POWODZENIA PRZEDSIĘWZIĘĆ W FORMULE PPP W POLSCE
Analiza danych jakościowych i ilościowych o wybranych projektach part-nerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, będących w fazie realizacji po podpisaniu umowy, jest źródłem wielu interesujących wniosków dotyczą-cych: kontekstu i przyczyn podejmowania decyzji o PPP, modeli i struktury fi nansowo-prawnej projektów, sposobów realizacji projektów, w szczególno-ści w aspekcie podziału praw i obowiązków uczestników co do na przykład fi nansowania projektu i podziału ryzyk, oraz barier i problemów realizacji współpracy. Przeprowadzone analizy i badania problemu pozwalają stwier-dzić, że przedsięwzięcia w tym obszarze stanowią konglomerat rozmaitych problemów o charakterze prawnym, informacyjnym, instytucjonalnym, fi -nansowym, organizacyjnym, komunikacyjnym czy podatkowym.
Autorka ma świadomość, że nie jest to kompleksowa, ale wycinkowa, fragmentaryczna próba zbadania omawianego zjawiska, a wyniki tej anali-zy są zniekształcone rozmaitymi canali-zynnikami (jak mała liczebność faktycznie realizowanych projektów czy przymus realizacji określonych inwestycji wy-nikający z zapisów planów miejscowych albo uchwał Rady Gminy, co wpły-wa na strukturę prawno-fi nansową przedsięwzięcia). Daje to tylko szansę na fotografi ę wybranej do badań próby, wnioski trudno jednak jednoznacznie odnieść do wszystkich przyszłych, potencjalnych projektów PPP i kierunków rozwoju rynku PPP w Polsce.
Niemniej przeprowadzone badania pozwalają na diagnozę następujących istotnych czynników powodzenia przedsięwzięć w formule PPP:
• stabilność i odpowiedni klimat polityczny sprzyjający rozwojowi for-muły PPP;
• kształt aktualnych uporządkowanych regulacji prawno-instytucjonal-nych, stwarzających możliwość wyboru różnych form PPP i wyraźnie wpływających na wzrost zainteresowania projektami PPP w życiu go-spodarczym;
• zrozumienie idei i właściwy marketing inicjatyw PPP;
• właściwy dobór przez strony formy prawno-organizacyjnej i modelu PPP, z odpowiednim podziałem zadań, optymalną alokacją ryzyka i strukturą fi nansowania;
• brak zaangażowania fi nansowego strony publicznej, co obniża ryzyko, że projekt utknie w machinie kontrolnej w kontekście zasad zarządzania fi nansami na szczeblu centralnym i samorządowym oraz z braku moż-liwości elastycznego reagowania na zmieniającą się sytuację rynkową;
Baran-2.indd 117
Baran-2 indd 117 2015-05-15 11:46:342015-05-15 11:46:34
• znalezienie partnera prywatnego, który zobliguje się do ponoszenia ryzyka fi nansowania projektu i zapewni środki z własnych źródeł lub środki pożyczone, co zwiększa prawdopodobieństwo podpisania umo-wy i wejścia projektu w fazę realizacji;
• właściwe przygotowanie merytoryczne, organizacyjne i kulturowe podmiotów publicznych do realizacji tego typu projektów;
• właściwe kryteria wyboru partnera prywatnego;
• przeprowadzenie procesu wyboru partnera prywatnego po uprzednim starannym wykonaniu wszechstronnych analiz, z pomocą doświad-czonych doradców zewnętrznych z uwzględnieniem odpowiedniej ilo-ści czasu na etap przygotowawczy;
• zaufanie i wcześniejsze doświadczenia przedsiębiorców i strony pub-licznej w realizacji podobnych przedsięwzięć.
