Problem zbożowy

1. P r o d u k c j a z b ó ż

a ) N a p o d s ta w ie d a n y ch z o s ta tn ie g o 5 -le e ia . Z a n o r m a ln e p r z e c ię tn e zb io ry zb óż w P o ls c e u w a ż a ć n a le ży , ( w m il. q ) : — p s z e n ic y — 21 ,3 , ż y t a — 64,2, ję c z m ie n ia — 14,3, o w s a — 25,7.

b ) P o r ó w n u ją c p r z e c ię tn ą p ro d u k cję zb óż w P o ls c e w 5 -le c ia c h 1 9 2 9 /3 3 i 1 9 3 1 /3 6 , s tw ie r d z a m y w z r o s t p r z e c ię tn e j ro cz n e j prod u k cji zb óż w w y s o k o śc i 3,6 m il. q, n a co sk ła d a s ię p o w a ż n y w z r o s t p ro d u k cji p s z e n ic y o 3,3 m il. q, oraz o w s a o 0,8 m il. q, k o s z te m p e w n e g o z m n ie js z e n ia p ro d u k cji ż y t a (o 0,1 m il. q) i ję c z m ie n ia (o 0,4 m il. q ).

c ) J a k w y k a z u ją w s k a ź n ik i p ro d u k c ji — w 1 9 3 6 -y m roku w p o ró w n ia n iu z r. 1929 — w z r o s ła p ro d u k cja zb ó ż w g o sp o d a r stw a c h m n ie js z y c h (p o n iż e j 50 h a ) o ok. 4% , o b n iż y ła s ię n a to m ia s t w g o sp o d a r stw a c h w ię k s z y c h o c a 15% .

2. S p o ż y c i e z b ó ż i w y w ó z z a g r a n i c ę

a ) W y n ik a ją c e z o d ję c ia od zb io ru z ro k u p o p rz ed n ieg o — s a ld a w y w o zu , tz w . z u ż y c ie s t a t y s t y c z n e lu b r z e c z y w is te zb óż, w y k a z u je d la l a t o sta tn ic h w p r z e lic z e n iu n a g ło w ę lu d n o śc i c y f r y w te n d e n c ji sp a d k o w e j, co w y n ik a z u tr z y ­ m a n ia s ię p ro d u k cji n a n ie z m ie n io n y m p o z io m ie , w z r o s tu w y w o zu i s t a łe g o d u ­ ż e g o p r z y r o s tu lu d n o ści.

b ) S p o ż y c ie n ie r o ln ic z e w y n o s i w P o ls c e , w g r u b s z y m p o ję c iu w z a k r e s ie zb óż, o g ó łe m — 20.000 t y s . q, zb ó ż ch leb o w y c h z a ś — 15.000 t y s . q. J e s t ono p o k ry w a n e p o d a żą g o s p o d a r s tw r o ln y ch , w k tó r e j u c z e s tn ic z ą g o sp o d a r s tw a m n ie js z e i w ię k s z e n ie m a l rów n o po p o ło w ie , p o m im o , iż w p ro d u k cji zb o żo w ej g o s p o d a r s tw a m n ie js z e p r z e d s ta w ia ją p o w y ż e j 80% . Z ja w isk o to s p e c y fic z n e d la r o ln ic tw a w P o ls c e tłu m a c z y s ię z n a c z n ą r ó żn ic ą w sto p n iu w y m ie n n o ś ci n a ­ sz y c h g o s p o d a r s tw d rob n ych i fo lw a r c z n y c h .

S tw ie r d z e n ie te g o p o z w a la n am w n o sić o sto s u n k o w o z n a c z n ie js z e j roli g o ­ s p o d a r s tw w ię k s z y c h d la a p r o w iz a c ji n ie r o ln ic z e j c z ę śc i lu d n o ści k r a ju łą c z ­ n ie z w o js k ie m . Z te g o te ż w z g lę d u z a g a d n ie n ie z b o żo w e w P o ls c e n ie o g r a n i­

c z a s ię do sp r a w z w ią z a n y c h z p rod u k cją zbóż i ich z u ż y ciem s t a ty s ty c z n y m , n ie m n ie js z ą tu b o w iem r o lę o d g r y w a u z g o d n ie n ie s p r z e d a ż y zbóż na r y n e k n ie ­ r o ln iczy .

c) W y w ó z zb óż w P o ls c e p o m im o , iż b y ł w la ta c h o s ta tn ic h fo r s o w a n y na drod ze sp e c ja ln e j p o lity k i w y w o z o w e j, n ie s ta n o w i p o z a t y m p o w a ż n ie jsz e g o o d s e tk a w s to s u n k u do p ro d u k c ji, z a jm u je je d n a k d u ż y u d z ia ł w c a ło ś c i zb oża p r z ec h o d zą c eg o p rzez r y n e k . S tą d te ż c e n y w e w n ę tr z n e w k ra ju z a le ż ą od w y ­ w o zu . N ie z n a c z n e je d n a k p o d n ie sien ie sp o ż y c ia zb ó ż m o ż e u s u n ą ć d z is ie js z e n a ­ sz e n a d w y ż k i w y w o z o w e i p o s ta w ić n a s w o b liczu b rak u zb o ża . J e s t e ś m y za tem k r a je m s to ją c y m n a g r a n ic y s a m o w y s ta r c z a ln o ś c i w z a k r e s ie zb óż ch leb o w y ch . J a k m o ż n a p r z y p u s z c z a ć b ę d z ie m y s ta ły m i e k sp o r te ra m i je d y n ie ję cz m ie n ia .

