Osiemnastomiesięczny program działania grupowej prezydencji składał się z dwóch części. W części pierwszej znalazły się cele strategiczne (priorytety), których realizacja miała być kontynuowana także przez trzy następne prezydencje krajowe.
Część druga zawierała natomiast cele operacyjne, obejmujące potencjalne zadania do zrealizowania w ciągu 18 miesięcy przez Polskę, Danię i Cypr.
Strategiczne ramy osiemnastomiesięcznego programu grupowej prezydencji obejmowały realizację kilkunastu priorytetów. Najważniejszymi z punktu widzenia analizowanej problematyki były: (1) Wzmocnienie zarządzania gospodarczego i poprawa koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich Unii Europej-skiej oraz strefy euro. (2) Wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego Unii.
(3) Realizacja programu sztokholmskiego (2010-2014), który zastąpił dotychczasowy program haski (2005-2009), w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedli-wości w tym m.in. dalsze prace nad europejskim paktem o imigracji i azylu oraz wspólnym europejskim systemem azylowym (który winien być ustanowiony do końca 2012 r.). (4) Kontynuacja działań służących wzmocnieniu „europejskich zdol-ności do reagowania” na katastrofy i kryzysy na obszarze Unii Europejskiej oraz w państwach trzecich. (5) Odgrywanie istotnej roli w dziedzinie bezpieczeństwa międzynarodowego m.in. w zakresie zarządzania kryzysowego oraz zwalczania
ogól-noświatowego terroryzmu. (6) Promowanie bezpieczeństwa żywnościowego oraz wysokiej jakości żywności1.
Program operacyjny grupowej prezydencji obejmował około 90 celów, które miały być realizowane wspólnie przez Polskę, Danię i Cypr w okresie osiemnasto-miesięcznej prezydencji. Dla potrzeb tej analizy najważniejszymi z nich wydają się:
(1) Poprawa zarządzania gospodarczego oraz koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich strefy euro i Unii Europejskiej, w tym wzmocnienie Paktu Stabilności i Wzrostu oraz ustanowienie nowych mechanizmów służących do eli-minowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej. (2) Uchwalenie nowych regu-lacji zapewniających większą dyscyplinę fiskalną i nadzór makroekonomiczny.
(3) Kontynuacja prac mających na celu ustanowienie Europejskiego Mechanizmu Stabilności. (4) Wprowadzenie reform strukturalnych, mających zapewnić wzrost gospodarczy i zatrudnienia, a także większą konkurencyjność oraz wydajność gospo-darki Unii. (5) Monitorowanie działań państw członkowskich Unii służących przy-wróceniu stabilnych finansów publicznych. (6) Przeprowadzenie po raz pierwszy pełnego Semestru Europejskiego po osiągnięciu latem 2011 r. końcowego porozu-mienia w sprawie ram koordynacji polityki gospodarczej. (7) Dalsza realizacja stra-tegii „Europa 2020”, w szczególności „działania następcze związane z drugą roczną wizją wzrostu gospodarczego w odpowiednich składach Rady” oraz „sprawne prze-prowadzenie europejskiego semestru w pierwszej połowie 2012 r.” (8) Dokończenie reformy sektora finansowego (m.in. wprowadzenie zmian w rozporządzeniu w spra-wie usług finansowych). (9) Monitorowanie funkcjonowania nowo ustanowionych europejskich ram nadzoru makro- i mikroostrożnościowego (Europejska Rada ds.
