Potencjalne zagrożenia i problemy

Rodziny mieszane są bardziej narażone na występowanie sytuacji konfliktowych, na co wskazuje wyższy wskaźnik rozwodów w porównaniu z małżeństwami zawieranymi po raz pierwszy (Kurdek 1991; O’Connor et al. 1999). Wstępowanie rodziców w nowy w związek małżeński, dla dzieci z poprzedniego małżeństwa może stać się źródłem wielu napięć na polu różnic w oczekiwaniach i poczucia „lojalności” względem drugiego rodzica. Rodzice nie zawsze zdają sobie sprawę z tego,

że wzajemna miłość i decyzja o ślubie nie przesądza ich miłości do dziecka nowego współmał-żonka (Hayes i Hayes 1986; Walsh 1992).

Konflikty na polu wychowawczym zajmują pierwsze miejsce na liście problemów występują-cych w ponownych małżeństwach (Kupisch 1987; Maddox 1975; McClenahan 1978; Messinger 1976; Visher i Visher 1979; Walsh 1992). Przybrani rodzice nie zawsze rozumieją, że dla dziecka nie zastąpią rodzica brakującego, lecz stanowią swego rodzaju „dodatek” do rodziny. Biologiczni rodzice z kolei chcąc wynagrodzić dziecku rozwód i pojawienie się nowego partnera mogą stać zbyt pobłażliwi.

Dzieci mogą odczuwać niechęć do przybranego rodzica lub, co gorsza, poczucie winy z powodu sympatii, jaką go darzą. Często doświadczają one także poczucia straty i żalu z powodu utraconej rodziny. Badania opisane przez Hayes (1986) pokazały, że członkowie rodzin mieszanych, prob-lemy i konflikty związane z rozwodem powinny rozwiązywać jako wstęp do stworzenia udanej rodziny mieszanej.

Rywalizacja między rodzeństwem jest zjawiskiem spotykanym w każdej rodzinie, a „walka o te-rytorium” rozwiązywana jest w oparciu o przywileje wiekowe. W rodzinie mieszanej hierarchia ta nie jest tak jasna i może skutkować dodatkowymi starciami między rodzeństwem (Walsh 1992). Rywalizacja ta staje się jeszcze groźniejsza, gdy jedno z przybranych dzieci przez dłuższy czas nie potrafi pogodzić się z rozwodem rodziców i rozpadem rodziny (Wallerstein i Kelly 1980).

5.3. Mocne strony

Rodziny mieszane mają potencjał do stworzenia bardziej sprzyjającego dla rozwoju dziecka środowiska niż skonfliktowane rodziny pierwotne. Wprowadzone zmiany zapewniają korzyst-ne warunki do nauki zdrowego podejścia do związków rodzinnych. Posiadanie dwóch rodzin znacznie „poszerza horyzonty” dziecka, a pozytywne stosunki utrzymywane z przybranymi rodzicami uczą szacunku i wartości, którymi winno darzyć się związki oparte niekoniecznie na więzach krwi.

Istnieją także inne odleglejsze związki rodzinne mające szansę na przerodzenie się wartościowe dla całej rodziny więzi. Kolejne badania wykazują, iż małżonkowie utrzymujący umiarkowany kon-takt z członkami dalszej rodziny lepiej radzą sobie w małżeństwie (Clingempeel 1981; Goetting 1981; Skeen, Covi i Robinson 1985; Walsh 1992; White 1982).

Wreszcie ponowne małżeństwo zapewnia stabilną sytuację finansową, która na pewno ułatwiłaby utrzymanie dziecka niejednemu samotnego rodzicowi.

5.4. Wsparcie empiryczne dla terapii

Badania sugerują, że zachowaniami cechującymi dobrze funkcjonujące rodziny mieszane są m. in. tworzenie i utrzymywanie silnej tożsamości rodzinnej (Banker et al. 2004), unikanie uprzedzeń wewnątrzrodzinnych (Banker i Gaertner 1998) i angażowanie się rodziców w role małżonka i ro-dzica (Bray 1999; Stewart 2005).

