Miłosz stwierdza, że, pisząc książkę o literaturze polskiej, przede wszystkim chciał czytelnikowi dostarczyć tyle informacji, ile to tylko możliwe. W dalszych partiach tekstu wskazuje także inne cele swojej pracy. Określ dwa z nich – jeden związany z osobą autora, drugi – z adresatem.
Sprawdzane umiejętności Rozpoznawanie intencji nadawcy.
Rozwiązywalność zadania 52%
Typowe poprawne odpowiedzi zdających Cel związany z osobą autora:
– przedstawić własny punkt widzenia – dobrze się bawić przy pisaniu Cel związany z adresatem:
– nie zanudzić czytelnika
– przedstawić czytelnikowi polemikę ze stereotypami dotyczącymi historii literatury polskiej
Najczęściej powtarzające się błędy Cel związany z osobą autora:
– przekazać informacje Cel związany z adresatem:
– przekazać informacje
– uniknąć uczoności, suchości faktów Komentarz
Zadanie było trudne dla tych zdających, którzy nieuważnie przeczytali polecenie i nie zauważyli, że są pytani o cele inne niż dostarczenie informacji, oraz dla maturzystów, którzy nie odróżniali adresata od nadawcy (mylili cele związane z osobą autora z tymi, które dotyczą adresata). Połowa zdających rozwiązała to zadanie poprawnie.
Zadanie 2.
O jakich konsekwencjach typowego dla wielu europejskich intelektualistów historycyzmu, widocznych w Historii literatury polskiej do roku 1939, autor uprzedza czytelnika? Wymień trzy.
Sprawdzane umiejętności
Rozumienie przyczyn i wskazywanie skutków.
Rozwiązywalność zadania 39%
Typowe poprawne odpowiedzi zdających
– mniej rozważań o czysto estetycznych walorach omawianych dzieł
– zamieszczanie w każdym rozdziale podstawowych informacji historycznych – skupienie się na zjawiskach typowych, a nie tylko arcydziełach
– poważny osąd przeszłości zatrzymanej w literaturze – eksponowanie historii instytucji i idei
– ściśle historyczna interpretacja pojęć określających prądy kulturowe Najczęściej powtarzające się błędy
nieudolne parafrazy tekstu Miłosza, np.:
– Głos ludzki, który słyszymy w dżungli, zasługuje na szacunek.
– brak drwiny
– literatura jako seria chwil Komentarz
Zadanie sprawiło kłopot tym maturzystom, którzy nie zrozumieli pojęcia „historycyzm”.
Zadanie 3.
Wyjaśnij, na czym – zdaniem Miłosza – polega paradoksalność historii Polski i polskiej literatury. Wymień trzy przejawy tego zjawiska.
Sprawdzane umiejętności
Odczytywanie sensu kilku akapitów.
Rozwiązywalność zadania 51%
Typowe poprawne odpowiedzi zdających
– Paradoksalność ta polega na współistnieniu w historii Polski i polskiej literaturze zjawisk sprzecznych.
Przejawy tego zjawiska:
– naród słowiański posługujący się łaciną jako językiem pisanym – wielkie mocarstwo, które samo siebie doprowadziło do upadku – naród pełen werwy, a zarazem skłonny do apatii
– ujawnianie wielkich zalet w sytuacjach, których inne narody nie przetrwałyby – zdolność do wyrafinowania, a jednocześnie skłonność do prostactwa
– tradycja religijnej i politycznej tolerancji przeradzająca się w nacjonalizm – silne wpływy katolicyzmu i komunizmu jednocześnie
– przywiązanie do etyki chrześcijańskiej i skłonność do antyklerykalizmu Najczęściej powtarzające się błędy
– zastąpienie definicji zjawiska nazwaniem jednego z jego przejawów
– wskazywanie tylko jednego elementu zamiast kontrastowej pary, np.: łacina aż do renesansu
Komentarz
Zdający mógł uzyskać po jednym punkcie za każdą z dwóch ocenianych czynności.
Zdecydowana większość piszących nie miała problemu z wykonaniem polecenia b).
Znacznie trudniejsze okazało się polecenie a). Wymagało ono sformułowania uogólnienia, które obejmowałoby wszystkie przykłady wymienione przez Miłosza. Nie poradzili sobie ci maturzyści, którzy nie rozumieją pojęcia „paradoks” lub nie umieją porządkować i hierarchizować informacji.
Zadanie 4. (1 pkt)
Wyjaśnij, po co Miłosz cytuje Paula Valery`ego.
Sprawdzane umiejętności
Rozpoznawanie funkcji cytatu użytego w tekście.
Rozwiązywalność zadania 79%
Typowe poprawne odpowiedzi zdających
– żeby potwierdzić słuszność swojego przekonania o tym, że definicje nie oddają istoty zjawiska
– żeby zilustrować swój sąd
Najczęściej powtarzające się błędy
– ponieważ Miłosz zgadza się z sądem Valery`ego Komentarz
Zdający na ogół poprawnie odpowiadali na pytanie. Nie poradzili sobie z nim ci, którzy nie odróżniają pojęcia „cel” od pojęcia „przyczyna” i zamiast na pytanie: „po co Miłosz cytuje Valery`ego?” odpowiedzieli na pytanie: „dlaczego Miłosz cytuje Valery`ego?”