Ryzyka Systemowego, Europejskich Urzędów Nadzoru)2. (10) Realizacja strategii energetycznej do 2020 r. oraz przygotowanie (do końca 2011 r.) harmonogramu działań w dziedzinie wspólnej polityki energetycznej do roku 2050. (11) Dalsze prace nad ustanowieniem paneuropejskiego zintegrowanego rynku energii zgodnie ze strategią „Europa 2020” (nowy instrument na rzecz bezpieczeństwa energetycz-nego i infrastruktury energetycznej). (12) Działania następcze wynikające z konklu-zji Rady Europejskiej z 24-25 marca 2011 r. w sprawie bezpieczeństwa elektrowni jądrowych. (13) Prace nad reformą wspólnej polityki rolnej po 2014 r. w powiązaniu z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014-2020. (14) Prace nad reformą wspólnej polityki rybołówstwa po 2014 r., w szczególności osiągnięcie
porozumie-1 Rada Unii Europejskiej. 18-miesięczny program Rady (1 lipca 2011 r. – 31 grudnia 2012 r.), ST 11447/11, Polgen 100, Bruksela, 17 czerwca 2011 r., s. 12, 14, 16.
2 Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego oraz Europejskie Urzędy Nadzoru, czyli Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, pejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych, są częścią Euro-pejskiego Systemu Nadzoru Finansowego. W skład tego systemu wchodzą także Wspólny Komi-tet Europejskich Urzędów Nadzoru oraz krajowe organy nadzorcze. Por. Narodowy Bank Polski.
System finansowy, http://www.nbp.pl/ home.aspx?f=/ systemfinansowy/esrb.html, s. 1. Na temat okoliczności utworzenia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego oraz Euro-pejskich Urzędów Nadzoru, por. J. J. Węc, Nowe zasady sprawowania prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Bilans prezydencji belgijskiej, „Przegląd Zachodni” 2011, nr 3, s. 12-13.
nia w sprawie trzech wniosków ustawodawczych (rozporządzenia podstawowego, wspólnej organizacji rynku i następcy Europejskiego Funduszu Rybackiego, który kończy działalność pod koniec 2013 r.). (15) Realizacja programu sztokholmskiego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Kontynuacja lub zaini-cjowanie prac mających na celu utworzenie wspólnego europejskiego systemu azy-lowego (do końca 2012 r.), wspólnej europejskiej polityki imigracyjnej (m.in. instru-menty prawne konieczne do realizacji planu dotyczącego legalnej migracji), systemu zintegrowanego zarządzania granicami, nowelizację rozporządzenia w sprawie Fron-tex, rozszerzenie strefy Schengen, liberalizację reżimu wizowego z państwami trze-cimi, realizację strategii bezpieczeństwa wewnętrznego, zwalczanie nielegalnej pro-dukcji narkotyków syntetycznych, realizację strategii Unii w walce z terroryzmem, wspieranie działań zmierzających do podjęcia przez Radę Unii Europejskiej decyzji upoważniającej do zawarcia przez Unię porozumienia o przystąpieniu do EKPCz, a także prac służących wzmocnieniu zewnętrznego wymiaru przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości3.
W ścisłej korelacji z osiemnastomiesięcznym programem działania Polski, Danii i Cypru pozostawał sześciomiesięczny program polskiej prezydencji, uchwa-lony przez Radę Ministrów RP 31 maja 2011 r. Polski rząd zgrupował priorytety swo-jej prezydencji, stanowiące strategiczną część programu, w trzech obszarach tema-tycznych. Były to: po pierwsze, integracja europejska jako źródło wzrostu (działania na rzecz wzrostu gospodarczego, pogłębienie rynku wewnętrznego, wieloletnie ramy finansowe, wzmocnienie polityki spójności); po drugie, bezpieczna Europa (wzmocnienie zarządzania gospodarczego, rozwój bezpieczeństwa energetycznego, wewnętrznego, militarnego i żywnościowego); po trzecie, Europa korzystająca na otwartości (partnerstwo wschodnie, strategia rozszerzeniowa, nowe ramy współ-pracy między Unią Europejską a Rosją, runda Doha, konferencja klimatyczna ONZ w Durbanie, wzmocnienie reprezentacji zewnętrznej Unii)4.
