Powiązania wynikające z procesów suburbanizacji

3.4.1 Migracje w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Olsztyna

Gminy Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna charakteryzują się dodatnim saldem migracji, tj. przewagą napływu ludności (zameldowań) nad jej odpływem (wymeldowań) (tab. 3.4.1). Odróżniają się, zatem od pozostałych gmin powiatu olsztyńskiego, gdzie na większości terenów (poza niektórymi obszarami wiejskimi gmin miejsko-wiejskich) obserwowane jest ujemne saldo migracji, co oznacza, że więcej mieszkańców decyduje się opuścić te tereny niż się tam osiedlić (rys. 3.4.1).

Tab. 3.4.1 Ruch migracyjny w gminach MOF Olsztyna

Gmina ^{Współczynniki migracji w latach 2009-2013 w ‰}

Współczynnik napływu Współczynnik odpływu Saldo migracji ^{Współczynnik} _mobilności

Stawiguda 64,9 14,6 50,3 79,6 Jonkowo 29,0 10,4 18,6 39,4 Dywity 31,0 14,7 16,2 45,7 Gietrzwałd 28,4 12,6 15,8 41,1 Purda 23,6 14,1 9,5 37,7 Barczewo 20,2 14,2 6,0 34,3

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Rys. 3.4.1 Saldo migracji w Olsztynie i w gminach powiatu olsztyńskiego w latach 2009-13

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Skala migracji w podolsztyńskich gminach jest jednak silnie zróżnicowana. Zdecydowanie wyróżnia się gmina Stawiguda, gdzie skala ruchliwości ludności jest największa. W latach 2009-2013 cechował ją bardzo wysoki współczynnik napływu (stosunek ludności osiedlającej się w stosunku do już tam mieszkającej), który osiągnął wartości blisko 65‰. Przyrost migracyjny rzędu 50‰ oznacza

80 | S t r o n a

natomiast, że dzięki migracjom średnio rocznie gmina ta zyskiwała blisko 5% ludności. Tym samym gmina ta, po uwzględnieniu przyrostu naturalnego wynikającego różnicy pomiędzy liczbą urodzeń i zgonów, zwiększyła w analizowanym okresie liczbę ludności o blisko 21% – najwięcej ze wszystkich gmin olsztyńskiego MOF.

Stosunkowo wysoki poziom salda migracji – rzędu 15-20‰ – odnotowano w kolejnych trzech gminach: Jonkowo, Dywity i Gietrzwałd. Najmniej atrakcyjne pod względem migracji w okresie 2009-2013 okazały się gminy Purda i Barczewo, gdzie saldo migracji nie przekraczało 10‰. Skala napływu nowych mieszkańców była tam trzykrotnie mniejsza niż w gminie Stawiguda.

Tab. 3.4.2 Powiązania migracyjne gmin MOF Olsztyna z obszarami miejskimi

Gmina

Współczynniki powiązań migracyjnych z miastami

w latach 2009-2013 w ‰ _{miejskiej w ludności} ^{Udział ludności}

napływowej w % Współczynnik napływu

z miast ^{Współczynnik odpływu}do miast ^{Saldo migracji}z miastami

Stawiguda 54,9 9,5 45,3 84,3 Jonkowo 23,4 7,1 16,3 80,7 Dywity 25,5 9,3 16,2 82,2 Gietrzwałd 22,8 7,4 15,3 80,1 Purda 18,5 8,5 10,0 78,4 Barczewo 13,2 9,1 4,0 65,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Z punktu widzenia niniejszego opracowania istotne są powiązania migracyjne z miastem rdzeniowym MOF, które obrazują skalę procesów suburbanizacji. W BDL GUS dostępne są dane na temat powiązań migracyjnych z obszarami miejskim, co w analizowanym obszarze dotyczy w największym stopniu ruchów migracyjnych z i do Olsztyna.

Ponownie najbardziej atrakcyjnym obszarem jest gmina Stawiguda, do której skala napływu ludności miejskiej jest dwu-, trzy-, a nawet czterokrotnie wyższa niż do pozostałych gmin (tab. 3.4.2). Gmina ta jest, zatem, w skali aglomeracji olsztyńskiej, obszarem najbardziej intensywnej suburbanizacji demograficznej. Na mniejszą skalę procesy te zachodzą w gminach Jonkowo, Dywity, Gietrzwałd i Purda. We wszystkich tych gminach ludność miejska (głównie z Olsztyna) stanowi około 80-85% ludności napływowej. Jedynie w przypadku gminy Barczewo poziom napływu ludności miejskiej i związanej z nią suburbanizacji jest niski.

