Tworzenie się aglomeratów (spieków) i ustanie fluidyzacji (tzw. defluidyzacja) zachodzi zwykle w tych obszarach, gdzie wskutek niedostatecznego mieszania lub małej prędkości gazu temperatura warstwy przekracza temperaturę mięknię-cia ziaren materiału sypkiego. Zauważono, że prędkość gazu, przy której nastę-puje defluidyzacja liniowo wzrasta wraz z różnicą temperatury warstwy i począt-kowej temperatury tworzenia aglomeratów; fluidyzacja w temperaturze wyższej od początkowej temperatury aglomeracji ziaren jest jednak możliwa, lecz wyma-ga większej prędkości wyma-gazu. Spalając różne paliwa stwierdzono, że mimo iż całko-wita masa warstwy, wielkość ziaren, temperatura, szybkość nagrzewania, współ-czynnik nadmiaru powietrza oraz prędkość gazu wpływają na proces aglomeracji, to najważniejszym parametrem jest skład chemiczny paliwa oraz materiału war-stwy fluidalnej. Większość aglomeratów tworzonych podczas spalania paliw alter-natywnych jest wynikiem powstania: ciekłej mieszaniny metali alkalicznych (Na, Ca, K itp.), siarczków, CaSO4 oraz krzemianów i glinokrzemianów. W przypadku, gdy spalane paliwo zawiera duże ilości takich składników proces aglomeracji może po-wodować duże trudności w utrzymaniu stabilnej pracy paleniska. Badania proble-mu aglomeracji w kotłach energetycznych wykazały, że znajomość właściwości konkretnego paliwa i jego popiołu jak również sorbentu użytego do odsiarczania, są kluczowe dla uniknięcia tworzenia się spieków – tym bardziej, że mechanizm procesu tworzenia się popiołu zależy od rodzaju paliwa, a defluidyzacja może na-stąpić także w temperaturze niższej od temperatury mięknięcia popiołu wskutek tworzenia się lokalnych centrów lepkich (np. czysty kamień wapienny oraz dolo-mit nie powinny powodować tworzenia się spieków w paleniskach fluidalnych, aczkolwiek obecność zanieczyszczeń znacznie wpływa na to zjawisko). Niezależ-nie od składu chemicznego, na tworzeNiezależ-nie się spieków mają wpływ rówNiezależ-nież warun-ki spalania, a szczególnie ilość tlenu, gdyż w warunkach jego niedoboru następuje redukcja tlenków metali, a powstały czysty metal ma niższą temperaturę topnie-nia. Uniknięcie aglomeracji w kotłach energetycznych jest możliwe dzięki ujedno-rodnieniu temperatury w palenisku, zmianie rodzaju paliwa bądź sorbentu (np. z kamienia wapiennego na dolomit) lub też jego uziarnienia [25, 32].
Osadzanie materiału
Pierwszym krokiem prowadzącym do osadzania się materiału na powierzch-niach wewnętrznych palenisk jest kondensacja związków zawartych w fazie
ga-161 PROBLEMY PODCZAS WSPÓŁSPALANIA WĘGLA I PALIWA Z ODPADÓW
zowej (głównie alkaliów) oraz osadzanie się ultradrobnych ziaren fazy stałej na powierzchni wymiennika ciepła w wyniku działania sił adhezji. Osad taki tworzy swoisty „film”, na którym w wyniku dalszego zachodzenia różnorakich procesów fizycznych bądź też reakcji chemicznych łatwo osadzają się kolejne warstwy fazy stałej powodując powstanie trudno usuwalnego nalotu. Z uwagi na dużą zawar-tość związków metali alkalicznych w paliwie, spalanie paliw alternatywnych niesie ze sobą większe prawdopodobieństwo intensyfikacji powyższego zjawiska w po-równaniu do spalania „czystego” węgla, gdyż więcej substancji przechodzi wów-czas z popiołu do fazy gazowej. W momencie schłodzenia, kondensacja ultra-drobin ze spalin następuje dla takich związków szczególnie łatwo. Dodatkowym problemem jest fakt, że popiół ze spalania takich paliw daje lepkie depozyty oraz może powodować łatwą defluidyzację. Zmniejszeniu szybkości osadzania się fazy stałej przeciwdziałać może dobra separacja drobnych ziaren z ciągu spalinowe-go, okresowe oczyszczanie powierzchni ogrzewalnych lub też zmiana składu che-micznego paliwa i materiału warstwy. Inną możliwością jest zmiana kształtu po-wierzchni ogrzewalnych bądź charakteru przepływu tak, aby zminimalizować czas i wielkość strefy kontaktu: spaliny – powierzchnia ogrzewalna [25].
