7. Szczegółowa diagnoza obszaru rewitalizacji
7.2. PODOBSZAR M ĄTWY MIESZKALNE
Sfera społeczna
Podobszar rewitalizacji Mątwy mieszkalne liczy prawie 3,5 tys. mieszkańców. Najliczniejszą grupę mieszkańców (66,3%) stanowią osoby w wieku aktywności zawodowej. Dzieci i młodzież w przedziale wiekowym 0-17 lat stanowią 18,7% liczby mieszkańców, a osoby w wieku
poprodukcyjnym 15,1%. Stosunek ludności w wieku poprodukcyjnym względem ludności w wieku produkcyjnym wynosi 21,6%, co oznacza, że na jedną osobę w wieku powyżej 65 lat przypada prawie pięć osób w wieku 18-64 lata. Wskaźnik ten jest dużo niższy niż średnia dla miasta, która wynosi 36%. Można zatem stwierdzić, że obecnie w Mątwach mieszkalnych problem starzenia się społeczności nie jest jeszcze nasilony. Jednak jak widać na poniższym wykresie liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym spadła w stosunku do roku 2015 odpowiednio o 3,4% i 2,2%, a liczba osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła o 3,2%.
Wykres 8. Liczba mieszkańców Mątew mieszkalnych według ekonomicznych grup wieku w latach 2015-2016.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z miejskiej ewidencji ludności.
Bardzo istotnym problemem społecznym w podobszarze rewitalizacji Mątwy mieszkalne jest zjawisko bezrobocia. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Inowrocławiu w 2016 r.
w Mątwach mieszkało 355 osób bezrobotnych. Oznacza to, że osoby bezrobotne stanowiły 15,5%
osób w wieku produkcyjnym. 65% bezrobotnych to osoby długotrwale bezrobotne, czyli pozostające bez zatrudnienia co najmniej rok.
Wykres 9. Liczba bezrobotnych mieszkańców Mątew mieszkalnych w latach 2015-2016.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Inowrocławiu.
Około 63% rodzin korzystających z pomocy społecznej wskazało jako powód bezrobocie. Prawie co trzecia osoba bezrobotna (29%) pozostaje bez pracy od ponad dwóch lat. Długotrwałe
667 644
2340 2288
505 521
0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000
2015 2016
wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny
379 355
240 232
0 50 100 150 200 250 300 350 400
2015 2016
bezrobotni ogółem w tym długotrwale bezrobotni
bezrobocie jest jedną z determinant ubóstwa. Ubóstwo wielu rodzin uzależniło je od systemu pomocy społecznej, na co wskazuje duża liczba klientów korzystających ze świadczeń. Według danych z 2016 roku liczba osób w gospodarstwach domowych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej wyniosła 408 osób, natomiast liczba gospodarstw domowych – stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej wynosiła 193. Ubóstwo pozostaje głównym powodem przyznawania pomocy społecznej.
Wykres 10. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej zamieszkałych w Mątwach mieszkalnych w latach 2015-2016.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Inowrocławiu.
Pomimo spadku ogólnej liczby beneficjentów pomocy społecznej o 10% w stosunku do 2015 r.
należy zwrócić uwagę, na wzrost liczby osób długotrwale korzystających z pomocy społecznej w ogólnej liczbie tych osób o 6%.
Prawie 10% osób w gospodarstwach domowych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej stanowią osoby powyżej 60 roku życia. Większość (71%) z nich to osoby schorowane. Według danych zebranych przez pracowników z Terenowych Zespołów Pracy Socjalnej ponad połowa osób powyżej 60 roku życia korzystających z pomocy społecznej zamieszkałych w Mątwach to osoby bierne, wykluczone społecznie. Osoby w szczególnie trudnej sytuacji zdrowotnej korzystają ze wsparcia dziennego ośrodka pobytu jakim jest Środowiskowy Dom Samopomocy w Inowrocławiu. Usługi jakie organizuje i świadczy placówka umożliwiają przezwyciężenie trudności życiowych za pomocą różnych form wsparcia, co w konsekwencji wpływa na poprawę funkcjonowania oraz podniesienie jakości życia tych osób. Ze wsparcia Środowiskowego Domu Samopomocy w 2017 roku korzystał jeden mieszkaniec podobszaru rewitalizacji w formie: pracy socjalnej, posiłku, specjalistycznych usług opiekuńczych w ośrodku oraz zasiłku stałego.
