Prace Instytutu Techniki Górniczej KOMAG Innowacyjność tematyki i możliwości, jakie niesie

wykorzystanie oddziaływań magnetycznych w technice przeniesienia napędu, były powodem podjęcia w Insty- tucie Techniki Górniczej KOMAG prac nad jej wyko- rzystaniem do przenoszenia obciążeń w napędach.

Dotychczas prowadzone prace ukierunkowane są na

rozpoznanie zjawisk towarzyszących magnetyzmowi, w aspekcie zastosowania w budowie sprzęgieł magnetycznych i przekładni [3, 4]. W celu zweryfiko- wania opracowanych koncepcji zaprojektowano stano- wisko do symulacji i badania układów magnetycznych, przeznaczonych do przeniesienia momentu obrotowe- go [4].

Stanowisko zaprezentowane na rysunku 10 składa się ze stołu strony napędzającej (1), stołu strony na- pędzanej (2) oraz stołu pomiarowego (3). Na stole (1) zamocowano płytę (16), posiadającą możliwość pozio-

Rys.10. Budowa stanowiska do symulacji i badania układów magnetycznych przeznaczonych do przeniesienia momentu obrotowego [4]

Rys.11. Możliwe konfiguracje stanowiska do symulacji i badania układów magnetycznych. Te same konfiguracje są możliwe w wersji bez ramienia, z hamulcem. Oznaczenia: N- strona napędzająca,

O- strona odbierająca, P- część pomiarowa [4]

mego przesuwania w kierunku wzdłuż osi obrotu, w za- kresie 60 mm. Na płycie (16) osadzono płytę (15), ma- jącą możliwość przesuwania w poziomie, w kierunku prostopadłym do osi obrotu w zakresie +/- 10 mm względem wzdłużnej osi symetrii stołu (1). Na płycie (15) zamocowano również motoreduktor (19).

Na wał I (12) motoreduktora, dołączono za pomocą sprzęgła (19) enkoder (22), służący do pomiaru kąta obrotu. Enkoder zamocowano do płyty (15) za pomocą mocowania (11). Z drugiej strony wał I (12) połączony jest z wałem II (13) za pomocą sprzęgła (20). Wał II (13) osadzono w łożyskach mocowanych w oprawie łożyska ustalającego (5) i oprawie łożyska pływającego (6). Oprawy zamocowano na płycie (15). Cały układ wraz z płytą (15) i płytą (16) posiada możliwość płynnej regulacji położenia w dwóch kierunkach: poziomo w kierunku wzdłuż osi obrotu, w zakresie 60 mm oraz w poziomie w kierunku prostopadłym do osi obrotu w zakresie +/-10mm względem wzdłużnej osi symetrii stołu (1). Na końcu wału (13) zamocowano zespół tar- czy magnesów I (9).

Na stole (2) zamocowano łożyska osadzone w op- rawie łożyska ustalającego (5) i oprawie łożyska pływa- jącego (6). Łożyska kulkowe z głębokim rowkiem mogą przenosić poprzeczne siły. Na łożyskach podparty jest wał III (12). Na wale III zamocowano ramię (4) i zespół tarczy magnesów II (10).

Na stole pomiarowym (3) zamocowano przetwornik siły (23), na którym opiera się ramię (4).

Stół (1) jest połączony z stołem (2) za pomocą dwóch łączników I (17). Połączenie umożliwia zmianę odległości pomiędzy stołami, co 50 mm, co wraz ze wspomnianą wyżej regulacją położenia płyty (16) za- pewnia płynną regulację odległości pomiędzy tarczami magnesów w zakresie 0 – 423 mm.

Stół (2) połączony jest z stołem (3) za pomocą łączników II (18), co umożliwia skokową regulację odległości pomiędzy stołami, co 50 mm.

Istnieje również możliwość zamocowania dodat- kowych elementów pomiędzy stołami (1) i (2), takich jak: koła pośrednie do badania przekładni lub elementy zakłócające pole magnetyczne, w celu badania wraż- liwości układu na zakłócenia.

Stanowisko umożliwia zestawienie trzech konfigu- racji (rys. 11). W pierwszej, powierzchnie czołowe tarcz są równoległe, zwrócone do siebie. Osie mogą się pokrywać, lub być przesunięte w zakresie +/- 10 mm w płaszczyźnie poziomej. W drugiej powierzchnie tarcz są do siebie prostopadłe. W trzeciej powierzchnie tarcz są ułożone w jednym kierunku, ich osie są równoległe.

