pod red. Stefana Golachow-skiego. Wrocław 1971 PWN ss. 378. nlb. 2. ilustr. Sum., Zsf., Instytut Śląski w Opolu.
Region Polski T. 2.
Instytut Śląski w Opolu zapo-czątkował szereg prac syntetycz-nych obrazujących różne działy gos-podarki i kultury naszego woje-wództwa. Autorzy opisali i wyjaś-nili strukturę i funkcję sieci osad-niczej oraz zmiany, jakim ona' ule-ga pod wpływem industrializacji, urbanizacji i modernizacji. Przy opracowaniu książki brali udział pracownicy Instytutu Badań Spo-łeczno - Ekonomicznych Instytutu Śląskiego w Opolu oraz Zakładów Geografii Społecznej i Ekonomicznej Instytutu Geograficznego Uniwersy-tetu Wrocławskiego.
Przewłocki Jan: MIĘDZYSO-JUSZNICZA KOMISJA RZĄ-DZĄCA I PLEBISCYTOWA na Górnym Śląsku w latach 1920—1922. Wrocław 1970 Oss.
ss. 193.
Praca ta przedstawia działalność Komisji Międzysojuszniczej w okre-sie sprawowania przez nią rządów na terenie Górnego Śląska od lu-tego 1920 r. do czerwca 1922 r.
•sY
STUDIA ŚLĄSKIE założone przez Seweryna Wysłoucha.
Seria nowa T. 7. Opole 1970 Instytut Śląski ss. 354.
Kolejny tom studiów zawiera na-stępujące prace i artykuły:
1. Kutyma M.: Tendencje w rozwo-ju kształcenia młodzieży woje-wództwa Opolskiego.
2. Rauziński R.: Czynnik ludzki w rolnictwie Śląska Opolskiego po drugiej wojnie światowej.
3. Bäahut B.: Zasoby środków trwa-łych w państwowych gospodar-stwach rolnych województwa Opolskiego w latach 1961/1962 1967/1968.
4. Weiner R.: Tendencje rozwojowe struktury agrarnej gospodarstw chłopskich w województwie opol-skim w latach 1950—1960.
Miscellenea: M a t e r i a ł y
Tkocz M.: Moje wspomnienia z lat 1939—1945;
Konieczny A.: Wyzwolenie Śląska w radzieckiej literaturze histo-rycznej.
Kowalski Z.: Przyczynek do badań nad kształtowaniem się władzy ludowej na Śląsku Opolskim w 1945 roku;
Nowiński Cz.: Niektóre aspekty me-chanizacji dolnośląskiego rolni-ctwa.
Musioł Teodor: DACHAU:
1933-1945. Wyd. 2 popr. i uzup.
Przedm. do 2 wydania: Lud-wik Ehrich. Katowice 1971
„Śląsk" ss. 469. nlb., 5, ilustr.
mapa 1, i w tekście pl. tabl.
112 w tym portr., bibliogr., Sum., Rez., Res., Zsf.
Pierwsze wydanie tej książki uka-zało się w 1968 r. i rozeszło błyska-wicznie. Autor wykorzystał nowo uzyskane materiały archiwalne, publikacje i zdjęcia do wydania drugiego. „Dachau" T. Musiała jest monografią obozu koncentracyjnego wielonarodowościowego jednego z najstarszych, który stanowił wzorzec dla organizacji następnych.
Książka ta wzbudziła szerokie za-interesowanie poza granicami k r a j u i stanowi wstrząsający dokument czasów II wojny światowej.
Dobrowolski Piotr: NARZU-CONA WOJNA CZYLI
KON-TYNUACJA POMYŁEK.
II WOJNA ŚWIATOWA W HISTORIOGRAFII, PUBLI-CYSTYCE NIEMIECKIEJ REPUBLIKI FEDERALNEJ.
Katowice 1970 Śląski Inst.
Nauk. ss. 75.
Autor stwierdza, że zainteresowa-nie II wojną światową w Niemczech iest nie mniejsze, jak u nas. Litera-tura dotycząca tego tematu — ogromna i różnorodna. Znawcy przedmiotu podają, że na ten temat ukazało się ponad 90 tysięcy prac.
Jednak z tego zalewu prac trudno wybrać obiektywne, świadczące do-brze o historiografii niemieckiej.
Większość autorów zarzuca odpo-wiedzialność za wywołanie II wojny na barki innych fałszując tym sa-mym historię.
W kolejnych rozdziałach Dobro-wolski przedstawia tendencje au-torów niemieckich rehabilitujących czy zwalających winę na Hitlera, rewizjonistyczne tendencje history-ków z NRF, którzy nie chcą kryty-cznie spojrzeć na przeszłość Nie-miec podważając nawet wyroki pro-cesu Norymberskiego oraz rozra-chunki z przeszłością w literaturze Niemieckiej Republiki Demokraty-cznej.
Książka niezmiernie interesująca.
Pater Mieczysław: CENTRUM A RUCH POLSKI NA
GÓR-NYM ŚLĄSKU (1879—1893).
Katowice 1971 Śląsk ss. 318.
Instytut Śląski w Opolu.
Rolę Centrum i związanego z nim duchowieństwa w dziejach polskości i ruchu polskiego na Górnym Ślą-sku w drugiej połowie X I X w. do-ceniali wszyscy historycy. Dotych-czasowe badania wykazały jednak pewne luki, gdyż problematyka Śląska była niejednokrotnie trakto-wana przez naukowców margineso-wo. Autor w pracy t e j starał się przedstawić stanowisko i politykę partii centrowej i całej prowincji Śląskiej wobec ruchu polskiego na Górnym Śląsku z j e d n e j strony, a z drugiej stosunek tego r u c h u na Cen-t r u m Śląskiego.
