Poszukiwanie wsparcia emocjonalnego było najważniejszą potrzebą w trudnych, pełnych niepewności tygodniach. Te oczekiwania

jed-nak, w obliczu nasilonych problemów całego otoczenia, były tylko częściowo zaspokajane. Zajmowanie się czymś innym, aby nie myśleć o zdarzeniu, spowodowało podjęcie prób różnorodnych czynności domowych, żeby odsunąć od siebie myślenie o tym wszystkim, co się dokoła dzieje, a także o skutkach tego, co ten czas pozostawi po sobie. Potrzeby wsparcia instrumentalnego były zaspokajane nie zawsze adekwatnie do oczekiwań osób badanych, stosowano więc podejście do tego wszystkiego z poczuciem humoru, które wynikało z pozytywnego nastawienia do życia. Tam, gdzie tego wszystkiego zabrakło, pojawiło się obwinianie siebie i stany z pogranicza depresji. Zażywanie substancji psychotropowych należało do rzadkich zachowań i wynikało z nawyków przedchorobowych.

Na podstawie obserwacji poczynionych podczas badań autorce udało się stwier-dzić, że zdalna terapia logopedyczna była nowym, wzbudzającym skrajne emocje doświadczeniem dla dorosłych pacjentów. Wyzwaniem dla logopedy było sprostanie wymaganiom terapii, która w dotychczasowej formie nie była często praktykowana z powodu braku w poradni odpowiednich oprogramowań kompu-terowych. Tworzenie ćwiczeń indywidualnie dobranych do potrzeb każdej osoby było czasochłonne i stopniowo ulegało licznym mody-fikacjom. Pozwalało to na bieżąco rozpoznawać potrzebę zastosowa-nia odpowiedniej kategorii ćwiczeń, wyciągać wnioski i rozwijać się w innowacyjnych ujęciach terapeutycznych. Niewątpliwie korzystny dla wszystkich logopedów świadczących takie usługi jest sam fakt rozszerzenia oferty, co tym samym skłania do doskonalenia swych kwalifikacji. Podjęcie takiej formy prowadzenia zajęć zaciera granicę ramowych godzin pracy, ponieważ angażuje dodatkowe osoby, które

[7.]

Wnioski z badań i rekomendacje

muszą pomagać technicznie i terapeutycznie w trakcie wielomiesięcz-nej terapii.

Wszyscy logopedzi coraz częściej i śmielej korzystają z takich roz-wiązań w swojej pracy, co pozwala urozmaicić żmudną i długotrwałą terapię. Nie można jej na pewno zamienić na zdalne ćwiczenia, jako jedyne z proponowanych. Poza tym rynek produktów multimedialnych do terapii dorosłych jest jeszcze ubogi i mało przystępny cenowo, co utrudnia dostęp do nich wielu poradniom.

W kontekście analizy potrzeb konkretnego pacjenta i konieczności dostosowania się do nich niemożliwe wydaje się korzystanie z rozwiązań uniwersalnych, gotowych do szablonowego zastosowania. Współcześnie nie mamy lepszych możliwości terapii zdalnych, warto jednak zauważyć, że po pewnych modyfikacjach można stworzyć narzędzie informa-tyczne w sposób ściśle nakierowany na potrzeby odbiorców, co wymaga dokładnej znajomości problemów i przeprowadzenia obszernych badań wśród takich chorych.

Konieczność podjęcia terapii zdalnych wynikała z nagłych decyzji, jakie zostały podjęte w naszym kraju i były dla wszystkich zaskakujące, a mimo to badani dali sobie radę, po większych lub mniejszych trudach korzystania z dodatkowej pomocy i stałej modyfikacji terapii. Opierając się na dotychczasowych doświadczeniach pracy z pacjentami, można było wybrać materiały dostosowane do ich możliwości werbalnych i intelektualnych, co pozwalało na osiąganie sukcesów motywujących do dalszej aktywności. Na podstawie pozytywnych wzmocnień budowano współpracę, która zasadniczo nie odbiegała od wyznaczonych standar-dów terapii. Odpowiednie stopniowanie trudności przekazywanych materiałów pozwalało poznać aktualne możliwości i ograniczenia wyni-kające ze zdalnej pracy. Niektóre osoby zostały sytuacyjnie zmuszone do pracy przy komputerze, dzięki czemu przełamały barierę strachu, która wcześniej wydawała się nie do pokonania.

Niewątpliwie ogromne znaczenie należy przypisać tu rodzinom i najbliższym, którzy w tym czasie wspierali chorych, motywowali ich i służyli im pomocą. Niejednokrotnie byli zmuszeni znosić ich trudne zachowania, które nie były formami beztroskich złośliwości, ale niewąt-pliwie reakcją na silny stres. Niektórzy szukali ukojenia w modlitwie i na swój intuicyjny sposób starali się zniwelować negatywne emocje, które zawsze powodują dodatkowe problemy przystosowawcze. Poszukiwali także czynności, dzięki którym mogli zapomnieć o tym wszystkim, co się działo.