Pauperyzacja mieszkańców Mątew spowodowała nawarstwianie się problemów społecznych, tj. niewydolność rodzin, uzależnienia oraz przestępczość. Wśród rodzin korzystających z pomocy społecznej 30 rodzin otrzymuje pomoc z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, a 10 rodzin z powodu potrzeby ochrony macierzyństwa21. Powszechnym zjawiskiem jest dewastacja i kradzieże w ogrodach działkowych przy ulicach Kwiatowej oraz Mątewskiej. Z uwag zebranych podczas konsultacji społecznych wynika, że m.in.: pętla autobusowa, park, skrzyżowanie ulicy Maćkowskiego z Poznańską to tereny, na których dochodzi często do wielu incydentów z udziałem osób nietrzeźwych, dewastacji
21 Dane dotyczą stanu na 22.09.2017 r.
453 408
182 193
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
2015 2016
beneficjenci pomocy społecznej ogółem
w tym długotrwale korzystający z pomocy społecznej
mienia i aktów wandalizmu. Istniejąca sieć monitoringu zlokalizowana przy ul. Poznańskiej 347 (nad sklepem ABC) jest niewystarczająca i wymaga rozbudowy.
W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się dzieci i młodzież zamieszkująca ww. dzielnicę. Rodzice borykający się z ubóstwem i innymi problemami życiowymi często nie są w stanie i nie potrafią zorganizować swoim dzieciom czasu wolnego w społecznie akceptowalny sposób. Zasiłki rodzinne otrzymuje 40% dzieci w wieku do lat 17.
Ze względu na brak środków finansowych, kolejni członkowie rodzin nie opuszczają domów rodzinnych, nie usamodzielniają się, co sprawia, że problemy się nawarstwiają. Osoby starsze, w tym niepełnosprawne, ze względu na otrzymywane świadczenia (emeryturę, rentę itp.) często postrzegane są wyłącznie jako źródło dochodu, nierzadko pełnią rolę głównego żywiciela rodziny.
Ich wiedza i doświadczenie życiowe nie są dostrzegane przez młodsze pokolenia, a potrzeby są pomijane.
Według opinii MOPS niezbędne jest zatem na tym obszarze podejmowanie inicjatyw ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania rodzin, również w zakresie wspierania rodziców w podejmowaniu aktywności zawodowej. Wymaga to działań kompleksowych, adresowanych do wszystkich jej członków. Szczególną uwagę należy zwrócić także na integrację międzypokoleniową.
Na terenie podobszaru rewitalizacji znajduje się Szkoła Podstawowa nr 9 im. M. Skłodowskiej-Curie, jednak część dzieci uczęszcza do Szkoły Podstawowej nr 10.
Wyniki przedstawione w dokumencie pn. „Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Miasta Inowrocławia za rok szkolny 2015/2016, w tym o wynikach sprawdzianu i egzaminu oraz nadzoru pedagogicznego” obrazują w obu szkołach niższy od średniej dla miasta poziom opanowania umiejętności niezbędnych na wyższym etapie kształcenia (w gimnazjum).
Tabela 21. Wyniki szkól (w %) sprawdzianu szóstoklasistów w roku 2016.
Nazwa szkoły liczebność Część I Część II
Język polski matematyka Średni wynik Język obcy
SP nr 9 22 62 % 46 % 54 % 64 %
SP nr 10 15 65 % 51 % 58 % 80 %
Miasto Inowrocław 556 68% 52% 60% 70%
Źródło: „Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Miasta Inowrocławia za rok szkolny 2015/2016, w tym o wynikach sprawdzianu i egzaminu oraz nadzoru pedagogicznego”.
Podobszar rewitalizacji Mątwy mieszkalne należy do obwodu Gimnazjum nr 2 im. dra Józefa Krzymińskiego, położonego przy ul. Kiełbasiewicza 7. Do Gimnazjum nr 2 uczęszcza około 400 uczniów w 15 oddziałach.
