Projekt granicy rolno-leśnej na tle dotychczasowych badań

9. DYSKUSJA

9.2. Projekt granicy rolno-leśnej na tle dotychczasowych badań

Racjonalne użytkowanie ziemi, zwłaszcza w górach, jest bardzo istotnym zagadnie-niem, chociażby ze względu na ochronę zasobów wodnych. Góry w Polsce przyjmują nawet kilkakrotnie więcej opadów niż tereny nizinne. Ważnym celem w planowaniu użytków powinno by więc ograniczenie bezproduktywnego dla gospodarki spływu powierzchniowego i zwiększenie retencyjności zlewni. Regulacja granic rolno-leśnej i darniowo-polowej może przyczyni się także do ochrony przeciwpowodziowej i prze-ciwerozyjnej przez wyrównanie wahań przepływu rzek oraz ograniczenie spłukiwania i erozji gleb (Starkel 1990). Przewaga lasów w użytkowaniu ziemi w górach ma także istotne znaczenie ze względu na funkcje rekreacyjne i turystyczne tych obszarów.

Wyniki projektu przedstawione w rozdziale 6 wskazują na potrzebę zmian użytko-wania ziemi na badanym obszarze. W środkowej części Beskidu Średniego ważniejsza jest transformacja gruntów ornych na użytki zielone niż zalesianie użytków rolnych. Po-stulaty te są zbliżone do sugestii niektórych autorów (Kulig i in. 1959; Jagła i in. 1981;

Gil 1990; Starkel 1990; Guzik 1995) o celowości zmian użytkowania ziemi w Beskidach (tab. 29). Według Leszka Starkla (1990) w górach średnich i niskich lasy powinny zaj-mowa około 65% powierzchni, użytki zielone – ponad 20%, a grunty orne tylko kilka procent. Czesław Guzik (1995) postuluje ograniczenie powierzchni gruntów ornych na rzecz trwałych użytków zielonych i lasów oraz zmianę proporcji użytków zielonych do gruntów ornych w stosunku 70 : 30%.

Podobne wyniki przedstawiają autorzy dla innych obszarów górskich. Na podstawie planów zagospodarowania przestrzennego Grażyna Korzeniak (2005) podaje, że we wsi Żabnica w gminie Węgierska Górka lesistoś powinna wzrosną z 69 do 79%, we wsi Sidzina – z 56 do 63%, a w pogórskiej gminie Biecz – z 14 do 17%.

W opracowaniach badań przeprowadzonych w Sudetach (na obszarze 5319 km²) wskazano na potrzebę zalesienia ponad 320 km² aktualnych użytków rolnych, tj. 11%

ich powierzchni ogólnej. Pod użytki zielone zakwaliﬁkowano 453 km², tj. 25% po-wierzchni gruntów ornych (Fatyga, Górecki 2001).

Na podstawie analizy literatury można stwierdzi , że kryteria przyrodnicze rozmiesz-czenia użytków są szczegółowe i poparte wieloletnimi badaniami terenowymi. Zbyt mało uwagi poświęca się jednak kryteriom krajobrazowym, zwłaszcza geometrycznym, tj. prostowaniu „poszarpanej” granicy (linii) rolno-leśnej oraz łączeniu mniejszych kon-turów leśnych w dłuższe korytarze.

Przedstawiony projekt granicy rolno-leśnej dla środkowej części Beskidu Średniego jest wystarczająco szczegółowy dla sporządzania projektów granicy rolno-leśnej włączanych do planów zagospodarowania przestrzennego. Wymaga jednak konsultacji specjalistów i zainteresowanych mieszkańców. Autor jest sceptyczny co do możliwości wprowadze-nia w życie jakiegokolwiek projektu granicy rolno-leśnej na badanym obszarze, między innymi ze względu na duże rozdrobnienie prywatnych gruntów, własnoś dróg polnych.

Wymagałoby to znaczących i trudnych prac urządzeniowych, w tym scalania gruntów.

Przebieg granicy rolno-leśnej jest bardzo silnie uzależniony od czynników społecz-no-ekonomicznych i wymaga współpracy geografów ﬁzycznych i społeczno-ekono-micznych, a także przedstawicieli innych nauk (zwłaszcza rolniczych i planistycznych) w tym zakresie.

