Procesy zarządzania informacją i wiedzą w systemie oceny jakości stron WWW WWW

Terminy ‹‹informacja›› i ‹‹wiedza›› w kontekście społeczeństwa informacyjnego są terminami często stosowanymi zamiennie. Informacja jest terminem odmiennie interpretowanym przez różne dziedziny. Bogaty teoretyczno-praktyczny materiał dotyczący tego zagadnienia stanowi opracowanie Marzeny Świgoń, która w sposób interdyscyplinarny potraktowała temat zarządzania informacją i wiedzą [Świgoń, 2012].

W Podręcznym słowniku bibliotekarza znajdujemy definicję określającą informację, jako „każdy czynnik zmniejszający stopień niewiedzy o badanym zjawisku; obiekt abstrakcyjny, który może być w postaci zakodowanej zapisywany, przesyłany, przetwarzany w systemie informacyjnym; wiadomość, cząstka wiedzy będąca odbiciem rzeczywistości” [Czapnik; Gruszka; Tadeusiewicz, 2011, s. 120]. Wiedza według Encyklopedii powszechnej PWN to „w węższym znaczeniu ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystania; w szerokim znaczeniu – wszelki zbiór informacji, poglądów, wierzeń, którym przypisuje się wartość poznawczą lub(i) praktyczną” [Wiedza (hasło), (dok. elek.)]. Małgorzata Nycz podkreśla, że „wiedza

79

może być traktowana, jako ogół wiadomości i umiejętności, które są wykorzystywane przez ludzi do rozwiązywania problemów, i obejmuje zarówno elementy teoretyczne, jak i praktyczne oraz zasady i szczegółowe wskazówki, jak postępować” [Nycz, 2011, s. 18].

Istnieje ścisła relacja pomiędzy danymi, informacjami i wiedzą. Stanisław Łobejko twierdzi, że „dane są surowymi faktami, liczbami lub innymi szczegółami dotyczącymi pewnych zdarzeń. Informacja powstaje z danych przetworzonych i zinterpretowanych tak, aby mogły być użyteczne dla odbiorcy. Istnieje nadawca informacji i jej odbiorca, który dzięki przekazowi może uzyskać odpowiedzi na pytania: kto?, co?, gdzie?, kiedy?

Natomiast wiedza jest to świadomość i zrozumienie informacji oraz umiejętność ich jak najlepszego wykorzystania. Pozwala odpowiedzieć na pytania: jak?, dlaczego?”

[Łobejko, 2005, s. 31-32]. Różnicę pomiędzy informacją a wiedzą przedstawia tabela 4.

Tab. 4. Różnice między informacją a wiedzą

INFORMACJA WIEDZA

Przetworzone dane Pozwala na podjęcie działań

Po prostu zawiera fakty Umożliwia przewidywanie, przypadkowe kojarzenia lub podejmowanie decyzji dotyczących przyszłości Jasna, rzeczowa, prosta i uporządkowana Mętna, niejasna, częściowo nieuporządkowana Łatwa do wyrażenia w formie pisemnej Intuicyjna, trudna do przekazania, wyrażania

ustnego lub zilustrowania Uzyskana z danych przez kondensowanie,

poprawianie, kontekstualizacje i wyliczenia

Tkwi w powiązaniach, rozmowach, intuicji wynikającej z doświadczenia oraz ludzkiej umiejętności porównywania sytuacji, problemów i rozwiązań

Nie zależy od właściciela Jest zależna od właściciela Radzą sobie z nią dobrze systemy informatyczne Wymaga kanałów nieformalnych Podstawa rozumienia dużych ilości danych

Podstawa inteligentnego podejmowania decyzji, przewidywania, diagnozowania i intuicyjnego oceniania

Wynika z danych; sformalizowana w bazach danych, książkach, instrukcjach i dokumentach

Tworzona w umysłach; przedmiot zespołowej wymiany; wynika z doświadczenia, sukcesów i pomyłek

Sformalizowana, wychwycona i objaśniona;

pozwala na wielokrotne wykorzystanie

Pojawia się w umysłach ludzi w wyniku doświadczenia

Źródło: TIWANA, Amrit (2003). Przewodnik po zarządzaniu wiedzą: e-biznes i zastosowania CRM.

Warszawa: Wydawnictwo Placet, s. 64

Transponując wymienione pojęcia na obserwację życia codziennego, można podać najprostszy przykład obrazujący bezpośrednio opisywane zagadnienia. Przykład stanowić może podróż pociągiem, gdzie pasażer może zauważyć pewne stałe elementy wyposażenia wagonów. Przedmioty te stanowią rodzaj danych, które może odczytać, jako

80

informację do niego skierowaną, a następnie przetworzyć w swoją osobistą wiedzę.

Proces ten może dotyczyć powszechnie stosowanego znaku zaprezentowanego na rysunku 12. Proces zmiany prostego znaku graficznego w informację, a następnie w wiedzę, został przedstawiony na rysunku 13.

Rys. 12. Graficzna forma danych – przykład

Źródło: Opracowanie własne

Rys. 13. Dane, informacja, wiedza – przykład relacji

Źródło: Opracowanie własne

•Dane zostały przedstawione w formie graficznej (rys.

12)

Dane

•Podróżny przetwarza dane i uzyskuje z nich pewną informację.

Informacja

•Pasażer rozumie uzyskaną informację i wykorzystuje ją.

•Dane przeobraziły się w wiedzę, dzięki której pasażer wie, że powinien zająć stanowisko znajdujące się przy oknie.