W części operacyjnej programu polskiej prezydencji znalazło się 46 celów szcze-gółowych. Najważniejszymi z punktu widzenia analizowanej problematyki były5: (1) Wzmocnienie zarządzania gospodarczego w strefie euro i Unii Europejskiej oraz stworzenie podstaw stabilizacji finansów publicznych w Unii (m.in. kontynuacja prac nad ustanowieniem Europejskiego Mechanizmu Stabilności, przyjęcie regulacji zapewniających większą dyscyplinę fiskalną i nadzór makroekonomiczny, a także opracowanie zasad zarządzania kryzysowego, służącego zabezpieczeniu sektora finansowego oraz utrzymaniu stabilności rynków finansowych). (2) Monitorowanie działań państw członkowskich Unii służących przywróceniu stabilnych finansów
3 Rada Unii Europejskiej. 18-miesięczny program Rady..., op.cit., s. 17, 23-26, 57-59, 65-69, 79-94.
4 Program polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej 1 lipca 2011 r. – 31 grudnia 2011 r., Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2011, s. 5-9.
5 Cele operacyjne, precyzujące priorytet „Bezpieczna Europa”, nawiązywały do tezy polskiego rządu, zgodnie z którą warunkiem wzrostu gospodarczego w Unii Europejskiej były: bezpie-czeństwo i stabilizacja finansów publicznych, bezpiebezpie-czeństwo energetyczne, wzmocnienie poli-tyki bezpieczeństwa i obrony, stabilizacja granic i bezpieczeństwa wewnętrznego, a także bez-pieczeństwo żywnościowe. Por. ibidem, s. 8.
publicznych, w szczególności ocena postępów w zakresie redukcji nadmiernych deficytów podczas pierwszego roku obowiązywania Semestru Europejskiego6. (3) Realizacja średnio- i długoterminowych reform strukturalnych, mających zapew-nić wzrost gospodarczy i zatrudnienia, a także większą konkurencyjność oraz wydaj-ność gospodarki Unii. (4) Monitorowanie działalności Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego oraz Europejskich Urzędów Nadzoru. (5) Wzmocnienie wspólnej poli-tyki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej, w szczególności zwiększenie spraw-ności Unii w zakresie reagowania kryzysowego w nawiązaniu do polskich propozy-cji zawartych w tzw. liście weimarskim ministrów spraw zagranicznych i obrony Polski, RFN i Francji z 6 grudnia 2010 r., skierowanym do wysokiej przedstawiciel Unii i przyjętym 31 stycznia 2011 r. przez Radę do Spraw Zagranicznych7. (6) Przy-spieszenie prac legislacyjnych nad tzw. pakietem infrastrukturalnym i aktami doty-czącymi efektywności energetycznej, co umożliwiłoby planową realizację strategii energetycznej Unii Europejskiej na lata 2011-2020, przygotowanie (do końca 2011 r.) harmonogramu działań w dziedzinie wspólnej polityki energetycznej Unii do roku 2050, a także zdefiniowanie zewnętrznej polityki energetycznej Unii w celu wzmoc-nienia jej pozycji w globalnym dialogu energetycznym. (7) Działania następcze wynikające z konkluzji Rady Europejskiej z 24-25 marca 2011 r., a dotyczące promo-wania najwyższych standardów bezpieczeństwa jądrowego w Unii Europejskiej i krajach sąsiednich (m.in. wspieranie inicjatyw dotyczących przeglądu bezpieczeń-stwa w elektrowniach jądrowych w Unii Europejskiej). (8) Realizacja programu sztokholmskiego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (2010-2014), w szczególności opracowanie i zaproponowanie przyjęcia przez Radę Unii Europejskiej europejskiego paktu przeciwko narkotykom syntetycznym oraz zaini-cjowanie debaty nad usprawnieniem funkcjonowania strefy Schengen (m.in. zmia-ny w Kodeksie Graniczzmia-nym Schengen, zakończenie prac nad nowelizacją rozporzą-dzenia w sprawie Frontex, harmonogram uruchomienia Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) oraz kontynuacja działań na rzecz rozszerzenia strefy), a także rozpoczęcie dyskusji w Radzie Unii Europejskiej na temat uchwale-nia decyzji upoważuchwale-niającej do zawarcia porozumieuchwale-nia w sprawie przystąpieuchwale-nia Unii do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Rady Europy na podstawie propozycji złożonych przez Komisję Europejską. Ponad-to, polska prezydencja zamierzała kontynuować prace służące: rozwojowi współ-pracy policyjnej (w tym m.in. realizacja strategii bezpieczeństwa wewnętrznego oraz