Dodatkowo, tak jak we wszystkich związkach, ważne są umiejętności komunikacyjne oraz sku-teczne sposoby radzenia sobie ze stresem i sytuacjami konfliktowymi (Crosbie-Burnett 1989).

Podejścia kliniczne wspierające rodziny mieszane to np.:

Î analizowanie przeszłych i obecnych doświadczeń emocjonalnych członków rodziny w celu znalezienia wspólnego gruntu i stworzenia nowej tożsamości rodzinnej

Î ustalanie granic w ponownym małżeństwie, zwłaszcza dotyczących współwychowywania dzieci

Î pozwalanie na wyrażanie żalu, zwałszcza przez dzieci, którym brakuje obecności drugiego rodzica, które przeżywają stratę rodziny i mają nadzieję na jej odzyskanie

Î ujednolicenie i rozróżnienie potrzeb rozwojowych (Furrow i Palmer 2007; Pasley et al. 1996; Riches i Dawson 2001).

Terapia rodzinna skoncentrowana na problemach emocjonalnych (EFFT) oferuje wyjątkowe podejście skonstruowane z myślą o promowaniu zdrowego rozwoju więzi emocjonalnych pomiędzy członkami rodziny mieszanej. Terapia taka zawiera m.in.: klasyfikację i optymalizację indywidualnych doświadczeń emocjonalnych każdego członka rodziny, przeramowanie istnie-jących problemów, identyfikację i redukcję negtywnych interakcji, zarówno wewnątrz rodzin biologicznych jak i pomiędzy rodzinami mieszanymi, ułatwianie wyrażania swoich potrzeb mię-dzy rodzicami biologicznymi, a ich dziećmi, wyjaśnianie oczekiwań dotyczących relacji mięmię-dzy przybranymi rodzicami i przybranymi dziećmi (Furrow i Palmer 2007).

5.5. Gdzie szukać pomocy:

Î Przewodnik dla przybranych rodziców i rodzin mieszanych: www.helpguide.org/mental/ blended_families_stepfamilies.htm

Î National Stepfamily Resource Center: www.stepfamilies.info

Î Band Back Together: www.bandbacktogether.com/blended-families-resources

Î Wsparcie dla Rodzin Mieszanych: Equipping Stepfamilies Worldwide for Success: www.blendedfamilyfocus.com/resources

5.6. Ostrzeżenia dla terapeuty

Zadaniem terapeuty jest uszanować integralność i tożsamość rodziny mieszanej skupiając się na systemie funkcjonowania prezentowanym przez daną rodzinę (Visher i Visher 1996). Choć powinno się uwzględniać wpływy byłego współmałżonka, głównym obiektem terapii jest nowy system rodzinny.

Terapeuta powinien mieć na względzie możliwą triangulację wewnątrz rodziny, zwłaszcza w sytuacji ograniczonego kontaktu pomiędzy rodzicami biologicznymi lub napięcia pomiędzy przybranym rodzicem, a dzieckiem. Umiejętność rozpoznania i właściwej reakcji jest warunkiem koniecznym dla zdrowego funkcjonowania rodziny. Terapeta powinien także rozpoznać sytuację, w której to on/a sam/a zostaje wciągnięty/a jako element rodzinnej triangulacji.

5.7. Tematy do dyskusji

Î Do czego najtrudniej było się przyzwyczaić w związku z nową rodziną? Do czego najłatwiej? Î Jakie nowe zasady pojawiły się w domu?

Î Czy czujesz się komfortowo z nowym rodzicem?

Î Czy czujesz się winny/a z powodu sympatii jaką darzysz swojego nowego rodzica? Î Jak wyglądają Twoje podróże między domami rodziców?

Î Czy coś mogłoby je ułatwić?

Î Jak reagujesz kiedy widzisz swoje dziecko okazujące uczucia komuś innemu niż Ty? Î Czy czasem chciał/abyś, żeby było tak jak wcześniej? Czy masz jakieś pytania na temat

rozwodu, odpowiedź na które ułatwiłaby Ci zrozumienie tej sytuacji?

Î Co jest najfajniejsze w posiadaniu nowego rodzeństwa? A co jest najmniej fajne?