Korozja
Współspalanie biomasy i paliw z odpadów z węglem niesie ze sobą również pewne trudności związane z zagrożeniem korozyjnym powierzchni ogrzewalnych, powodowanym głównie przez kwasy zawarte w spalinach. Szybkość i intensyw-ność procesu jest ściśle skorelowana ze składem paliwa (głównie z zawartością chlorowców), a problemy są efektem reakcji pomiędzy HCl, Cl2, O2, SO2, parą wod-ną oraz metalami alkalicznymi (głównie Na oraz K) [17].
Osadzenie się popiołu z procesu spalania lub współspalania biomasy, zawie-rającego znaczny ładunek związków chemicznych, a zwłaszcza alkaliów może powodować korozję jak i erozję metalu. Bander i Peleton [33] przeprowadzili sy-mulację spalania i współspalania biomasy, ustalili równowagę w układzie stałych i płynnych krzemianów. Dowiedli, iż dwa pierwiastki występują w zdecydowa-nie dużych ilościach w popiele, a mianowicie krzem i potas w postaci krzemia-nów o niskim punkcie topnienia. Wobec tego spalanie biomasy, a zwłaszcza sło-my doprowadza do kondensacji stopionych krzemianów, które prawdopodobnie powodują korozję i zniszczenia podczas procesu spalania. Metale, z których jest wykonana komora spalania mogą być narażone na działanie tychże krzemianów, ponieważ warstwa ochronna tlenków może być nadtopiona. Ponadto, wysoka lot-ność metali alkalicznych może prowadzić do niespodziewanej korozji przez reak-cje typu:
162 WSPÓŁSPALANIE BIOMASY
Podczas procesu spalania i współspalania biomasy powstają pewne ilości chlo-rowodoru, który może reagować w istniejących warunkach z metalami i tlenkami metali według poniższych równań reakcji chemicznych [25]:
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 FeO + 2HCl → FeCl2 + H2O
Fe2O3 + 2HCl + CO → FeO + FeCl2 + H2O + CO2 Fe3O4 + 2HCl + CO → 2FeO + FeCl2 + H2O + CO2
Cr2O3 + 4HCl + H2 → 2CrCl2 + 3H2O
Decydujący udział w korozji ma HCl, można jej przeciwdziałać poprzez sepa-rację związków zawierających chlor z odpadów (np. wstępna separacja PCV, NaCl jeśli paliwem są odpady komunalne), bądź też wyłapywanie HCl lub Cl2 w paleni-sku, w instalacji mokrego odsiarczania lub przed odpylaczem. Usunięcie związków zawierających chlor dokonuje się głównie poprzez wtrysk sorbentu, którym prze-ważnie jest tlenek lub węglan sodu bądź wapnia (te same sorbenty jak dla chloru stosuje się również celem usunięcia innych halogenów – np. fluoru bądź bromu). Niemniej jednak najbardziej efektywna wydaje się być separacja z paliwa składni-ków zawierających chlor [25].
Skład paliwa i jego fluktuacje
Emisja toksycznych produktów ubocznych jest głównie efektem okresowej fluktuacji stężenia tlenu w palenisku wskutek zmian parametrów spalanego pali-wa (np. skład chemiczny, pali-wartość opałopali-wa itp.). Szczególnie widoczne jest to pod-czas spalania odpadów, gdzie utrzymanie stabilnej, niskiej emisji staje się trudne (węgiel i biomasa charakteryzują się bardziej jednorodnym składem chemicznym i w związku z tym ich spalanie jest łatwiejsze) [25].