d) N a p o d sta w ie s tw ie r d z e ń p o w y ż s z y c h są d z ić n a le ż y , ż e z a g a d n ie n ie pod­

n ie s ie n ia p rod u k cji z b o ż o w ej k r a ju s t a j e s ię ob ecn ie z a g a d n ie n ie m is to tn ie a k tu a ln y m z u w z g lę d n ie n ie m z w ła s z c z a p r o c es ó w u p r z e m y s ło w ie n ia i u rb a n i- n iz a cji k r a ju w z w ią zk u z e s t a ły m s iln y m p r z y r o s te m lu d n o ści.

144 Tom VII Sekjcja VIi

3. I n t e n s y f i k a c j a p r o d u k c j i r o l n i c z e j

a ) Z a k ła d a ją c, iż n o r m a ln e s p o ż y c ie s t a t y s t y c z n e zb óż c h leb o w y c h w P o ls c e w y n o sić w in n o 240 k g n a g ło w ę i p r z e w id u je , ż e z a la t 15 b ę d z ie m y m ie li w P o l­

s c e ok. 4 0 m il. lu d n o śc i, stw ie r d z a m y , ż e z a p o tr ze b o w a n ie r z e c z y w is te n a zb oże ch leb o w e w k r a ju w y n o sić b ę d z ie w te d y c a 96 m il. q. O d p o w ied n ie w y lic z e n ia d o p ro w a d z a ją do w n io s k u , ż e c elem u z y s k a n ia te j ilo ś c i zb óż ch leb . m u s im y p o ­ w ię k s z y ć od n o śn ą p ro d u k cję o 2,5 q z h a.

b ) U z y s k a n ie p o ż ą d a n eg o w z r o s tu p ro d u k cji j e s t m o ż liw e je d y n ie p r z y in te n ­ s y f ik a c j i n a s z y c h d ro b n y ch g o s p o d a r s tw r o ln y ch , je ż e li m a b y ć z a ch o w a n y w a ­ run ek, ż e p o tr z eb n a ilo ś ć zb ó ż m a b yć u z y sk a n ą z m n ie js z e j n iż o b e c n a p o ­ w ie r z c h n i o d n o śn y ch u p ra w . P o s t u la t te n o d p o w ia d a z a ś k o n ie c z n o śc i r a c jo n a li­

z a cji n a s z e j p ro d u k cji r o ślin n e j, w k tó r e j m u s z ą b yć u w z g lę d n io n e w z n a c zn ie p o w a ż n ie js z y m sto p n iu , n iż o b e cn ie w y m a g a n ia r o sn ą c e j w y tw ó r c z o ś c i z w ie ­ r zę ce j ( p a s z e ) , p r z e m y s łó w r o ln y c h (r o ś lin y w łó k n is te i o le is t e ) o ra z p o tr z eb y e k sp o r tu r o ślin n e g o .

II. Z a g a d n ie n ie p a s z

1. W ra z z in t e n s y fik a c ją n a s z y c h g o s p o d a r s tw r o ln y ch p o d n ie sie s ię z n a c z ­ n ie p o te n c ja ł p r o d u k c y jn y w z a k r e s ie o k o p o w y ch i r o ślin m o ty lk o w y c h . B ęd zie to w y n ik ie m z je d n e j str o n y r o z s z e r z e n ia p o w ie r zc h n i d a n y ch u p ra w k o s z te m u p r a w zb o żo w y ch , z d r u g ie j p o d n ie sie n ia ich w y d a jn o śc i. R ó w n o le g le z ty m z n a jd z ie r o z w ią z a n ie u p ra w a p a s z z ie lo n y c h i s o c z y s ty c h (z ie m n ia k i, b u r a k i).

2. W z a k r e s ie s ia n a i s ło m y j e s t e ś m y c a łk o w icie sa m o w y s ta r c z a ln i. Z w ię k ­ s z y s i ę on z r e s z tą j e s z c z e w r a z z in t e n s y fik a c ją g o sp o d a r stw .

3. P a s z e tr e ś c iw e : w o k r e sie p r z e d k r y z y s o w y m w y k a z a ła P o ls k a p e w ie n n ie ­ dob ór p a s z b ia łk o w y ch . P r o p o n o w a n e je d n a k z w ię k s z e n ie z a s ie w ó w r o ślin o le is ty c h w z m o że p o w a żn ie d z is ie js z ą n a s z ą p ro d u k cję m a k u ch ó w z su ro w ca k r a jo w e g o , a t y m sa m y m p raw d o p o d o b n ie u n ie z a le ż n i n a s od p r z y w o zu z z a g r a ­ n ic y p a s z b ia łk o w y ch .