Tabela 22. Średnie wyniki (w %) egzaminu gimnazjalnego w 2016 roku w Inowrocławiu (zestawy standardowe Część humanistyczna Część
matematyczno-przyrodnicza Języki obce rok szkoła j.
polski
historia i wiedza
o społeczeństwie matematyka przedmioty przyrodnicze
j. angielski podstawowy
j. niemiecki podstawowy
2016 Gimnazjum nr 2 69,1 55,6 46,2 49,1 64,5 -
Średnia Miasta 67 53 45 48 62 -
Źródło: „Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Miasta Inowrocławia za rok szkolny 2015/2016, w tym o wynikach nadzoru pedagogicznego”.
Liczba zatrudnionych nauczycieli w szkołach, których obwody obejmują podobszar rewitalizacji Mątwy mieszkalne nieznacznie się zwiększyła. Istotnym czynnikiem wpływającym na poziom i jakość kształcenia jest doskonalenie i kształcenie nauczycieli. Szkolenia dla nauczycieli powinny
być prowadzone przez wyspecjalizowane placówki szkoleniowe i specjalistów z różnych dziedzin nauki.
Tabela 23. Liczba nauczycieli w szkołach, których obwody obejmują obszar Mątwy mieszkalne.
Placówka
Liczba nauczycieli
pełnozatrudnionych niepełnozatrudnionych ogółem
2015 2016 2015 2016 2015 2016
Gimnazjum nr 2 39 37 2 2 41 39
Szkoła Podstawowa nr 9 29 24 3 7 32 31
Szkoła Podstawowa nr 10 12 11 0 2 12 13
Źródło: „Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Miasta Inowrocławia za rok szkolny 2015/2016, w tym o wynikach nadzoru pedagogicznego”.
Ze względu na specyfikę obszaru, w dzielnicy Mątwy mieszkalne działa aktywnie 6 organizacji, z czego 4 prowadzą działalność w obszarze sportu i kultury fizycznej. Niski odsetek organizacji działających wynika zapewne z ograniczonych możliwości dostępu do lokali użytkowych, braku odpowiedniej infrastruktury komunikacyjnej, czy zaplecza sportowo-rekreacyjnego. Mątwy mieszkalne posiadają jednak duży potencjał rekreacyjno-turystyczny w uwagi na usytuowanie nad rzeką Noteć. Szczególną rolę w tym zakresie pełni Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, który w okresie wiosenno-letnim organizuje szereg działań integracyjnych, sportowych, kulturalnych czy edukacyjnych skierowanych do lokalnej społeczności przy wykorzystaniu naturalnych zasobów tej dzielnicy.
Tabela 24. Wykaz organizacji pozarządowych mających siedziby w podobszarze rewitalizacji Mątwy mieszkalne.
nazwa adres obszar działania
Inowrocławskie Towarzystwo Tenisowe Daniela
Rakowicza 93 Sport, turystyka, rekreacja, hobby Inowrocławski Klub Tenisa Stołowego Noteć Rakowicza 93 Sport, turystyka, rekreacja, hobby Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom
Nadpobudliwym Psychoruchowo "Szansa" Mątewska 17 Usługi socjalne, pomoc społeczna Mątewski Klub Piłkarski Noteć Rakowicza 93 Sport, kultura fizyczna
Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej
w Inowrocławiu Hufiec Harcerzy Poznańska 384 Kultura, edukacja, sport, ochrona dziedzictwa narodowego
Źródło: na podstawie http://bazy.ngo.pl/ zweryfikowanej przez Pełnomocnika ds. współpracy z Organizacjami Pozarządowymi i Młodzieżą Urzędu Miasta Inowrocławia
Mątwy mieszkalne dla wielu podmiotów III sektora nie są atrakcyjnym obszarem z uwagi na dużą odległość od centrum miasta, koncentrację wielu problemów społecznych, występowanie niepokojących zjawisk kryminogennych itp. Tym samym mieszkańcy mają znacznie ograniczony dostęp do usług czy świadczeń proponowanych przez organizacje pozarządowe.