Wiedza

81 System organizacji informacji i wiedzy

Z definicji Networked Knowledge Organization Systems Working Group wynika, że

„system organizacji wiedzy (SOW)” oznacza schematy porządkowania informacji w sposób ułatwiający zarządzanie wiedzą [The Council..., (dok. elek.)].

Różne typy systemów organizacji informacji i wiedzy wyróżnia Barbara Sosińska-Kalata. Są to: listy terminów – zbiory słownictwa kontrolowanego (kartoteki haseł wzorcowych, tzw. glosariusze, słowniki i indeksy haseł geograficznych; klasyfikacje, kategoryzacje, taksonomie; listy relacyjne (tezaurusy, sieci semantyczne, tzw. mapy myśli, ontologie informatyczne); ontologie. Wspomniana autorka zauważa, że system organizacji wiedzy „może być wykorzystywany do tworzenia rekordów metadanych dla każdego elementu zasobu informacyjnego i wyrażany za pomocą metaznaczników, przechowywanych razem z obiektami przez nie opisanymi. System organizacji wiedzy może też być przechowywany niezależnie od cyfrowych zasobów informacyjnych, stanowiąc część mechanizmu dostępu do nich. Bez względu jednak na sposób wykorzystania, pochodzenie i rodzaj, każdy system organizacji wiedzy ma zawsze to samo zadanie: organizować treść (zawartość) zasobów informacyjnych i dzięki temu umożliwiać identyfikację i selekcję informacji relewantnych w stosunku do pytań i potrzeb wyszukujących” [Sosińska-Kalata, 2005, s. 165].

Procesy zarządzania informacją i wiedzą można odnieść do oceny jakości serwisów internetowych. Do badań jakościowych stron WWW z powodzeniem można zaadaptować taksonomie.

Według Słownika języka polskiego taksonomia to „nauka o zasadach powszechnie i ściśle stosowanych w systematyce organizmów przy opisie gatunków, ich nazywaniu i włączaniu w układ systematyczny zwierząt i roślin” [Dubisz, 2003, s. 13].

Taksonomia została zaimplementowana do środowiska internetowego. Właściwa struktura taksonomii umożliwia organizację danych zgromadzonych w komputerach i daje możliwość poprawnej kategoryzacji zasobów internetowych.

Jak twierdzi Jacek Tomaszczyk, poprawnie zaprojektowana taksonomia ułatwia wyszukiwanie informacji, wpływa na strukturę nawigacyjną witryny, podnosząc jej użyteczność i funkcjonalność, współpracuje z systemem zarządzania treścią i wyszukiwarką w celu zwiększenia dokładności i kompletności wyszukiwania informacji, umożliwia eksplorację danych i odkrywanie wiedzy [Tomaszczyk, 2007]. Taksonomie

82

można podzielić ze względu na funkcje, jakie mogą pełnić, co zostało zaprezentowane na rysunku 14.

Rys. 14. Typy taksonomii

Źródło: Opracowanie własne na podstawie TOMASZCZYK, Jacek (2007). Taksonomia jako narzędzie organizacji informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej, nr 1 (89), s. 40-49

W procesie tworzenia, projektowania, analizowania i oceny taksonomii wyróżnia się charakterystyczne dla nich cechy, które zostały zilustrowane na rysunku 15.

Rys. 15. Cechy taksonomii

Źródło: Opracowanie własne na podstawie TOMASZCZYK, Jacek (2007). Taksonomia jako narzędzie organizacji informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej, nr 1 (89), s. 40-49

Implementacja taksonomii w serwisach internetowych polega na łączeniu jej z projektem serwisu WWW, mechanizmami wyszukiwania i systemami organizacji treści.

Taksonomia może zostać wykorzystana jako projekt serwisu, przedstawiając strukturę pogrupowaną w kategorie i podkategorie dokumentów, które zostaną umieszczone w

Typy taksonomii

taksonomie indeksujące taksonomie nawigujące taksonomie aspektowe

Cechy ogólne taksonomii co przekłada się na łatwość odnajdywania informacji.

83

serwisie. Jak podkreśla Jacek Tomaszczyk, „taksonomia może funkcjonować samodzielnie, jako system nawigacyjny, ale lepsze rezultaty przynosi zintegrowanie jej z wyszukiwarką indeksującą zawartość serwisu. Taksonomia to coraz częściej wykorzystywane narzędzie organizacji informacji w Internecie oraz korporacyjnych intranetach. Wieloaspektowość taksonomii ułatwia projektowanie serwisów WWW, zarządzanie treścią oraz dostęp do informacji, zwiększając kompletność i dokładność wyszukiwania. Dzięki komputerowym systemom zarządzania kontrolowanymi zbiorami słownictwa implementacja, utrzymanie i aktualizacja taksonomii odbywa się w sposób efektywny i nie pociąga za sobą zbyt dużych kosztów” [Tomaszczyk, 2007, s. 48].

2.4 Podsumowanie

Multidyscyplinarne analizy procesów zachodzących w Internecie, zagadnienia jakości stron internetowych i próby doskonalenia tego środowiska stały się polem zainteresowań wielu badaczy z różnych dziedzin. Obok przywołanych wcześniej dziedzin wiedzy skupiających się na doskonaleniu szerokorozumianej przestrzeni informacyjnej, warto zauważyć zalety ekologii informacji skoncentrowanej na odpowiedzialności za informację. Koncepcja ekologii informacji zostanie przedstawiona w kolejnym rozdziale rozprawy.

84

3.

EKOLOGIA INFORMACJI – NOWE