Dostarczanie wsparcia i pomocy terapeutycznej w każdej możliwej formie ma lepszy wpływ na osoby chore niż bierność, zobojętnienie i brak pomysłów na zdalną terapię, która obecnie nabiera nowego zna-czenia. Staje się formą kontaktu z ludźmi, którzy dotychczas mogli nawet nie korzystać z takiego urządzenia, a zostają pozbawieni danej im wcześniej pomocy.

Na podstawie obserwacji poczynionych podczas badań autorce udało się sformułować następujące rekomendacje:

– Dorośli pacjenci potrafią sobie poradzić z uczestnictwem w zdal-nej terapii logopedyczzdal-nej, muszą jednak mieć zapewnione mate-riały indywidualnie dostosowane do swoich potrzeb.

– W podejmowanych czynnościach powinny być wspierani przez najbliższych, ponieważ wielu z nich nie potrafi samodzielnie korzystać z komputera i wolałaby zrezygnować, niż czynić bez-skuteczne próby.

– Elementy ćwiczeń z wykorzystaniem komputera i jego obsługi należy wprowadzać od chwili rozpoczęcia terapii w poradni (w celu przyzwyczajenia pacjentów do zdalnych pomocy dydak-tycznych), ponieważ oswajanie z takimi ćwiczeniami może oka-zać się bardzo pomocne w sytuacjach tak nieprzewidywalnych jak ta, która spotkała nas na przestrzeni ostatnich miesięcy.

– Należy korzystać z odpowiednio dobranych programów kompu-terowych, które nie są przeznaczone do terapii dzieci.

– Należy zadbać o rzetelne opracowanie proponowanych ćwiczeń, ponieważ odpowiednio przygotowany materiał przywraca utra-cone funkcje, ale nie stawia nadmiernych wymagań i nie znie-chęci do pracy.

– Nie należy zaprzestawać terapii, o ile istnieją wskazania do jej kontynuacji, ponieważ przerwanie tego procesu powoduje utratę umiejętności, które zostały odzyskane i wymagają systematycz-nego utrwalania.

Niniejszy artykuł powstał z powodu sytu-acji, która w niespodziewany sposób zmie-niła życie w naszym kraju. Zakazy, ograniczenia i restrykcje spowodowały między innymi trudności w kontynuowaniu terapii logopedycznej osób dorosłych. Zmiana ta polegała na zawieszeniu tradycyjnych form pracy na rzecz terapii zdalnych i zaprzestaniu rehabilitacji tych, którzy nie

Zakończenie

posiadali sprzętu umożliwiającego kontynuację zajęć. Taka zmiana była trudnością techniczną i multimedialną, ponieważ nie była często stoso-wana w czasie dotychczasowych spotkań. Wynikało to z braku odpowied-niego oprogramowania dla tej grupy pacjentów, a to z kolei stanowiło następstwo mocno wygórowanych cen dostępnych produktów. To jednak, co przyniósł rok 2020, pozwoliło na weryfikację stosowanych narzędzi i uświadomiło potrzebę wzbogacenia warsztatu logopedów, w szcze-gólności tych, którzy pracują z dorosłymi i nie chcą wykorzystywać dziecięcych animacji, które opanowały rynek terapeutyczny. Wszyscy potrzebujący takiej opieki zasługują na jej zapewnienie, a wydarzenia z ostatnich miesięcy mogą powrócić. Niemniej praca w takich warunkach jest poniekąd znakiem czasu, świadczącym o nieuniknionym i szybkim rozwoju technicyzacji życia.

Bazewicz, M., Collen, A. (1995). Podstawy meto-dologiczne systemów ludzkiej aktywności

i informatyki. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.

Błachnio, K. (2015). Vademecum logopedyczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Dega, W. (1995). Koncepcja rehabilitacji. Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej, 1, 20–26.

Gruba, J. (2011). Programy komputerowe w terapii osób z afazją. Forum Logo-pedyczne, 19, 122–131.

Kręcichwost, M., Miodońska, Z. (2015). Technologie informatyczne w procesie rehabilitacji logopedycznej na przykładzie afazji. Edukacja – Technika – Informatyka, 3(13), 339–344

Milewski, S. (2016). Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i prak-tyki. Gdańsk: Harmonia.

Milewski, S., Kuczkowski, J., Kaczorowska-Bray, K. (2018). Biomedyczne pod-stawy logopedii. Gdańsk: Harmonia.

Panasiuk, J. (2013). Afazja a interakcja. Tekst – metaTekst – konTekst. Lublin:

Wydawnictwo UMCS.

Pąchalska, M. (2003). Terapia chorego z afazją. W: T. Gałkowski, G. Jastrzę-bowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki (s. 763–765). Opole: Uniwersytet Opolski.

Surowaniec, J. (1996). Dekada informatyczna w rozwoju polskiej logope-dii. Logopedia, 23, 183.

Bibliografia

Szalińska-Otorowska, M. (2009). Zrozumieć afatyka. Forum Logopedyczne, 17, 21–24.

Szalińska-Otorowska, M. i in. (2015). Wykorzystanie komputera w terapii polisensorycznej osób z afazją „Afast! Powiedz to”. Forum Logopedyczne, 25, 205–216.

Walencik-Topiłko, A. (2003). Wykorzystanie programów komputerowych w profilaktyce, diagnozie i terapii logopedycznej. W: T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki (s. 10–21). Opole: Uniwersytet Opolski.

, ,