Niedomiar tlenu w palenisku powoduje wyższą emisję CO, PAH (wielopierście-niowe węglowodory aromatyczne) oraz dioksyn. Stwierdzono, że emisja CO, a co za tym idzie innych niedopalonych związków zawierających węgiel jest najniższa, jeżeli stężenie tlenu w spalinach wynosi około 6–10%; przy zbyt niskim stężeniu tlenu następuje szybki wzrost emisji z uwagi na występowanie w palenisku warun-ków redukcyjnych, zaś gdy stężenie O2 przekracza 10% zachodzi tzw. „zimne spa-lanie”, również charakteryzujące się podwyższonym stężeniem produktów ubocz-nych w spalinach.
Utrzymaniu emisji na niskim poziomie sprzyja ponadto zapewnienie dobre-go wymieszania paliwa i utleniacza, dostatecznie wysoka temperatura spalania oraz zmniejszenie intensywności zmian właściwości paliwa. To ostatnie jest możli-we poprzez ujednorodnienie składu paliwa (w przypadku odpadów poprzez ich segregację i wydzielenie np. tylko frakcji palnej), a także jego dobre wymiesza-nie [17, 25].
163 PROBLEMY PODCZAS WSPÓŁSPALANIA WĘGLA I PALIWA Z ODPADÓW
Emisja zanieczyszczeń gazowych i stałych
Spalanie i powstawanie zanieczyszczeń gazowych czy stałych, są procesami nierozdzielnie ze sobą związanymi. Wielkość zanieczyszczeń emitowanych do śro-dowiska jest kompleksową funkcją reaktywności paliwa, parametrów procesu spa-lania (np. masowego udziału paliwa, nadmiaru powietrza, temperatury) i warun-ków panujących w komorze paleniskowej, jak intensywność procesu mieszania i segregacji ziaren paliwa. Obecność CO, węglowodorów (CxHy), smoły oraz zia-ren koksiku jest zwykle spowodowana niecałkowitym spalaniem. Ponadto poli-chlorowane dibenzodioksyny (PCDD) i polipoli-chlorowane dibenzofurany (PCDF) są związkami organicznymi i ulegają degradacji powyżej temperatury 873 K. Dlate-go też, nie powinny powstawać w procesach spalania, które przebiegają w zdecy-dowanie wyższej temperaturze. Skład popiołu oraz emisja NOx, N2O, SO2 czy metali ciężkich zależą głównie od właściwości i pochodzenia paliwa. Decydującym para-metrem jest również temperatura spalania, optymalne wymieszanie paliwa z po-wietrzem i materiałem warstwy oraz czas pobytu ziaren paliwa w komorze pale-niskowej [25].
Rys. 9. Wyniki badań eksperymentalnych i badań modelowych dla kory drzewnej i węgla brunatnego: stopień segregacji ziaren paliwa w funkcji prędkości gazu [34]
Podczas spalania węgli następuje wraz ze wzrostem wysokości komory paleni-skowej stopniowy spadek temperatury warstwy fluidalnej. W przypadku spalania drewna obserwowany jest wzrost temperatury warstwy w części środkowej
komo-0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 0,7 0,9 1,1 1,3 1,5 1,7 1,9 2,1 2,3 2,5 2,7 2,9 PrĊdkoĞü gazu, U, m/s S to pi eĔ s eg re ga cj i z ia re n pa liw a, S , -Kora drzewna dp=0,0018 m - model Kora drzewna dp=0.0025 m - model WĊgiel brunatny dp=0,0018 m - model WĊgiel brunatny dp=0,0025 m - model Kora drzewna dp=0,0018 m - dane eksperymentalne Kora drzewna dp=0,0025 m - dane eksperymentalne WĊgiel brunatny dp=0,0018 m - dane eksperymentalne WĊgiel brunatny dp=0,0025 m - dane eksperymentalne Gi=10 kg/(m2s)
1
164 WSPÓŁSPALANIE BIOMASY
ry paleniskowej. Jak stwierdzono powyżej, decydujący wpływ na rozkład tempe-ratury warstwy fluidalnej posiada segregacja ziaren. Jej przebieg i intensywność uzależniona jest od: charakterystyki składników mieszanki, budowy reaktora oraz warunków prowadzenia procesu spalania. Uzyskane efekty oraz ich szybkość są funkcjami parametrów charakterystycznych dla paliwa i materiału warstwy takich jak: rozkład ziarnowy paliwa, kształt ziaren, gęstość ziaren, udziały masowe lub ob-jętościowe poszczególnych składników mieszanki. Na rysunku 9 przedstawiono wpływ prędkości gazu oraz gęstości i średnicy ziaren paliwa na wielkość stopnia segregacji ziaren paliwa w warstwie fluidalnej [34].