W r a z z e w z r o s te m lu d n o śc i m ie js k ie j i je j d ob rob ytu , z w ię k s z y s ię z a p o ­ tr z e b o w a n ie m ą k i p y tlo w e j, a z a te m r ó w n ie ż i ilo ś ć o trą b . D z iś z r e s z tą p o w a ż ­ n ie js z e ilo ś c i o trą b w p o s ta c i zbóż p a s te w n y c h w y w o z im y za g r a n icę .

4. M o żn a z a te m s tw ie r d z ić , ż e z a g a d n ie n ie p a s z n ie b ę d zie d la n a s tru d n y m do r o w z ią z a n ia w w y p a d k u in te n s y fik a c ji p ro d u k cji r o ln ej n a w e t i w o b liczu p o w a ż n ie js z e g o w z r o s tu p ro d u k cji z w ie r z ę c e j, z k tó r y m s ię n a le ż y lic z y ć.

II I. S u ro w ce d la p r z e m y słu

1. P o ls k a p o s ia d a o lb r zy m i d e f ic y t w z a k r e s ie z a p o tr z e b o w a n ia p r z e m y słu p r z e tw ó r c z e g o w t łu s z c z e d la c e ló w te c h n ic z n y c h (c a 4 0 .0 0 0 t r o c z n ie ).

2. W z m o że n ie p ro d u k cji k r a jo w y c h tłu s z c z ó w z w ie r z ę c y c h z a w y ją tk ie m tłu s z ­ czu k o s tn e g o , a c z k o lw ie k is tn ie ją w te j d z ie d zin ie d u że m o ż liw o ś c i p o te n c ja ln e , n ie m o że d ać w la ta c h n a jb liż s z y c h p o w a ż n ie js z y c h r e z u lta tó w .

3 . J e d y n y m źró d łem z a s tą p ie n ia im p o r to w a n y c h su r o w có w tłu sz c z o w y c h j e s t z a s to s o w a n ie n a s z e r s z ą s k a lę , p r z e z p r z e m y s ł tłu s z c z o w y dla c e ló w te c h n ic z ­ n y ch , k r a jo w y c h o le jó w r o ślin n y c h , t a k c ie k ły c h , ja k i u tw a rd zo n y ch .

Przemysłów konsumcyjnych i rolnictwa 145'

4. U tw a r d z o n e k r a jo w e o le je r o ś lin n e z a s tą p ić m o g ą w z u p e łn o śc i s ta le o le ­ j e r o ślin n e i tłu s z c z e z w ie r z ę c e im p o r to w a n e d la p r z e m y słu m y d la r s k ie g o i fa b ­ ry k s z tu c z n y c h tłu s z c z ó w ja d a ln y c h .

5. R o z s z e r z e n ie p ro d u k cji n a s io n o le is ty c h j e s t k o n iec zn o śc ią p a ń stw o w ą i w y n ik a a u to m a ty c z n ie z d ą ż e n ia do p o w ię k s z e n ia k r a jo w e j produ kcji su ro w có w w łó k ie n n ic zy c h .

K o n iec z n a w ty m c elu p o w ie r z c h n ia u p ra w n a w in n a b y ć o d n o śn ej produ kcji p o ś w ię c o n a i le ż y c a łk o w ic ie w ra m a ch m o ż liw o ś c i; zd ą ż a ć ku te m u p o w in n a od­

p o w ie d n ia p o lity k a p r e fe r e n c y jn a P a ń s tw a .

6. S u ro w ce d la p r z e m y słó w ty p o w o ro ln ic z y ch (g o r z e ln ic tw o , cu k ro w n ictw o , k r o c h m a ln ictw o ) p ro d u k u jem y w ilo ś c ia c h c a łk o w ic ie w y s ta r c z a ją c y c h , k tó r e to ilo ś c i m o g ą b y ć w m ia rę p o tr z eb y b ez tru d u p o w ię k s zo n e. N ie w y k o r z y s ta n ie a p a r a tu p ro d u k c y jn e g o w z a k r e s ie w y m ie n io n y c h p r z e m y s łó w p o le g a n ie n a b rak u su ro w ca , lec z n a b raku m o ż liw o ś c i zb y tu .

IV . Z a g a d n ie n ie w y w o zu a r ty k u łó w ro ślin n y c h

1. O becn a str u k tu r a n a s z e g o w y w o zu r o ln e g o , z w ła s z c z a w z a k r e s ie p rod u k ­ cji r o ślin n e j n ie o d p o w ia d a p o trzeb o m g o s p o d a r s tw a sp o łe c z n e g o P o ls k i; w y ­ w ó z te n p o s ia d a w d u ży m sto p n iu c h a r a k te r su r o w c o w y . M ow a tu z w ła s z c z a o w y w o z ie z b o ż o w y m , w p ie r w sz y m r z ę d z ie ta n ic h zbóż p a s tew n y c h .