Tab. 29. Zalecenia wybranych autorów co do użytkowania ziemi na obszarach górskich Autorzy Użytkowanie Rzeźba terenu (hipsometria, nachylenia, ekspozycje) Gleby Inne, uwagi Kulig i in. (1959)

rolnicze

grunty orne na stokach nachylonych do 20%; trwałe zadarnienie lub zadrzewienie – 21–40%; na dobrze nasłonecznionych i ciepłych stokach południowych rośliny uprawne do 750–800 m n.p.m., na stokach północnych – do 650 m n.p.m.

grunty orne na dobrze nagrzewanych glebach

użytki rolne powinny zajmowa obszary osło- nięte od wiatru; przebudowa strukturę użytków rolnych w celu zmiany kierunku produkcji rolnej z roślinnej na zwierzęcą; wprowadzi pasy i kliny leśne dla osłony przed wiatrem; zwiększy zalesienie na obszarach źródlisko- wych; uwzględni rozmieszczenie lasów w zlewni i hydrologiczny wskaźnik lesistości; zalesi obszary położone daleko od zabudowań; kształt granicy rolno-leśnej powinien by prosty

leśne zalesi stoki o nachyleniach powyżej 40%; zalesi stoki o ekspozycjach północnych

zalesi gleby zerodo- wane, przemieszczo- ne, płytkie (10–30 cm) Kostuch (1976) rolnicze grunty orne na stokach nachylonych do 10°, użytkowanie rolnicze – do 20° — — Adamczyk i in. (1980) rolnicze użytki rolne na stokach nachylonych do 11º, a użytki zielone – do 20–22º —

wysokoś bezwzględna nie może stanowi podstawy do wyznaczenia granicy rolno-leśnej, zwłaszcza w górach niskich i średnich, gdzie użytkowanie powinno silniej nawiązywa do rzeźby terenu i rodzaju gleb Jagła i in. (1981)

rolnicze

do 500 m n.p.m. grunty orne powinny zajmowa 30–40% po- wierzchni, a użytki zielone – do 20–30%; 500–700 m n.p.m. – grunty orne 15–20%, użytki zielone 20–30%; 700–1000 m n.p.m. – bez gruntów ornych, 15–20% użytki zielone; powyżej 1000 m n.p.m. – wyłączy z użytkowania rolniczego grunty orne na stokach nachylonych do 10º, użytki zielone – do 20º; zmieni strukturę upraw, gdyż wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza wydajnoś zbóż szybko spada zalesi lub zadarni gleby płytkie i szkie- letowe

zwiększy zalesienie w źródliskach w celu wzrostu retencji, zwiększenia przepływów minimalnych i złagodzenia wezbrań; dobra kierunki produkcji rolnej pozwalające na uzyskanie najwyższych efektów ekonomicz- nych; ograniczy procesy erozyjne przez dobór upraw leśne do 500 m n.p.m. lasy powinny zajmowa około 30% powierzchni; 500–700 m n.p.m. – 50–55%; 700–1000 m n.p.m. – 80–85%; las na stokach nachylonych ponad 20º

Gil (1990) rolnicze zwiększy powierzchnię użytków zielonych na stromych stokach zwiększy powierzch- nię użytków zielonych na ciężkich glebach

zmiana użytkowania ma szczególne znacznie w małych zlewniach, które często są objęte opadami burzowymileśne zwiększy powierzchnię lasu na stromych stokach Starkel (1990)

rolnicze

ograniczy powierzchnię gruntów ornych bardziej niż pozwalają na to możliwości pracy traktorowej; pastwiska na stokach nachylonych do 40%; wprowadzi racjonalną strukturę upraw, zmniejszy udział roślin okopowych; wprowadzi racjonalną proporcję użytków: dla Beskidów grunty orne – około 10%, użytki zielone – około 30%, zalesi obszary osuwisk ograniczy erozję gleb przez zalesienia i wzrost udziału użyt- ków zielonych

