Izabela J. Szarmach
3B D E
A F
B D E A
B D E A
sarme, sarpe, surgically assisted rapid maxillary expansion, distraction osteogenesis, transpalatal distraction.
Zdefiniowano kryteria włączające i wykluczające artykuły.
Wyniki. Do przeglądu zakwalifikowano 13 prac. Zrealizowano zestawienie zmian zębowych i szkieletowych u 226 pacjentów po zastosowaniu SARPE i TPD bezpośrednio po ekspansji, po okresie retencji i w odległej obserwacji. Wnioski. Zarówno SARPE jak i TPD powodują skuteczną ekspansję szczęki, niosąc za sobą zarówno zmiany zębowe, jak i szkieletowe.
Obydwie techniki znajdują szerokie zastosowanie w leczeniu zwężenia szczęki u pacjentów dorosłych, którzy osiągnęli dojrzałość szkieletową. Uzyskanie stabilnych wyników ekspansji stanowi jednak w dalszym ciągu problem medyczny.
(kiziewicz P, Irena Grodzka I, Szarmach IJ. Zmiany zębowe i szkieletowe po zastosowaniu chirurgicznych metod ekspansji szczęki – SARPe, tPD – przegląd piśmiennictwa.
Forum Ortod 2016; 12: 200-14).
Nadesłano: 28.06.2016 Przyjęto do druku: 30.08.2016
Słowa kluczowe: sarme, sarpe, chirurgicznie wspomagana ekspansja szczęki, osteogeneza dystrakcyjna, dystrakcja podniebienia
Wstęp
Zwężenie szczęki może mieć podłoże szkieletowe, zębowe lub być spowodowane kombinacją obu przyczyn i stanowi wadę izolowaną lub współistnieje z innymi wadami twarzowo-zgryzowymi. Tej nieprawidłowości bardzo często towarzyszy retrognacja szczęki, III klasa Angle’a oraz stłoczenie zębów (1, 2).
Po raz pierwszy procedurę leczenia tego zaburzenia opisał Angle (3) w 1860 roku, a ponownie Haas (4) w 1961 roku i od tego czasu znalazła ona powszechne zastosowanie w leczeniu zarówno szkieletowego, jak i zębowego zgryzu krzyżowego (5).
W celu leczenia zwężenia szczęki u dzieci i młodych dorosłych są stosowane techniki ortopedyczne takie jak powolna ekspansja (slow maxillary expansion – SME), która jest wskazana w przypadku bardzo łagodnych zaburzeń;
szybka ekspansja (rapid maxillary expansion – RME) w przypadku pacjentów poniżej 12 roku życia ze zwężeniem szczęki i zgryzem krzyżowym dotyczącym kilku zębów, niezależnie od zębowej bądź szkieletowej przyczyny zaburzenia (6).
Zwężenia mniejszego stopnia u dorosłych mogą być korygowane bez wspomagania chirurgicznego mimo osiągnięcia dojrzałości szkieletowej, jednak możliwości ekspansji są wówczas mniejsze z powodu zamknięcia szwów szczęki (ok.
14–15 roku życia u kobiet i 15–16 roku życia u mężczyzn) i wzrostu oporu na stosowane siły (5, 6, 7). Obserwowana jest także większa tendencja do nawrotu wady. W pracy Angelieri i wsp.
(8) zauważono jednak duże zróżnicowanie wieku chronologicznego, w którym dochodzi do całkowitego
expansion, distraction osteogenesis, and transpalatal distraction. Article inclusion and exclusion criteria were defined. Results. Thirteen publications were found to be eligible for review. A comparison of dental and skeletal changes in 226 patients was performed after the application of surgically assisted methods of maxillary expansion (SARPE, TPD) directly after the expansion, after the retention period and in a long-term follow-up. Conclusions. Both SARPE and TPD are effective methods of maxillary expansion and lead to both dental and skeletal changes. Both techniques are commonly used in the treatment of maxillary narrowing in skeletally-mature adult patients. However, stable results of expansion are difficult to be obtained and still remain a medical challenge. (kiziewicz P, Irena Grodzka I, Szarmach IJ. Dental and skeletal changes after surgical maxillary expansion (SARPe, tPD) – a literature review.
Orthod Forum 2016; 12: 200-14).
Received: 28.06.2016 Accepted: 30.08.2016
key words: SARME, SARPE, surgically assisted rapid maxillary expansion, distraction osteogenesis, and transpalatal distraction
Introduction
Maxillary constriction may have a skeletal or dental origin or may be caused by a combination of both. It may be an isolated abnormality or concomitant with other craniomaxillofacial anomalies and malocclusion. It is also frequently accompanied by maxillary retrognathism, Angle's III class malocclusion and dental crowding (1, 2).
