27 marca 2013 r. w internecie pojawiła się wypowiedź w sprawie akcesji Polski do strefy euro:
Polska jeszcze nie zginęła. Liderzy są jednak zdeterminowani by dać szansę katastrofi e – pisze na swoim blogu w „The New York Times” amerykański ekonomista i laureat Nagrody Nobla Paul Krugman. Jak podkreśla, przykład Polski to pozytywna historia na tle pogrążonej
49 M. Dobija, Labour Productivity vs. Minimum Wage Level, „Modern Economy”
2011, t. 2, nr 5, s. 780–787.
38 Mieczysław Dobija
w kryzysie Europy. Między innymi za sprawą utrzymania własnej wa-luty i płynnego kursu wymiany uniknęliśmy poważnych gospodarczych kłopotów51.
Rozważania i analizy wskazują, że zespół kryteriów z Maastricht jest in-telektualnie niedopracowany; nie zawiera warunku zgodności produktywno-ści pracy, jest zatem niewystarczający do kwalifi kacji państw kandydujących do strefy walutowej, jaką z zamierzenia miała być strefa euro. Polska, ze względu na niską produktywność pracy i fi nansowanie lwiej części defi cytu sprzedażą papierów dłużnych na zagranicznych rynkach, nie powinna aspi-rować do obecnej strefy euro, jeśli pragnie utrzymać samodzielność swoich decyzji ekonomicznych, czyli swoją podmiotowość.
Zestawienie państw należących i kandydujących do strefy euro według wskaźnika produktywności pracy ujawniło, że państwa-założycieli charakte-ryzuje wskaźnik zbliżony do 3,30. Kraje będące już w strefi e euro ze wskaź-nikiem poniżej 2,5 należą do grupy, w której narastają trudności. Kraje kan-dydujące do strefy euro ze wskaźnikiem poniżej 2,0, jak Polska, nie przystają do tej strefy.
Jest też faktem, że strefa euro w zamierzonej formie bardziej dyskrymi-nuje państwa (dzieli na grupy), niż je integruje. Właściwym kandydatem do tej strefy jest państwo, którego wskaźnik produktywności pracy jest wyższy niż 3,0, a wskaźnik Q dla Polski nie osiąga 2,0. Jeśli jednak założyciele UE rzeczywiście pragną rozwijać integrację dla dobra narodów, to w organiza-cji strefy euro należy przeprowadzić wskazane reformy. Są one łatwe orga-nizacyjnie i technicznie, lecz bardzo trudne politycznie. Jednak utworzenie strefy walutowej według wskazanych zasad wytworzy korzystny i trwały impuls rozwojowy, więc ten trud powinien zostać podjęty. Inna droga inte-gracji może polegać na zainicjowaniu przez Polskę mniejszej strefy waluto-wej (np. tworzonej z państw Grupy Wyszehradzkiej i sąsiednich), która po osiągnięciu wyższej produktywności pracy zintegruje się ze strefą euro na własnych warunkach.
Bibliografi a
Beachill B., Pugh G., Monetary Coperation in Europe and the Problem of Differ-ential Productivity Growth: an argument for a ‘two-speed’ Europe, „Interna-tional Review of Applied Economics” 1998, t. 12, z. 3.
Dobija M., Abstract Nature of Money and the Modern Equation of Exchange, „Modern Economy” 2011, t. 2, nr 2, s. 142–152.
51 Paul Krugman ostrzega Polskę przed euro, 27.03.2013, dostępne na:
39 1. Strefy walutowe narzędziem ekonomicznej integracji czy dyskryminacji?
Dobija M., A Fundamental Analysis of Exchange Rates. The Theory of Exchange Value of Money, „Argumenta Oeconomica” 2001, nr 1, s. 63–84.
Dobija M., Financing Labour in the Public Sector without Tax Funds, „Argu-menta Oeconomica Cracoviensia” 2005, nr 4, s. 5–20.
Dobija M. Labour Productivity Ratio and International Comparison of Econom-ic Performance: Formalization of the PPP Theory and Preliminary Examina-tions, „Emergo” 2008, t. 13, nr 1, s. 3–19.
Dobija M., Labour Productivity vs. Minimum Wage Level, „Modern Economy” 2011, t. 2, nr 5, s. 780–787
Dobija M., Wage, Money and Accounting Theoretical Relationships, „Argumenta Oeconomica Cracoviensia” 2003, nr 2, s. 27–50.
Dobija M., Produktywność pracy i kurs waluty w porównaniach PKB, „Master of Business Administration” 2008, nr 3 (92), s. 8–17.
Dobija M., Tandem kapitału i pracy podstawą spójnej teorii i praktyki społeczno--ekonomicznej, [w:] Gospodarka Polski 1990–2001, t. 3, Droga do spójności społeczno-ekonomicznej, red. M.G. Woźniak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
M. Dobija, Teoria kapitału jako podstawa reformy systemu fi nansów publicz-nych, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy” 2009, z. 14, „Uwarun-kowania instytucjonalne”, s. 321–338.
Dobija M., Górowski I., Rozmowa o ekonomii: monetaryzm czy laboryzm?, „Ma-nagement and Business Administration. Central Europe” 2012, nr 6 (119), s. 112–123.
Dobija M., Kurek B., Towards Scientifi c Economics, „Modern Economy” 2013, t. 4, nr 4, s. 293–304.
Grabowski Z., W związku z teorią wartości pieniądza i parytetem produktywno-ści płacy, cz. I, „Master of Business Administration” 2001, nr 1 (48). Grabowski Z., W związku z teorią wartości pieniądza i parytetem
produktywno-ści płacy, cz. II, „Master of Business Administration” 2001, nr 2 (49). Hongbing S., Wojna o pieniądz. Prawdziwe źródło kryzysów fi nansowych,
Wek-tory, Kobierzyce 2010.
