Prawno-organizacyjne aspekty pomocy społecznej

Celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w sta-nie pokonać, wykorzystując własne uprawsta-nienia, zasoby i możliwości.

Omawiana pomoc ma prospektywny charakter. Zadaniem pomocy spo-łecznej jest bowiem zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

67 Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (mini-ster właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, wojewodowie) i samorządowej (marszałkowie województw, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na poziomie gmin. Podmioty te realizując zadania pomocy społecznej współpracują, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Dostrzegane jest zatem odniesienie do koncepcji public governance.

Gmina, stosownie do postanowień art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446 ze zm.) realizuje wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nieza-strzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W art. 7 ust. 1 ww.

ustawy ustawodawca wymienia zadania własne gmin. Art. 7 ust. 2 ww.

ustawy stanowi, że niektóre zadania gmin mają charakter obowiązkowy, a obligatoryjność zadań własnych określają inne ustawy. W końcu, w myśl art. 8 ww. ustawy, gminy na mocy innych ustaw mogą być zobo-wiązane do wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rzą-dowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty na przykład w spra-wach: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej.

W myśl art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.

o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 930 ze zm.) do zadań wła-snych gminy z zakresu pomocy społecznej o charakterze obowiązkowym zalicza się:

• opracowanie i realizację gminnej strategii rozwiązywania pro-blemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem progra-mów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania proble-mów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka,

• sporządzanie, zgodnie z art. 16a ustawy o pomocy społecznej, oceny w zakresie pomocy społecznej,

68

• udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych lub celowych,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wy-datków powstałych w wyniku zdarzenia losowego,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wy-datków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,

• przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowane-go,

• opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z konieczno-ścią sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długo-trwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie-zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,

• pracę socjalną, świadczoną na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest albo z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej, albo ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i ko-ordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokaja-nia potrzeb członków społeczności. Odnotować należy, że pra-ca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjal-ny,

• organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym spe-cjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specja-listycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psy-chicznymi,

• prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronio-nych,

• dożywianie dzieci, sprawienie pogrzebu, w tym osobom bez-domnym,

69

• kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłat-ności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu,

• pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,

• sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej wła-ściwemu wojewodzie, również w formie dokumentu elektronicz-nego, z zastosowaniem systemu teleinformatyczelektronicz-nego,

• utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników, przy-znawanie i wypłacanie zasiłków stałych,

• opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowa-nych ze środków publiczfinansowa-nych.

Gmina realizuje także zadania własne z zakresu polityki społecznej o charakterze nieobowiązkowym. Zalicza się do nich:

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych,

• przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamo-dzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w natu-rze,

• prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecz-nej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki,

• podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wy-nikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i re-alizacja programów osłonowych,

• współpracę z powiatowym urzędem pracy w zakresie upo-wszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa za-wodowego i o szkoleniach oraz realizacji Programu Aktywizacja i Integracja, o którym mowa w przepisach omawianej w dalszej części niniejszego rozdziału ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Ocena charakteru zadań własnych gminy wymaga przytoczenia sentencji wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie

70 z dnia 13 grudnia 2011 r. Mianowicie, podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych są nadobo-wiązkowe, albowiem nie wynikają z nakazu ustawodawcy, lecz z roze-znanych potrzeb gminy (III SAB/Lu 34/11).

Oprócz zadań własnych, gmina realizuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Środki na realizację i obsługę tych zadań zapew-nia budżet państwa. Do zadań zleconych zalicza się:

• organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuń-czych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psy-chicznymi,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wy-datków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną,

• prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi,

• realizację zadań wynikających z rządowych programów pomo-cy społecznej, mająpomo-cych na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wspar-cia,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udziela-nie schroudziela-nienia, posiłku oraz udziela-niezbędnego ubrania cudzoziem-com, o których mowa w art. 5a cyt. wyżej ustawy,

• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udziela-nie schroudziela-nienia oraz zapewniaudziela-nie posiłku i udziela-niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którym udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

• wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki.