Spalanie mieszanin paliwowych w warstwie fluidalnej jest procesem bardzo złożonym. Wiele z zaobserwowanych zjawisk jest trudnych do wyjaśnienia na obecnym etapie. Dla niektórych z nich można jednak próbować poszukiwać wyja-śnienia. W pracy [35] przeprowadzono analizę procesu spalania mieszanki bioma-sy i węgla brunatnego w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej. Na rysunku 10 przed-stawiono wpływ udziału masowego ziaren kory drzewnej w mieszance paliwowej na wielkość stopnia wypalenia, konwersję: C do CO, S do SO2 oraz wartość stosun-ku molowego Ca/S w warstwie fluidalnej.
Rys. 10. Konwersja C do CO, S do SO2, stopień wypalenia mieszanki paliwowej oraz stosu-nek molowy Ca/S w funkcji udziału masowego ziaren kory drzewnej w mieszance paliwowej [35]
Wraz ze wzrostem udziału masowego ziaren kory drzewnej następował wzrost stopnia wypalenia. Na jego wartość w zasadniczy sposób wpływało odmienne
hy-0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 0,7 0,9 1,1 1,3 1,5 1,7 1,9 2,1 2,3 2,5 2,7 2,9 PrĊdkoĞü gazu, U, m/s S to pi eĔ s eg re ga cj i z ia re n pa liw a, S , -Kora drzewna dp=0,0018 m - model Kora drzewna dp=0.0025 m - model WĊgiel brunatny dp=0,0018 m - model WĊgiel brunatny dp=0,0025 m - model Kora drzewna dp=0,0018 m - dane eksperymentalne Kora drzewna dp=0,0025 m - dane eksperymentalne WĊgiel brunatny dp=0,0018 m - dane eksperymentalne WĊgiel brunatny dp=0,0025 m - dane eksperymentalne Gi=10 kg/(m2s)
1
165 PROBLEMY PODCZAS WSPÓŁSPALANIA WĘGLA I PALIWA Z ODPADÓW
drodynamiczne zachowanie ziaren biomasy w stosunku do ziaren węgla w mie-szance spowodowane zróżnicowaną zawartością części lotnych i kształtem ziaren. Ponadto, kora drzewna zawierała ponad 2-krotnie więcej tlenu w swojej masie niż węgiel brunatny. Wzrost udziału masowego ziaren kory drzewnej również prowa-dził do obniżenia konwersji C do CO. Podczas spalania węgla znacząca część pali-wa spala się jako koksik, natomiast w przypadku biomasy spalanie części lotnych jest etapem dominującym. Spalanie części palnych jest szybsze podczas spalania biomasy, co powodowało niższą koncentrację koksiku w warstwie fluidalnej. Spa-lanie koksiku zasadniczo prowadziło do formowania CO, więc wzrost jednostkowej emisji CO był obserwowany wraz ze zmniejszeniem wartości udziału masowego ziaren kory drzewnej w mieszance paliwowej. Wraz ze wzrostem wartości udzia-łu masowego ziaren biomasy w mieszance paliwowej następował również wzrost stosunku molowego Ca/S, co w konsekwencji prowadziło do obniżenia konwersji S do SO2 [35]. 1020 1040 1060 1080 1100 1120 1140 1160 1180 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 u=1.3 m/s Ko nw er sj a N d o N Ox , kN Ox ,
-Temperatura warstwy fluidalnej, K
xb=0,0 xb=0,2 xb=0,4 xb=0,6 xb=0,8 xb=1,0 1
Rys. 11. Konwersja N do NOx w funkcji temperatury warstwy fluidalnej dla badanych mie-szanek paliwowych [35]
Na rysunku 11 przedstawiono konwersję N2 do NOx w funkcji temperatury warstwy fluidalnej dla badanych mieszanin paliwowych. Zależności dla mieszanin o udziale masowym ziaren kory drzewnej xb=0,0 i xb=0,2 charakteryzowały się od-miennym trendem niż pozostałe. W przypadku małych udziałów masowych ziaren kory drzewnej wraz ze wzrostem temperatury warstwy fluidalnej rosła proporcjo-nalnie wielkość konwersji N2, co potwierdzało jej typowy rozkład. Wraz ze wzro-stem temperatury spalania obniżało się stężenie koksiku oraz CO w kolumnie CWF.
