dnia 20 stycznia 2012 roku w historycznych salach collegium Maius uniwersytetu jagiellońskiego w Krakowie odbyła się podniosła uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa politechniki Krakowskiej wybitnemu uczo-nemu, profesorowi stanisławowi Mrowecowi (fot. 1) z aka-demii górniczo-Hutniczej w Krakowie. uroczystość zgro-madziła szerokie grono specjalistów w dziedzinie chemii, fizyki i inżynierii materiałowej z renomowanych ośrodków naukowych polski (fot. 2). przybyli też goście z zagranicy. uroczystość otworzył jego Magnificencja rektor politech-niki Krakowskiej prof. dr hab. Kazimierz furtak w obecności członków senatu politechniki Krakowskiej i zgromadzonych gości. bogaty dorobek naukowy, dydaktyczny i organizacyjny prof. Mroweca przypomniał zebranym pro-motor procesu tej promocji – prof. dr hab. Zbigniew Żurek. Z kolei profesor Mrowec przedstawił swoje najważniejsze i najciekawsze osiągnięcia badawcze podkreślając, że często były one wynikiem wspólnego wysiłku i harmonijnej pracy zespołowej.
fot. 2. uroczystość nadania doktoratu h.c. profesorowi s. Mrowecowi w collegium Maius fot. 1. prof. dr hab.
należy tu nadmienić, że prof. Mrowec został już wcześniej uhonorowany tytu-łem doktora h.c. przez université de bourgogne (2003) oraz tytutytu-łem Honorowego profesora agH – przez swoją uczelnię macierzystą – akademię górniczo-Hutniczą (2009).
profesor stanisław Mrowec urodził się w Krakowie 29 lipca 1928 roku. W listo-padzie 1942 r. został wywieziony w głąb rzeszy niemieckiej na roboty przymusowe, z których uwolniło go dopiero zakończenie wojny. szkołę średnią ukończył na kur-sach dla dorosłych w roku 1947, a studia wyższe na Wydziale Matematyki, fizyki i chemii uniwersytetu jagiellońskiego w 1952 roku.
od tego czasu pracował nieprzerwanie w agH, kolejno, w charakterze asy-stenta (1952–53), starszego asyasy-stenta (1953–1956), adiunkta (1956–1959), docenta (1959–1969), profesora nadzwyczajnego (1969–1973) i profesora zwyczajnego (1973–2001). obecnie, pomimo przejścia na emeryturę, nadal prowadzi badania naukowe oraz wykłady dla studentów i doktorantów.
W latach 1968–1973 pełnił obowiązki prodziekana i dziekana Wydziału Inży-nierii Materiałowej i ceramiki agH, a w latach 1971–1991 obowiązki dyrektora stworzonego przez siebie na tym wydziale Instytutu Inżynierii Materiałowej. po reorganizacji uczelni w roku 1991 i wyodrębnieniu z tego Instytutu Katedry fizyko-chemii ciała stałego, kierował tą katedrą aż do przejścia na emeryturę.
profesor Mrowec jest wybitnym uczonym, członkiem rzeczywistym pan i członkiem czynnym pau. jego działalność badawcza ma charakter interdyscypli-narny i koncentruje się na zagadnieniach z dziedziny chemii ciała stałego oraz nauki o materiałach i inżynierii materiałowej. na szczególne podkreślenie zasługują wyniki prowadzonych przez niego badań mechanizmu procesów wysokotemperatu rowej korozji metali i projektowanie nowych materiałów żaroodpornych, a także bada-nia kinetyki i termodynamiki defektów punktowych w siarczkach i tlenkach metali przejściowych.
dorobek naukowy Laureata obejmuje ponad 400 publikacji. Według danych science citation Index do chwili obecnej jego prace są cytowane w literaturze świa-towej już ponad 3 tysiące razy.
jako uznany autorytet naukowy był organizatorem lub współorganizatorem licznych konferencji międzynarodowych. jest członkiem rad edytorskich szeregu prestiżowych czasopism międzynarodowych: journal of the oxidation of Metals, solid state Ionics, journal of the Inorganic and solid state chemistry, journal of High temperature Materials and processes oraz annales de chimie, science des Materiaux.
W czasie swej wieloletniej kariery akademickiej profesor Mrowec utrzymywał bliskie kontakty z wieloma ośrodkami naukowymi o światowej renomie. Współ-praca ta koncentrowała się głównie wokół problematyki korozji wysokotempera-turowej metali i teorii tych zjawisk, w której to problematyce prof. Mrowec pozo-staje aktywny do dnia dzisiejszego. Zainteresowanie rezultatami badań profesora Mroweca datuje się już od czasu opublikowania przez niego wyników pracy dok-torskiej, co zaowocowało zaproszeniem go przez wybitnego chemika ciała stałego
prof. carla Wagnera na roczny staż podoktorski, w kierowanym wówczas przez niego Instytucie im. Maxa plancka w getyndze. W kolejnych latach zainteresowanie pracami prof. Mroweca i jego współpracowników stale rosło, w konsekwencji czego był zapraszany w charakterze profesora wizytującego do takich ośrodków nauko-wych jak Massachusetts Institute of technology (cambridge, usa), gdzie współpra-cował z prof. H.H. uhligiem, a także – university of Liverpool (Liverpool, Wielka brytania), university of oslo (oslo, norwegia), national research council (ottawa, Kanada), Max planck Institut für eisenforschung (dusseldorf, rfn). Ścisłe związki łączyły go również z instytucjami naukowymi francji, zwłaszcza z université paris-sud, université de bordeaux, université de grenoble i université de bourgogne, gdzie w charakterze profesora wizytującego pracował ponad dwa lata. dowodem najwyższego uznania było nadanie profesorowi Mrowecowi tytułu doktora honoris causa przez université de bourgogne w dijon. Kolejne dwa lata prof. Mrowec pra-cował w japonii w tohoku university w sendai na zaproszenie prof. K. Hashimoto, z którym opracowali wspólnie nową generację powłok odpornych na korozję wyso-kotemperaturową (fot. 3).