2. W w y n ik u p r o c es ó w r o zw o jo w y c h n a s z e g o r o ln ic tw a , k tó r e d a ją s ię ob ec­

n ie z a u w a ż y ć , str u k tu r a w y w o z u r o ln e g o z P o ls k i u le g n ie n ie w ą tp liw ie z n a c z ­ n y m p r z em ia n o m id ą c y m w k ie ru n k u p o w ię k s z e n ia w a r to ś c i je d n o s tk o w e j w y ­ w o z u , tj, je g o u s z la c h e tn ie n ia .

W z a k r e s ie c a łe g o w y w o z u r o ln e g o p o w a ż n ie js z e m ie js c e z a ją ć m u s z ą a r ty ­ k u ły h o d o w la n e k o s z te m a r ty k u łó w ro ślin n y c h , z w ła s z c z a zb óż. Z t y c h o sta tn ic h b ę d z ie m y p ra w d o p o d o b n ie w y w o z ili je d y n ie ję c z m ie ń , w z a k r e s ie p rod u k cji k tó ­ r e g o p o s ia d a m y w y ją tk o w o k o r z y s tn e w a r u n k i p rz y r o d n icz e. P o d o b n ie i w z a ­ k r e s ie in n y ch a r ty k u łó w r o ślin n y c h e w o lu c ja e k sp o r tu id z ie w k ie ru n k u w y w o zu a r ty k u łó w sp e c ja ln y c h , k tó r y c h p ro d u k cja j e s t u n a s s z c z e g ó ln ie u ła tw io n ą . M a­

m y tu n a m y ś li a r ty k u ły ta k ie , ja k : g r o c h i fa s o la , r ó żn e r o d z a je n a s io n — zbóż ( s e le k c y j n e ) , b u ra k ó w c u k r o w y c h i p a s te w n y c h , k o n ic z y n y i tr a w , z ie m ­ n ia k i s a d z e n ia k i o ra z p r z e tw o r y z ie m n ia c z a n e . R o z s z e r z e n ie i p o d n ie sie n ie p ro d u k cji t y c h a r ty k u łó w w P o ls c e b ę d z ie w y n ik ie m w z r o s tu in te n s y w n o ś c i g o ­ s p o d a r stw . N a le ż y p r z e w id y w a ć , ż e p r z e w a ż n a c z ę ść te j p rod u k cji p row ad zon a b ęd zie z p r z e z n a c z e n ie m n a w y w ó z .

4. Z a g a d n ie n ie p ro d u k c ji z w ier zę ce j

W y tw ó r c z o ść z w ie r z ę c a d o ty c z ą c a p rz ed e w s z y s tk im d rob n ych g o sp o d a r stw ro ln y ch , z n a jd u ją cy c h s ię , p o m im o is tn ie ją c e g o p o s tę p u , j e s z c z e n a o g ó ł n a n i­

s k im p o z io m ie — w in n a być o to c z o n a s p e c ja ln ą o p ie k ą z e w z g lę d u n a s w e z n a ­ c z e n ie d la z a g a d n ie ń o b ro n y k r a ju , p o k r y c ia p o tr z eb r y n k u w e w n ę tr z n e g o i e k sp o rtu .

P o s tę p w z a k r e s ie w y tw ó r c z o ś c i z w ie r z ę c e j b ę d z ie m . in . w y n ik ie m p r a c nad sz e r z e n ie m u m ie ję tn o ś c i g o sp o d a r o w a n ia , u s p r a w n ie n ia u r z ą d z eń d la ob rotu i p r z e tw a r z a n ia p r o d u k tó w p o c h o d ze n ia z w ie r z ę c e g o o ra z is tn ie n ia s ta łe j o p ła c a l­

n o ści p r o d u k c ji'z w ie r z ę c e j.

146 Tom VII Sekjcja VII

N a p o k ry cie k o s z tó w p r o w a d ze n ia w y m ie n io n e j a k cji w in n y b y ć p r z ez n a c zo n e (¡o sta te cz n e su m y p r z e z P a ń s tw o , sa m o r zą d r o ln ic z y i t e r y to r ia ln y o ra z w in ie n is tn ie ć ta n i d łu g o te r m in o w y k r e d y t na c e le in w e s ty c y jn e .

Z d ając so b ie s p r a w ę z k o n ie c zn o śc i p o d w y ż s z e n ia p r z e c ię tn e j w y d a jn o śc i zbóż ch leb o w y ch , ja k o k o n ie c zn y ch d la d o ż y w ie n ia lu d n o ści i ja k o r e z e r w y n a w y p a ­ d ek w o jn y i n ie u r o d z a ju , — w y r a ż a m y o p in ię , ż e n a le ż y s ię g n ą ć do e n e r g ii p o ­ te n c ja ln e j lu d n o ści m a ło ro ln e j i s ta r a n ia s ię o n a u cz e n ie je j in te n s y w n e j g o s p o ­ d a rk i p r z y w z m o żo n y m u ż y c iu n a w o z ó w s z tu c z n y c h n a w a ru n k a ch k r e d y to w y c h , u ż y w a n ia s e le k c y jn e g o z ia r n a i u p ra w y zb o ża sp o so b a m i, d a ją c y m i w ię k s z e p lo ­ n y p r z y sto s o w a n iu m e to d w y m a g a ją c y c h ja k n a jw ię k s z e g o z u ż y tk o w a n ia p r a ­ c y lu d zk iej.