166 WSPÓŁSPALANIE BIOMASY
Dlatego też, ich katalityczny wpływ na reakcję rozpadu NOx stawał się coraz mniej-szy, co w konsekwencji powodowało wzrost konwersji N2. W przypadku mieszanin o większych udziałach masowych ziaren kory drzewnej w mieszance (xb=0,4–1,0) widoczny był początkowy spadek konwersji N2 do NOx wraz ze wzrostem tempera-tury warstwy i po osiągnięciu minimalnej wartości w zakresie temperatempera-tury 1073– –1123 K, następował ponowny jej wzrost [35].
Na rysunku 12 przedstawiono konwersję N2 do NOx w funkcji prędkości gazu dla badanych mieszanin paliwowych. Przy prędkości gazu 1,04 m/s otrzymano naj-wyższe wartości konwersji N2 do NOx. Wraz ze wzrostem prędkości gazu uzyskano poprawę warunków mieszania w kolumnie CWF. Spowodowało to obniżenie kon-wersji N2 do NOx. Nie mniej jednak po przekroczeniu prędkości gazu na poziomie 1,44 m/s duży unos ziaren kory drzewnej z kolumny CWF powodował obniżenie ich czasu pobytu, co powodowało wzrost konwersji N2 do NOx wraz ze wzrostem udziału masowego ziaren kory drzewnej w mieszance paliwowej, pomimo inten-sywnego procesu mieszania w kolumnie CWF [35].
1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 T=1123 K Konw ersj a N do NO x , kN Ox , -PrĊdkoĞü gazu, m/s xb=0.0 xb=0.2 xb=0.4 xb=0.6 xb=0.8 xb=1.0
1 Rys. 12. Konwersja N2 do NOx w funkcji prędkości gazu dla badanych mieszanek paliwo-wych [35]
Heinzel i współpracownicy [36] współspalali słomę, miskant, buk, owies i osa-dy ściekowe w kotle fluidalnym o mocy 0,5 MW. Współspalanie owsa i w szczegól-ności osadów ściekowych znacząco zwiększa zawartość popiołu, jak i przyczynia się do jego osadzania (Tabela 4).
Spalanie paliw słabej jakości prowadzi do powstania popiołu o podwyższonej zawartości metali ciężkich. Autorzy niniejszej monografii przeprowadzili analizę
167 PROBLEMY PODCZAS WSPÓŁSPALANIA WĘGLA I PALIWA Z ODPADÓW
składu popiołów po spaleniu brykietów powstałych z mułu węglowego i trocin so-snowych techniką WD-XRF (tabela 5). Stwierdzono, iż dodatek biomasy obniża za-wartość metali ciężkich (Fe, Ni, Pb, As, Cr, Ti, Cd) w popiele.
Tabela 4. Charakterystyka popiołu i jego osadzania [36]
Frakcja bitumicznyWęgiel słomy25% 25% mi-skanta buka25% owsa25% 25% osady ściekowe
Zawartość popiołu [g/ MJ] 2,4 3,0 2,3 1,9 2,5 12,5 Zawartość popiołu z biomasy [%] 0 39,2 26,1 5,1 30,1 84 Współczynnik osadzania [g/m2h) 17,5 24,2 4,3 1,7 53,9 154
Typ osadzania p p/ma p p p p/ma
p – proszek, ma – małe aglomeraty
Tabela 5. Zawartość wybranych pierwiastków w popiołach po spaleniu brykietów mieszanych
Pierwiastek Jednostka Rodzaj próby
1 2 3 4 Ca % 1,75 1,30 1,49 1,63 Mg % 2,30 2,28 2,48 2,21 K % 3,72 3,90 3,82 3,94 Si % 17,9 17,7 16,2 15,9 Al % 10,8 10,8 10,5 10,6 Fe % 3,30 3,14 3,09 3,06 Mn % 0,05 0,05 0,07 0,09 Zn ppm 332 216 p.o. p.o. Ni ppm 113 108 105 103
S % 0,07 p.o. p.o. p.o.