The procedure of maxillary constriction treatment was first described by Angle (3) in 1860 and presented again by Haas (4) in 1961. Since that time, it has been commonly used in the treatment of both skeletal and dental crossbite (5).
In the treatment of maxillary narrowing in children and young adults the following orthopedic techniques are used:
slow maxillary expansion (SME) indicated in the case of mild abnormalities, and rapid maxillary expansion (RME) in patients less than 12 years old with maxillary narrowing and crossbite regarding a several teeth regardless of a dental or skeletal origin of the disorder (6).
Despite skeletal maturity, mild constriction in adults may be corrected without surgical assistance; however, in such cases, expansion chances are smaller due to obliteration of the maxillary suture (approximately 14-15 year of life in women and 15-16 year of life in men) and an increased resistance to the applied force (5, 6, 7). A higher tendency for the disorder to recur is also observed. However, Angelieri et al. (8) observed a significant differentiation of chronological age at which a total closure of the median maxillary suture occurs as well as a high correlation between particular stages
P. Kiziewicz et al.
zamknięcia szwu pośrodkowego szczęki, a także dużą korelację pomiędzy poszczególnymi stadiami CVM (cervical vertebral maturation) a stadiami dojrzałości szwu pośrodkowego.
Większe ruchy zębowo-wyrostkowe w porównaniu z przemieszczeniem kości wiążą się z takimi problemami, jak ból, utrata kości wyrostka zębodołowego, zaburzenia periodontologiczne, ekstruzja zębów, konieczność nadkorekty, brak długoterminowej stabilności osiągniętych wyników, wychylenie zębów, wychylenie wyrostków zębodołowych, recesje dziąseł, martwica miękkich tkanek podniebienia, niepożądane rozerwanie szwu podniebiennego, kompresja przyzębia od policzkowej strony i resorpcja policzkowych korzeni zębów (2, 9).
Bardziej nasilone zaburzenia u dorosłych są korygowane z zastosowaniem technik chirurgicznych, do których należą:
segmentowa osteotomia typu Le Fort I, SARME/SARPE (surgically assisted rapid maxillary expansion/surgically assisted rapid palatal expansion), osteogeneza dystrakcyjna (TPD – transpalatal distraction). Pierwsza metoda pozwala na równoległą korektę wymiaru szczęki w trzech płaszczyznach. Dwie następne wymagają korekty wymiaru poprzecznego (kortykotomia Le Fort I z osteotomią szwu podniebiennego), z następowym leczeniem ortodontycznym i pełną osteotomią typu Le Fort I (7, 10).
SARME jest szeroko wykorzystywaną techniką ekspansji szczęki u pacjentów dojrzałych szkieletowo i nierosnących.
Do ekspansji po wykonaniu cięć osteotomijnych przeważnie jest wykorzystywany aparat ze śrubą typu Hyrax, zakotwiony na zębach szczęki (1, 7, 9, 11, 12, 13). SARME pozwala na osiągnięcie lepszych wyników leczenia przy zminimalizowaniu ryzyka powikłań, dzięki chirurgicznemu uwolnieniu zamkniętych szwów, które stawiają opór względem stosowanych sił. Wskazaniem do SARME jest zwężenie większe niż 5 mm u pacjenta powyżej 15 roku życia (5, 7, 11).
TPD (transpalatal distractor) został przedstawiony przez Mommaertsa (6). Główną jego zaletą jest przyłożenie siły bezpośrednio do kości, bez obawy o nachylenie zębów czy martwicę tkanek podniebienia, a także dobra tolerancja przez pacjentów (6, 14).
W wyniku zastosowania SARME lub dystrakcji dochodzi do zmian, które dotyczą zarówno zębów, jak i układu kostnego szczęki.
Cel
Przeprowadzono przegląd piśmiennictwa dotyczącego zmian zębowych i szkieletowych po wspomaganej chirurgicznie ekspansji szczęki (SARPE, TPD) bezpośrednio po ekspansji, po okresie retencji i w obserwacji odległej.
Materiał i metody
Materiał stanowiło piśmiennictwo wyszukane w elektronicznych bazach informacji medycznych MEDLINE, SCOPUS, WEB SCIENCE, opublikowane od sierpnia 1995 roku do marca 2016
of the CVM (cervical vertebral maturation) and the median suture maturation stages.
Greater dentoalveolar movements compared to bone relocation are related with such problems as pain, alveolar process bone loss, periodontal disorders, tooth extrusion, the necessity of overcorrection, lack of a long-term stability of the obtained results, tooth angulation, alveolar process inclination, gum recession, necrosis of the soft palate, undesirable rupture of the palatine suture, buccal periodontal compression and resorption of buccal tooth roots (2, 9).