Ośrodek Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Uzależnień prowadzi cztery świetlice socjoterapeutyczne na terenie Miasta Inowrocławia, jedna z nich - "Motylek" zlokalizowana jest w Mątwach przy ul. Słonecznej 20. W świetlicy mątewskie dzieci mają możliwość:
- odrabiania zadań domowych, nauki własnej oraz pracy nad opanowaniem zaległości szkolnych, - zjedzenia posiłku,
- uczestnictwa w zajęciach specjalistycznych, - pobytu w czasie ferii zimowych i półkolonii letnich.
Atrakcje Mątew to: ciesząca się popularnością wśród inowrocławian coroczna impreza – zlot motocyklowy „Na Soli”, oraz mecze MKP Noteć (obie imprezy odbywają się na Stadionie Miejskim nr III), a także znany nie tylko w Mątwach, ale i w całym Inowrocławiu - orszak kozy mątewskiej w ostatki.
Jednak istniejąca oferta instytucji społecznych jest niewystarczająca. Na terenie podobszaru Mątwy mieszkalne brakuje miejsca umożliwiającego integrację międzypokoleniową, korzystanie
z wzajemnych doświadczeń, promowanie postawy świadomego i zaangażowanego rodzica, budowanie szacunku dla osób starszych i niepełnosprawnych.
W pogłębionej diagnozie podobszaru rewitalizacji Mątwy mieszkalne wzięto także pod uwagę wyniki frekwencji wyborczej z wyborów samorządowych przeprowadzonych w 2014r. Dane te często wykorzystywane są jako wskaźnik poziomu uczestnictwa w życiu publicznym.
Obecnie w Polsce jest 41 okręgów wyborczych do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, miasto Inowrocław należy do okręgu nr 4 z siedzibą w Bydgoszczy. Zgodnie z Uchwałą nr XXVIII/411/2013 z dnia 21 stycznia 2013 r. Rada Miejska Inowrocławia dokonała zmian w podziale gminy na stałe obwody głosowania. W mieście wyznaczono 47 obwodów głosowania, w tym 2 obejmuje podobszar rewitalizacji Mątwy mieszkalne.
W Inowrocławiu do głosowania uprawnionych było 60,8 tys. osób, frekwencja wyniosła prawie 35%.
W obwodach znajdujących się w granicach podobszaru rewitalizacji do głosowania uprawnionych było 2,6 tys. osób, czyli 4,3% ogółu uprawnionych w Inowrocławiu. W Mątwach wydano 918 kart, co oznacza frekwencję na poziomie prawie 35%, czyli na poziomie zbliżonym do średniej dla całego miasta.
Tabela 25. Frekwencja wyborcza w obwodach obejmujących podobszar rewitalizacji Mątwy mieszkalne.
Nazwa jednostki Nr Liczba
uprawnionych
Liczba wydanych kart
Frekwencja (%) Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1,
ul. Poznańska 345 22 1492 477 32,0%
Szkoła Podstawowa nr 9, ul. Chemiczna 9 23 1138 441 38,8%
razem - 2630 918 34,9%
Źródło: na podstawie danych opublikowanych na stronie internetowej http://samorzad2014.pkw.gov.pl/357_rady_woj/0/040701
Najniższą frekwencję odnotowano w obwodzie nr 22.