Studia literatury przedmiotu oraz przeprowadzone badania pozwalają na sformułowanie propozycji kierunków działań w zakresie kształtowania sprzyjających warunków dla rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce. Są to następujące elementy:
• wypracowanie spójnej, kompleksowej strategii na szczeblu centralnym wobec PPP oraz ujednolicenie i skoordynowanie działań wszystkich zaangażowanych instytucji rządowych;
• świadoma, systematycznie i aktywnie realizowana polityka dostoso-wywania i ujednolicania regulacji prawnych i fi nansowych w odnie-sieniu do PPP;
• konieczność powołania specjalistycznych instytucji publicznych kon-trolnych i certyfi kujących, o charakterze doradczym w procesie po-dejmowania decyzji czy w interpretacji przepisów prawnych, a także wspierających inicjatywę PPP;
• zmiana mentalna i kulturowa administracji publicznej w podejściu do formuły PPP jako jednej z efektywnych dróg fi nansowania planowa-nych przedsięwzięć, a nie jako ostateczności w przypadku braku in-nych możliwości;
• rozwój potencjału podmiotów publicznych oraz przedsiębiorców za-interesowanych realizacją zadań w formule PPP, szczególnie w kon-tekście kompetencji i umiejętności w sektorze publicznym w zakresie planowania i kontroli efektywności projektów;
• organizacja szkoleń, warsztatów, misji studyjnych i kampanii informa-cyjnych dla podmiotów po stronie publicznej i prywatnej;
• zaproponowanie systemu amortyzacji ryzyka fi nansowego projektu PPP poprzez na przykład subwencje fi nansujące część kosztów przy-gotowania projektu lub samej inwestycji, poręczenie kredytów lub
Baran-2.indd 118
Baran-2 indd 118 2015-05-15 11:46:342015-05-15 11:46:34
wsparcie fi nansowe udzielane przez skarb państwa czy preferencyjne pożyczki dla strony publicznej przeznaczone na wkład publiczny;
• rozwijanie spójnego systemu dla projektów hybrydowych;
• bardziej przyjazna polityka kredytowa banków wobec podmiotów prywatnych, chcących uczestniczyć w tego typu projektach,
• opracowanie na szczeblu centralnym aktualnej bazy o projektach PPP realizowanych w skali całego kraju, która byłaby podstawą do kom-pletnych analiz w tym zakresie;
• stworzenie bazy tak zwanych dobrych praktyk, ogólnie dostępnej za-interesowanym podmiotom, a także katalogu standardów postępowa-nia, procedur oraz wzorów dokumentacji (przetargowej czy wzorów umów);
• działania zmierzające do poprawy współpracy publiczno-prywatnej, szczególnie prowadzące do zwiększenia poziomu zaufania pomiędzy podmiotami publicznymi i prywatnymi.
W dobie współczesnych przemian i problemów gospodarczo-ekonomicz-nych partnerstwo publiczno-prywatne powinno być traktowane jako istotna forma realizacji inwestycji infrastrukturalnych i usługowych niezbędnych do poprawy świadczenia usług publicznych. Koniecznością staje się zatem pro-wadzenie dalszych pogłębionych analiz zasadności i użyteczności tej nowej formuły realizacji usług publicznych, a także realizowanie kolejnych badań weryfi kujących przedstawione w opracowaniu warunki efektywnej współ-pracy i propozycje działań umożliwiających rozwój tego zjawiska w przyszło-ści w Polsce.
BIBLIOGRAFIA
Basel III: A Global Regulatory Framework for More Resilient Banks and Banking Sys-tems (2010). BCBS, Basel, www.bis.org (dostęp: 8.04.2014).
Baran M. (2009). Kształtowanie decyzji menedżerskich pod wpływem rozwiązań systemowych w zakresie zarządzania informacjami [w:] P. Łebkowski (red.), Innowacyjno-efektywnościowe problemy teorii i praktyki zarządzania, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków.
Baza projektów hybrydowych (2007–2013). www.ppp.gov.pl (dostęp: 25.03.2014).
Baza projektów PPP, Ministerstwo Gospodarki: www.bazappp.gov.pl (dostęp:
25.03.2014).
Baza projektów PPP, Fundacja Centrum PPP, www.centrum-ppp.pl (dostęp:
25.03.2014).
Bleja A. (2010). Partnerstwo publiczno-prywatne w administracji publicznej, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica”, nr 243.
Baran-2.indd 119
Baran-2 indd 119 2015-05-15 11:46:342015-05-15 11:46:34
Brzozowska K. (2010). Partnerstwo publiczno-prywatne w Europie, CeDeWu, Warszawa.
Cieślak R. (2009). PPP czy koncesja?, „Builder”, nr 09.
Cenkier A. (2009). Partnerstwo publiczno-prywatne jako metoda wykonywania zadań publicznych, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
Dyrektywa UE dotycząca sektora publicznego, określająca procedury udzielania zamó-wień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (2004/18/WE).
Dyrektywa UE dotycząca sektora komunalnego, która określa procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (2004/17/WE).
Europejski Bank Inwestycyjny (2004). Rola EBI w Partnerstwach publiczno-prywat-nych, lipiec.
Eurostat (2010). Podręcznik defi cytu i długu sektora instytucji rządowych i samorzą-dowych. Implementacja ESA 95, Luxemburg.