W celu minimalizacji zakłóceń pola magnetycznego wały, oprawy łożysk, płyty są wykonane z stali nie- magnetycznej. Stoły wykonane są z profili aluminio- wych, płyty stołów z aluminium. Zastosowane śruby,

podkładki i nakrętki wykonane są również ze stali nierdzewnej.

Stanowisko badawcze pozwala na przeprowadze- nie badań nad układami przeznaczonymi do sprzęgieł oraz przekładni magnetycznych współosiowych i o osiach równoległych.

Badania te ukierunkowane będą na określenie:

− wartości przenoszonego momentu oraz jego zmian w czasie,

− sprawności układów,

− przesunięcia fazowego układu,

− wpływu zakłóceń pola magnetycznego na pracę układów.

Przeprowadzenie badań umożliwi wybór układów przeznaczonych do budowy pełnowymiarowych modeli sprzęgła i przekładni.

6. Podsumowanie

Wykorzystanie oddziaływań magnetycznych w tech- nice przeniesienia napędu możliwe jest dzięki nowej generacji magnesów. Magnesy neodymowe oddziałują silniej niż magnesy starszej generacji – ferrytowe.

Dzięki zdecydowanej poprawie własności materiałów magnetycznych możliwe stało się wykorzystanie ich w sprzęgłach magnetycznych. Dalszym kierunkiem rozwoju wspomnianych sprzęgieł będzie:

− zwiększanie wartości momentu obrotowego, jaki są zdolne przenosić,

− zmniejszanie kąta przesunięcia fazowego.

Cele te realizowane są na drodze rozwiązań kon- strukcyjnych oraz w pracach z materiałoznawstwa i fi- zyki, dotyczących materiałów magnetycznych.

W przypadku przekładni magnetycznych ich rozwój możliwy jest również dzięki nowej generacji magne- sów. Szereg koncepcji powstałych w trakcie prac teo- retycznych oraz dotychczas badanych doświadczalnie rozwiązań, wymaga dalszych badań i prac.

Planowane są konstrukcje przekładni magnetycz- nych, posiadających takie zalety jak: brak zużycia ściernego, cichobieżność, zdolność do rozłączenia przy przeciążeniu. Cechy te spowodują, iż wspomnia- ne konstrukcje mogą w przyszłości zastąpić w niektó- rych układach mechanicznych obecnie stosowane me- chaniczne przekładnie i sprzęgła[3].

Literatura

1. Trout S. R.: „PERMANENT MAGNETS BASED ON THE LANTHANIDES Raw Materials, Proces- sing and Properties” materiały konferencyjne via www.spontaneousmaterials.com/Papers/Koreapap er.pdf

2. Soiński M.: „Materiały magnetyczne w technice”

Biblioteka COSIW SEP Warszawa 2001.

3. Tomas A.: E/E43-12379 "Przeniesienie napędu z wykorzystaniem oddziaływań magnetycznych", opracowanie KOMAG: 2011.

4. Tomas A., Matusiak P., Bal M.: E-BG/12497 „No- we rozwiązanie sprzęgła magnetycznego przecią- żeniowego zmienno-obrotowego", opracowanie KOMAG: 2011.

5. www.tridelta.pl 6. www.sprzegla.pl 7. www.klaus-union.pl

8. www.magnetpowertransmission.com 9. www.magnomatics.com

10. www.magnesy.eu

Artykuł wpłynął do redakcji w czerwcu 2012 r.

Czy wiesz, że...

...w austriackim przedsiębiorstwie Poyss GesmbH (Poysdorf) zainsta- lowano w grudniu 2011 roku, nową mobilną kruszarkę szczękową QJ 241 firmy Sandvik. Przy wymiarach otworu załadowczego 1000x650 mm, jej wydajność dochodzi do 225 t/h. System sterowania kruszarki kontroluje zarówno poziom nadawy, jak i prędkość obrotową napędu głównego przenośnika. Zastosowane nowatorskie rozwiązania, doty- czące układu chłodzenia i rozpraszania ciepła, zdalnego sterowania oraz systemu uszczelnień, czynią z kruszarki QJ 241 idealne urządze- nie do zastosowania na budowach, w niewielkich kopalniach odkryw- kowych, a przede wszystkim w zakładach utylizacji i recyklingu od- padów.

Aufbereitungstechnik 2012 nr 4 s.74-80

Mgr inż. Hanna BARAŃSKA Instytut Techniki Górniczej KOMAG Dr inż. Adam ZYGMUNT

Mgr inż. Marek SZCZYGIEŁ Specjalistyczny Urząd Górniczy

Wybrane zagadnienia bezpieczeństwa