PERSPEKTYWY DYSTRYBUCJI PRODUKTU „WOŁOWINA SUDECKA”

Szanse

Walory turystyczne i uzdrowiskowe powiatu kłodzkiego znane są nie tylko w całym kra-ju, lecz także poza jego granicami. Znaczna część turystów i kuracjuszy odwiedzających co roku miejscowe pensjonaty i sanatoria jest zainteresowana spożyciem regionalnych produktów o gwarantowanym bezpieczeństwie i oryginalnym smaku. Stwarza to możli-wość uruchomienia systemu dostaw wołowiny sudeckiej do lokalnych placówek gastro-nomicznych. Tym samym zapewniony zostanie członkom grupy producenckiej stały zbyt hodowanych zwierząt.

Produkcja i konsumpcja mięsa wołowego od wielu lat stanowi przedmiot działań re-alizowanych w ramach krajowej i unijnej polityki rolnej. Już w 1996 r. powstał komplek-sowy Program Rozwoju Hodowli Bydła Mięsnego. Z przeprowadzonych wówczas ana-liz wynikało, że polscy producenci wspomagani przez państwowe instytucje będą mogli konkurować z producentami unijnymi (Jesiorowski i wsp. 1996). Od 2007 r. Agencja Rynku Rolnego administruje jednym z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, jakim jest „Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produk-tów rolnych”.

Promocja produkcji i spożycia mięsa wołowego o wysokiej jakości realizowana była (i jest nadal) w ramach następujących programów:

1. Jakość i tradycja – krajowy system jakości żywności opracowany przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego oraz Związek Województw RP na wzór systemów unijnych (od 2007 r.). System ten miał zapewniać pełną identyfikowal-ność produktu (traceability).

2. System jakości żywności QMP (Quality Meat Programme) obejmujący producen-tów bydła, ubojnie, wytwórnie pasz, przewoźników i przetwórców mięsa, podda-jących się kontroli niezależnej jednostki certyfikującej. Na bazie tego systemu roz-wijane są regionalne systemy produkcji wołowiny wysokiej jakości (od 2008 r.). 3. Program „Europejski stół – tradycja, nowoczesność, jakość”, służący między

in-nymi promocji polskiej świeżej, schłodzonej lub mrożonej wołowiny na wybra-nych rynkach zagraniczwybra-nych (od 2010 r.).

4. Program „Tradycja, jakość i europejski smak” stanowiący kampanię informacyj-no-promocyjną dotyczącą, między innymi, świeżej, schłodzonej lub mrożonej wołowiny oraz jej przetworów (od 2011 r.) [www.arr.pl].

Na mocy ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o funduszach promocji produktów rolno- -spożywczych (Dz. U. nr 97, poz. 799) utworzony został Fundusz Promocji Mięsa Woło-wego, wspierający następujące działania: informowanie o żywieniowych zaletach mięsa wołowego, promocję spożycia mięsa wołowego i jego przetworów oraz badania rynku wołowiny i jej przetworów.

Poza działaniami promocyjnymi na wzmocnienie pozycji regionalnych producen-tów produkproducen-tów mięsnych wpłynąć mogą korzystne zmiany legislacyjne i organizacyjne. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 maja 2010 r.

w sprawie niektórych wymagań weterynaryjnych, jakie powinny być spełnione przy pro-dukcji produktów pochodzenia zwierzęcego w określonych zakładach o małej zdolności produkcyjnej (Dz. U. 2010, nr 98, poz. 629), otwarta została możliwość dokonywania uboju w gospodarstwie producenta, z przeznaczeniem mięsa na rynek krajowy. Dopusz-czalny tygodniowy ubój ustalony został na poziomie 20 sztuk bydła, co odpowiada około pięciu tonom wołowiny bez kości (www.pzpbm.pl). Ilość ta w zupełności zaspokaja po-tencjalne potrzeby hodowców z opisywanej grupy producenckiej.

Warto również dodać, że od października 2011 r. działa przy Kancelarii Premiera RP Zespół Roboczy do spraw Produktu Regionalnego i Tradycyjnego, w którym producenci są reprezentowani przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego. Powinno to ułatwić komunikację producentów produktów regionalnych z administracją państwową oraz usprawnić procedury legislacyjne.

Zagrożenia

W 2011 r. przewidywany jest dalszy spadek spożycia mięsa wołowego w Polsce do bar-dzo niskiego poziomu 2,9 kg na osobę rocznie, pięciokrotnie niższego od średniej unijnej (www.wyborcza.biz.pl). Według prognoz dla Unii Europejskiej do 2015 r. nastąpi spadek konsumpcji wołowiny o 2,7% i wzrost spożycia wieprzowiny o 3,8% (www.agroworld.pl). W strukturze spożycia głównych gatunków mięsa w Polsce od lat dominuje wieprzowina (około 60%), kolejne miejsce zajmuje mięso drobiowe (około 25%), a ostatnie wołowina (około 10%).

Tendencja do utrzymania lub wzrostu konsumpcji wieprzowiny oraz substytucji wo-łowiny przez mięso drobiowe utrzymuje się od lat i nic nie wskazuje na możliwość jej zmiany w nadchodzących latach. Sytuację dolnośląskich producentów mięsa wołowego dodatkowo komplikuje silna konkurencja dostawców zewnętrznych. Jak wynika z badań przeprowadzonych przed kilkoma laty, producenci z Dolnego Śląska mieli jedynie około 44% udziału w zaopatrzeniu placówek handlowych i gastronomicznych w mięso wołowe (Nowak, Szybiga 2006).

