Przedsiębiorstwo jest podmiotem, które znajduje się w kręgu zainteresowań wielu dyscyplin naukowych, wśród których wymienić można m.in.: zarządzanie, psy-chologię, prawo, ekonomię czy też socjologię (Porada - Rohoń 2009). Objęcie tej definicji przez tak wiele nauk powoduje sporo trudności we wskazaniu tej
„uni-Skwierczyński J.: Rola finansowania bankowego w zarządzaniu polskimi...
wersalnej” odnoszącej się do terminu przedsiębiorstwo. Zadania jednolitej regu-lacji nie ułatwia również różnorodność w zakresie niezależności decyzyjnej, na którą ma wpływ w znacznym stopniu ustrój polityczno- gospodarczy poszczegól-nych państw, jak również wielkość i rodzaj podmiotu gospodarczego (Ostrowska, Niedźwiedzka 2015).
Wśród tak wielu twórców odpowiedniej definicji znalazł się również Marian Wal-czak, który określił przedsiębiorstwo następującą definicją (Kuryłek 2015): Przed-siębiorstwo jest traktowane jako wyodrębniony z otoczenia społeczno- gospodarczego samoorganizujący się układ zasobów ludzkich rzeczowych i finansowych. Zasoby te są powiązane łańcuchem oddziaływań przyczynowo- skutkowych, sterowanych - za pomocą informacji - w celu uzyskania złożonego stanu tych zasobów lub określonego wyniku finansowego (Walczak 2007).
Zasadniczym celem funkcjonowania przedsiębiorstwa jest przetrwanie i rozwój firmy. Bezpośredni wpływ na realizacje tych zamierzeń ma dostęp do źródeł fi-nansowania.
Źródła finansowania zajmują szczególne miejsce w prowadzeniu firmy. Prawdą jest, iż przedsiębiorstwa z utrudnionym dostępem do kapitału zewnętrznego nie zawsze mają możliwość realizowania inwestycji (Rajan Zingales 1995). Wpływ na te realizacje ma wykorzystanie Dźwigni finansowych, która wpływa na tempo oraz dynamikę rozwoju firmy.
Oparcie działalności przedsiębiorstwa o kapitał obcy pozwala zwiększyć przycho-dy ze sprzedaży, w porównaniu do tych, jakie możliwe byłyby do osiągnięcia przy wyłącznym finansowaniu działalności o własny kapitał. Wspomniana wcześniej Dźwignia finansowa daje możliwość wzrostu aktywów, bez konieczności pono-szenia tych kosztów kapitałem własnym. Jednocześnie metoda ta pozwala obni-żyć podatek dochodowy dzięki tzw. Tarczy podatkowej. Tarcza podatkowa działa w taki sposób, iż zapłacone odsetki kredytowe stanowią koszty uzyskania przycho-dów przez co powodują obniżenie podstawy opodatkowania.
Zewnętrzne finansowanie daje przedsiębiorcy szansę na rozwój firmy, idący za tym wzrost skali, co w dalszej części także może przełożyć się na podniesienie wartości przedsiębiorstwa.
Kapitał obcy niestety niesie ze sobą pewne wady, największą spośród nich jest przede wszystkim obowiązek regularnej spłaty odsetek za zaciągnięte zobowią-zania. Wzrastające po przez kredytowanie koszty finansowe mogą przekładać się w szczególności na spadki zysku. Niestety w ostateczności mogą one doprowadzić do utraty kontroli nad samą firmą, a nawet jej bankructwa (Nehrebecka, Białek--Naworska, Dzik- Walczak, 2016).
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
Prowadzenie działalności gospodarczej to niezwykłe wyzwanie wymagające od przedsiębiorcy fachowej wiedzy na wielu płaszczyznach. Osiągnięcie sukcesu na rynku niejednokrotnie uprzedzone jest dostępem do zróżnicowanych źródeł
fi-Społeczeństwo i Edukacja, ISSN: 1898-0171, 24 (1) 2017, s. 139-150
nansowania. Odpowiedni dobór może stać się jednym z kluczowych czynników decydujących o sukcesie podjętego przedsięwzięcia, pośrednio decydując również o zdobyciu tak istotnej przewagi konkurencyjnej (Duliniec, 2007). Literatura nie definiuje w sposób jednoznaczny terminu źródło finansowania, w szczególności z punktu widzenia z zakresu przedmiotowego. W zasadzie możliwe jest utożsa-mianie definicji źródło finansowania z terminem źródło kapitału, które niejedno-krotnie traktowane są jako synonimy (Ickiewicz, 2001).
