Professionalisation of the profession of the mediator

p

roces rozwoju alternatywnych form wymiaru sprawiedliwości, ma na celu przystosowanie wy-miaru sprawiedliwości do realiów społeczeństw postindustrialnych. Postulat organizacji nowoczesnego wymiaru sprawiedliwości nie może być oparty wyłącz-nie na procedurach sądowych (Morawski, 1999:188).

Rozwój społeczeństw demokratycznych doprowadził do wzrostu znaczenia nowych alternatywnych metod rozwiązywania sporów pomiędzy uczestnikami obrotu prawnego ( Torbus, 2015: 11). Pojęcie wymiaru sprawie-dliwości należy postrzegać więc w szerszym znaczeniu, jako przede wszystkim działalność polegającą na opano-waniu sporów prawnych, nie będącą wyłączną domeną sądów (brak monopolu sądów). W zakres szerszego

de-finiowania „wymiaru sprawiedliwości” można zaliczyć alternatywne formy rozwiązywania sporów prawnych (ADR), które przy zachowaniu nadrzędnej pozycji są-dów, pełnią funkcję uzupełniającą mechanizmy sądo-wego wymiaru sprawiedliwości (Morawski, 1993: 23, Kmieciak, 2004: 22, Zienkiewicz, 2013; 104).

Alternatywne formy rozwiązywania sporów obejmują system bardzo zróżnicowanych procedur. Jedną z pod-stawowych, najbardziej rozpowszechnionych, posiada-jących wiele zalet¹ form ADR jest mediacja. Mediacja jest dobrowolnym, poufnym i pozbawionym nadmier-nego formalizmu sposobem rozstrzygnięcia konfliktu

1 Szerzej na temat zalet postępowania mediacyjnego Pieckowski, S.(2006) Mediacja w sprawach cywilnych, Warszawa: Difin, s. 14.

A

^bstrAct

The development of democratic societies has led to an in-crease in the importance of new alternative dispute resolu-tion methods among participants in legal transacresolu-tions. The concept of justice should therefore be seen in a broader sense, in which alternative forms of legal dispute resolution (ADR), which, while maintaining the superior jurisdiction of the courts, serve as a complementary function to the judi-cial system. One of the basic, most widespread forms of ADR disputes is mediation, in which the parties to the conflict, with the help of a neutral, impartial, properly prepared per-son as a mediator, try to reach a mutually satisfactory agree-ment-settlement.

The current legal regulations in our legal system, which de-fine the conditions of a mediator’s role, are different because of the branch of law that they regulate. Significantly, they are not harmonized and certainly at this stage, insufficient.

The lack of unanimous codes of ethics, rules governing the responsibility of the mediator, the requirements of the rele-vant education criteria, completed trainings or the number of mediations actually performed are often quite problematic.

Popularization of mediation in social life and the increase of its importance within the judicial system are related to the necessity to establish the legal framework of the profession of the mediator and the necessity of its professionalization.

K

ey Words

:

^mediAtor; Adr; professionAlism; legislAtion; ethics;

dispute.

Jel cllAsificAtion: Z

s

tresZcZenie

Rozwój społeczeństw demokratycznych doprowadził do wzrostu znaczenia nowych alternatywnych metod rozwią-zywania sporów pomiędzy uczestnikami obrotu prawnego.

Jedną z podstawowych, najbardziej rozpowszechnionych form ADR, jest mediacja, podczas której strony konfliktu przy pomocy neutralnej, bezstronnej, odpowiednio przygotowa-nej osoby jaką jest mediator, starają się osiągnąć obopólnie satysfakcjonujące porozumienie – ugodę. Obecne unormo-wania prawne w naszym systemie prawnym, określające warunki sprawowania funkcji mediatora, różnią się ze wzglę-du na gałąź prawa, którą regulują. Co istotne, nie są ze sobą zharmonizowane i na pewno na tym etapie, niewystarczające.