Zadanie 5.
Miłosz polemizuje z niektórymi poglądami literaturoznawców. W poniższej tabeli zapisz, jakie są jego sądy i jakimi argumentami je uzasadnia.
Sprawdzane umiejętności
Wyodrębnianie tezy tekstu i wykorzystanych w nim argumentów.
Rozwiązywalność zadania 42%
Typowe poprawne odpowiedzi zdających Pogląd, z którym Miłosz
polemizuje Pogląd Miłosza Argument Miłosza
Na kształt literatury
polskiej największy wpływ miał romantyzm.
– Na kształt literatury polskiej największy
– W literaturze polskiej obok katolicyzmu przejawia się antyklerykalizm.
– W literaturze polskiej stałym elementem jest
– Literacka polszczyzna rozwinęła się i wyparła łacinę dzięki sporom religijnym.
– W okresie rozkwitu literatury polskiej
w naszym kraju żyło wielu protestantów.
Renesans i barok to pojęcia opisujące literaturę danej epoki.
– Takie terminy jak renesans i barok to pojęcia niejasne i nieprecyzyjne.
– W każdej epoce
współistnieją i krzyżują się różne prądy.
Najczęściej powtarzające się błędy – mylenie poglądów z argumentami
– wpisywanie w drugą kolumnę tabeli (zatytułowaną „Pogląd Miłosza”) sformułowania zawartego w poleceniu zadania i nagłówku kolumny pierwszej, np.: Miłosz polemizuje z tym poglądem.
Komentarz
Za pełną odpowiedź można było uzyskać 2 punkty. Jeden punkt otrzymali zdający, którzy poprawnie wypełnili dwa wiersze tabeli.
To zadanie, podobnie jak zadanie nr 3, maturzystom, którzy nie umieją porządkować i hierarchizować informacji, sprawiło trudność – tym większą, że wymagało zrozumienia wymowy całego tekstu, a nie tylko jego fragmentu. Czynności, które powinien wykonać abiturient, żeby zdobyć maksymalną liczbę punktów – ustalenie, jakie tezy formułuje autor tekstu i jakimi argumentami je uzasadnia, oraz sporządzenie logicznej notatki – są podstawowymi czynnościami każdego studenta.
Zadanie 6.
Za pomocą jakich zabiegów językowych autor sygnalizuje subiektywność prezentowanego w książce punktu widzenia? Określ dwa i podaj ich przykłady.
Sprawdzane umiejętności
Rozpoznawanie charakterystycznych cech stylu i języka tekstu, wskazywanie środków językowych pełniących określoną funkcję.
Rozwiązywalność zadania 45%
Typowe poprawne odpowiedzi zdających
– czasowniki w 1 os. l. poj. (np. „zamierzałem”, „ bawiłem się”, „mozoliłem”) – zaimki „mnie”, „mój” itp.
– wyrazy nacechowane oceniająco (np. „banały”, „zwariowana”)
– słownictwo podkreślające indywidualny charakter przemyśleń (np. „w ten sposób to odczuwam”, „wyznaję”, „skłaniam się ku…”, „zniechęca mnie”)
– słownictwo podkreślające nieostateczność konstatacji (np. „można uznać”, „wydaje się”, „może zawierać”, „należy się liczyć z pewną dozą arbitralności”, „autor niekoniecznie musi…”) Najczęściej powtarzające się błędy
Wskazywanie nie na zabiegi językowe (to, jak mówi autor tekstu), tylko na treść przekazu (to, co mówi), np.:
– Autor wyraża swoje poglądy.
– Autor polemizuje z innymi naukowcami.
– Miłosz powołuje się na własne doświadczenia.
Komentarz
Zadanie było kłopotliwe dla tych piszących, którzy nie potrafią zanalizować językowych środków wyrazu w tekście.
Zadanie 7.
W swoim tekście Miłosz wykorzystuje cudzysłów w różnych funkcjach. Określ dwie z nich i wypisz odpowiednie przykłady.
Sprawdzane umiejętności
Nazywanie funkcji określonego środka językowego (cudzysłowu) użytego w tekście.
Rozwiązywalność zadania 46%
Typowe poprawne odpowiedzi zdających cudzysłów sygnalizuje:
– cytat („nie da się poważnie myśleć takimi słowami”) – przenośne znaczenie sformułowania („złoty wiek”)
– dystans mówiącego („beznadziejne zadanie uchwycenia ich „istoty”) Najczęściej powtarzające się błędy
– Cudzysłów oznacza frazeologizm, sformułowanie z języka potocznego lub takie, które wyszło z użycia („na przedzie”).
– dwukrotne wskazanie tej samej funkcji, np.:
1. Cudzysłów sygnalizuje cytat (np. „Człowiek nie upija się ani nie gasi pragnienia etykietkami z butelek”).
2. Cudzysłów sygnalizuje przytoczenie poglądów innych uczonych („duch klasyczny”, „duch romantyczny”).
Komentarz
Błędy popełnili ci maturzyści, którzy nie znają zasad użycia cudzysłowu lub nie rozumieją znaczenia słowa „przytoczyć”.