More severe disorders in adults are treated with the use of surgical techniques which include segmental Le Fort I osteotomy, surgically assisted rapid maxillary expansion/
surgically assisted rapid palatal expansion (SARME/SARPE), and distraction osteogenesis (transpalatal distraction - TPD).
The first method enables parallel correction of the maxilla dimensions in three planes. The other two options require correction of the transverse plane (Le Fort I corticotomy with mid-palatine suture osteotomy) with subsequent orthodontic treatment and complete Le Fort I osteotomy (7, 10).
SARME is a commonly used technique of maxillary expansion in skeletally mature and non-growing patients.
It involves making osteotomy incisions and using a Hyrax screw anchored in maxillary teeth for expansion (1, 7, 9, 11, 12, 13). SARME allows obtaining better treatment outcomes and minimizing the risk of developing complications due to surgical release of closed sutures which resist the applied forces. The indication for SARME is a constriction larger than 5mm in patients over 15 years of age (5, 7, 11).
A transpalatal distractor (TPD) was introduced by Mommaerts (6). Its main benefit is the application of force directly to the bone without the risk of tooth inclination or palatine tissue necrosis. It is also well-tolerated by patients (6, 14).
As a result of the use of the SARME or distraction method, both dental and maxillary skeletal system-related changes occur.
Aim
A review of literature reports was performed on dental and skeletal changes following surgically-assisted maxillary expansion (SARPE, TPD) that occurred directly after expansion, after retention and in a long-term follow-up.Material and methods
The material includes literature reports found in MEDLINE, SCOPUS, and WEB OF SCIENCE electronic medical databases published between August 1995 and March 2016. Additionally, a manual search of specialist literature in the field of orthodontics and maxillofacial surgery yielded another three articles. The following key words were used: SARME, SARPE, surgically assisted rapid maxillary expansion, distraction osteogenesis, and transpalatal distraction. Publications written both in the Polish and English languages were
roku. Dodatkowo przeprowadzono manualne przeszukanie specjalistycznej literatury z dziedziny ortodoncji i chirurgii szczękowo-twarzowej, wyszukując 3 artykuły. Użyto słów kluczowych: sarme, sarpe, surgically assisted rapid maxillary expansion, distraction osteogenesis, transpalatal distraction.
Uwzględniono publikacje napisane w języku polskim i angielskim. Ograniczono się do prac pełnotekstowych.
Zdefiniowano kryteria doboru piśmiennictwa. Do przeglądu włączono tylko oryginalne prace badawcze opisujące zmiany szkieletowe i zębowe po przeprowadzonym leczeniu zwężęń szczęki wspomaganym technikami chirurgicznymi (SARME, osteogeneza dystrakcyjna). Wyeliminowano przeglądy piśmiennictwa oraz opisy przypadków. Do przeglądu zakwalifikowano 13 prac, w tym 6 prac dotyczących pacjentów leczonych za pomocą SARPE oraz 7 prac opisujących leczenie pacjentów z zastosowaniem dystraktora. Dokonano porównania piśmiennictwa, uwzględniając następujące cechy: wiek populacji w trakcie wykonywania badań, rodzaj dokumentacji służącej do wykonywania pomiarów, zmiany zębowe i szkieletowe jakie nastąpiły po leczeniu bezpośrednio po ekspansji, po okresie retencji, po zakończeniu leczenia ortodontycznego oraz zmiany w obserwacji długofalowej (tabela 1.).
considered. Only full-text articles were included. Literature inclusion criteria were defined. The review included only original research studies describing skeletal and dental changes following maxillary constriction treatment with surgically-assisted techniques (SARME, distraction osteogenesis). Literature reviews and case reports were excluded. Thirteen publications were qualified for the review including six concerning patients undergoing SARPE treatment and seven describing patients treated with the use of a distractor. Next, the publications were compared in terms of population age during the study period, type of documentation designed for making measurements, skeletal and dental changes that developed directly after expansion, after a retention period, after completion of orthodontic treatment as well as changes occurring in a long-term follow-up (Table 1.).
Tabela 1. Charakterystyka prac włączonych do przeglądu piśmiennictwa Table 1. Characteristics of the studies included in the literature review
Autor, rok
P-Adental casts P-A
+, nie określono czasu
+, no time specified
6 miesięcy
6 months rok po ekspansji 1 year post-expansion
6 months rok po zabiegu chirurgicznym
dental casts - - 3.1-11.5 roku
~5.9 lat
n=15↑ 2 years after removal of orthodontic ap-pliance n=12
~4.7 years
P. Kiziewicz et al.
dental casts +, nie określono czasu
dental casts - 6 miesięcy
6 months Przynajmniej rok po zabiegu