Jędrzejczyk M., Kurs walutowy a ekwiwalentna translacja wartości ekonomicz-nych w gospodarce, Difi n, Warszawa 2013.
Jędrzejczyk M., Labor Productivity Parity vs Trend of Exchange Rate, „Modern Economy” 2012, t. 3 nr 6, s. 780–785.
Kapitał ludzki w perspektywie ekonomicznej, red. M. Dobija, Wydawnictwo UE, Kraków 2011.
Kieżun W., Patologia transformacji, Poltext, Warszawa 2012.
Kołodko G.W., Ekonomia kryzysu czy kryzys ekonomii?, „Master of Business Administration” 2011, nr 2 (112), s. 2–9.
Kołodko G.W., Zanim nadejdzie jeszcze większy kryzys, [w] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 7–14.
Krugman P., Revenge of the Optimum Currency Area, „The New York Times. The Opinion Pages”, 24.06.2012.
40 Mieczysław Dobija
Łaski K., Podkaminer L., Wyzwania dla polityki gospodarczej Unii Europejskiej, [w] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 268–281.
Madura J., International Financial Management, West Publishing Company, New York 1995.
Małecki W., Globalny kryzys fi nansowo-gospodarczy a integracja Polski ze stre-fą euro, [w] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 230–254.
McConnell C., Brue S., Contemporary Labour Economics, McGraw-Hill, New York 1986.
Mundell R., International Economics, Macmillan, New York 1968.
Mundell R., Międzynarodowa architektura fi nansowa. Obszar euro i jego roz-szerzenie na Europę Wschodnią, „Master of Business Administration” 2000, nr 6 (47).
Mundell R., The Euro and the Accession Countries, „Emergo” 2000, t. 7, nr 1, s. 5–10.
Osiatyński J., Strategia makroekonomiczna Polski w warunkach światowego kryzysu i jej wyzwania u progu 2011 roku, [w] Globalizacja, kryzys i co da-lej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 210–229.
Roubini N., Mihm S., Ekonomia kryzysu, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011.
Szymański W., Jakie wnioski wyciągniemy z kryzysu, [w] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 71–87.
Tomkiewicz J., Polityka makroekonomiczna w UE. Jakie słabości kryzys obna-żył, jakie zmiany są konieczne, [w] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 257–267.
Netografi a
Archiwum kursów średnich NBP dla wybranej waluty, dostępne na: www.money. pl/pieniadze/nbparch/srednie
McKinnon R., Mundell, the Euro, and Optimum Currency Areas, 2000, www--siepr.stanford.edu/workp/swp00009.pdf (dostęp: 10.11.2014).
Nigel Farage: Grecja jest wgniatana w ziemię, 15.02.2012, dostępne na: www. youtube.pl.
Metzner I.D., Ekspertyza: „Grecji nie da się uratować”, 11.10.2012, dostępne na: www.de.de.
Paul Krugman ostrzega Polskę przed euro, 27.03.2013, dostępne na: www.wa-luty.onet.pl.
Sudak I., Japonia drukuje pieniądze bez limitu. Tak się zaczyna wojna waluto-wa?, 23.01.2013, dostępne na: www.wyborcza.biz.
Jowita Świerczyńska
Rozdział 2.
Skutki akcesji Polski
do Unii Europejskiej dla budżetu
państwa w zakresie podatków
pobieranych przez administrację celną
2.1. Wprowadzenie
Pobór należności podatkowych przez Służbę Celną jest jedną z jej naj-starszych funkcji. Realizując funkcję fi skalną, polska administracja celna pobiera nie tylko należności celne, ale także inne opłaty i podatki będące dochodem budżetowym. Organy celne odpowiedzialne są m.in. za pobór podatku od towarów i usług (VAT) z tytułu importu towarów, podatku ak-cyzowego w pełnym zakresie (tj. zarówno od towarów importowanych, jak i obrotu krajowego)1, podatku od gier, opłat za wstęp do ośrodka gier i opłat za zezwolenia2, podatku od wydobycia niektórych kopalin3. Ponadto do
za-1 Organy celne ustanowione zostały organami podatkowymi w zakresie podatku
od towarów i usług w imporcie towarów oraz w zakresie podatku akcyzowego w pełni 1 września 2003 r. na mocy przepisów Ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw fi nansów pu-blicznych, Dz.U. 2003 Nr 137 poz. 1302.
2 Zakres zadań Służby Celnej o wymiar i pobór podatku od gier rozszerzył się
31 października 2009 r. na mocy Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej, Dz.U. 2009 Nr 168 poz. 1323.
3 Por. art. 11 Ustawy z dnia 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych
42 Jowita Świerczyńska
dań organów celnych należy pobór innych opłat, m.in. z tytułu prowizji od pobranej opłaty drogowej, podatku od okazjonalnych przewozów autokaro-wych (VAT), grzywien, mandatów i opłat za wydanie banderol.
1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, a tym samym członkiem europejskiej unii celnej4. Z dniem akcesji krajowy system celny stał się elementem unijnego systemu celnego, co bezpośrednio wpłynęło na realizację funkcji fi skalnej przez krajowy system celny. Celem niniejszego rozdziału jest przedstawienie skutków akcesji Polski do UE dla budżetu pań-stwa w zakresie podatków pobieranych przez Służbę Celną. Przedmiotem analizy jest wpływ akcesji Polski do UE na budżet państwa w aspekcie po-datków pobieranych przez administrację celną oraz na znaczenie Służby Cel-nej jako krajowego i europejskiego poborcy podatkowego.