PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO

Ważnym elementem każdego postępowania diagnostycznego są badania, których celem jest poznanie opinii środowiska lokalnego na temat przedmiotu diagnozy. W ramach diagnozy problemów społecznych gminy Mirosławiec badania takie zostały przeprowadzone przy zastosowaniu ankiety rozesłanej do osób mających wpływ na kształt lokalnej polityki społecznej (władz samorządowych, sołtysów, radnych, pracowników Urzędu Miejskiego, członków komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, przedstawicieli placówek oświatowo-wychowawczych, kulturalnych, pomocy społecznej, służby zdrowia, policji, organizacji pozarządowych, kościoła) oraz mieszkańców gminy. Do analizy przedłożono w sumie 47 wypełnionych anonimowo ankiet, w których badani odnieśli się do wybranych zagadnień dotyczących sytuacji społecznej w gminie.

Atuty gminy

W pierwszej kolejności zapytano przedstawicieli środowiska lokalnego o największe atuty gminy. Wskazując je, respondenci zwrócili uwagę przede wszystkim na dobre położenie geograficzne gminy, przy drodze krajowej nr 10 o ponadregionalnym znaczeniu. Równie

wielkie znaczenie przywiązywali do walorów krajobrazowych i przyrodniczych gminy, sprzyjających rozwojowi turystyki i aktywnych form wypoczynku.

Akcentując walory gminy, podkreślali atrakcyjność malowniczej okolicy o ciekawej rzeźbie terenu i dużej ilości jezior położonych w bogatym otoczeniu przyrodniczym, wśród lasów, obfitujących w źródlane wody, rezerwat przyrody, rzadkie gatunki flory i fauny.

W tym kontekście zwrócili szczególną uwagę na unikatowość żyjącego na wolności stada żubrów i budowanej zagrody pokazowej żubrów. Wskazali również na zalety czystego powietrza i środowiska naturalnego, bezpieczeństwo i spokój. Widząc możliwość wykorzystania tych walorów dla rozwoju turystyki w gminie, uznali za atuty rozwój agroturystyki i powstawanie ścieżek rowerowych.

Mieszkańcy gminy Mirosławiec podkreślali także swoje zadowolenie ze znajdującego się w gminie lotniska wojskowego. Związana z lotniskiem jednostka wojskowa była wskazywana jako jeden z najważniejszych podmiotów zapewniających miejsca pracy dla mężczyzn, obok nadleśnictwa i największych w okolicy zakładów przemysłowych Metaltech i Żywiec Zdrój.

Chwalonodobrą promocję gminy oraz pozytywną rolę aktywności mieszkańców i samorządu. Pozytywnie oceniono również szkoły i nowoczesną oczyszczalnię ścieków.

Słabe strony gminy

Odpowiadając na następne pytanie, ankietowani identyfikowali słabe strony gminy.

Najczęściej wskazywali wysoki poziom bezrobocia, a w tym kontekście zwrócili szczególną uwagę na brak miejsc pracy dla kobiet, brak terenów inwestycyjnych oraz ulg dla przedsiębiorców, a także słabą gospodarkę rolną oraz brak zakładów przetwórstwa płodów rolnych i runa leśnego.

Wskazano na niewystarczającą informację turystyczną i promocję lokalnych atrakcji, niewystarczające zaplecze hotelowe i gastronomiczne oraz zbyt małą ilość bezpiecznych kąpielisk, szlaków i ścieżek turystycznych. Zwrócono również uwagę na zły stan dróg, brak obwodnicy i słabą komunikację z sąsiednimi miastami.

Ankietowani podkreślilibrak perspektyw dla osób młodych, zauważając, że w gminienie ma szkół ponadgimnazjalnych oraz miejsc, zapewniających młodzieży możliwość kulturalnego spędzania czasu wolnego w godzinach wieczornych.

Skarżyli się na niewystarczającą ofertę kulturalną w gminie, zbyt mały zakres działań Ośrodka Kultury, szczególnie w soboty i niedziele oraz nieefektywne funkcjonowanie

świetlic wiejskich. Wskazali również na brak zajęć dla dzieci i młodzieży w okresie wakacji i uciążliwy dojazd dzieci ze wsi na dodatkowe zajęcia do szkół.

Analizując słabe strony gminy, respondenci stwierdzili także zły stan służby zdrowia, zbyt małą liczbę lekarzy, ograniczony dostęp do dentysty, ginekologa i innych lekarzy specjalistów. Do słabych stron gminy zaliczono również zbyt małą liczbę mieszkań komunalnych oraz brak policji w godzinach nocnych.

W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres.

Wykres 1. Problemy najczęściej dotykające mieszkańców gminy

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Do problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy, respondenci zaliczyli bezrobocie (26,3%) oraz alkoholizm (19,1%). Szczególną uwagę zwrócili również na dysfunkcyjność rodzin, w tym bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, zaniedbanie dzieci i rozpad więzi rodzinnych (15,1%) oraz ubóstwo (13,2%).