Wśród wielu przyczyn wpływających na spadek zainteresowania konsumentów mię-sem wołowym wyróżnić można trzy zasadnicze:

relatywnie wysoką cenę, •

niską jakość mięsa trafiającego na polski rynek, gdzie przez wiele lat dużą część •

dostaw stanowiło mięso wyeksploatowanych krów mlecznych,

stosunkowo wysoką pracochłonność potraw przygotowywanych z mięsa woło-•

wego.

Wzrost krajowych cen wołowiny jest ściśle powiązany z wielkością jej eksportu. W 2009 r. wyeksportowano 59% krajowej produkcji (242 000 ton) (www.thecattelsite. com). Natomiast w pierwszej połowie 2011 r. eksport wyniósł 150 000 ton, co stanowi wzrost o 50% w stosunku do ubiegłego roku. Jakość polskiej wołowiny zadowala impor-terów, a jej cena jest około 10% niższa niż unijna (www.wbj.pl). Prowadzi to do paradok-salnej sytuacji, w której dobra polska wołowina trafia do zagranicznych konsumentów, a polski rynek zasila tańsze mięso gorszej jakości. Utrwalany jest w ten sposób stereotyp wołowiny jako mięsa nieatrakcyjnego kulinarnie.

W zamożnych krajach UE od lat postępuje proces zastępowania obiadów przygoto-wywanych w domu posiłkami konsumowanymi w placówkach gastronomicznych. Doty-czy to szczególnie dań pracochłonnych i wymagających odpowiedniej wiedzy kulinarnej, w tym również potraw przygotowywanych z wołowiny. Zmusiło to producentów mięsa wołowego do zmiany docelowego segmentu nabywców, w którym miejsce indywidual-nych konsumentów zajęli restauratorzy.

Wnioski wynikające z obserwacji trendów na rynku mięsa wołowego oraz zmian w zwyczajach konsumentów powinny stanowić ważne wskazówki dla członków grupy producenckiej „wołowina sudecka” zarówno w kwestii wyboru właściwego docelowego rynku, jak i organizacji efektywnego systemu dystrybucji.

WNIosKI

Od końca XX w. unijni konsumenci żywności powracają do konsumpcji produktów re-gionalnych oferowanych w sprzedaży bezpośredniej. Proces ten, ważny w przypadku zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, wspierany jest przez odpowiednie in-stytucje państwowe. Różnorodne regulacje prawne wzmacniają pozycję wytwórców produktów regionalnych i tradycyjnych oraz chronią ich przed nieuczciwą konkurencją. Także w Polsce wzrastają zakupy produktów regionalnych bezpośrednio od producentów coraz bardziej zainteresowanych ich wytwarzaniem. Temu procesowi sprzyjają również organizowanie się grup producenckich oraz dostęp do pomocowych środków unijnych promocji poszczególnych produktów, a także wsparcie udzielane przez państwowe insty-tucje funkcjonujące w sferze gospodarki żywnościowej.

W nurcie rozwoju lokalnych rynków produktów regionalnych mieści się inicjatywa producentów bydła ras mięsnych z Kotliny Kłodzkiej, którzy stworzyli grupę producenc-ką „wołowina sudecka”. Powodzenie tego przedsięwzięcia zależne jest między innymi od prawidłowego rozpoznania czynników zewnętrznych oddziaływających na producentów i konsumentów tego produktu. Z tych względów problematyka ta jest przedmiotem badań realizowanych w ramach projektu badawczego „Koncepcja zaprojektowania i wdrożenia produktu regionalnego „wołowina sudecka” na terenach ONW Sudety”, obejmującego zarówno powiat kłodzki, jak i pozostałe powiaty sudeckie, ze szczególnym uwzględnie-niem podaży i popytu na ten produkt oraz procesu jego dystrybucji.

PIśMIENNICTWO

DuPuis E., Godman D., 2005. Shall we go "home" to eat?: toward a reflexive politics of localism. Journal of Rural Studies, 21: 359–371.

Gray J., 2000. The Common Agricultural Policy and the Re-invention of the Rural in the European Community. Sociologia Ruralis, 40: 30–52.

Jesiorowski H., Kijak Z., Poczynajło S., Wajda S., 1996. Program rozwoju hodowli bydła mięsnego w Polsce. Warszawa: 1–72.

Lowe P., Buller H., Ward N., 2002. Setting the next agenda? British and French approaches to the second pillar of the Common Agricultural Policy. Journal of Rural Studies, 18: 1–17.

Nowak M., Szybiga K., 2006. Sprzedaż mięsa czerwonego w wybranych miastach Dolnego Śląska. Zesz. Nauk. AR Wroc., 540: 399.

Szymecka A., 2005. Włoski system ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych, [w:] Gąsiorowski M. (red.), O produktach tradycyjnych i regionalnych. Możliwości a polskie realia. Warszawa. Fundacja Funduszu Współpracy: 123–127.

Winawer Z., Wujec H.,2010. Tradycyjne i regionalne produkty wysokiej jakości we wspólnej poli-tyce rolnej. Warszawa. Fundacja dla Polski: 13, 155.

www. agroworld.pl

www. produkty regionalne.pl www. thecattlesite.com www.arr.pl

www.gazetaprawna.pl z 25.08.2011

DIRECT SALES OF REGIONAL PRODUCTS