5. Z a g a d n ien ie su r o w có w ro ln ic z y ch d la o b ron y P a ń s tw a

1. S u ro w ce r o ln icze do c e ló w obron y P a ń s tw a , ze w z g lę d u n a ilo ś c io w ą p r o ­ d u k cję, m o g ą w r a z z p r z e m y słe m a z o to w y m sta n o w ić n a jb a r d z ie j r ea ln ą p o d s ta ­ w ę c ią g ło śc i i n a le ż y te g o r o z m ie s z c z e n ia p rodu k cji ta k ich śro d k ó w ob ron n ych , ja k p r o c h y i m a te r ia ły k r u s z ą c e .

2. W o k r ę g u sa n d o m ie r sk im w L a sa c h P a ń s tw o w y c h i p r y w a tn y c h w in n y b yć k u lty w o w a n e te g a tu n k i d r zew , k tó r e d a ją c e lu lo z ę n a jb a rd zie j z d a tn ą do n i­

tr o w a n ia . N ie c z y n n e p a p ie r n ie w o k r ę g u ra d o m sk im n a le ż a ło b y u ru ch o m ić, a p ro d u k cja c e lu lo z y k r a jo w e j w in n a z a s tą p ić im p o r t t e g o m a te r ia łu , ja k r ó w n ie ż im p o r t p ap ieru .

W la sa c h K a rp a t ś r o d k o w y c h w s z e lk ie p o rę b y le ś n e do c eló w e k sp o r tu su r o ­ w e g o d rew n a w in n y b yć w s tr z y m a n e , a g o sp o d a r k ę le ś n ą n a le ż y p r o w a d zić z k o n iec zn o śc ią u tw o r z e n ia r ez e r w m o b iliz a c y jn y c h dla p r z e tw ó r s tw a c h e m ic zn e ­ g o i b u d o w n ictw a p r z y fr o n to w e g o .

3 . W ob ec b raku tłu sz c z ó w k r a jo w y c h n a c e le p r z e tw ó r c z e w w y p a d k u p o ­ tr ze b y , n a le ż y p r z y je d n e j z fa b r y k w r e jo n ie P o ls k i C e n tr a ln e j u tw o r z y ć w y ­ tw ó r n ię g lic e r y n y fe r m e n ta c y jn e j, k tó r a by b y ła z o r g a n iz o w a n a d la p ro d u k cji g lic e r y n y w c z a s a c h p o k o jo w y c h i w o je n n y c h , a z a o p a tr z o n a w n a le ż y t y k o n ty n ­ g e n t c u k r o w y i d r o ż d ż o w y . W y tw ó r n ia t a w in n a w r a z ie p o tr z e b y m ieć m o żn o ść n a s w e j a p a r a tu r z e k o n ce n tr o w a n ia ta k ż e łu g ó w m y d la r sk ic h z c a łe j p o łu d n io w ej P o ls k i.

4. N a le ż y t e w y p ró b o w a n ie i s tw o r z e n ie p o d sta w d la m o ż liw o ś c i z o r g a n iz o ­ w a n ia w y tw ó r n i m a te r ia łó w k r u s z ą c y c h , o p a r ty c h n a zn itro w a n iu sk ro b i i cu k r z e, s ta n o w i je d e n z n ie o d z o w n y c h c z y n n ik ó w o b r o n y z e w z g lę d u n a ła tw o ś ć w y tw a r z a n ia o ra z k o n iec z n o ść m a so w e j fa b r y k a c ji m a te r ia łó w k r u szą c y c h .

5. W y z y s k a n ie to r fo w is k w P o ls c e śro d k o w ej do w y tw a r z a n ia p ó łk o k su i z w ią z k ó w a z o to w y c h s ta n o w i je d n o z n ie zb ę d n y c h o g n iw p r o g r a m u z a g a d n ie ń a z o to w y c h i z a o p a tr z e n ia w śro d k i o p a ło w e . R ó w n ież w s z e lk ie w ię k s z e e le ­ k tr o w n ie p r a c u ją c e se z o n o w o w P o ls c e śr o d k o w e j w in n y b y ć w łą c z o n e w p r o g ­ ra m e le k tr y fik a c ji i d o łą czo n e do sie c i.

6. Ze w z g lę d u n a m o ż liw y b ra k m a te r ia łó w n a p ę d o w y c h do m o to ró w s p a li­

n o w y ch k o n iec zn a j e s t w zm o żo n a c e n tr a liz a c ja r e k ty fik a c ji s p ir y tu s u w o k r ę ­ g a c h P o ls k i śr o d k o w e j o ra z p o d n ie sie n ie o g ó ln e j p ro d u k c ji g o r z e ln ic tw a r o ln i­

c z e g o i p r z e m y s ło w e g o w ty m o k r ę g u do r o zm ia ró w p r z ed w o jen n y c h .

Przemysłów konsumcyjnych i rolnictwa 14?