wyłączy grunty orne z obszarów zalewowych; zlikwidowa zbyt gęstą sie dróg gruntowych; zmiana użytkowania powinna by dostosowana do funkcji gospodarczych leśne w Beskidach około 60% powierzchni lasów Kopeć (1999) Kopeć (2000) Kopeć i in. (2004)

rolnicze grunty orne na stokach nachylonych do 10°; zmieni strukturę upraw, gdyż zbyt mało jest trwałych użytków zielonych, zbyt dużo upraw zbóż i ziemniaków nie zalesia gleb o dużej miąższości na niewielkich spadkach ze względu na małą iloś gruntów ornych

obszary wyłączone z użytkowania rolnego mogą by przeznaczone na użytki ekologiczne, dla celów sportowych i rekreacyjnych leśne zalesi obszary o dużych spadkach, wysoko położone zalesi gleby margi- nalne (płytkie, silnie szkieletowe) Źródło: opracowanie własne według ww. autorów

9.3. Dokładność wyników pracy

Większoś analiz zmian powierzchni lasów i granicy rolno-leśnej przeprowadzono, korzystając z archiwalnych map topograﬁcznych. Na wyniki mogą więc wpływa takie cechy map, jak: dokładnoś , szczegółowoś , kryteria wydzieleń obiektów oraz różnego rodzaju zniekształcenia geometryczne. Jak wynika z analizy literatury (Konias 2000), austriackie zdjęcia wojskowe (zwłaszcza drugie i trzecie) mają dużą wartoś dokumen-tacyjną, gdyż zostały wykonane na podstawie pomiarów terenowych i obserwacji. Woj-skowe przeznaczenie sprzyjało dużej szczegółowości i wydzieleniu licznych kategorii obiektów. Przykładowo na mapach austriackich w badanych przekrojach czasowych zaznaczono mniejsze kontury leśne niż na współczesnych mapach w skali 1 : 25 000 (patrz: rozdz. 1.4.2.).

Wątpliwości może wzbudza porównywanie wyników analiz bardziej zgeneralizowa-nych map w skali 1 : 100 000 z lat 30. XX wieku do tych w skali 1 : 25 000. Nie interpre-towano więc wskaźników dotyczących geometrii granicy rolno-leśnej na podstawie tych map (1 : 100 000). Uwzględniono natomiast na nich pomiary powierzchni, znacznie mniej zgeneralizowanej od elementów liniowych. Z porównania map w skalach 1 : 100 000 i 1 : 25 000 na wycinku 18 km² o 50% zalesieniu wynika, że różnice w długości granicy rolno-leśnej dochodziły nawet do kilkuset procent, natomiast różnica powierzchni lasu nie przekraczała 2%.

Analiza danych o długości granicy rolno-leśnej wymaga zwrócenia uwagi na względ-noś wyników silnie zależnych od dużej generalizacji obiektów liniowych na mapach w skali 1 : 25 000. Nie można traktowa tych rezultatów jako rzeczywistych wielkości bezwzględnych, zwłaszcza że granica rolno-leśna na badanym obszarze nawiązywała do dużego rozdrobnienia gruntów i była zawsze bardzo „poszarpana”. Mapy przedstawiają stan „chwilowy” dla przekrojów czasowych, a wyjaśnienie zjawisk, zwłaszcza o dużej dynamice, pomiędzy badanymi przekrojami jest na ogół uśrednieniem stanu początko-wego i końcopoczątko-wego, cho może by posiłkowane analizą innych źródeł. Przedstawione wyniki można porównywa z innymi źródłami pisanymi, między innymi spisami kata-stralnymi, jednak i te prawdopodobnie są obarczone błędami wynikającymi nie tylko z braku dokładności, ale i z metodyki zbierania danych.

Dodatkowe błędy mogą wynika z przetwarzania materiałów analogowych na cyfro-we podczas skanowania i digitalizacji. Starano się jednak zachowa odpowiednie proce-dury (Widacki 1997; ArcGis 9 2004 ).