Pb % 0,0003 p.o. p.o. p.o.
As ppm 24,5 22,3 p.o. p.o.
Cr ppm 238 235 229 225
Ti % 0,91 0,91 0,90 0,89
Cd ppm 2,67 p.o. p.o. p.o.
Symbole prób:
1. popiół po spaleniu próbki mułu węglowego
2. popiół ze spalenia mieszanki 70% mułu węglowego i 30% trocin sosnowych 3. popiół ze spalenia mieszanki 50% mułu węglowego i 50% trocin sosnowych 4. popiół ze spalenia mieszanki 30% mułu węglowego i 70% trocin sosnowych p.o. poniżej poziomu detekcji
168 WSPÓŁSPALANIE BIOMASY
Cieślikowski i współautorzy [37] przeprowadzili analizę energetyczną miesza-niny paliw stałych z udziałem biokomponentu. Na podstawie otrzymanych wyni-ków [37] stwierdzono, że wartość opałowa badanych mieszanin węgla kamien-nego z makuchami mieściła się, w przedziale pomiędzy wartością opałową węgla kamiennego równą 30,246 MJ/kg a wartością opałową makuchów wynoszącą 26,214 MJ/kg. Wraz ze zwiększaniem udziału makuchów, wartość opałowa mie-szaniny malała (rysunek 13). Makuchy posiadały stałą zawartość wody.
Rys. 13. Wartości opałowe mieszanek węgla z makuchami rzepakowymi [37]
W naszym kraju szeroko zakrojone prace badawcze nad wykorzystaniem bio-masy w kotłach fluidalnych prowadzone są między innymi w Katedrze Ogrzewnic-twa, Wentylacji i Ochrony Atmosfery Wydziału Inżynierii i Ochrony Środowiska Po-litechniki Częstochowskiej [21, 22, 25, 28, 30, 31, 34, 35].
Literatura
J. Hansson et al.,
[1] Co-firing with coal for electricity generation – An assessment of the
po-tential in EU27, Energy Policy 37, 1444–1455, 2009. S. De, M. Assai,
[2] Impact of cofiring biomass with coal in power plants – A techno-economic
assessment, Biomass&Bioenergy 33, 283–293, 2009. http://www.pigeo.org.pl (wejście 29.09.09). [3]
169 LITERATURA
http://www.ure.gov.pl (wejście 30.09.09). [4]
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 sierpnia 2003 r. w sprawie standardów [5]
emisyjnych z instalacji, Dz. U. 2003 Nr 163, poz. 1584. T. Pająk, E. Ing,
[6] Współspalanie odpadów w energetyce – wybrane aspekty prawne,
środo-wiskowe, technologiczne i uwarunkowania eksploatacyjne, materiały I Konferencji Na-ukowo-Technicznej „Energia Odnawialna – Paliwa Alternatywne”, Zawiercie 2005. T. Golec,
[7] Współspalanie biomasy w kotłach energetycznych, Energetyka 7/8, 437, 2004.
T. Atimtay, B. Kaynak,
[8] Co-combustion of peach and apricot stone with coal in a bubbling
fluidized bed, Fuel Processing Technology 89, 183–197, 2008. J. Jarosiński,
[9] Techniki czystego spalania, WNT Warszawa 1996.
K. Głód, P. Hrycko, M. Rysiawa,
[10] Współspalanie biomasy i paliw alternatywnych w kotłach rusztowych, http://www.remokotly.pl (wejście 02.10.09).
J. Werther
[11] et al., Combustion of agricultural residues, Progress in Energy and Combu-stion Science 26, 1–27, 2000.
T. Pająk, G. Wielgosiński,
[12] Wytyczne sporządzania przeglądów ekologicznych instalacji współspalania odpadów, Kraków–Łódź–Warszawa 2004.