Należy w tym miejscu podkreślić duże zaangażowanie i aktywną działalność członków Zarządu Osiedla Mątwy, reprezentujących interesy mieszkańców, szczególnie w kontaktach z władzami samorządowymi. Zarząd Osiedla Mątwy aktywnie uczestniczy w opiniowaniu i monitorowaniu działań Urzędu Miasta, zgłasza potrzeby osiedla w zakresie infrastruktury, komunikacji zbiorowej, zieleni, rewitalizacji itp., współpracuje z różnymi podmiotami, w celu podejmowania wspólnych inicjatyw, projektów i ich realizacji, mi.in. z inicjatywy Zarządu Osiedla Mątwy planowana jest budowa sieci gazowej we wschodniej części osiedla. W związku z potrzebą pozytywnego zaktywowania mieszkańców i wzrostu poczucia ich identyfikacji z Mątwami została uruchomiona strona internetowa osiedla www.zomatwy.pl
GŁÓWNE PROBLEMY WSFERZE SPOŁECZNEJ:
➢ utrzymujące się bezrobocie i ubóstwo, powodują nawarstwianie się problemów społecznych, tj. niewydolność rodzin, uzależnienia oraz przestępczość,
➢ niewystarczająca oferta instytucji społecznych, ograniczony dostęp do usług czy świadczeń proponowanych przez organizacje pozarządowe, brak miejsca umożliwiającego integrację międzypokoleniową,
➢ niskie wyniki sprawdzianu szóstoklasistów, które mogą być konsekwencją niewydolności rodzin w sprawach opiekuńczo-wychowawczych,
➢ niewystarczający monitoring, incydenty z udziałem osób nietrzeźwych, dewastacja mienia i akty wandalizmu,
GŁÓWNE POTENCJAŁY WSFERZE SPOŁECZNEJ:
➢ kultywowanie lokalnych tradycji i zwyczajów, w tym orszaku kozy mątewskiej,
➢ funkcjonowanie świetlicy socjoterapeutycznej zapewniającej dzieciom posiłek oraz organizację czasu wolnego,
➢ duże zaangażowanie i aktywna działalność członków Zarządu Osiedla Mątwy w rozwój osiedla, integrację mieszkańców,
Sfera gospodarcza
Mątwy są obecnie dość dużą dzielnicą przemysłową. Dawniej była to wieś położona na prawym brzegu rzeki Noteć. Rozwój tego obszaru zaczął następować w drugiej połowie XIX wieku, gdy zbudowano cukrownię (niektóre budynki zachowały się do dziś) oraz Chemische Fabrik Montwy – Robert Suermondt u. Co., która aktualnie nosi nazwę Ciech Soda Polska S.A. i jest to jeden z największych zakładów w regionie. Przemysł był i jest zatem istotną determinantą rozwoju Mątew.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w ostatniej dekadzie wskaźnik dynamiki liczby podmiotów gospodarczych na obszarze Mątew wyniósł 16%. W 2016 r. do rejestru REGON wpisanych było 364 podmiotów gospodarczych, w tym 74% z nich stanowią przedsiębiorstwa osób fizycznych. Oznacza to, że co dziesiąty mieszkaniec Mątew w wieku produkcyjnym prowadzi własną działalność gospodarczą. Dominującym typem działalności jest handel i usługi.
Wykres 11. Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON w podobszarze rewitalizacji Mątwy mieszkalne w latach 2006-2016.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Organizacji i Rejestrów Urząd Statystyczny w Bydgoszczy.
Najwięcej przedsiębiorstw zlokalizowanych jest przy ulicach Poznańska (125), Mątewska (59) i Staropoznańska (47). Są to w większości przedsiębiorstwa usługowo-produkcyjne i handlowe, zakłady wielobranżowe, usługi transportowe, sklepy hurtowe i detaliczne. Jednakże należy
312 364
242 271
0 50 100 150 200 250 300 350 400
2006 2016
liczba podmiotów ogółem
w tym liczba osób fizycznych prowadzących dzialalność gospodarczą
dokonać zasadniczego rozróżnienia pomiędzy liczbą podmiotów gospodarczych a aktywnością ekonomiczną i poziomem samowystarczalności ekonomicznej mieszkańców obszaru. Z zebranych podczas konsultacji społecznych uwag i wniosków, wynika że problemem jest niska konkurencyjność lokalnych firm, zwłaszcza handlu detalicznego. Zdaniem mieszkańców w Mątwach brakuje sklepu wielkopowierzchniowego z szerokim asortymentem, o konkurencyjnych cenach. Jednak właściciele małych sklepów obawiają się walki konkurencyjnej z większymi placówkami handlowymi, nie są przygotowani do większej dbałości o towar, klienta, budowania relacji partnerskich z klientem i zaskakiwania go nowymi pomysłami, nowymi dodatkowymi usługami.
W Inowrocławiu funkcjonuje 48 gospodarstw rolnych (uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo, włączając działalność usługową), w tym 25 z nich w podobszarze rewitalizacji Mątwy mieszkalne. Ze względu na żyzność czarnych ziem bagiennych mamy do czynienia z bardzo dobrymi warunkami naturalnymi do rozwoju produkcji rolnej w północnej części Mątew (Mikorzyn).