Znacznie szybszą metodą kartowania nieużytków byłyby najprawdopodobniej anali-zy GIS, na pranali-zykład pranali-zy użyciu klasyﬁkacji polegającej na próbkowaniu pikseli i pranali-zy- przy-pisywaniu im wartości odpowiadającej odłogom. Autor uważa jednak, że badania te-renowe są niezastąpione, ponieważ pozwalają lepiej pozna środowisko i umożliwiają weryﬁkację źródeł. Nawet na najbardziej aktualnych i szczegółowych mapach 1 : 10 000 ich autorzy popełnili błędy interpretacyjne, na przykład gdy za formy skałkowe uzna-no kępy kamienne o wysokości 7,5 m, które powinny by oznaczone innym znakiem kartograﬁcznym. Badania terenowe do tej pracy zaczęto prowadzi przed uzyskaniem grantu badawczego. Wówczas nie zakładano możliwości zakupu dużej liczby fotomap i numerycznego modelu terenu.

Użycie odbiornika GPS przyspieszyło prace terenowe i pozwoliło na większą pre-cyzję niż przy użyciu wyłącznie map topograﬁcznych, zwłaszcza że na powierzchniach z intensywnym odłogowaniem i wysoką roślinnością drzewiastą mapy topograﬁ czne 1 : 10 000 wykonane pod koniec XX i na początku XXI wieku były już nieaktualne.

Dzięki GPS można było oznaczy i zachowa w postaci plików cyfrowych dokładną lokalizację dokumentacji fotograﬁcznej, co powinno ułatwi porównanie zmian krajo-brazu w przyszłości.

10. WNIOSKI

Badaniami objęto obszar 297,8 km² w Beskidzie Średnim, między Skawą a Rabą.

Głównymi metodami badawczymi były analizy kartograﬁczne i badania terenowe. Wy-kazano dużą dynamikę zmian granicy rolno-leśnej i potrzebę zmian użytkowania ziemi.

Wyniki pracy pozwoliły na wyciągnięcie następujących wniosków:

1. Zmiany powierzchni lasu i granicy rolno-leśnej są jednym z głównych i naj-bardziej dynamicznych procesów kształtujących krajobraz obszaru objętego badaniami.

2. Wykazano zgodnoś przebiegu granicy rolno-leśnej z odcinkami granic przyrod-niczych, zwłaszcza z bardzo wyrazistymi granicami geologicznymi, które wa-runkują granice morfologiczne i glebowe. Zgodnoś ta rosła z upływem czasu.

Świadczy to o mniejszym znaczeniu granic przyrodniczych dla uprawy ziemi w XIX i na początku XX wieku, w okresie „głodu ziemi”.

3. Wykazano zgodnoś przebiegu granicy rolno-leśnej z odcinkami granic własno-ści ziemi. Zgodnoś ta malała z czasem, co świadczy o mniejszej roli granic włas-ności dla użytkowania ziemi niż w XIX i na początku XX wieku.

4. Odłogowanie pól i antropogeniczne nasadzenia drzew to procesy chaotyczne i na ogół niekontrolowane. Współcześnie wiele obszarów nadających się pod grunty orne jest odłogowanych, a liczne powierzchnie wymagające zalesienia pozosta-ją w użytkowaniu rolnym. Może to przynieś odmienne skutki niż te zakładane w strategiach i planach rozwoju.

5. W obecnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, przy szybkim tempie odłogowania, nasadzenia drzew nie są konieczne, a nawet są niewskazane, ze względu na ich niewłaściwą, jak dotychczas, strukturę gatunkową.

6. Ze względu na dużą dynamikę odłogowania i nasadzeń oraz ich znaczenie go-spodarcze zmiany użytkowania ziemi powinny zosta włączone do monitoringu środowiska.

7. Aktualna proporcja lasów i użytków rolnych wymaga poprawy. Według przedsta-wionego projektu lesistoś powinna wzrosną . Znaczących korekt wymaga sto-sunek powierzchniowy użytków zielonych do gruntów ornych. Udział gruntów ornych należy wyraźnie ograniczy na korzyś użytków zielonych. Zmiany te powinny wpłyną korzystnie na procesy przyrodnicze i gospodarcze.

8. Projekt granicy rolno-leśnej opracowano w skali 1 : 10 000, dlatego może on by pomocny przy sporządzaniu projektów granicy rolno-leśnej włączanych do planów zagospodarowania przestrzennego. Wdrożenie projektu wymaga-łoby jednak uwzględnienia kryteriów społeczno-ekonomicznych w konsultacji z mieszkańcami.