7. W c elu d o s ta r c z a n ia su r o w có w r o ślin n y c h do c e ló w o b ro n y i w y ż y w ie n ia a r m ii n ie zb ęd n a j e s t in te n s y fik a c ja r o ln ic tw a w o k r ę g u S a n d o m ier sk im p r z ez :

a ) p r z y m u so w ą u p ra w ę n ie u ż y tk ó w z a p o m o c ą z ie lo n y c h n a w o zó w , to r fu itd . p r z e z g m in y w ie js k ie o ra z r e je s tr a c ję n ie u ż y tk ó w w c a ły m o b w o d zie P o l­

s k i śr o d k o w e j;

b ) zb io ro w ą a k c ję m e lio r a c y jn ą w P o ls c e śr o d k o w e j;

c) w y z y s k a n ie od p a d k ó w m ie js k ic h i fa b r y c z n y c h do c e ló w n a w o zo w y c h i z o rg a n iz o w a n ie p r z e z g m in y m ie js k ie o d p o w ied n ich in w e s ty c ji z m ia ste m W a r sz a w ą p r z ed e w s z y s tk im ;

d ) su b w en cjo n o w a n ie z a p o m o cą n a w o zó w s z tu c z n y c h g m in P o ls k i środk ow ej, c e le m p o d n ie s ie n ia w y d a jn o śc i g le b i n a s tę p n e sp ła c a n ie ty c h n a w o zó w p r z e z g m in y i m a ją tk i a r ty k u ła m i r o ln y m i, u ż y ty m i do s tw o r z e n ia s p e c ­ ja ln y c h r e z e r w .

8. P o p ie r a n ie d o ś w ia d c z a ln ic tw a s p e c ja ln e g o w o k r ę g u sa n d o m ier sk im , m a ­ ją c e g o n a c elu in te n s y fik a c ję p r o d u k c ji ro ln ic z ej.

9. Z a b e z p iec ze n ie p r z e c iw p o w o d zio w e z a g r o ż o n y c h ob w od ów ro ln y ch w P o l­

sc e śro d k o w ej.

6. Z a g a d n ie n ie su ro w c a d rz e w n eg o do w y ro b u celu lo z y

1. O b ecn a p ro d u k cja su r o w c a d r z e w n eg o w P o ls c e p o z w a la n a p o d w o je n ie fa b r y k a c ji c e lu lo z y . S p o w o d o w a n y p o w sta n ie m n o w y ch za k ła d ó w p r z e tw ó r ­ c z y c h w z r o s t z a p o tr z e b o w a n ia n a p a p ier ó w k ę p r z y n ie s ie w z m o ż e n ie p ro d u k cji te g o s o r ty m e n tu , co z n ó w w p ły n ie d o d a tn io z je d n e j str o n y n a o p ła c a ln o ść i s ta n ja k o ś c io w y g o s p o d a r s tw a le ś n e g o , z d r u g ie j z a ś — n a d a ls z e m o ż liw o ś c i ro z­

b u d o w y p r z em y słu .

2. D o ty c h c z a s o w y w y w ó z z n a czn ej c z ę ś c i su r o w c a c e lu lo z o w e g o i p r z y w ó z p ó łfa b r y k a tó w o ra z g o to w y c h p r o d u k tó w s p r z e c iw ia s ię z a sa d o m r a cjo n a ln ej p o lity k i g o sp o d a r c z e j.

P rzeró b d rew n a w k r a ju z a p o b ie g a im p o r to w i c e lu lo z y , co b ęd z ie m ia ło do­

d a tn ie z n a c z e n ie d la n a s z e g o b ila n s u h a n d lo w e g o .

3. P o n ie w a ż s t a ły i p o w a ż n y w z r o s t w y tw ó r c z o ś c i p a p ier u i sz tu c z n y c h w łó ­ k ie n p o w o d u je co ra z w ię k s z e z a p o tr z e b o w a n ie n a c e lu lo z ę d rzew n ą , k tó r a p o za ty m p o s ia d a d o n io słe z n a c z e n ie d la p r z e m y s łu m a te r ia łó w w y b u ch o w y ch , a w ię c d la o b ro n n o ści P a ń s tw a , s tw ie r d z ić n a le ż y , ż e s p r a w a ro zb u d o w y p r z em y słu c e lu lo z o w e g o , ja k o b a z y su ro w co w e j d la in n y c h g a łę z i p ro d u k cji, w in n a b y ć u m ie sz c z o n a n a je d n y m z c zo ło w y c h m ie js c w h ie ra r ch ii p o tr z eb p a ń stw o w y ch .

4. P o n ie w a ż p r z e m y s ł c e lu lo z o w y p o m im o w ie lk ic h m o ż liw o ś c i su ro w co w y ch i z n a c zn ej r en to w n o ś c i is tn ie ją c y c h p r z e d się b io r stw n ie w y k a z u je o d p o w ied n iej p r ę żn o śc i dla d a ls z e j ro zb u d o w y — in ic ja ty w ę w ty m k ieru n k u w in n y ob jąć in ­ n e czy n n ik i.