Fundacja Centrum PPP (2011). Instytucje promocji i rozwoju PPP w wybranych kra-jach Europy i świata. Centra PPP, praca zbiorowa – na zlecenie Banku Gospo-darstwa Krajowego, Warszawa.
Gonet W. (2009). Komentarz do Ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi.
Wzór umów i pism, LexisNexis, Warszawa.
Herbst I., Jadach-Sepioło A. (2012a). Analiza stanu prawnego w zakresie realizacji projektów w formule PPP sporządzona na potrzeby Analizy potencjału podmiotów publicznych i przedsiębiorstw do realizacji projektów Partnerstwa Publiczno-Pry-watnego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Herbst I., Jadach-Sepioło A. (2012b). Raport z analizy danych zastanych, sporządzony na potrzeby Analizy potencjału podmiotów publicznych i przedsiębiorstw do re-alizacji projektów partnerstwa publiczno-prywatnego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Herbst I., Jadach-Sepioło A., Marczewska E. (2012a). Raport z badania wśród polskich przedsiębiorców sporządzony na potrzeby Analizy potencjału podmiotów publicz-nych i przedsiębiorstw do realizacji projektów partnerstwa publiczno-prywatnego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Herbst I., Jadach-Sepioło A., Marczewska E. (2012b). Raport z badania wśród wybranych podmiotów publicznych sporządzony na potrzeby Analizy potencjału podmiotów publicznych i przedsiębiorstw do realizacji projektów partnerstwa pub-liczno-prywatnego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Herbst I., Jagusztyn-Krynicki T. (2013). Raport z badania rynku PPP wśród przedsiębiorców fi rm doradczych i instytucji fi nansowych, sporządzony na potrzeby Analizy potencjału podmiotów publicznych i przedsiębiorstw do re-alizacji projektów partnerstwa publiczno-prywatnego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Herbst I., Jagusztyn-Krynicki T., Szewczyk P. (2013). Raport PPP w Polsce 2012, Ra-port Fundacji Centrum PPP, www.centrum-ppp.pl (dostęp: 26.04.2014).
Infrastructure & Public Finance Ratings (2005). Standard&Poor’s PPP Credit Survey 2005 r.
Baran-2.indd 120
Baran-2 indd 120 2015-05-15 11:46:342015-05-15 11:46:34
Instytucje promocji i rozwoju PPP w wybranych krajach Europy i Świata. Centra PPP (2011). Fundacja Centrum PPP, Analiza wykonana na zlecenie Banku Gospo-darstwa Krajowego.
Investment Support (2009). Raport podsumowujący pierwszy rok obowiązywania Ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym i Ustawy o koncesji na roboty budow-lane lub usługi, Warszawa.
Investment Support (2010). Raport PPP w Polsce 2010 – Raport podsumowujący rynek partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, Warszawa.
Investment Support (2011). Rynek PPP. I połowa 2011 r., Warszawa.
Kodeks cywilny – Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., Dz.U. 1964, Nr 16, poz. 93 z późn. zm.
Korbus B., Cieślak R., Zalewski D. (2013). Raport rynku PPP. Ocena obecnego stanu i perspektyw fi nansowego zaangażowania sektora prywatnego i publicznego w roz-wój partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, Konsorcjum: Fundacja Instytut Partnerstwa Publiczno-Prywatnego oraz Kancelaria Doradztwa Gospodarczego Cieślak i Kordasiewicz, Warszawa.
Korbus B., Strawiński M. (2009). Partnerstwo publiczno-prywatne. Nowa forma reali-zacji zadań publicznych, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa.
Korczyński T., Kozłowska A., Kozłowski K., Mednis A., Nowaczek A. (2010). Kon-cesja na roboty budowlane lub usługi a inne formy realizacji inwestycji publiczno--prywatnych, Warszawa.
Łyszek K., Domurat M. (2009). Uregulowania prawne dotyczące PPP oraz koncesji na roboty budowlane i usługi [w:] Partnerstwo publiczno-prywatne w praktyce.
Przemyśl, przygotuj, przeprowadź (praca zbiorowa), Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Moszoro M. (2005). Partnerstwo publiczno-prywatne w monopolach naturalnych w sferze użyteczności publicznej, SGH, Warszawa.
Najwyższa Izba Kontroli (2013). Informacja o wynikach kontroli: Realizacja przedsię-wzięć w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego, Warszawa, http://www.nik.
gov.pl/plik/id,4883,vp,6340.pdf (dostęp: 10.04.2014).