Brak jednomyślnych kodeksów etyki, przepisów dotyczących odpowiedzialności mediatora, wymogów spełniania odpo-wiednich kryteriów wykształcenia, odbytych szkoleń czy ilości rzeczywiście odbytych postępowań mediacyjnych jest często dość problematyczne. Popularyzacja mediacji w życiu społecznym i wzrost jej znaczenia w ramach wymiaru spra-wiedliwości wiążą się z koniecznością ukonkretnienia ram prawnych zawodu mediatora oraz koniecznością jego profe-sjonalizacji.

s

łoWA KlucZoWe

:

^mediAtor; Adr; profesJonAliZmZAWodoWy;

ustAWodAWstWo; ^etyKA; ^spór.

str. 59-64

w drodze bezpośredniej komunikacji, w trakcie której strony wspomagane są przez bezstronną i neutralną, odpowiednio przygotowaną osobę. W trakcie mediacji strony szukają wspólnie satysfakcjonującego je porozu-mienia (Cyrol 2013:21). Kompetencja do podjęcia decy-zji rozwiązującej spór należy wyłącznie do stron sporu, a decyzja o przystąpieniu do mediacji jest dobrowolna (Korybski, 1993:115).

Podstawową i uniwersalną potrzebą w ramach systemu prawa, wymiaru sprawiedliwości i mediacji jest potrzeba godzenia. Jednocześnie istotne jest to, iż zakres zastoso-wania mediacji, jest bardzo szeroki, wychodzący poza granice stosunków prywatnoprawnych: rodzinnych, go-spodarczych, pracowniczych, innych spraw cywilnych i sięga gałęzi prawa o zupełnie innej specyfice, w szcze-gólności prawa karnego i administracyjnego (Gmurzyń-ska i Morek, 2014:17).

Jakość postępowania mediacyjnego, jak i sukces jego po-wodzenia, w bardzo dużym stopniu zależą od tego, jak mediator pełni swoją funkcję w trakcie procesu mediacji.

Dlatego ustawodawca przy regulowaniu kwestii dotyczą-cych programów mediacyjnych powinien zwrócić szcze-gólną uwagę na to kto może być mediatorem. Pozytywne zakończenie mediacji zależy przede wszystkim od do-świadczenia, wiedzy i znajomości zasad mediacji przez mediatora. Cały czas problematyczna pozostaje kwestia kwalifikacji jakie powinna posiadać osoba chcąca zostać mediatorem, aby w sposób w pełni profesjonalny pełnić tę funkcję (Gmurzyńska, 2007: 67). Mediator nie ma uprawnień władczych i nie rozstrzyga sporu. Mediator ma być przede wszystkim bezstronnym i neutralnym profesjonalistą, który pomaga stronom osiągnąć porozu-mienie, spisać ugodę, poprzez swoją postawę i umiejętne poprowadzenie postępowania mediacyjnego.

Obecne unormowania prawne w naszym systemie praw-nym, określające warunki sprawowania funkcji mediato-ra, różnią się ze względu na gałąź prawa, którą regulują.

Co istotne, nie są ze sobą zharmonizowane i na pewno na tym etapie, niewystarczające.

Jako forma alternatywnego rozwiązywania sporów me-diacja została wprowadzona do przepisów prawa pol-skiego w 1991 r. w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Ustawa z 23.5.1991 r. Dz. U. Nr 55, poz. 236 ze zm.). Jednakże ówczesne przepisy ograniczały media-cję do specyficznego rodzaju konfliktów i nie łączyły jej z postępowaniem sądowym. (Kalisz i Zienkiewicz 2013:

40). Następnie w 1997 r. mediację wprowadzono do ko-dyfikacji karnej (Ustawa z 6.6.1997 r., Dz. U. Nr 88, poz.

553 ze zm.; Ustawa z 6.6.1997 r, Dz. U. Nr 89, poz. 555

ze zm.).W 2001 r na skutek nowelizacji mediacja została wprowadzona do postępowania w sprawach nieletnich (Ustawa z 26.10.1982 r. tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.). Dalsze zmiany nastąpiły w 2002 r., od kiedy to mediator może uczestniczyć w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Ustawa z 30. 08. 2002 r. (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.), a od 2005 r. również może uczestniczyć w sporach regulowanych Kodeksem Postępowania Cywilnego (Ustawa z 28.07. 2005 r., Dz. U.

Nr 172, poz. 1438).