Powiat również realizuje zadania własne i zlecone z zakresu pomo-cy społecznej. Odnotować jednakże należy, że ustawodawca nie ustalił dla powiatu zadań własnych o charakterze obowiązkowym. Wśród zadań własnych powiatu, stosownie do postanowień art. 19 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, należy wymienić:

71

• opracowanie i realizację powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem pro-gramów pomocy społecznej, wspierania osób niepełnospraw-nych i inniepełnospraw-nych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami,

• prowadzenie specjalistycznego poradnictwa,

• przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektu-alnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowaw-cze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobo-wą opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze,

• pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia, młodzieży opuszczającej domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze, mających braki w przystosowaniu się,

• pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Pol-skiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grud-nia 2013 r. o cudzoziemcach, mającym trudności w integracji ze środowiskiem,

• prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowa-nych osób,

• prowadzenie mieszkań chronionych dla osób z terenu więcej niż jednej gminy oraz powiatowych ośrodków wsparcia, w tym

72 domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, z wy-łączeniem środowiskowych domów samopomocy i innych ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi,

• prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej, udzielanie in-formacji o prawach i uprawnieniach,

• szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu,

• doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jedno-stek organizacyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu,

• podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych po-trzeb, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych,

• sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej wła-ściwemu wojewodzie, również w formie dokumentu elektronicz-nego, z zastosowaniem systemu teleinformatyczelektronicz-nego,

• sporządzanie, zgodnie z art. 16a ustawy o pomocy społecznej, oceny w zakresie pomocy społecznej,

• utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy ro-dzinie, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracow-ników.

Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy, zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej:

• pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Pol-skiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d cyt. wyżej ustawy o cu-dzoziemcach, w zakresie indywidualnego programu integracji, oraz opłacanie za te osoby składek na ubezpieczenie ne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowot-nej finansowanych ze środków publicznych,

• prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi,

• realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomo-cy społecznej, mająpomo-cych na celu ochronę poziomu życia osób,

73 rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wspar-cia,

• udzielanie cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a ustawy o pomocy społecznej, pomocy w zakresie interwencji kryzyso-wej.

Katalog zadań samorządu województwa został określony odmien-nie niż w przypadku gminy i powiatu. Przede wszystkim, ustawodawca nie wyodrębnił zadań zleconych, mających charakter obligatoryjny i zadań własnych o nie obowiązkowym charakterze. Zadania te nie mają charakteru usług a raczej mają na celu koordynowanie działań w woje-wództwie. W myśl art. 21 ustawy o pomocy społecznej do zadań samo-rządu województwa należy:

• opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii wojewódzkiej w zakresie polityki społecznej będącej integralną częścią stra-tegii rozwoju województwa obejmującej w szczególności pro-gramy: przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, wyrówny-wania szans osób niepełnosprawnych, pomocy społecznej, pro-filaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, współpracy z organizacjami pozarządowymi - po konsultacji z powiatami,

• organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie publicznych szkół służb społecznych oraz szkolenia zawodowego kadr po-mocy społecznej,

• rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regio-nalnych programów pomocy społecznej wspierających samo-rządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania tego zjawi-ska,

• diagnozowanie i monitorowanie wybranych problemów spo-łecznych w regionie,

• inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie po-mocy społecznej,

• koordynowanie działań na rzecz sektora ekonomii społecznej w regionie,

• organizowanie i prowadzenie regionalnych jednostek organiza-cyjnych pomocy społecznej,

74

• sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej wła-ściwemu wojewodzie, również w formie dokumentu elektronicz-nego, z zastosowaniem systemu teleinformatyczelektronicz-nego,

• sporządzanie oceny, o której mowa w art. 16a ustawy o pomo-cy społecznej, na podstawie ocen sporządzonych przez gminy i powiaty z obszaru województwa, uwzględniającej kwestie i problemy społeczne wynikające z przyjętej strategii wraz z pro-jektami regionalnych programów pomocy społecznej wspierają-cych samorządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania zjawiska ubóstwa i przekazanie ich właściwemu wojewodzie do dnia 31 lipca każdego roku,

• utworzenie i utrzymanie regionalnego ośrodka polityki społecz-nej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowni-ków.