W Mątwach nie funkcjonują instytucje otoczenia biznesu. Najbliższa placówka to Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości i Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości w Inowrocławiu Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego – Oddział w Bydgoszczy w Inowrocławiu, którego siedziba główna znajduje się przy ul. Poznańskiej 43-45. Zarówno osoby zamierzające prowadzić działalność gospodarczą, jak i działający przedsiębiorcy muszą udawać się po wsparcie do centrum miasta.
GŁÓWNE PROBLEMY WSFERZE GOSPODARCZEJ:
➢ ograniczone możliwości rozwoju działalności gospodarczej ze względu na niskie dochody mieszkańców (zdiagnozowane bezrobocie i ubóstwo), co przekłada się na niski popyt lokalny,
➢ niska konkurencyjność lokalnych placówek handlowych, zachowawcza postawa właścicieli małych sklepów poprzez pryzmat ich obaw i stosunku do konkurencji, małe sklepy osiedlowe nie są gotowe do zmiany sposobu prowadzenia biznesu,
➢ niewystarczające wsparcie dla osób zamierzających założyć działalność gospodarczą, a także brak wsparcia dla działających przedsiębiorców,
GŁÓWNE POTENCJAŁY WSFERZE GOSPODARCZEJ:
➢ tradycje przemysłowe, wysoki wskaźnik dynamiki liczby przedsiębiorstw,
➢ dobre warunki glebowe dla rozwoju produkcji rolnej,
Sfera środowiskowa
W obrębie strefy przemysłowej Mątwy wszystkie przystosowane do trudnych warunków środowiskowych enklawy zieleni są wartościowym elementem krajobrazu miejskiego. Ich udział w zagospodarowaniu terenu dzielnicy przemysłowej jest jednak niewystarczający. Większość publicznych terenów zieleni komponowanej znajduje się w Śródmieściu i w dzielnicy uzdrowiskowej. Natomiast w Mątwach brakuje atrakcyjnych terenów zielonych. Jedyne w dzielnicy tereny zieleni to zaniedbany skwer, między ulicami Poznańską Fabryczną -Staropoznańską i niewielki zdegradowany park w obrębie ul. Poznańskiej nr 365-367. Przy Zespole
Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1, między boiskiem Orlik 2012 a Starostwem Powiatowym znajduje się niezagospodarowany teren (działka ewidencyjna 52/6 obręb 007), na którym można urządzić atrakcyjną przestrzeń wypoczynku i rekreacji.
Do istotnych obszarów zielonych położonych na terenie osiedla Mątwy mieszkalne należą ogrody działkowe. Szata roślinna ogrodów działkowych składa się głównie z drzew i krzewów owocowych, kwiatów oraz z uprawianych warzyw. W związku z powyższym można stwierdzić, że są to biotopy o ograniczonej wartości przyrodniczej. Ponadto na terenie o powierzchni 41,3 tys. m2 przy ul.
Daniela Rakowicza znajduje się zespół obiektów sportowych Mątewskiego Klubu Piłkarskiego obejmujący boiska trawiaste i tereny zielone.
Silne zanieczyszczenie środowiska stwarza trudne warunki wzrostu i rozwoju roślin. Tym samym znacznie ogranicza dobór gatunkowy. Zjawisko to jest szczególnie istotne w przypadku przemysłowej dzielnicy Mątwy. W obrębie tej dzielnicy sprawdzają się jedynie gatunki wytrzymałe na silne zasolenie gleby i słone wiatry, takie jak: klon jesionolistny, rokitnik wąskolistny, brzoza pospolita, tamaryszki, oliwnik wąskolistny i topole22.
