podjąć próbę kaniulacji żyły obwodowej przed transportem do szpitala.

2. W stanie zagrożenia życia u dziecka należy podjąć trzy próby założenia wkłucia obwodowego. W razie niepowodzenia należy wykonać dostęp doszpikowy.

3. Konieczne jest podawanie w  opiece przedszpital-nej leków przeciwbólowych dzieciom z  dolegliwo-ściami bólowymi, ze szczególnym zwróceniem uwa-gi na dzieci oparzone oraz leków przeciwgorączko-wych dzieciom gorączkującym. Alternatywą jest ob-niżanie temperatury metodami fizykalnymi.

4. W szkoleniu ratowników medycznych należy położyć większy nacisk na ćwiczenie praktycznych umiejęt-ności zakładania wkłuć dożylnych u dzieci.

5. Należy wypełniać starannie KMCzR i przeprowadzać kompletny wywiad.

6. Profesjonalne zachowanie członków ZRM ma wpływ na szacunek innych grup zawodowych oraz zaufanie społeczne wobec ratowników medycznych.

Piśmiennictwo

1. NIK, Informacja o wynikach kontroli Funkcjonowanie Systemu Ratownictwa Medycznego. Available at: http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/

nik-o-pogotowiu-ratunkowym.html (access: September 8, 2013) 2. Załącznik nr 3 do zarządzenia Nr 65/2012/DSM Prezesa NFZ z dn. 17.10.2012 r.

3. Aftyka A.: Ocena funkcjonowania Zespołów Ratownictwa Medycznego w Państwowym Ratownictwie Medycznym. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, 2012

4. Służewski W.: Padaczka wieku dziecięcego – obraz kliniczny i leczenie. Przew.

Lek., 2001; 4: 80–84

5. Szarpak Ł.: Ewaluacja interwencji zespołów ratownictwa medycznego do pacjentów pediatrycznych. Nowa Ped., 2012; 3: 51–54

6. Szreter T.: Kaniulacja żył obwodowych u dzieci. Med. Prakt. Pediatr., 2000;

6: 127–136

7. Mitkowska Z., Kwinta P.: Kaniulacja żył obwodowych i centralnych u noworo-dków. Med. Prakt. Pediatr., 2000; 3: 166–174

8. Jędrzejczyk M., Bazaliński D., Więch P., Włodyka A.: Dostęp doszpikowy w stanach zagrożenia życia. Pielęgn. Chir. Angiol., 2012; 2: 52–63 9. Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 14 stycznia 2009 r. zmieniające

rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego Dz.U. 2009 nr 11 poz. 64

Wstęp

W realiach tempa współczesnego świata doszło do odej-ścia od pewnych ideałów, które zawsze przyświecały przedstawicielom zawodów medycznych. Przysięga Hi-pokratesa i bezinteresowność w stosunku do chorego wydają się przez personel medyczny odsuwane na dal-szy plan, zaniedbywane [1]. Niski poziom satysfakcji pa-cjenta z udzielonej pomocy przedszpitalnej jest fenome-nem obserwowanym nie tylko w Polsce. Media publiku-ją coraz częściej reportaże negatywnie oceniapubliku-jące pracę służby zdrowia, ujawniają nieprawidłowości i niedopeł-nienie obowiązków przez personel medyczny. Studiując prasę, można odnieść wrażenie, że do rzadkości należą

zjawiska pozytywnie opiniujące środowisko medyczne, opinie te niestety dotyczą także i przedstawicieli ratow-nictwa medycznego. Pomimo takowego przedstawienia sytuacji, pacjent i jego otoczenie w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia oczekuje realizacji świadczeń zdrowot-nych w  sposób kompetentny i  maksymalnie profesjo-nalny [2].

Od momentu wprowadzenia w życie ustawy o Pań-stwowym Ratownictwie Medycznym (2006 r.) w środowi-sku ratowniczym mówi się, że głównym zadaniem grupy zawodowej ratowników medycznych jest zdobycie zaufa-nia społecznego i pozyskiwanie lepszego wykształcezaufa-nia.

Od roku 2013/2014 zawodowy tytuł ratownika medycz-nego będzie można uzyskać wyłącznie dzięki dyplomowi

Profesjonalizm w zawodzie ratownika