Do zadań wojewodów z zakresu pomocy społecznej należy m.in.:

• stwierdzenie zgodności programów naprawczych w zakresie osiągania standardów w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz ocena stopnia ich realizacji,

• wydawanie i cofanie zezwoleń lub zezwoleń warunkowych na prowadzenie domów pomocy społecznej oraz wydawanie i co-fanie zezwoleń na prowadzenie placówek zapewniających ca-łodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle cho-rym lub osobom w podeszłym wieku, w tym prowadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej,

• prowadzenie rejestru domów pomocy społecznej, placówek za-pewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w tym pro-wadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodar-czej, placówek zapewniających miejsca noclegowe oraz jedno-stek specjalistycznego poradnictwa,

• koordynowanie działań w zakresie integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, w szczególności w zakresie wskazania

75 im miejsca zamieszkania, oraz prowadzenie rejestru zatwier-dzonych indywidualnych programów integracji,

• realizacja lub zlecanie jednostkom samorządu terytorialnego lub podmiotom niepublicznym zadań wynikających z progra-mów rządowych,

• nadzór nad realizacją zadań samorządu gminnego, powiato-wego i województwa, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz nad jakością usług, dla których minister właściwy do spraw zabezpieczenia spo-łecznego określił standardy, w tym standardy opieki i wychowa-nia, a także nad zgodnością zatrudnienia pracowników jedno-stek organizacyjnych pomocy społecznej z wymaganymi kwali-fikacjami,

• kontrola placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w pode-szłym wieku, w tym prowadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, w zakresie standardów usług so-cjalno-bytowych i przestrzegania praw tych osób,

• analiza stanu i skuteczności pomocy społecznej w oparciu o ocenę zasobów pomocy społecznej przyjętą przez samorząd województw z uwzględnieniem założeń przewidzianych w stra-tegii,

• sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej mini-strowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu in-formatycznego,

• realizacja zadań określanych przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w zakresie utrzymania i rozwoju systemu informatycznego w jednostkach organiza-cyjnych pomocy społecznej w województwie oraz współfinan-sowanie i sprawowanie nadzoru nad jego funkcjonowaniem,

• koordynowanie, w ramach systemu pomocy społecznej, działań w zakresie zapobiegania handlowi ludźmi oraz wsparcia udzie-lanego ofiarom handlu ludźmi.

76 W końcu, do zadań ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego należy:

• tworzenie koncepcji i określanie kierunków rozwoju w obszarze pomocy społecznej,

• zlecanie i finansowanie badań, ekspertyz i analiz w obszarze pomocy społecznej,

• monitorowanie standardów i analiza skuteczności pomocy spo-łecznej,

• inspirowanie i promowanie nowych form i metod działania, a także szkolenie kadr,

• nadzór merytoryczny nad szkoleniem w zakresie organizacji pomocy społecznej i specjalizacji w zawodzie pracownik socjal-ny,

• opracowywanie i finansowanie programów osłonowych,

• finansowe wspieranie programów w określonym przez ministra obszarze pomocy społecznej, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego lub podmioty uprawnione,

• określanie zadań administracji publicznej w zakresie utrzymania i rozwoju systemu informatycznego w jednostkach organizacyj-nych pomocy społecznej w województwach, przekazywanie środków na współfinansowanie oraz sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem tego systemu,

• współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.

Wyliczenie zadań jednostek samorządu terytorialnego oraz orga-nów państwowych służy nie tylko realizacji celu dydaktycznego, ale także uzmysłowieniu, że tak złożone i liczne zadania wymagają określo-nej struktury organizacyjokreślo-nej pomocy społeczokreślo-nej. Na szczeblu gminy, zadania pomocy społecznej wykonują ośrodki pomocy społecznej, które zatrudniają pracowników socjalnych. Pracownicy ci powinni być zatrud-nieni proporcjonalnie do liczby ludności gminy. I tak na przykład, jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy powi-nien przypadać na 2000 mieszkańców lub proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących, objętych pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze

77 czasu pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarują-cych. Taki wymóg w założeniu ma sprzyjać indywidualizacji pomocy społecznej, stworzeniu relacji pomiędzy beneficjentami pomocy a pra-cownikiem socjalnym. Trudno nie dostrzec, że przy limicie wynoszącym 2.000 mieszkańców na 1 pracownika socjalnego dogłębne rozpoznanie potrzeb i zbudowanie trwałych relacji choćby z jedną dziesiątą ogółu mieszkańców wymaga poświęcenia każdej z osób co najmniej jednej wizyty w kwartale. Oznacza to, że łączny czas przeznaczony jedynie na te wizyty kilkakrotnie przekracza łączny roczny czas pracy pracownika socjalnego. Czy w takich warunkach rzeczywiście można mówić o indy-widualizacji pomocy społecznej?