Wyżej wymienione ustawy wraz z wydanymi na ich podstawie rozporządzeniami określają kto może zostać mediatorem w danej kategorii sporów. W sporach zbio-rowych wybór osoby mediatora przez strony ma istotne znaczenie, z racji tego, iż tok postępowania mediacyj-nego, a czasem nawet i powodzenie mediacji zależy od jego osobistych cech i kwalifikacji. Prawo nie nakłada żadnych ograniczeń, ani nie formułuje szczególnych wymagań co do osoby mediatora, stwierdza jedynie, że ma on dawać gwarancję bezstronności. Mediator nie musi zatem posiadać szczególnych kwalifikacji zawodo-wych, nie ma konieczności posiadania przez mediatora wykształcenia prawniczego, czy też ukończenia szko-lenia z zakresu mediacji, choć oczywiście posiadanie wiedzy prawniczej, czy ekonomicznej oraz praktyczne umiejętności prowadzenia negocjacji powinno się brać pod uwagę przy wyborze mediatora. Największe zna-czenie ma jednak bezstronność mediatora i możliwość zaakceptowania konkretnej osoby przez strony konflik-tu. (Lewandowicz-Machnikowska i Górnicz-Mulcahy, 2011: 52-53) 7. Warto podkreślić, iż praktyka pokazuje, że strony sporów zbiorowych niejednokrotnie powierza-ją poprowadzenie postępowania mediacyjnego osobom powszechnie szanowanym i wybierają je na mediatorów ad hoc. (Kalisz i Zienkiewicz, 2014:126).

W myśl przepisów Kodeksu postępowania karnego, po-stępowanie mediacyjne może być prowadzone przez in-stytucje lub osoby godne zaufania. (KPK art. 23 a; Dz. U.

z 1997 r. Nr 89, poz. 555). Szczegóły dotyczące wymo-gów stawianych osobom, które sprawują zawód media-tora w sprawach karnych, określone są w odpowiednim rozporządzeniu w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych. (dz. U. z 2015 r. poz. 716). Zgod-nie z rozporządzeZgod-niem, postępowaZgod-nie mediacyjne mogą prowadzić uprawnione instytucje oraz osoby fizyczne wpisane do odpowiedniego wykazu. Osoby takie muszą posiadać obywatelstwo polskie, mieć ukończone 26 lat, znać język polski w mowie i piśmie, korzystać w pełni praw publicznych oraz posiadać pełną zdolność do czyn-ności prawnych. Kandydat na mediatora w sprawach

karnych nie może być prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, musi posiadać umiejętności i wiedzę w zakresie przeprowa-dzania postępowania mediacyjnego, rozwiązywania konfliktów i nawiązywania kontaktów międzyludzkich, musi dać rękojmię należytego wykonywania obowiąz-ków i oczywiście musi być wpisany do odpowiedniego wykazu. Wpisu do wykazu mediatorów karnych doko-nuje na indywidualny wniosek, prezes właściwego miej-scowo sądu okręgowego. Istotne jest to, iż ustawodawca dokonał ograniczenia sprawowania roli mediatora osób, co do których istnieją przesłanki analogiczne do prze-słanek wyłączenia sędziego, a także określił, iż postępo-wania mediacyjnego nie może przeprowadzać czynny zawodowo sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, a także aplikant do tychże zawodów albo inna osoba zatrudniona w sądzie, prokuraturze lub innej instytu-cji uprawnionej do ścigania przestępstw. Myśląc przede wszystkim o wątpliwościach dotyczących bezstronności tych osób.

W przypadku postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich ustawodawca dokonał podniesienia wymo-gów kwalifikacyjnych. Widoczne jest tutaj, choć może w nieznacznym stopniu, zawężenie kategorii osób mo-gących przeprowadzić mediację. Charakterystyka spo-rów dotyczących nieletnich, sam udział osób nieletnich w postępowaniu mediacyjnym może wpływać na nieczność podwyższenia wymogów, tym samym ko-nieczność profesjonalizacji zawodu mediatora. Miano-wicie mediatorem w sprawach nieletnich może zostać osoba godna zaufania która ukończyła 26 lat, korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych, biegle włada języ-kiem polskim w mowie i piśmie, posiada wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologi, resocjali-zacji lub prawa oraz ma doświadczenie w zakresie wy-chowania lub resocjalizacji młodzieży, posiada umie-jętności rozwiązywania konfliktów oraz nawiązywania kontaktów międzyludzkich, daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków, odbyła szkolenie dla me-diatorów, została wpisana do wykazu instytucji i osób godnych zaufania, uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego, który prowadzi sąd okrę-gowy. Mediatorem może zostać również przedstawi-ciel instytucji, który zgodnie ze swoim statutem został powołany do wykonywania zadań w zakresie mediacji i resocjalizacji. Najbardziej istotne z perspektywy profe-sjonalizacji zawodu mediatora jest tutaj wprowadzenie wymogu określonego wykształcenia. Poszerzona została również lista wyłączeń zgodnie z którą mediatorem nie może być sędzia, prokurator, asesor i aplikant sądowy lub prokuratorski oraz inna osoba zatrudniona w sądzie