Podstawę źródłową pracy stano-wią przede wszystkim prasa i ma-teriały typu aktowego zebranego po różnych archiwach polskich i niemieckich.
V
ZAGADNIENIA SPOŁECZ-NO-POLITYCZNE Z DZIE-JÓW ŚLĄSKA. Wrocław 1971 Wyd. Uniwersytetu Wrocław-skiego ss. 204. nlb. 1 Acta Universitatis Vratislawien-sis No 137.
Zakład Historii Śląska po raz pierwszy opublikował wyniki swych badań w serii „Historia" Acta Uni-versitatis Vratislawiensis. Wśród prezentowanych czytelnikowi a r t y -kułów z n a j d u j ą się rozprawy o zja-wiskach jednostkowych, indywidu-alnych i masowych, które odegrały rolę w kształtowaniu się naszej przeszłości.
Do prac mogących bliżej zainte-resować bibliotekarzy należą: Pa-bisz Jerzy: Rozwój czasopism wo-jewództwa śląskiego w świetle sta-tystyki (1922-1939).
V
ROCZNIK STATYSTYCZNY MIASTA OPOLA 1971. Opole 1971 Miejski Inspektorat Sta-tystyczny w Opolu ss. 115.
Rocznik statystyczny Opola wy-dany w 200 egz. jest pierwszą tego rodzaju publikacją. Zawiera on
dane liczbowe o rozwoju gospodarki i życia społeczno-kulturalnego mia-sta w 1970 r. w zemia-stawieniu z in-formacjami z i960 r. Z tego wzglę-du jest bardzo przydatny dla pla-cówek k/o Opola. Uwzględniono rów-nież niektóre dane ze spisu po-wszechnego przeprowadzonego w 1970 r. Nas szczególnie zainteresuje Dział IX (Kultura) zamieszczony na str. 97—99.
TY
Morcinek Gustaw. MIÓD W SERCU I INNE NOWELE.
Wyboru dokonał Witold Na-wrocki. Katowice 1971 „Śląsk"
ss. 595.
Twórczość nowelistyczna Gusta-wa Morcinka nie była znana w ca-łości powojennemu pokoleniu. Pie-rwszego wyboru dokonał Zdzisław Hirowski w 1956 r.
Nowy wybór nowel opiera się w zasadzie o podstawowy zrąb do-konany przez Zdzisława Hierow-skiego, ale wprowadzono też cały szereg nowych drukowanych przed wojną i po wojnie. Uwzględniono te utwory, które są reprezentatywne dla społecznych poglądów Morcinka i najcenniejsze pod względem lite-rackim i artystycznym. Szkoda tyl-ko, że tom nie uzyskał t w a r d e j oprawy. Jest za gruby i niezręczny w czytaniu dla szerokiego kręgu czytelniczego.
V
POKOLENIE OJCÓW pod re-dakcją Klemensa Krzyżagor-skiego i Ignacego Rutkiewi-cza. Katowice 1971 „Śląsk"
ss. 316.
Zebrane w formie „Pokolenia ojców" reportaże były już druko-wane na łamach czasopisma „Odra", dla pokolenia, które jest bohaterem tej książki, w o j n a była sprawdzia-nem ich ludzkiej godności i powin-ności w sytuacjach człowiekowi nie-przyjaznych. Bibliografie tych ludzi
związane są z II wojną światową, a wachlarz zawodów b. różnorodny Od profesorów Uniwersytetu po zwykłych przeciętnych ludzi, którzy jednak mogą służyć na wzór dzisiej-szemu wchodzącemu w życie poko-leniu, do szerokiej popularyzacji.
Trzeba zaznaczyć, że redaktorzy wybrali reportaże pióra najlepszych dziennikarzy „Odry", których naz-wiska nie są obce czytelnikom.
PIERWSZE LATA WŁADZY LUDOWEJ WE WSPOMNIE-NIACH OPOLAN. Katowice 1971 Śląsk ss. 399 Instytut Śląski w Opolu.
Z inicjatywy Instytutu Śląskiego powstało to interesujące wydawni-ctwo. Redaktorem całości jest znany pisarz i publicysta Ryszard Hajduk, słowo wstępne pióra E. Osmańczy-ka. W tomie zawarte są wspomnie-nia ludzi z różnych kręgów społe-cznych, którzy budowali nową Opol-szczyznę na różnych odcinkach ży-cia gospodarczego, politycznego i kulturalno-oświatowego.
Wszystkie prawie wspomnienia nawiazują do czasów wojny. F r a n -ciszek Kaczmarczyk zatytułował swoje wspomnienia (s. 142—145).
„Łatwiej było wykonać niż teraz opi-sać". Rzeczywiście Opolszczyzna była po wojnie tyglem spraw na-rodowościowych i skomplikowanych problemów, które nie zawsze mogły być od razu rozwiązane. Dla przy-szłego badacza zebrany tu materiał wspomnieniowy będzie kopalnią wiadomości, a oprócz tego odda klimat tych pierwszych niepowta-rzalnych dni. Na końcu zamieszczo-no kronikę najważniejszych wyda-rzeń lat 1945—1950 na Opolszczyz-nie.
Staranne wydanie i twarda opra-wa podnoszą opra-wartość książki; do księgozbiorów podręcznych i ślą-skich.