Dostępna obecnie literatura przedmiotu pozwala na dokonanie podziału źródeł finansowania uwzględniając różnorodne kryteria (Skowronek- Mielczarek, 2003), do których można zaliczyć:
• Prawo własności dzielące kapitały na własne i obce,
• Źródło pochodzenia : zewnętrzne i wewnętrzne,
• Czas dysponowania : krótkoterminowe i długoterminowe,
• Powód (cel) finansowania : finansowanie pierwotne bieżącej działalności oraz rozwoju (Gajdka, 2002) (Ickiewicz, 2001).
Podziału w zakresie praw własności oraz źródeł pochodzenia dokonał Janusz Ostaszewski. Zgodnie z jego koncepcją wśród źródeł finansowania wyszczególnić można:
• finansowanie zewnętrzne,
• samofinansowanie,
• finansowanie dłużne,
• finansowanie hybrydowe (Ostaszewski, 2000).
Finansowanie zewnętrzne odnosi się do kapitałów, które zostały udostępnione przedsiębiorstwom przez inne podmioty, które w ten sposób wykorzystują: nad-wyżki środków finansowych czy też kapitał rzeczowy na czas z góry określony, jak również nieokreślony czasowo. Finansowanie zewnętrzne można podzielić na własne oraz obce.
Finansowaniem własnym można określić między innymi: wpłaty na kapitał za-kładowy, emisję akcji, czy dopłaty do kapitału (Grzywacz, 2008). Finansowanie zewnętrzne obce jest nieco bardziej zróżnicowane. Można w tym przypadku do-konać podziału na długo oraz krótkookresowe, które występować mogą w postaci zobowiązań podmiotów rynku finansowego1 oraz kontrahentów2. Wśród kon-kretnych rodzajów zobowiązań wymienić należy: faktoring, franchizing, dotacje, subwencje, środki z funduszy pomocowych oraz rezerwy (Szyguła 2012).
Hybrydowe instrumenty finansowania są bardzo obszerną paletą produktów fi-nansowych posiadających różne właściwości. Stanowią one połączenie dwóch głównych rodzajów finansowania, a więc: obcym i własnym. Formy hybrydowe bazują na korzystaniu z kapitału własnego oraz kapitału zewnętrznego. Konstruk-cja ta pozwala pokonać bariery, jakimi niewątpliwie są niedobory finansowe,
ja-1 Kredyty, pożyczki, dłużne papiery wartościowe, leasing.
2 Zobowiązania wobec dostawców.
Skwierczyński J.: Rola finansowania bankowego w zarządzaniu polskimi...
kich nie jest przedsiębiorca uzupełniać środkami własnymi (Wrońska-Bukalska 2014).
Zobowiązania finansowe jakie podejmują przedsiębiorcy do prowadzenia działal-ności to zobowiązania, które dostosowane są do potrzeb klienta. W celu sprostania oczekiwaniom klientów możliwe jest zaciąganie kredytów bankowych o charakte-rze krótko oraz długoterminowym.
Kredytami bankowymi krótkoterminowymi są udzielone przez bank środki pie-niężne, gdzie na podstawie pisemnej umowy kredytowej zawartej pomiędzy ban-kiem, a przedsiębiorcą musi nastąpić spłata zobowiązania w przyjętym z góry terminie, który nie przekracza 12 miesięcy. Stawka zapłaty wymagana jest bez względu na cel oraz walutę na jakie został zaciągnięty kredyt (http://prawo-podat-kowe.pl/finansowe/kredyty-bankowe-krotkoterminowe).
Kredytem długoterminowym z kolei są tak jak w przypadku definicji kredytu krót-koterminowego środki pieniężne, które udziela bank na mocy zawartej umowy kredytowej. Umowa ta różni się umowy zawieranej do kredytu krótkoterminowe-go terminem spłaty, który przekracza okres 12 miesięcy. Ten rodzaj zobowiązania powinien zostać wykazany, bez względu na jego przeznaczenie, czy walutę3 (http://
prawo-podatkowe.pl/finansowe/kredyty-bankowe-dlugoterminowe).
Znając bliżej definicje poszczególnych rodzajów źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw należy zastanowić się nad tym, jakie znaczenie dla istniejących podmiotów prowadzących działalność ma finansowanie tym właśnie źródłem.