prokuraturze, Policji lub w innej instytucji uprawnionej do ścigania przestępstw. Funkcji mediatora w sprawach nieletnich nie może sprawować również adwokat i apli-kant adwokacki, radca prawny i aplii apli-kant radcowski no-tariusz, asesor i aplikant notarialny, komornik, aplikant komorniczy i pracownik jego kancelarii, funkcjonariusz i pracownik Służby Więziennej, pracownik placówki opiekuńczo-wychowawczej, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, pracownik instytucji lub czło-nek organizacji zajmujących się świadczeniem pomocy dla ofiar przestępstw lub działalnością na ich rzecz². Wchodząc na grunt przepisów postępowania cywilnego napotykamy na zdecydowanie za bardzo ogólne uregu-lowania. Funkcję mediatora w sprawach cywilnych może pełnić osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynno-ści prawnych oraz korzystająca z pełni praw publicznych, nie będąca czynnym sędzią (KPC art. 183; Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296). Takie okrojenie wymogów co do wy-kształcenia, doświadczenia i kwalifikacji jest powodem wielu problemów praktycznych i co najważniejsze blo-kuje rozwój mediacji³. Dochodzi do sytuacji, gdzie na listach Prezesa Sądu Okręgowego znajdują się osoby, których styczność z tematyką postępowania mediacyj-nego sprowadza się jedynie do książek, publikacji czy też nierzadko pobieżnych kursów. Pierwszych praktycznych umiejętności nabywają w trakcie realnych prób rozwią-zywania konfliktów. To prowadzi do osłabiania mediacji jako instytucji zaufania publicznego i przyczynia się do niechęci ze strony sędziów i prokuratorów, którzy mają obawy przed powierzaniem prowadzonych przez siebie spraw osobom nieprzygotowanym i nieprofesjonalnym (Elżbieta Tomczyk https://caim.gov.pl/images/user_me- dia/41/O%20mediacji/Nowe/Prawnik%20w%20postę-powaniu%20mediacyjnym.%20Elżbieta%20Tomczyk.

pdf). Stworzenie jednolitych wymogów stawianych kan-dydatom na mediatora stałego, sądowego jest w obecnej sytuacji rozpowszechniania alternatywnych form roz-wiązywania sporów, bardzo potrzebne. Należy również zasygnalizować, iż w przypadku mediacji cywilnych mamy do czynienia z dwoma rodzajami mediatorów:

z mediatorem ad hoc (indywidualnie powołany do

pro-2 Mediatorem nie może być również ławnik sądowy w czasie trwa-nia kadencji oraz społeczny kurator sądowy.

Mediatorem w danej sprawie nie może być osoba, która w sprawie nieletniego była świadkiem, wydawała opinię, sporządzała wywi-ad środowiskowy lub prowwywi-adziła terapię nieletniego, a także oso-ba, co do której zachodzi okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności.

3 Wyjątkiem jest regulacja dotycząca mediacji w sprawach rodzin-nych, gdzie sąd ma skierować sprawę do wyspecjalizowanego mediatora w szczególności posiadającego wykształcenie z zakre-su psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz posiadają-cego umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.

wadzenia mediacji w konkretnej sprawie) oraz media-torem stałym, zgłaszanym przez organizacje społeczne bądź ośrodki mediacji poprzez przekazanie list mediato-rów Prezesowi Sądu Okręgowego. Na listę takową trafia się na podstawie decyzji organizacji pozarządowej, a nie prezesa sądu⁴. Takie rozwiązanie sprzyja „korpocjona-lizacji” tego kształtującego się zawodu, a w połączeniu z brakiem prawnie stawianych wymogów co do pełnienia funkcji mediatora, może prowadzić do nadużyć. Istotne jest więc, aby sędziowie jak i same strony weryfikowały kompetencje mediatora któremu powierzają mediację (Kalisz i Zienkiewicz, 2014: 129; Bobrowicz, 2008: 38).