W dalszej kolejności wymienili problemy związane ze starzeniem się (5,9%), przemoc w rodzinie (4,6%), narkomanię (3,9%%), przestępczość (3,3%), długotrwałą lub ciężką chorobę (2,6%), problemy wynikające z niepełnosprawności (2%) i złe warunki mieszkaniowe (1,3%). Wśród innych wskazanych problemów wymieniono brak mieszkań komunalnych oraz niewystarczającą ilość mieszkań dostępnych na rynku wtórnym, a także zdarzenia losowe oraz brak dostępu do lekarzy specjalistów.

26,3%

19,1%

15,1%

13,2%

5,9%

4,6%

3,9%

3,3%

2,6%

2,0% 1,3% 2,6%

bezrobocie

alkoholizm

dysfunkcyjność rodzin

ubóstwo

problemy zwiazane ze starzeniem się

przemoc w rodzinie

narkomania

Odpowiadając na następne pytanie, ankietowali podali kategorie osób i grup, które najbardziej odczuwają skutki problemów społecznych występujących w gminie. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 2. Kategorie osób i grup najbardziej odczuwających skutki problemów społecznych występujących w gminie

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Najwięcej badanych (prawie 30%) stwierdziło, że grupą, która najbardziej odczuwa skutki problemów społecznych w gminie, są osoby i rodziny dotknięte ubóstwem i bezrobociem. Liczne grono wśród ankietowanych stanowili również ci, którzy wskazali na osoby i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi (16,3%) lub z problemamiuzależnień i przemocy domowej (15,6%).

Zdaniem respondentów z następstwami problemów społecznych w gminie zmagają się także dzieci i młodzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu wolnego (11,1%), osoby starsze, samotne i niepełnosprawne (8,9%), dzieci z rodzin ubogich (8,1%) oraz osoby i rodziny mające problemy mieszkaniowe (5,9%), a także rodziny z osobami niepełnosprawnymi (2,2%).

Wśród innych wskazanych grup znaleźli się byli więźniowie powracający do społeczeństwa, samotne kobiety w ciąży i matkiw trudnej sytuacji życiowej oraz osoby bezdomne.

29,6%

16,3%

15,6%

11,1%

8,9%

8,1%

5,9% 2,2% 2,2%

osoby i rodziny dotknięte ubóstwem i bezrobociem

osoby i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi

rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy domowej

dzieci i młodzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu wolnego

osoby starsze, samotne i niepełnosprawne

W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie obszarów, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niewystarczająca. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres.

Wykres 3. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalająca

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

W opinii ankietowanych oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najmniej zadowalająca w takich obszarach, jak:

bezrobocie (zdaniem jednej trzeciej ankietowanych) oraz zdrowie (17,2%), uzależnienia (13,8%), warunki mieszkaniowe (11,5%) i dysfunkcyjność rodzin (10,3%). Wymieniono również starzenie się społeczności lokalnej (5,7%), niepełnosprawność (4,6%) oraz ubóstwo (2,3%) i edukację (1,1%).

Co zrobić, by poprawić sytuację osób i rodzin w gminie?

W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające badanym wskazać działania, jakie należałoby podjąć w gminie w celu poprawy sytuacji osób i rodzin dotkniętych problemami społecznymi. Odpowiadając na nie, ankietowani szczególny nacisk położyli na przeciwdziałanie bezrobociu, m.in. poprzez pozyskanie inwestorów mogących utworzyć nowe miejsca pracy, stworzenie możliwości utworzenia spółdzielni socjalnej, a także poprzez podniesienie poziomu wykształcenia i umożliwienie zdobycia zawodu młodzieży – w tym

33,3%

17,2%

13,8%

11,5%

10,3%

5,7%

4,6% 2,3% 1,1%

bezrobocie zdrowie uzależnienia

warunki mieszkaniowe dysfunkcyjność rodzin

starzenie się społeczności lokalnej niepełnosprawność

ubóstwo edukacja

kontekście postulowano utworzenie szkoły ponadgimnazjalnej. Zgłoszono potrzebę zapewnienia bezpłatnych przejazdów dla bezrobotnych i pełniejszego współdziałania podmiotów publicznych w celu zmniejszenia zagrożenia wykluczeniem społecznym.

Za pożądane uznano tworzenie warsztatów terapii zajęciowej, rozwój profilaktyki uzależnień oraz zorganizowanie wśród dzieci i młodzieży wolontariatu dla opieki nad osobami starszymi.

Jako równie istotne wymieniono:konieczność zwiększenia dostępu mieszkańców gminy do specjalistycznych usług medycznych oraz potrzebę zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzieży. Uznano za wskazane zwiększenie liczby godzin otwarcia Ośrodka Kultury i świetlic, zorganizowanie dojazdów dzieci na zajęcia dodatkowe oraz wyjazdy do kina i teatru, a także udostępnienie lokalu na bezalkoholowy klub dla młodzieży, czynny w godzinach wieczornych. Stwierdzono również zapotrzebowanie na mieszkania komunalne i socjalne.