3.4.2 Aktywność budowlana w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Olsztyna

Skala ruchów migracyjnych skorelowana jest istotnie z poziomem aktywności budowlanej. Im wyższy napływ nowych mieszkańców, tym większa liczba nowych budynków oddawanych do użytkowania. Największym poziom aktywności budowlanej w latach 2009-2013 obserwowano w gminie Stawiguda i Gietrzwałd (tab. 3.4.3), a najmniejszy w gminie Barczewo. We wszystkich gminach MOF poziom aktywności budowlanej jest zdecydowanie wyższy niż w pozostałych gminach powiatu olsztyńskiego (rys. 3.4.2, rys. 3.4.3).

81 | S t r o n a

Tab. 3.4.3 Poziom aktywności budowlanej w gminach MOF Olsztyna

Gmina

Średnia liczba nowo oddanych do użytkowania budynków w latach 2009-2013 na 1000 istniejących budynków Stawiguda 54,5 Gietrzwałd 44,9 Purda 38,4 Dywity 35,2 Jonkowo 32,3 Barczewo 25,2

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Rys. 3.4.2 Aktywność budowlana w Olsztynie i w gminach powiatu olsztyńskiego w latach 2009-13

Uwagi: na mapie przedstawiono średnią liczbę nowo oddanych do użytkowania budynków w latach 2009-2013 w przeliczeniu na 1000 istniejących budynków

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W podziale na miejscowości najwięcej mieszkań w nowo oddanych budynkach oddano w dwóch miejscowościach gminy Stawiguda – Bartąg i Jaroty – położonych bezpośrednio w pobliżu południowych granic Olsztyna. Aktywność budowlana jest tam również najwyższa w całym MOF Olsztyna po odniesieniu jej do dotychczasowej liczby ludności tych miejscowości. Wysoka liczba nowych mieszkań (400-500 mieszkań w ciągu ostatnich kilku lat) w obu tych podolsztyńskich wsiach jest efektem intensywnej działalność deweloperów osiedli domów wielorodzinnych. Zdecydowanie mniejszą aktywność (cztero-, pięciokrotnie mniej nowych mieszkań) odnotowano w 4 miejscowościach gminnych: Dywitach, Jonkowie, Stawigudzie i Barczewie. Powyżej 100 nowych

82 | S t r o n a

mieszkań oddano jeszcze w 2 miejscowościach: Wójtowo w gminie Barczewo oraz Różnowo w gminie Dywity. Wójtowo leży bezpośrednio przy wschodniej granicy stolicy regionu, natomiast Różnowo już nieco większym oddaleniu na północ.

Wymienione miejscowości wchodzą w skład dwóch głównych stref o wysokiej aktywności budowlanej położonych stosunkowo niedaleko Olsztyna, charakteryzujących się dobrą dostępnością komunikacyjną oraz wysoką atrakcyjnością krajobrazową. Pierwsza z nich obejmuje strefę suburbanizacji na południe od Olsztyna, gdzie oprócz wspomnianych miejscowości Bartąg i Jaroty oraz siedziby gminy, aktywność budowlana postępuje na południe i południowy-wschód wzdłuż drogi krajowej 51. Szczególnie atrakcyjne dla budownictwa jednorodzinnego są położone nad Jeziorem Wulpińskim miejscowości Dorotowo i Tomaszkowo (gmina Stawiguda) oraz Sząbruk (gmina Gietrzwałd). Druga strefa rozciąga się na wschód i północ między drogami krajowymi 16 i 51. Oprócz wymienionych już Wójtowa i Różnowa, znacząca liczba nowych mieszkań powstała w Nikielkowie i Łęgajnach (gmina Barczewo) oraz w Kieźlinach i Ługwałdzie (gmina Dywity).

Rys. 3.4.3 Liczba nowo oddanych mieszkań w gminach MOF Olsztyna w latach 2008-13

83 | S t r o n a

4. Mobilność w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Olsztyna