5. W ob ec t e g o , ż e zd r o w e w a r u n k i r o zw o ju p o sia d a je d y n ie w a r s z ta t p rzem y - s ło w o -d rz ew n y , o p a r ty o ź r ó d ła s u ro w ca , w s k a z a n e j e s t a b y z a g a d n ie n ie m r o z ­ b u d ow y p r z e m y słu c e lu lo z o w e g o z a in te r e s o w a ły s ię L a s y P a ń stw o w e , ja k o n a j­

w ię k sz e i n a jb a rd zie j z a so b n e g o s p o d a r s tw o le ś n e .

14S Tom VII Sekcja VII

7a. Z a g a d n ie n ie p ro d u k cji leśn e j

1. D ą ż y ć n ie ty lk o do u tr z y m a n ia p o w ie r z c h n i le ś n e j w k r a ju w g r a n ic a c h d z is ie js z y c h , lec z do w y d a tn e g o j e j z w ię k s z a n ia w drod ze z a le s ia n ia w o g ó le n ie u ż y tk ó w , a s z c z e g ó ln ie p o k ry w a ć u b y te k g r u n tó w le ś n y c h p r z e z r ó w n o c z e ­ s n e z a le s ia n ie n ieu żytk ów ' n ie n a d a ją c y c h s i ę p o d in n ą k u ltu r ę .

2. Z a sto s o w a ć ek o n o m iczn ą g o sp o d a r k ę su r o w c e m d rzew n y m . 3. P r o w a d z ić g o sp o d a r k ę le ś n ą n a z a sa d a c h n a u k i.

4. P o d n ie ś ć p ro d u k cję d r z e w a w la sa c h , z a ró w n o p od w z g lę d e m ilo ś c io w y m , ja k i ja k o ś c io w y m , a to p r z e d e w s z y s tk im d r o g ą w z m o ż e n ia :

a ) sp r a w n o śc i in te n s y w n o ś c i g o sp o d a r k i le ś n e j w g r a n ic a c h h o d o w li la su , z g o d n ie z e w s p ó łc z e sn ą n a u k ą h o d o w li la su ,

b ) d r o g ą in te n s y w n e j a k c ji z a le s ie ń zręb ó w ,

c ) d r o g ą p r z ep ro w a d ze n ia k o n ie c z n y c h m e lio r a c ji le ś n y c h i ro zb u d o w y s ie c i k o m u n ik a c y jn e j, d o s to s o w a n y c h do p o tr z eb r a c jo n a ln ej g o sp o d a r k i le ś n e j.

5. Z a b e z p iec zy ć tr w a ło ść i c ią g ło ś ć p r o d u k cji la s ó w , p r z ed e w s z y s tk im p r z ez ustaw m w e u p o rz ą d k o w a n ie sp r a w z w ią z a n y c h z e s p o rz ą d z e n iem p la n ó w u r z ą ­ d zeń g o s p o d a r s tw le ś n y c h i w y k o n y w a n ie m za w o d u leśn ik a .

0. S tw o r z y ć w a ru n k i, z a p e w n ia ją c e r e n to w n o ś ć g o s p o d a r s tw a le ś n e g o , w s z c z e g ó ln o ś c i d r o g ą je g o u p r z e m y s ło w ie n ia i z r a c jo n a liz o w a n ia z b y tu p rou u k - tów .

7. U s ta w o d a w c z o u p o rzą d k o w a ć g o s p o d a r s tw a le ś n e d rob n ej w ła s n o ś s i.

8. P rz ep ro w a d z ić p o w sz e c h n y , s p is la s ó w w k r a ju i u s t a lić k a t a s t e r le ś n y . 9. P rz ep ro w a d z ić n ie z b ęd n e b a d a n ia s t a t y s t y c z n e n a d p ro d u k cją i k on su m - c ją d r e w n a , o ra z b a d a n ie n a d r e n to w n o ś c ią g o s p o d a r s tw a le ś n e g o i r a c jo n a l­

n y m w y k o r z y s ta n ie m su r o w ca d r z ew n eg o .

7b. Z a g a d n ie n ie p ro d u k cji le ś n e j T e z y in ż . C y b u isk ie g o

1. Z w ię k sz y ć z a le s ie n ie P o ls k i z e s p e c ja ln y m u w z g lę d n ie n ie m p a p ier ó w k i, w y k o r z y s tu ją c n ie u ż y tk i.

2 . W p r z e w id y w a n iu r o zw o ju p a p ie r n ic tw a i s z tu c z n e g o w łó k n a n a le ż y z a ­ w c z a s u p r z y g o to w a ć p a p ie r n ic tw o do p rz er o b u n o w y c h su r o w c ó w p o z a p a p ie ­ ró w k ą (z r z y n y , tr o c in y , k a r p in a i t p . ) .