6 Semestr Europejski to cykl wzajemnych ocen planów budżetowych. Zobowiązuje ono państwa członkowskie do przedkładania od 1 stycznia 2011 r. Komisji Europejskiej ich dorocznych pro-jektów budżetu i programów reform strukturalnych. Są one przedstawiane w połowie kwietnia każdego roku, aby sformułowane przez Komisję Europejską i Radę Unii Europejskiej ewentual-ne rekomendacje dla państw członkowskich mogły być uwzględnioewentual-ne w projektach ich budże-tów. Por. Semestr Europejski, www.mg.gov.pl, s. 1. Na temat okoliczności ustanowienia Seme-stru Europejskiego w okresie prezydencji belgijskiej, por. J. J. Węc, Nowe zasady sprawowania prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Bilans prezydencji belgijskiej..., s. 13.
7 Sitzung des Rates Auswärtige Angelegenheiten. Mitteilung an die Presse, 5888/1/11, REV 1, Brüssel, den 31. Januar 2011, s. 21.
zacieśnienie współpracy policyjno-celnej); utworzeniu do końca 2012 r. wspólnego europejskiego systemu azylowego (m.in. porozumienie polityczne w sprawie roz-porządzenia Dublin III i Eurodac, zakończenie prac nad projektem dyrektywy kwa-lifikacyjnej); ustanowieniu wspólnej europejskiej polityki imigracyjnej (m.in.
instrumenty zarządzania legalną migracją); wprowadzeniu systemu zintegrowanego zarządzania granicami (m.in. prace nad koncepcją „inteligentnych granic” – utwo-rzenie EUROSUR); wdrożeniu Kodeksu Wizowego i Wizowego Systemu Informacyj-nego oraz liberalizacji reżimu wizowego z państwami trzecimi, w szczególności z beneficjentami partnerstwa wschodniego i Rosją, a także wzmocnieniu zewnętrz-nego wymiaru przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (lepsza kore-lacja pomiędzy politykami przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości a wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, wspólną polityką handlową i poli-tyką rozwojową Unii, rozwój dialogu wizowego z Ukrainą i Mołdawią oraz innymi beneficjentami partnerstwa wschodniego, kontynuowanie współpracy strategicznej z USA, Rosją i państwami Bałkanów Zachodnich oraz państwami południowego sąsiedztwa, realizacja strategii Unii w walce z terroryzmem). (9) Rozpoczęcie prac nad projektami legislacyjnymi Komisji Europejskiej dotyczącymi reformy wspólnej polityki rolnej po 2014 r., w szczególności systemu płatności bezpośrednich (opar-cie ich na kryteriach obiektywnych, a nie historycznych), polityki rozwoju obszarów wiejskich, regulacji rynków oraz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. (10) Rozpoczęcie debaty nad reformą wspólnej polityki rybołówstwa po 2014 r. w celu zapewnienia zrównoważonego i odpowiedzialnego zarządzania gatunkami ryb w perspektywie wieloletniej oraz realizacji celów zawartych w strategii „Europa 2020” (osiągnięcie porozumienia w sprawie trzech wniosków ustawodawczych: roz-porządzenia podstawowego, wspólnej organizacji rynku i następcy Europejskiego Funduszu Rybackiego). Wiele uwagi zamierzała również poświęcić polska prezy-dencja ustalaniu kwot połowowych na 2012 r. na Morzu Bałtyckim, Morzu Czarnym oraz na pozostałych wodach dalekomorskich w celu „osiągnięcia porozumienia zgodnego z zasadą zrównoważonego rybołówstwa”8.