fot. 3. prof. K. Hashimoto i prof. s. Mrowec podczas wywiadu dla prasy japońskiej, dotyczącego wspólnych osiągnięć naukowych
profesor Mrowec zawsze dbał o rozwój młodej kadry naukowo-badawczej. W ramach stworzonej przez siebie grupy badawczej wypromował 24 doktorów, z których aż 8 posiada obecnie tytuł naukowy profesora, a 4 stopień doktora habili-towanego. popierał i wspomagał też proces dochodzenia do samodzielności szeregu fizyko-chemików z innych ośrodków badawczych.
osiągnięcia naukowe profesora stanisława Mroweca były wielokrotnie nagra-dzane w kraju i zagranicą. już w 1967 roku uzyskał on nagrodę państwowej rady ds. pokojowego Wykorzystania energii jądrowej, za cykl „pionierskich prac przy uży-ciu promieniotwórczych izotopów”. W 1973 roku otrzymał najwyższą nagrodę, jaką w owym czasie mógł otrzymać pracownik naukowy w naszym kraju, tj. nagrodę im. Marii skłodowskiej-curie pan, za opracowanie teorii powstawania wielowar-stwowych zgorzelin na metalach. W 1993 roku przyznano profesorowi nagrodę american association for the advancement of science. jego wybitne osiągnięcia naukowe zostały wyróżnione w roku 1996 nagrodą prezesa rady Ministrów rzecz-pospolitej polskiej. W tym samym 1996 roku profesor Mrowec otrzymał najbar-dziej prestiżową nagrodę, jaką może uzyskać uczony pracujący w dziedzinie nauki o korozji metali. jest to nagroda ulicka r. evansa, nadana przez międzynarodowy Instytut Korozji w Wielkiej brytanii za Outstanding Work in the Field of Corrosion. jednocześnie profesor Mrowec został mianowany Honorowym członkiem tego Instytutu (Honorary fellow of the Institute of corrosion). W 2001 roku został lau-reatem nagrody stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa za wybitne osiągnięcia badawcze w dziedzinie inżynierii materiałowej, zasługi w kształceniu kadry nauko-wej oraz godne reprezentowanie naukowego środowiska Krakowa w Polsce i poza jej granicami.
Z okazji nadania profesorowi Mrowecowi tytułu doktora honoris causa poli-technika Krakowska wpisała jego nazwisko na poświęconą temu wyróżnieniu tablicę. uroczyste odsłonięcie nowego wpisu odbyło się na terenie politechniki bez-pośrednio po uroczystości w collegium Maius (fot. 4).
fot. 4. j.M. rektor Kazimierz furtak uroczyście odsłania wpis nazwiska nowego doktora h.c. na tablicy pamiątkowej na terenie politechniki Krakowskiej
ciesząc się z tak wielkiego wyróżnienia, kierujemy pod adresem dostojnego doktora honoris causa serdeczne gratulacje oraz wyrazy wdzięczności za tak wielki wkład w rozwój polskiej nauki. Miło przy tym podkreślić, że również Instytut che-mii fizycznej pan zawdzięcza profesorowi Mrowecowi bardzo wiele. jego wielo-letnie aktywne uczestnictwo w pracach rady naukowej Instytutu – jako jej członka - w tym również jako recenzenta prac doktorskich i habilitacyjnych pracowników Ichf, a także jako kierownika i koordynatora ogólnopolskich programów naukowo-badawczych z dziedziny korozji i degradacji materiałów, przyczyniło się do utrzy-mania wysokiego poziomu prac badawczych w tej dziedzinie w Instytucie. pracow-nicy Ichf pan często korzystali w przeszłości i nadal korzystają z oryginalnych publikacji naukowych i szeregu monografii autorstwa profesora, które dostępne są w bibliotece Instytutu.
będąc wciąż nadal pod wrażeniem tej niezwykłej, wspaniałej uroczystości w murach prastarej polskiej alma Mater życzymy panu profesorowi pomyślności, zdrowia, energii, młodzieńczego zapału, twórczych pomysłów i satysfakcji z dal-szych własnych osiągnięć, a także z osiągnięć licznej grupy Wychowanków i Współ-pracowników, którzy przy boku profesora wyrośli na wysoko cenionych specjalistów w dziedzinie chemii fizycznej oraz chemii ciała stałego.
Prof. dr hab. M. Janik-Czachor, IChF PAN, Warszawa Prof. dr hab. S. M. Filipek, IChF PAN, Warszawa Prof. dr hab. Z. Grzesik, AGH, Kraków.