PROFESJONALNE PODEJŚCIE Od strony przepisów:

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. 2011 nr 112 poz. 654, z późn. zm.);

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2004 nr 210 poz. 2135, z późn. zm.);

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2009 nr 52 poz. 417, z późn. zm.);

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230, z późn. zm.);

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U.

2005 nr 179 poz. 1485, z późn. zm.);

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i lecze-nia uzależnień (Dz.U. 2019 poz. 1285, z późn. zm.);

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U. 2015 poz. 1400, z późn. zm.) ;

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 sierpnia 2016 r. w sprawie szczegółowych kryteriów wyboru ofert w postępowaniu w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U. 2016 poz. 1372, z późn. zm.);

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2018 r. w sprawie funkcjonowania podmiotów leczniczych sprawujących opiekę nad uzależnionymi od alkoholu (Dz.U 2018 poz. 2410, z późn. zm.);

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. 2020 poz. 666, z późn. zm.);

Zarządzenie Nr 7/2020/DSOZ z dnia 16.01.2020 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień (z późn. zm.).

Od strony pracodawcy:

Uzależnienia różnego rodzaju są niejako problemem naszych czasów. Osoba uzależniona doprowadza do ruiny życie własne i osób sobie najbliższych. To także problemem dla pracodawcy, który na osobę uzależnioną nie zawsze może liczyć, często musi ponosić koszty jej picia, a ponadto ma prawny obowiązek chronić przed zagrożeniami, jakie może ona stwarzać dla zdrowia i życia innych osób. Problem uzależnienia i zatrudniania osób uzależnio-nych może pojawić się bez względu na branżę.

Pracodawca powinien dbać przede wszystkim o ochronę życia i zdrowia swoich pracowników oraz i o bezpieczeństwo w za-kładzie pracy. Obowiązek ten wynika wprost z art. 207 Kodeks Pracy. Pracownik będący pod wpływem alkoholu może stanowić poważne zagrożenie dla otoczenia, szczególnie jeśli jego praca polega na pracy z dziećmi lub młodzieżą, kierowaniu pojazdami, pracy na wysokościach czy obsługiwaniu maszyn.

Przepis art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nakłada na kierownika zakładu pracy (w przypadku parafii jest nim proboszcz) obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika w przypadku uzasadnionego

podejrzenia, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy. Pracodawca ma przy tym obowiązek podania pracownikowi do wiadomości okoliczności stanowiących podstawę tej decyzji. W takiej sytuacji warto przeprowadzić bada-nie stanu trzeźwości pracownika. Może to zrobić uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego, np. policja. Żądanie przeprowadzenia badania stanu trzeźwości pracownika może zgłosić nie tylko kierownik zakładu pracy, ale również sam pracownik, aby oczyścić się z podejrzeń.

Zgodnie art. 46 ust. 2 przywołanej wyżej ustawy, stan po użyciu alkoholu zachodzi wtedy, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub pro-wadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm.

Praktyka pokazuje, że pracodawcy coraz częściej stosują badanie alkomatem jako czynnik zapewniający bezpieczeństwo w miej-scu pracy. Zapis o badaniu alkomatem winien być zamieszczany w umowie o pracę jako jeden z warunków.

Spożywanie alkoholu w miejscu pracy lub stawienie się w pra-cy w stanie po użyciu alkoholu stanowi według przepisów Ko-deksu pracy poważne naruszenie dyscypliny pracowniczej i może skutkować różnymi negatywnymi konsekwencjami dla pracow-nika, od nałożeniem na niego kary porządkowej na podstawie art. 108 Kodeksu pracy (upomnienie, nagana, kara pieniężna), po dyscyplinarne rozwiązaniem z nim stosunku pracy na pod-stawie art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksy pracy.

Pracodawca nie może przymykać oczu na uzależnienie pra-cownika. Bardzo ważne jest też, by pracownik jak najszybciej podjął leczenie i próbę wyjścia z nałogu. Dobrą praktyką ze stro-ny pracodawcy jest rozmowa ostrzegawcza oraz podjęcie próby nakłonienia pracownika do poddania się leczeniu odwykowemu jako warunku zachowania pracy. W Polsce leczenie

odwyko-we jest co do zasady leczeniem dobrowolnym. Wtedy osiąga się najlepsze efekty terapeutyczne. Przymusowe leczenie może orzec wyłącznie sąd, który wszczyna postępowanie na wniosek Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych lub prokuratora.

Leczenie z uzależnienia alkoholowego jest bezpłatne w przy-padku placówek mających podpisane umowy z NFZ. Oddziały detoksykacji lub oddziały terapii uzależnień przyjmują pacjentów na podstawie aktualnego skierowania lekarskiego. Skierowanie lekarskie nie jest wymagane w poradni terapii uzależnień od alkoholu. W Polsce działają też liczne placówki prywatne, gdzie leczenie jest płatne, ale czas przyjęcia na leczenie krótszy.

Ubezpieczonemu, który przebywa w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia, przysługuje zasiłek chorobowy na podstawie art. 6 ust. 2 pkt. 2 lit. a) ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubez-pieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dzięki temu pracownik może poddać się leczenie stacjonarnemu i jed-nocześnie zachować źródło utrzymania.