9. Autor dostrzega potrzebę dalszych badań granicy rolno-leśnej, zwłaszcza jej aspektów społeczno-ekonomicznych, przy wykorzystaniu materiałów historycz-nych. W realizacji zasad racjonalnego kształtowania granicy rolno-leśnej nie-zbędne jest współdziałanie planistów, przedstawicieli nauk rolniczych, leśników, geografów i architektów krajobrazu.

LITERATURA

Absalon D., Jankowski T.A., 1994, Mapa hydrograﬁczna z komentarzem. Osielec 1 : 50 000, Przedsię-biorstwo GEPOL, Poznań.

Absalon D., Jankowski T.A., Leśniok M., Wika S., 1994, Mapa sozologiczna z komentarzem. Osielec 1 : 50 000, Przedsiębiorstwo GEPOL, Poznań.

Adamczyk B., 1984, Rola gleby w kształtowaniu środowiska przyrodniczego terenów górskich, Studia Ośr. Dok. Fizjogr. PAN, 12, s. 9–46.

Adamczyk B., Gerlach T., Obrębska-Starklowa B., Starkel L., 1980, Zonal and azonal aspects of the agriculture-forest limit in the Polish Carpathians, Geographia Polonica, 43, s. 71–84.

Agenda 21, 1992, www.un.org/esa/sustdev/documents/agenda21.

Antrop M., 1998, Landscape change: Plan or chaos?, Landscape and Urban Planning, 41, s. 155–

–161.

ArcGis 9, Podstawy ArcGis, 2004, ESRI

Augustynek K., 1970, Dzieje powiatu myślenickiego w latach 1772–1918 [w:] R. Reinfuss (red.), Mo-nograﬁ a powiatu myślenickiego, tom 1: Historia, Kraków, s. 167–284.

Axelsson A.L., Östlund L., 2001, Retrospective gap analysis in a Swedish boreal forest landscape using historical data, Forest Ecology and Management, 147, s. 109–122.

Balon J., German K., Kozak J., Malara H., Widacki W., Ziaja W., 1995, Regiony ﬁ zycznogeograﬁ czne [w:] J. Warszyńska (red.), Karpaty Polskie, UJ, Kraków, s. 117–130.

Barbieri A.F., Sawyer D.O., Soares-Filho B.S., 2005, Population and land use effects on malaria preva-lence in the Southern Brazilian Amazon, Human Ecology, 33 (6), s. 847–874.

Baścik M., Pociask-Karteczka J., 2003, System hydrologiczny zlewni [w:] J. Pociask-Karteczka (red.), Zlewnia. Właściwości i procesy, IGiGP UJ, Kraków, s. 13–20.

Baumgart-Kotarba M., 1974, Rozwój grzbietów górskich w Karpatach ﬂiszowych, Prace Geogr.

IG PAN, 106

Bąk B., Radwanek-Bąk B., Szeląg A., 1997, Mapa geologiczno-gospodarcza Polski 1:50 000 z objaś-nieniami, Osielec (1015) M-34-76-D, Państwowy Instytut Geologiczny

Bellemare J., Motzkin G., Foster D.R., 2002, Legacies of the agricultural past in the forested present:

an assessment of historical land-use effects on rich mesic forests, Journal of Biogeography, 29, s. 1401–20.

Bender O., Boehmer H.J., Jens D., Schumacher K.P., 2005, Using GIS to analyse long-term cultural landscape change in Southern Germany, Landscape and Urban Planing, 70, s. 111–125.

Bičik I., Jeleček L., Štěpánek V., 2001, Land-use changes and their social driving forces in Czechia in the 19^th and the 20^th centuries, Land Use Policy, 18, s. 65–73.

Błaszczyk H., 1978, Notatki ﬂorystyczne z Beskidu Średniego (polskie Karpaty Zachodnie), Zesz.

Nauk. UJ, Prace Bot., 6, s. 51–87.