Odpowiedź I. Antoniszyn-Klik, podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki – z upoważnienia ministra, z dnia 14 sierpnia 2013 r. na interpelację nr 20018 w sprawie realizacji przedsięwzięć w oparciu o PPP (2013), http://www.sejm.gov.
pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=05076A4F (dostęp: 15.04.2014).
Panasiuk A. (2009). Koncesja na roboty budowlane lub usługi Partnerstwo Publiczno--Prywatne, C.H. Beck, Warszawa.
Partnerstwo publiczno-prywatne w praktyce. Przemyśl, przygotuj, przeprowadź (praca zbiorowa), (2009). C.H. Beck, Warszawa.
Platforma Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, www.ppp.gov.pl (dostęp: 25.03.2014).
Portal Urzędu Zamówień Publicznych, www.uzp.gov.pl (dostęp: 25.03.2014).
Public Finance Guidelines. PPP Toolkit (2004). European Bank for Reconstruction and Development, 30 January.
Public-Private Partnerships: Terms Related to Building and Facility Partnerships (1999). Government Accounting Offi ce, April 1999; http://www.ncppp.org/ppp-basics/types-of-partnerships/ (dostęp: 02.05.2014).
Baran-2.indd 121
Baran-2 indd 121 2015-05-15 11:46:342015-05-15 11:46:34
PPPs in Developing Economies: Overcoming Obstacles to Private Sector Participation (2007). DEPFA BANK, Dublin.
Raport o partnerstwie publiczno-prywatnym w Polsce, red. J. Hausner (2013). Cen-trum PPP, Warszawa.
Raport. PPP dziedziny, korzyści, bariery oczami przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego (2007–2011) (2011). Katowice, www.ppportal.pl (dostęp: 4.04.2014).
Raport samorządowy PPP (2011). Wydanie specjalne Forum PPP nr 2 (15).
Renda A., Schrefl er L. (2006). Public-Private Partnerships. Models and Trends in the European Union, European Parlament, IP/A/IMCO/SC/2005-161.
Wspieranie partnerstwa publiczno-prywatnego przez Ministra Gospodarki i Mini-stra Rozwoju Regionalnego, rozdział 3.2.10 [w:] Najwyższa Izba Kontroli (2013).
Informacja o wynikach kontroli. Realizacja przedsięwzięć w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego, Warszawa, http://www.nik.gov.pl/plik/id,4883,vp,6340.
pdf (dostęp: 10.04.2014).
Wytyczne dotyczące udanego Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (2003). (Guidelines for Successful Public Private Partnerships), Komisja Europejska.
Urząd Miasta Sopotu, http://sopot.pl/eGmina/pl/cityzone/Dla_przedsiebiorczych/
Inwestycje_planowane/modules/pages/0001.html (dostęp: 10.04.2014).
Ustawa o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym z dnia 27 października 1994 r., Dz.U. 2004, Nr 256, poz. 2571.
Ustawa o gospodarce komunalnej z dnia 10 grudnia 1996 r., Dz.U. 1997, Nr 9, poz.
43.
Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi z dnia 9 stycznia 2009 r., Dz.U.
z 2009 r., Nr 19, poz. 101 ze zm.
Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym z dnia 19 grudnia 2008 roku, Dz.U.
z 2009 r., Nr 19, poz. 100 ze zm.
Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym z dnia 28 lipca 2005 r., Dz.U., Nr 169, poz. 1420.
Ustawa Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r., Dz.U. z 2013 r., poz.
907, 984, 1047 i 1473 oraz z 2014 r. poz. 423 – stan prawny na dzień 16 kwietnia 2014 r.
Yescombe E.R. (2008). Partnerstwo publiczno-prywatne: zasady wdrażania i fi nanso-wania, Wolters Kluwer Polska, Kraków.
Zaremba P., Co to jest partnerstwo publiczno-prywatne, Fundusze Europejskie szansą rozwoju PPP w Polsce, www.centrum-ppp.pl (dostęp: 15.04.2014).
Zielona Księga w sprawie partnerstw publiczno-prywatnych i prawa wspólnotowego w zakresie zamówień publicznych i koncesji (2004), Komisja Wspólnot Europe-jskich, Bruksela, 30.04.2004 r., COM 327.
Zysnarski J. (2003). Partnerstwo publiczno-prywatne teoria i praktyka, Ośrodek Do-radztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk.
Baran-2.indd 122
Baran-2 indd 122 2015-05-15 11:46:342015-05-15 11:46:34