3. a ) P o n ie w a ż ro zw ó j r a c jo n a ln e g o ż y w ic o w a n ia s o s n y n ie r o z w ią ż e s p r a w y k a la fo n ii, n a le ż y r o z w ija ć e k s tr a k c ję ż y w ic i w ty m c elu p r o w a d zić o d p o w ied n ią g o sp o d a r k ę k a r p in ą .

b ) P o w o ła ć k o m ite t, sk ła d a ją c y s i ę z le ś n ik ó w i p r o d u ce n tó w k a la fo n ii e k s tr a k c y jn e j d la u z g o d n ie n ia s p o rn y ch p o g lą d ó w n a g o sp o d a r k ę k a r ­ p in ą .

c ) O g r a n ic z y ć ra b u n k o w ą e k s p lo a ta c ję k a r p in y w z a k ła d a c h n is k o p o s ta ­ w io n y c h te c h n ic z n ie , k tó r e n ie w y z y s k u ją w p e łn i su r o w có w .

4. Z o r g a n izo w a ć r a cjo n a ln e ż y w ic o w a n ie s o s n y w la s a c h p r y w a tn y c h .

Przemysłów konsumcyjnych i rolnictwa 149

8. Z a g a d n ie n ie im p r e g n a c ji d rew n a

1. N a le ż y d ą ż y ć do u tr z y m a n ia w s z y s tk ic h is tn ie ją c y c h za k ła d ó w im p r e g n a ­ c y jn y c h .

2. N a le ż y w w y d a tn ie js z e j m ie r z e n iż d o tą d s to s o w a ć c z y s ty o lej k r e o z o to ­ w y do im p r e g n a c ji d la P . K . P . U ż y w a n ie s k u te c z n ie js z y c h śr o d k ó w n a w e t p r z y w y ż s z y c h k o s z ta c h w y k o n a n ia im p r e g n a c ji, o p ła c a s ię le p ie j, z e w z g lę d u n a w y ż s z ą tr w a ło ś ć d rew n a . D a ls z ą w a ż n ą k o r z y ś ć s ta n o w i o g r a n ic z e n ie z u ż y c ia ta k w a ż n e g o su r o w c a j a k d rew n o , k tó r e g o z a s o b y m o g ą s ię ju ż w b lis k ie j p r z y ­ s z ło ś c i o k a z a ć ja k o n ie w y s ta r c z a ją c e d la p o k ry c ia n a s z e g o za p o tr ze b o w a n ia .

9. Z a g a d n ie n ie p r z e m y s łu c u k r o w n ic z eg o

1. Ze w z g lę d u n a to , ż e p o w a ż n a ilo ś ć cu k ro w n i w P o ls c e p o sia d a n o w o cz eś n ie u r z ą d z o n e e le k tr o w n ie w ię k s z e j m o c y i k o tło w n ie n a w y s o k ie c iś n ie n ie , z a le c a s ię w łą c z e n ie do o g ó ln y c h s ie c i e le k tr y c z n y c h — e le k tr o w n i cu k ro w n iczy ch , ja ­ ko 'w ytw órni p r ą d u e le k tr y c z n e g o .

2. Z a lec a s ię ta k ie o p r a c o w a n ie t a r y f d la p r z e w o z u w ę g la k a m ie n n e g o do cu k ro w n i, a b y c u k ro w n ie z a in te r e s o w a n e m o g ły z a r a z p o k a m p a n ii z a o p a tr y ­ w a ć s ię w w ę g ie l.

3. Z e w z g lę d u n a r o zw ó j p rod u k cji w P o ls c e śr o d k ó w p r z e c iw g a z o w y c h w s k a ­ z a n e j e s t a b y c u k ro w n ie ja k n a jw ię c e j s t o s o w a ły w ę g ie l a k ty w o w a n y jak o śr o d e k r a fin u ją c y .

4. W o b ec t e g o , ż e cu k r o w n ie w P o ls c e w y r a b ia ły do roku 1935 k r y s z ta ł r a ­ fin o w a n y , u ż y w a n y p r z e w a ż n ie ja k o s u r o w ie c d la p r z e m y s łó w p r z etw ó r c zo -c u - k r o w y c h (fa b r y k i cze k o la d y , cu k ierk ó w , lik ie r ó w , le m o n ia d , w in itd .) w s k a z a ­ n e j e s t z e w z g lę d u n a d a ls z y r o z w ó j i m o ż liw o ś c i e k sp o r to w e ty ch p r z e m y słó w u s z la c h e tn ia ją c y c h , — w z n o w ie n ie p ro d u k cji t e g o g a tu n k u cukru.

5. C u k row n ie, z n a jd u ją ce s ię w ob ręb ie n o w e g o śr o d k a p r z e m y sło w e g o w in n y z o r g a n iz o w a ć g o r z e ln ie m e la s o w e p o łą c zo n e z e s p a la n ie m w y w a r u d la w y ro b u p o ta su , w z g lę d n ie u tw o r z y ć in n e 'w ytw órn ie, m o g ą c e d o s ta r c z y ć środ k i z u ż y ­ w a n e p r z e z s p e c ja ln y p r z e m y s ł c e n tr a ln e g o r ejo n u p r z e m y s ło w e g o .

C. K o n g r e s z w ra c a s ię z a p e le m do c zy n n ik ó w m ia ro d a jn y ch o o b n iżen ie c e ­