Z racji tego, iż sprawowanie funkcji mediatora wywołuje sporo skutków zarówno procesowych jak i materialno--prawnych, bardzo istotne jest aby osoby podejmujące się tego zadania były odpowiednio wykwalifikowane i przygotowane.

Pomimo, iż cechą mediacji jest oparcie ostatecznej de-cyzji stron na podstawie nie tylko prawa, ale przede wszystkim innych wartościach jakimi są interesy mająt-kowe, wartości etyczne, moralne, duchowe, kulturowe, co powoduje, iż strony w trakcie postępowania media-cyjnego są w stanie spojrzeć na swój spór inaczej niż wyłącznie przez pryzmat norm prawnych, są w stanie dojść do istoty problemu i w elastyczny sposób dojść do konsensusu, prawo zarówno i w mediacjach sądowych jak i pozasądowych ma szerokie zastosowanie. Przy pod-jęciu więc tematu profesjonalizacji zawodu mediatora, należy zwrócić uwagę na pozytywne i negatywne strony łączenia roli mediatora i roli prawnika, jako podmiotu posiadającego szczegółową wiedzę dotyczącą systemu prawnego oraz umiejętności właściwego interpretowa-nia przepisów prawnych.

Wzrost znaczenia świadczenia usług i zmiana ich cha-rakteru, powodują że prawnicy poza wykonywaniem funkcji publicznych typowych (tj. związanych z wykony-waniem roli „stróża porządku prawnego”) dla klasycznie wydzielonych specjalizacji w ramach wymiaru sprawie-dliwości (adwokat, radca prawny, notariusz, sędzia, pro-kurator) wykonują czynności związane ze sprawami pry-watnoprawnymi, w ramach podmiotów nastawionych na kompleksową obsługę klientów, a także zawody w ra-mach których prawnicze wykształcenie jest co najmniej pożądane (m.in. syndyk, doradca podatkowy, mediator itp.) ( Jabłońska-Bonca, 2016: 12).

Warto podkreślić aspekt postępowania mediacyjnego jakim jest uzależnienie zatwierdzenia, bądź też uznania

4 Odmiennym jest rozwiązanie w sprawach karnych i nieletnich, gdzie wpis na listę mediatorów stałych prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego, dokonywany jest na podstawie indywidualnie złożonego wniosku.

przez sąd, zawartej przez strony sporu ugody, od jej zgod-ności z przepisami obowiązującego prawa. Dzieje się tak w przypadku procedury cywilnoprawnej. Zaś w przy-padku prawa i procedury karnej, choć nie jest to sprecy-zowane przez ustawodawcę, sąd bierze pod uwagę ugodę mediacyjną, nawet jeśli nie kończy ona postępowania mediacyjnego, podejmując dalsze kroki procesowe. Lo-giczne więc jest to, że sąd nie weźmie pod uwagę tych ele-mentów ugody, które są sprzeczne z prawem powszech-nie obowiązującym (Kalisz i Zienkiewicz, 2013; 37). Przy takim stanie rzeczy można powiedzieć, że znaczącym ułatwieniem jest sprawowanie funkcji mediatora przez osobę posiadającą wykształcenie prawnicze. Ze względu więc na prawne uwarunkowania prowadzenia mediacji z uwagi na swoje wykształcenie mediator-prawnik pełni funkcję „ekspercką” (KPC art 183. Dz.U. z 1964 r. Nr 43 poz.296). Zadaniem mediatora przy formułowaniu ugo-dy jest – poza dbaniem o jasność i precyzję sformułowań oraz treść odzwierciedlającą interesy stron – informowa-nie o zgodności i realności treści porozumienia w świetle obowiązującego prawa (co implikuje wymóg posiadania wiedzy prawniczej)⁵. Na poprawne zredagowanie ugody ma obok znajomości obowiązujących przepisów prawa, rozumienie porządku prawnego oraz umiejętność po-sługiwania się językiem prawnym i prawniczym (Kalisz i Zienkiewicz, 2013; 47). Kluczowym punktem postępo-wania mediacyjnego jest osiągnięcie konsensusu przez strony i spisanie ugody, jednakże nie można zapominać o tym, iż zgodność ugody z prawem jest gwarantem jej realności. Tylko wtedy ugoda staje się źródłem praw i obowiązków dla stron. Wykształcenie prawnicze na tym etapie postępowania mediacyjnego wydaje się mieć kluczowe znaczenie dla spisania zgodnej z literą prawa ugody, realnej do wykonania. Niejednokrotnie sprawy trafiające do mediacji (w szczególności gospodarcze) są wielowątkowe, skomplikowane i wymagają, chociażby umiejętności poruszania się w gąszczu przepisów, umie-jętności ich interpretacji oraz wymagają umiejętnego przekazania tego stronom. Może również dojść do sytu-acji, w której sięgnięcie do przepisów prawa jest koniecz-ne, gdyż tylko wtedy można mieć gwarancję zgodności ugody z prawem np. w sytuacjach w których ugoda bę-dzie mieć wygląd umowy cywilnoprawnej.