Jakość powietrza na podobszarze rewitalizacji kształtowana jest przez kilka czynników. Pierwszy dotyczy ukształtowania terenu. Mątwy mieszkalne położone są w niecce, 13 metrów niżej niż najwyższy punkt Inowrocławia, co wpływa na słabe przewietrzenie obszaru. Drugim czynnikiem - najpoważniejszym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest tzw. niska emisja zanieczyszczeń, których źródła znajdują się na wysokości do 40 m. Źródła niskiej emisji dotyczą:
• wytwarzania ciepła na potrzeby ogrzewania budynków mieszkalnych i publicznych oraz dostawy c.w.u. do tych obiektów,
• wytwarzania ciepła grzewczego i technologicznego niewielkich podmiotów działających w sferze usług i wytwórczości,
Źródłem emisji liniowej jest transport.
Rysunek 10. Ulotki o tematyce ekologicznej przygotowane przez Zarząd Osiedla Mątwy.
Źródło: Zarząd Osiedla Mątwy.
22 Na podstawie zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miasto Inowrocław
Duże znaczenie dla jakości powietrza i powstawania smogu mają indywidualne gospodarstwa domowe, ponieważ lokalne systemy grzewcze i piece domowe nie posiadają urządzeń ochrony powietrza atmosferycznego. Przyczyna leży głównie w nieefektywnym ogrzewaniu domów, przy pomocy przestarzałych technologii, spalaniu paliw złej jakości i odpadów (opakowania plastikowe, guma, folia), które emitują szczególnie toksyczne związki do powietrza. W związku z powyższym bardzo ważne jest uświadamianie mieszkańców miasta poprzez prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych o szkodliwości niskiej emisji i możliwościach jej ograniczania. W 2016 r. Zarząd Osiedla Mątwy opracował ulotki o tematyce ekologicznej, aby aktywnie walczyć ze smogiem w dzielnicy Mątwy, dystrybuowane m.in. podczas Festynu Ekologicznego, organizowanego przez ZHR Inowrocław, Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz Zarząd Osiedla Mątwy.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy na terenie miasta Inowrocławia prowadzi pomiary od 2011 roku23. Emisja zanieczyszczeń do powietrza w powiecie inowrocławskim należy do najwyższych w województwie kujawsko-pomorskim. Na podstawie pomiarów prowadzonych na stacji monitoringowej przy ul. Solankowej dokonywana jest ocena jakości powietrza w strefie kujawsko-pomorskiej, do której należy Inowrocław. Strefie tej, według klasyfikacji wykonanej z uwagi na ochronę zdrowia ludzi w latach 2011-2015 przyznawana była niekorzystna klasa „C”. W samym Inowrocławiu w okresie realizowanego monitoringu tylko w ciągu ostatnich dwóch lat odnotowane zostały przekroczenia obowiązujących standardów, uwzględnione w ocenach rocznych, w odniesieniu do częstości przekraczania stężeń średniodobowych pyłu PM10 niedotrzymywania obowiązujących. Przy czym należy podkreślić, że stacja monitoringowa przy ul. Solankowej znajduje się w obszarze uzdrowiska.
W 2016 roku na terenie osiedla Mątwy prowadzone były za pomocą urządzenia typu airpointer automatyczne badania zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego uwzględniające: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, ozon, pył PM10 i parametry meteorologiczne.
Tabela 26. Liczba przekroczeń dopuszczalnego poziomu pyłu PM10 w powietrzu w 2016r.
Lokalizacja stacji Rodzaj pomiaru Liczba przekroczeń Inowrocław, ul. Solankowa automatyczny 27
Inowrocław, ul. Solankowa manualny 21
Inowrocław, Mątwy automatyczny 48
Źródło: http://www.wios.bydgoszcz.pl/monitoring-srodowiska/monitoring-powietrza/12-monitoring-srodowiska/ogolne
W 2016 roku liczba przekroczeń dopuszczalnego 24-godzinnego poziomu pyłu PM10 w powietrzu, dla czasu uśredniania 24 godziny (przy dopuszczalnej liczbie przekroczeń w ciągu roku - 35), na obszarze Inowrocławia była najwyższa w stacji Mątwy. Zanieczyszczone powietrze wywołane niską emisją ma ogromne znaczenie dla zdrowia ludzi, zwłaszcza dzieci i osób starszych.
Zakładem w największym stopniu odpowiedzialnym za emisję zanieczyszczeń zarówno gazowych,
Zakładem w największym stopniu odpowiedzialnym za emisję zanieczyszczeń zarówno gazowych,