M. Juszczak,
[13] Ekologiczne spalanie odpadów drzewnych. Badania przemysłowe ogranicze-nia emisji tlenku węgla i tlenku azotu, Wyd. Pol. Poznańskiej, Poznań 2002.
T. Wróblewski, W. Sikorski, K. Rzepa,
[14] Urządzenia kotłowe, WNT, Warszawa 1973.
A.L. Robinson
[15] et al., Interaction between coal and biomass when cofiring, Pros. 27-th Sym-posium on Combustion, The Combustion Institute, Pittsbourgh 1998.
H. Spliethoff, K.R.G. Hein,
[16] Effect of co-combustion on emission in pulverized fuel furnaces, Fuel Processing Technology 54, 189–205, 1998.
M. Cichosz,
[17] Ekologiczne skutki spalania paliw alternatywnych techniką fluidalną, praca magisterska, UMK, Toruń 2004.
http://energetyka.wnp.pl (wejście 05.10.09). [18]
http://www.wnp.pl (wejście 05.10.09). [19]
W. Muskała,
[20] Globalna analiza cyrkulacyjnej warstwy fluidalnej typu BCWF na potrzeby sys-temu czystej produkcji energii, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2001. T Czakiert
[21] i in., Fuel conversion from oxy-fuel combustion in a circulating fluidized bed, Fuel Processing Technology 87, 531–538, 2006.
R. Sekret, T. Czakiert, W. Nowak,
[22] Kierunki rozwoju kotłów fluidalnych dla energetyki zawo-dowej, w: „Osiągnięcia Proekologiczne w Przemyśle i Energetyce” (red. R. Buczkowski), 57–68, Wyd. UMK, Toruń 2007.
http://ww
[23] w.fosterwheeler.fi (wejście 06.10.09) http://www.rafako.com.p
[24] l (wejście 06.10.09)
R. Sekret, W. Nowak,
[25] Energetyczne technologie wykorzystania biomasy z możliwością uty-lizacji odpadów komunalnych, w: „Osiągnięcia Proekologiczne w Przemyśle i Energety-ce, (red. R. Buczkowski), 281–308, Wyd. UMK, Toruń 2005.
http://www.powermag.com (wejście 06.10.09). [26]
Y. Hu
[27] et al., CO2, NOx and SO2 emissions from the combustion of coal with high oxygen con-centration gases, Fuel 79, 1925–1932, 2000.
T. Czakiert
[28] et al., Fluidized bed combustion in oxygen-enriched conditions, Proc. of the 19th International Conference on Fluidized Bed Combustion, Part 1, Vienna, Austria, May 21–24, 2006.
http://www.fwc.com (wejście 06.10.09). [29]
170 WSPÓŁSPALANIE BIOMASY W. Nowak, R. Sekret,
[30] Bark Combustion in a 40 MWt Bubbling Fluidized Bed Boiler, The 7th
Polish-Danish Workshop on Biomass for Energy, Starbienino, Poland, 7–10 December, 2000.
W. Nowak, R. Sekret,
[31] Wykorzystanie biomasy w procesie fluidalnego spalania węgla; Go-spodarka Paliwami i Energią 8, 2–9, 2001.
W. Nowak,
[32] Technologie energetyczne spalania biomasy z możliwością utylizacji odpadów komunalnych, Czysta Energia 5, 30–31, 2004.
M. Blander, A.D. Pelton,
[33] The inorganic chemistry of the combustion of wheat straw, Bio-mass & Bioenergy 12(4), 295–298, 1997.
R. Sekret, W. Nowak,
[34] Segregacja ziaren paliwa w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej, Inży-nieria Chemiczna i Procesowa 23, 229–244, 2002.
R. Sekret,
[35] Segregacja i emisja substancji szkodliwych w procesie fluidalnego spalania mie-szanki biomasy i węgla brunatnego, rozprawa doktorska, Politechnika Częstochowska, 2001.
T. Heinzel et al.,
[36] Investigation of slagging in pulverized fuel co-combustion of biomass and coal at a pilot-scale test facility, Fuel Processing Technology 54, 109–125, 1998.
B. Cieślikowski, B. Pałczyńska-Kordon, P. Knapik,
[37] Analiza energetyczna mieszaniny paliw