Bogacz A., 1997, Mapa geologiczno-gospodarczo-sozologiczna 1:25 000, Gmina Pcim, Przedsiębior-stwo Geologiczne S.A., Kraków.

Bogaerts T., Williamson I.P., Fendel E.M., 2002, The role of land administration in the accession of Central European countries to the European Union, Land Use Policy, 19, s. 29–46.

Brierley G., Stankoviansky M., 2003, Geomorphic response to land use change, Catena, 51, s. 173–179.

Broda J., 1985, Proces wylesień na ziemiach polskich od czasów najdawniejszych, Czas. Geogr., 56 (2), s. 151–172.

Bromek K., Guzik C., 1979, Rolnictwo I. Rolnictwo II [w:] K. Trafas (red.), Atlas miejskiego wojewódz-twa krakowskiego, Kraków, s. 29–30.

Burtan J., 1933, Geologia okolicy Myślenic na zachód od Raby, Rocz. Pol. Tow. Geol., 9, s. 3–17.

Burtan J., 1993, Budowa geologiczna Ziemi Myślenickiej [w:] Z. Czeppe, K. German (red.), Monogra-ﬁ a Ziemi Myślenickiej, tom 3, Kraków, s. 10–35.

Burtan J., Szymkowska F., 1964, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, Myślenice (wydanie tymczasowe), Instytut Geologiczny, Warszawa.

Camorani G., Castellarin A., Brath A., 2005, Effects of land-use changes on the hydrologic response of reclamation systems, Physics and Chemistry of the Earth, 30, s. 561–574.

Chowaniec J., Witek K., 1997, Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000 z objaśnieniami, Osielec (1015) M-34-76-D, Państwowy Instytut Geologiczny.

Costa M.H., Botta A., Cardille J.A., 2003, Effects of large-scale changes in land cover on the discharge of the Tocantis River, Southeastern Amazonia, Journal of Hydrology, 283, s. 206–217.

Cousins S.A.O., 2001, Analysis of land-cover transitions based on 17^th and 18^th century cadastral maps and aerial photographs, Landscape Ecology, 16, s. 41–54.

Czemerda A., 1993, Klimat Ziemi Myślenickiej [w:] Z. Czeppe, K. German (red.), Monograﬁ a Ziemi Myślenickiej, tom 3, Kraków, s. 49–62.

Czeppe Z., German K., 1978, Metoda kartowania ﬁzycznogeograﬁcznego, Zesz. Nauk. UJ, Prace Geogr., 45, s. 123–138.

Czeppe Z., German K., 1979, Regiony ﬁ zycznogeograﬁ czne [w:] K. Trafas (red.), Atlas miejskiego województwa krakowskiego, Kraków, s. 20.

Czyżyk W., 1955, Przemieszczenie gleby na zboczu pod działaniem orki, Rocz. Nauk. Rol., 71, s. 73–87.

Degórska B., 2001, Przyrodnicze i społeczno-gospodarcze uwarunkowania przemian krajobrazu na Kujawach w dwustuleciu 1770–1970 [w:] E. Roo-Zielińska, J. Solon (red.), Między geograﬁą a biologią – badania nad przemianami środowiska przyrodniczego, Prace Geogr. IGiPZ PAN, 179, s. 117–138.

Dezso Z., Bartholy J., Pongracz R., Barcza Z., 2005, Analysis of land-use/land-cover change in the Carpathian region based on remote sensing techniques, Physics and Chemistry of the Earth, 30, s. 109–115.

Dygoń M., 2001, Zmiany krajobrazu gminy Sękowa w latach 1937–1997 [w:] K. German, J. Balon (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie, Problemy Ekologii Krajobrazu, 10, s. 692–697.

Fatyga J., 1981, Struktura użytkowania ziemi w strefach hipsometrycznych woj. jeleniogórskiego z punktu widzenia gospodarki rolnej, Probl. Zagosp. Ziem Górsk., 22, s. 95–112.

Fatyga J., 2003, Granica rolno-leśna w Sudetach w świetle najnowszych badań i przepisów prawnych, Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie, 3, 2 (8), s. 31–46.