Podmioty mogące przyczynić się do zniwelowania problemów społecznych w gminie Podczas badań ankietowych respondenci identyfikowali także instytucje i organizacje działające w gminie bądź obejmujące zasięgiem działania jej mieszkańców, które mogą w największym stopniu przyczynić się do zniwelowania lokalnych problemów społecznych.

W pierwszej kolejności zaliczyli do nich: Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, władze gminy,Ośrodek Kultury, świetlice wiejskie, placówki oświatowe i Powiatowy Urząd Pracy.

Ważną rolę do odegrania przypisali również zakładom pracy, Policji, Straży Miejskiej, służbie zdrowia, organizacjom pozarządowym, Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiazywania Problemów Alkoholowych, Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej oraz Agencji Mienia Wojskowego.

Kolejne kwestie poruszone w ankiecie dotyczyły dostępności w gminie placówek służby zdrowia, oświatowo-wychowawczych, kulturalnych oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych. Jednocześnie poproszono badanych o wskazanie deficytów w powyższym zakresie. Otrzymane odpowiedzi przedstawiają poniższe wykresy.

Wykres 4. Jaki jest dostęp do placówek służby zdrowia w gminie?

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Prawie (48,9%) połowa badanych stwierdziła, że dostępność placówek służby zdrowia w gminie jest niewystarczająca. Mniejszość respondentów oceniła ją pozytywnie.

Łącznie42,6% z nich uznało ją za dobrą (36,2%) lub bardzo dobrą (6,4%), a jako dostateczną oceniło ją 8,5%.

Do lekarzy, których w gminie brakuje bądź do których trudno się dostać, ankietowani zaliczali najczęściej:stomatologa, ginekologa, okulistę, laryngologa, chirurga, ortopedę, kardiologa, internistę. Wskazano również psychiatrę, neurologa, alergologa, ortodontę i geriatrę.

6,4%

36,2%

8,5%

48,9%

bardzo dobry

dobry

dostateczny

niewystarczający

Wykres 5. Jaki jest dostęp do placówek oświatowo-wychowawczych w gminie?

Wykres 6. Jaki jest dostęp do placówek kulturalnych w gminie?

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Większość respondentów, łącznie 68% stwierdziło, że dostęp do placówek oświatowo-wychowawczych w gminie jest dobry (48,9%) lub bardzo dobry (19,1%). Za dostateczny uznało go 17%. Negatywnie dostępność placówek oświatowo-wychowawczychw gminie oceniło niecałe 15% ankietowanych. Gorzej oceniono dostęp do placówek kulturalnych.

Co prawda łącznie 44,7% uznało go za dobry oceniło (27,7%) lub bardzo dobry (17%), a jako dostateczny 23,4%, jednak jednocześnie23,4% uznało, że jest on niewystarczający, przy czym 8,5% nie miało zdania na ten temat.

Wskazując placówki oświatowo-wychowawcze oraz kulturalne, których w gminie brakuje bądź do których dostęp jest ograniczony, badani wymieniali najczęściej kino,klub dla starszej młodzieży czynny w godzinach wieczornych, klubokawiarnię dla osób dorosłych, salę widowiskową ze sceną, dyskotekę.

Stwierdzono także zapotrzebowanie na szkołę ponadgimnazjalną, szkołę wieczorową, szkoły językowe, świetlicę socjoterapeutyczną oraz jeszcze jedno przedszkole.

19,1%

48,9%

17,0%

14,9%

bardzo dobry dobry

dostateczny niewystarczający

17,0%

27,7%

23,4%

23,4%

8,5%

bardzo dobry dobry

dostateczny niewystarczający nie mam zdania

Wykres 7. Jaki jest dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie?

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Większość respondentów, łącznie dwie trzecie (66%), oceniło dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie dobrze (53,2%) lub bardzo dobrze (12,8%). Za dostateczny uznało go prawie 14,9%, natomiast za niewystarczający niecałe 12,8%. Zdania na ten temat nie miało 6,4%.

W przypadku infrastruktury sportowo-rekreacyjnej przede wszystkim postulowano zbudowanie basenu, zagospodarowanie plaż i wytyczenie ścieżek rowerowych nad jeziora.Wskazano równieżna niedostatek takich obiektów, jak: hala sportowa, siłownia, klub fitness, klub nauki tańca, place zabaw, miejsca do jazdy na rolkach, sztuczne lodowisko.

12,8%

53,2%

14,9%

12,8%

6,4%

bardzo dobry

dobry

dostateczny

niewystarczający

nie mam zdania

W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające uzyskać od respondentów opinie na temat stanu bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 8. Czy czuje się Pan(-i) bezpiecznie w miejscu zamieszkania?

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Zdecydowana większość ankietowanych (w sumie 80,9%) stwierdziła, że czuje się bezpiecznie lub raczej bezpiecznie w miejscu zamieszkania. Odmienną opinię wyraziło łącznie 14,9% badanych. Jednocześnie zdania w tej sprawie nie miało 4,3% respondentów.