Ustawodawca przewidział także minimalny limit zatrudnienia pra-cowników socjalnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Limit ten wynosi 3 pracowników. Oprócz ośrodków pomocy społecznej gmina może, jeśli zachodzą takie potrzeby, tworzyć inne jednostki organizacyjne.

Złożoność spraw realizowanych w ramach pomocy społecznej wy-maga odpowiedniego przygotowania. Postulat ten znalazł odzwiercie-dlenie w art. 122 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z nim osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej są obowiąza-ne posiadać co najmniej trzyletni staż pracy w pomocy społeczobowiąza-nej oraz specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej. Wymogi, o któ-rych mowa wyżej nie dotyczą osób kierujących placówkami rodzinnymi.

Należy w tym miejscu odnotować, że przeniesienie kompetencji orzecz-niczych na kierownika ośrodka nie powoduje zmiany właściwości orga-nu, a wydana w sprawie decyzja jest w dalszym ciągu decyzją wójta.

Upoważnienie kierownika ośrodka pomocy społecznej do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej, nie powoduje wyłączenia kompetencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do rozstrzygania wymienionych spraw (wyrok Naczelnego Sądu Admini-stracyjnego w Warszawie z dnia 27 października 2015 r., I OSK 1420/15).

Z kolei zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjne-go w Lublinie z dnia 9 września 2010 r. (II SA/Lu 188/10) wymagane kwalifikacje kierownika określone w art. 122 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej muszą być bezwzględnie spełnione. Jednak obowiązek

po-78 siadania wskazanych kwalifikacji odnosi się wyłącznie do osób piastują-cych stanowisko kierownika ośrodka pomocy społecznej. Wymóg ten nie odnosi się do innych osób uprawnionych do wydawania decyzji admini-stracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej, zgodnie z art. 110 ust. 8 ustawy o pomocy społecznej. Dlatego też, uprawnionym do wydawania decyzji administracyjnych z zakresu pomo-cy społecznej jest nie tylko kierownik ośrodka, który musi posiadać ustawowe kwalifikacje, ale również inna osoba upoważniona przez wój-ta, w stosunku do której ustawodawca nie odniósł tego obowiązku.

Na szczeblu powiatu, zadania pomocy społecznej wykonują powia-towe centra pomocy rodzinie, a w miastach na prawach powiatu, miej-skie ośrodki pomocy społecznej. Starosta przy pomocy powiatowego centrum pomocy rodzinie sprawuje nadzór nad działalnością jednostek specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, oraz ośrodków wsparcia, domów pomocy społecznej i ośrodków interwencji kryzysowej.

Zadania pomocy społecznej w województwach samorządowych wykonu-ją regionalne ośrodki polityki społecznej.

Zgodnie z założeniami ustawy o pomocy społecznej dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywa-jących (tzw. mieszkańców domu). Dom pomocy społecznej może rów-nież świadczyć usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób w nim niezamieszkujących. Mieszkańcy domów pomocy społecznej jako osoby wymagające opieki z powodu wieku, choroby lub niepełno-sprawności w szczególności mogą korzystać z kontraktowanych przez NFZ świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju opieki długoterminowej.

Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przezna-czone, dzielą się na domy dla: 1) osób w podeszłym wieku; 2) osób przewlekle somatycznie chorych; 3) osób przewlekle psychicznie cho-rych; 4) dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie; 5) dzieci i młodzie-ży niepełnosprawnych intelektualnie; 6) osób niepełnosprawnych fizycz-nie; 7) osób uzależnionych od alkoholu. Problemy te wymagają rozwią-zania przy udziale wysoko wykwalifikowanej kadry, która przyjmuje jako własne normy heteronomiczne oparte na humanistycznych wartościach.

79 Rozwiązania wymaga następujący problem: jakie rozwiązania

79 Rozwiązania wymaga następujący problem: jakie rozwiązania