Fatyga J., Górecki A., 2001, Kształtowanie granic rolno-leśnej i darniowo-polowej w Sudetach, Falenty Feranec J., Hazeu G., Christensen S., Jaffrain G., 2007, Corine land cover change detection in Europe

(case studies of the Netherlands and Slovakia), Land Use Policy, 24 (1), s. 234–247.

Fortuna M., 1978, Maków Podhalański pod panowaniem austriackim [w:] L. Mroczka (red.), Sześ wieków Makowa Podhalańskiego, KAW, Kraków, s. 55–68.

Franaszek P., 1995, Produkcja roślinna w Galicji doby autonomicznej, Rozprawy habilitacyjne UJ, Kraków.

Furtak T., Wojciechowska K., 2001, Zmiany użytkowania ziemi w Skierbieszowskim Parku Krajobrazo-wym w latach 1830–1994 [w:] K. German, J. Balon (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie, Problemy Ekologii Krajobrazu, 10, s. 276–283.

Galarowski T., Kostuch R., 1965, Próba analizy przebiegu granicy rolno-leśnej na Pogórzu i w Beski-dach Zachodnich, Probl. Zagosp. Ziem Górsk., 9, s. 165–192.

Gałaś A., Paulo A., 2001, Osuwiska w otoczeniu zbiornika Świnna Poręba [w:] A. Paulo, M. Krobicki (red.), Przewodnik LXXII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Kraków, s. 262–266.

Gao J., Liu Y., Chen Y., 2006, Land cover changes during agrarian restructuring in Northeast China, Applied Geography, 26, s. 312–322.

Garrity D., Agustin P., 1995, Historical land use evolution in a tropical acid upland agroecosystem, Agriculture, Ecosystems and Environment, 53, s. 83–95.

German K., 1993, Rzeźba Ziemi Myślenickiej [w:] Z. Czeppe, K. German (red.), Monograﬁ a Ziemi Myślenickiej, tom 3, Kraków, s. 37–45.

German K., Sadowski P., 2005, Wpływ renaturalizacji środowiska przyrodniczego na zmiany granicy rolno-leśnej w gminie Pcim, Probl. Zagosp. Ziem Górsk., 51, s. 71–80.

Gil E., 1976, Spłukiwanie gleby na stokach ﬂ iszowych w rejonie Szymbarku, Dokum. Geogr., 2 Gil E., 1990, Racjonalne użytkowanie ziemi na stokach pod kątem ochrony przeciwpowodziowej i

prze-ciwerozyjnej, Probl. Zagosp. Ziem Górsk., 30, s. 31–48.

Gilewska S., 1986, Podział Polski na jednostki geomorfologiczne, Przegl. Geogr., 58, (1–2), s. 15–40.

Głowacki J., Gronkiewicz T., Kermen W., Pro ko P., Rudowska A., Wojtatowicz Z., 1964, Mała ency-klopedia rolnicza, PWRiL, Warszawa.

Gómez O., Milego R., 2005, CORINE Land Cover, How to analyze changes, European Environment Agency.

Górska I., Melzer T., Baksik S., 2006, Opracowanie ekoﬁ zjograﬁ czne podstawowe do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Gmina Zembrzyce, Sucha Beskidzka.

Górz B., 1994, Rolnictwo Podhala [w:] B. Górz (red.), Studia nad przemianami Podhala, Prace Mono-graﬁczne WSP w Krakowie, 172, s. 142–176.

Górz B., Uliszak R., 2002, Wielofunkcyjny rozwój na obszarach wiejskich w południowej Polsce [w:]

W. Kamińska (red.), Materiały konferencji naukowej poświęconej Profesorowi Marianowi Kozie-jowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Instytut Geograﬁi Akademii Świętokrzyskiej, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce, www.wsp.krakow.pl/geo/bibliogr/Koziej_konf_2002.html.

Grygorenko W., 1994, Powstanie i działalnoś kartograﬁczna Wojskowego Instytutu Geograﬁcznego w Warszawie, IX Szkoła Kartograﬁczna. Komorowo 10–14.10.1994. Polska kartograﬁ a map topo-graﬁ cznych, s. 7–20.

Guzik C., 1992, Pionowa zmiennoś użytkowania ziemi w Karpatach, Zesz. Nauk. UJ, Prace Geogr., 91, s. 55–71.