Od strony Kościoła:

Problematyka uzależnień dotyczy także Kościoła, tak w odniesie-niu do parafian, jak i duchownych lub pracowników kościelnych.

Uzależnienie dotknąć może każdą z tych osób, ale skutki tej cho-roby odczuje całe otoczenie: rodzina, bliscy, znajomi, parafianie, współpracownicy.

Zachowanie duchownych i świeckich członków władz ko-ścielnych ma istotny wpływ na społeczne postrzeganie Kościoła, na jego autorytet i wizerunek. Ważne też jest, jak Kościół interpre-tuje i odnosi się sam do zachodzących zjawisk społecznych oraz ich zmian. Jak rozumie te zmiany? Jak o nich mówi? To buduje

autorytet. Zmiany te dotykają także społeczność Kościoła, a za-tem mają wpływ na rozwój, na wizerunek i na przyszłość Kościoła.

Kościół jako pracodawca ma obowiązek dbać o zdrowie i ży-cie pracowników oraz innych osób, a także o bezpieczeństwo w miejscu pracy lub służby. Ma też prawo i obowiązek wymagać trzeźwości w miejscu pracy lub służby., tak na gruncie Kodeksu pracy, jak i Pragmatyki Służbowej Kościoła Ewangelicko-Augsbur-skiego w RP. Szczególne znaczenie mają tu następujące przepisy Pragmatyki Służbowej:

§ 61 ust. 2:

Duchowny, zachęcając innych do pobożnego życia, powinien sam być przykładem i wzorem. Licząc się ze swoim powołaniem, zachowuje zawsze godność tego powołania i baczy, aby niegodnym zachowa-niem nie niszczyć owoców pracy kaznodziejskiej i duszpasterskiej.

§ 241:

Piastowanie mandatu we wszelkich władzach kolegialnych Kościoła przez świeckich członków jest wyrazem zaufania i szacunku, a rów-nocześnie zobowiązaniem do odpowiedzialnego działania

§ 246 ust. 1:

Prawa i obowiązki świeckich pracowników kościelnych regulują pań-stwowe przepisy dotyczące stosunku pracy. Poszczególne władze kościelne we własnym zakresie mogą świeckim pracownikom przed-stawić własne regulaminy pracy.

Jednocześnie Kościół powinien pomagać tym, u których uzależ-nienie wnosi chaos w życie rodziny i zaburza aktywność zawodową.

Motywowanie do podejmowania leczenia lub terapii dla osób uzależnionych lub współuzależnionych, udzielanie niezbędnego wsparcia w trakcie leczenia lub terapii, proponowanie terapii dla rodzin i bliskich osób uzależnionych stanowią podstawowe formy pomocy.

W sytuacji jednak braku gotowości do podjęcia leczenia lub terapii, osoba uzależniona pracująca w Kościele powinna liczyć się z konsekwencjami wynikającymi z przepisów prawa powszech-nego i kościelpowszech-nego.

W zakresie negatywnych konsekwencji wynikających z prawa kościelnego szczególne znaczenia ma § 20 Zasadniczego Prawa Wewnętrznego, § 50 Regulaminu Parafialnego oraz Przepisy Dyscyplinarne Kościoła.

W sytuacji niemożności prawidłowego pełnienia służby przez duchownych, w tym również z powodu uzależnienia, Konsystorz ma możliwość zawieszenia duchownego w pełnieniu służby na podstawie oraz zasadach określonych w § 20 Zasadniczego Prawa Wewnętrznego.

W przypadkach wyjątkowych, godzących w wizerunek Ko-ścioła, przepis § 50 Regulaminu Parafialnego daje możliwość pozbawienia stanowiska Proboszcza lub Proboszcza Pomocni-czego i przeniesienia go do innej pracy w Kościele na podstawie wspólnej uchwały Konsystorza i Rady Synodalnej, podjętej bez-względną większością głosów na wniosek Biskupa Kościoła ze względu na dobro Kościoła.

Jeżeli uzależnienie od alkoholu prowadzi do niewypełnia-nia obowiązków, określonych odpowiednimi przepisami prawa kościelnego lub prawa powszechnego, które skutkuje szkodą w stopniu wyższym niż znikomy, duchownych lub świecki członek władz kościelnych naraża się dodatkowo na odpowiedzialność dyscyplinarną na zasadach określonych w obowiązujących Przepi-sach Dyscyplinarnych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.

LITERATURA

Beattie Melody, Współuzależnienie – przewodnik dla nowego pokolenia, Media Rodzina, Poznań 2011

Carnes Patric, Od nałogu do miłości: jak wyzwolić się z uzależnie-nia od seksu i odnaleźć prawdziwe uczucie, Media Rodzina, Poznań 2001

Terapia dla DDA oczami grupy wsparcia, praca zbiorowa, Wy-dawnictwo JAK, Kraków 2020

Peter M. Miller (red.), Terapia uzależnień: metody oparte na do-wodach naukowych, WUW, Warszawa 2013

Woronowicz Bohdan, Uzależnienia: geneza, terapia, powrót do zdrowia, Media Rodzina & Wydawnictwo Edukacyjne PARPA-MEDIA, Poznań-Warszawa 2009