Na szczególną uwagę zasługuje prawna regulacja media-cji w ramach ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.

5 Podkreślenia wymaga fakt, iż rozwiązanie sporu w drodze dys-kursu mediacyjnego odmiennie niż w przypadku rozstrzygnięcia sporu w drodze procesu sądowego oparte może być poza norma-mi prawnynorma-mi również na innych normach społecznych; Zienkie-wicz Adam, Studium mediacji. Od teorii ku praktyce. 2007 Wyd.

Difin., s. 244

U. Nr 153, poz.1270 ze zm.), która to m.in. z uwagi na określenie pozycji mediatora – powierzenie prowadze-nia mediacji sędziemu lub referendarzowi sądowemu, postrzegana jest jako szczególna forma mediacji, okre-ślana niekiedy jako „quasi-mediacja”(Kalisz, 2007; 157).

Jednym z podstawowych zadań mediatora w tym przy-padku jest wyjaśnienie stronom „czy w toku postępo-wania przed organem administracji publicznej doszło do naruszenia prawa, na czym ono polegało, jakie mogą być następstwa konkretnego uchybienia obowiązującym przepisom i wreszcie jakie działania powinny być podję-te przez organ administracji w celu usunięcia stwierdzo-nych naruszeń” (Tarno, Lex Polonica). Wymieniona re-gulacja z samego założenia nakłada na osobę sprawującą role mediatora posiadanie specjalistycznej wiedzy z za-kresu prawa, tym samym funkcja mediatora przybiera postać „eksperckiej”.

Bardzo pomocne dla mediatora, który ma wiedzę o pra-wie jest przywoływanie litery prawa w trakcie mediacji w formie powoływania się na jego autorytet. Przedsta-wiane stronie konsekwencje prawne jej zachowania, któ-rych wcześniej nie miała świadomości. W takiej sytuacji mediator korzysta z prawa w celu „doinformowania”

strony, nakłonienia strony do zgodnego z prawem postę-powania przez wskazanie jej negatywnych konsekwencji zachowania odmiennego (obowiązek płacenia alimen-tów) (Tybernacka, 2009: 189).

Rola prawa i tym samym rola mediatora – prawnika każ-dorazowo będzie zależała od strategii jaką na początku postępowania mediacyjnego wybiorą strony, decydując się na określony zakres ingerencji mediatora w spór.

Warto również podkreślić, iż mediator realizując swoją funkcję edukacyjną uczestniczy w procesie pośredniego informacyjnego działania prawa, którego wymiernym efektem jest podnoszenie poziomu świadomości praw-nej stron mediacji. W literaturze podnosi się, iż przy pośrednim informacyjnym działaniu prawa bardzo waż-nym czynnikiem jest poziom świadomości prawnej osób pośredniczących w przekazywaniu informacji o obowią-zującym prawie (Pieniążek i Stefaniuk, 2014: 166).

Jednakże można spotkać również krytyczne głosy na te-mat udziału prawników – mediatorów w mediacji. Praw-nicy we właściwy dla siebie sposób postrzegają spór, od-mienny niż jest on postrzegany w mediacji. Prawniczy sposób myślenia jest zdecydowanie analityczny co wyni-ka z eduwyni-kacji prawniczej. W sporze prawnicy poruszają się po wyznaczonych przez przepisy prawne (zarówno

W dokumencie i administracyjne studia prawnicze (Stron 61-67)