Guzik C., 1995, Rolnicze użytkowanie ziemi. Ocena struktury użytkowania ziemi w Karpatach Polskich [w:] J. Warszyńska (red.), Karpaty Polskie, UJ, Kraków, s. 251–252.

Haase D., Walz U., Neubert M., Rosenberg M., 2005, Analysing historical maps to approach cur-rent environmental issues, examples from Saxony, Central Germany, Land Use Policy, 24 (1), s. 248–263.

Haberl H., Wackernagel M., Wrbka T., 2004, Land use and sustainability indicators. An introduction, Land Use Policy, 21, s. 193–198.

Hampel J., 1998, W okresie niewoli narodowej i dobie autonomicznej [w:] J. Hampel, F. Kiryk, (red.), Sucha Beskidzka, Kraków, s. 79–216.

Hampel J., Kiryk F. (red.), 1998, Sucha Beskidzka, Kraków.

Henkiel A., 1978, O pochodzeniu rzeźby polskich Karpat ﬂ iszowych, Ann. UMCS, B, s. 1–35.

Hess M., 1965, Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich, Zesz. Nauk. UJ, Prace Geogr., 11.

Hess M., Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B., 1975, Przyczynek do metod konstruowania szcze-gółowych map klimatycznych terenów górskich i wyżynnych. Zesz. Nauk. UJ, Prace Geogr., 41, 7–34.

Heumann S., 1898, Wiadomoś o paraﬁi Zembrzyce nad Skawą, O kościele zembrzyckim, o obrazie Matki Boskiej łaskami tamże słynącym, Kraków.

Homa A., 1995, Charakterystyka ﬁ zjograﬁ czna zlewni Trzebuńki. Badania naukowe w hydrologicznej stacji badawczej w Stróży, Politechnika Krakowska im. T. Kościuszki, Monograﬁa 188, Kraków, s. 21–31.

Izmaiłow B., Kaszowski L., Krzemień K., Święchowicz J., 1995, Rzeźba [w:] J. Warszyńska (red.), Karpaty Polskie, UJ, s. 23–30.

Jagła S., Kostuch R., Kurek S., Pawlik-Dobrowolski J., 1981, Analiza użytkowania ziemi w Karpatach na tle środowiska przyrodniczego, Probl. Zagosp. Ziem Górsk., 22, s. 39–65.

Jankiewicz P.R., 2001, Zarys dziejów Skomielnej Czarnej i Bogdanówki, Faber, Kraków.

Jankowska M., Lisiewicz S., 1998, Kartograﬁczne i geodezyjne metody badania zmian środowiska, Poznań.

Jaworski A., 1994, Charakterystyka hodowlana drzew leśnych, Kraków.

Jordan G., Rompaey A., Szilassi P., Csillag G., Mannaerts C., Woldai T., 2005, Historical land use changes and their impact on sediment ﬂuxes in the Balaton basin (Hungary), Agriculture, Ecosy-stems and Environment, 108, s. 119–133.

Karaczun Z., Kassenberg A., Sobolewski M., 2000, Polska wobec postanowień konwencji klimatycznej, Warszawa, www.ine-isd.org.pl/rozne/PLwobecKK.pdf.

Kardaś P., 2000, Zastosowanie telegeoinformacji w badaniach zmian pokrycia terenu Magurskiego Parku Narodowego w latach 1935–1999, Fotointerpretacja w geograﬁi, Problemy Telegeoinfor-macji, 31, s. 82–90.

Kennedy R.S.H., Spies T.A., 2004, Forest cover changes in the Oregon Coast Range from 1939 to 1993, Forest Ecology and Management, 200, s. 129–147.

Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Jordanów, 2006, KBGiTR, Kraków.

Klimaszewski M., 1948, Polskie Karpaty Zachodnie w okresie dyluwialnym, Prace Wrocł. Tow. Nauk.

Ser. B, 7.

Klimaszewski M., 1958, Rozwój geomorfologiczny terytorium Polski w okresie

W dokumencie Beskidu Średniego Zmiany granicy rolno-leśnej wśrodkowej części (Stron 86-0)