C Z A S O P IS M A P O L S K IE
„ D r o go w n ictw o “ .
N r 6. P r o f. in ż. R. P ią tk o w s k i — Z as' o s o w a n ic p r z y spieszonego d re n a ż u do n a s y p ó w n a b ło ta c h i do k o n s o - lid a c ji te re n ó w .
N r 7. P r o f. in ż. F. P r z e w ir s k i — Z a s to s o w a n ie f i l a r ó w p ó łs ta ły c h d la m o s tó w ż e la z n y c h syst. B a ile y ‘a lu b p ro w iz o ry c z n y c h n a rz e k a c h o s iln ie js z y m po c h o d z ie lo
dó w . ^
„ C a z c ia O b s erw a to ra P I H M “ .
N r 5. In ż . M . M o lg a — Czas t r w a n ia o k re s u w e g e t a c ji w w o j. w a rs z a w s k im w r. 1948.
N r 6. J . c h m ie c ik — O p o w s ta w a n iu i b a d a n iu den
n y c h o s a d ó w m o rs k ic h . M g r W . W is z n ie w s k i — O b u rzach w Polsce.
łoczku, a potem w Petersburgu w okręgu komuni
kacji.
W 1919 r. po utworzeniu się Państwa Polskiego przybył do Wilna, gdzie, w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich objął stanowisko naczelnika w y
działu wodnego. Po likwidacji tego Zarządu od 1.XI. 1920 r. objął stanowisko naczelnika Zarządu Wodno-Komunikacyjoego w Brześciu n/Bugiem.
W listopadzie 1922 r. zorganizował w W i1nie Dyrek
cję Dróg Wodnych i został mianowany Dyrejktorem tejże Dyrekcji.
W pracy swej Inż. Bosiadki odznaczał się wielką sumiennością i skromnością wymagań, posiadał duże zdolności administracyjne, szczególnie umiejętność dobierania pracowników i zachęcania ich do pracy.
Dzięki staraniom Inż. Bosiackiego zostały odbudowa
ne kanały Królewski i Augustowski i szczególnie zniszczony kanał Ogińskiego. Oprócz tego za jego urzędowania przystąpiono do kanalizacji rz. Szczary pon żej Słońima i wybudowano warsztaty w Zarzą
dach Wodnych w Pińsku, Grodnie i: Wilnie, w któ rych następnie odbudowywano zniszczony tabor rzeczny i budowano nowe obiekty pływające. Za swą pracę na drogach wodnych Inż. Bosiacki został od
znaczony orderem Polonia Restituta.
W kwietniu 1932 r. Inż. Bogusław Bosiacki z po
wodu osłabienia organizmu i katarakty oczu przenie
siony został w stan spoczynku. Od'ąd zamieszkał w Warszawie, gdzie przebył czas okupacji niemiec
kiej. We wrześniu ,1944 r. okupanci wypędzili go z Warszawy, tułał s'ę więc jakiś czas w Pruszkowie i Milanówku i ostatecznie zamieszkał w Łęczycy.
Zmarł 15 grudnia 1948 r. w wieku lat 73 na sku
tek upadku na ulicy.
Prawy i bezpośredni charakter, prostota w obej
ściu z kolegami i współpracownikami zjednały ś, p.
Inż. Bogusławowi Bosiack emu 1 cznych sympatyków.
Cześć jego pamięci!
Inż. M. Michalewicz i Inż. E. Wędzinski
N r 7. In ż . M . M o lg a — P a rę s łó w o zn a c z e n iu w ia t r u d la ro ś lin n o ś c i. D r M . R ó ż a ń s k i —- D laczego ka żd a s ta c ja h o d o w la n a r o ś iin w in n a m ie ć s w o ją s ta c ję m e te o ro lo g ic z n ą . In ż . Z. P ie ś la k ó w h a — T e le g ra fic z n a słu żba
ro ln ic z o -m e te o ro lo g ic z n a .
N r 8. D r J . W ie rs z y ło w s k i — E ro z ja g le b w sadach.
In ż . T. P ie tk ie w ic z — R o la w o d y w p rz e n o s z e n iu c ho rób ro ś iin .
N r 9. M g r W . P a rc z e w s k i — O p a d y. In ż . K . C is ło — Z n a cze n ie g ra n ic y n a O d rz e i N y s ie ze s ta n o w is k a h y d r o g e o lo g ii. In ż . T . A . P ie tk ie w ic z — R o la w o d y w p rz e n o szeniu c h o ró b r o ś lin (dok.).
„G az, W oda i T ech n ik a S a n ita rn a “.
N r 5. In ż . E. G ó re c k i — W o d o c ią g i lo n d y ń s k ie . D r in ż . J. W ie r z b ic k i — C elow ość u p rz e d n ie g o oczyszczania
wód ś c ie k o w y c h d la ic h ro ln ic z e g o w y k o rz y s ta n ia .
N r 6. In ż . M . B a d z ia k — R o z b u d o w a u rz ą d z e ń w o d o c ią g o w y c h i k a n a liz a c y jn y c h Ł o d z i w p la n ie sześciole t
n im . In ż . J. L ie b fe ld — S tu d ia i p r o je k 'y w d z ie d z in ie w o d o c ią g ó w i k a n a liz a c ji. P r o f. in ż . M g r Z . R u d o .f E w o lu c ja r o z w o ju s p ra w y o c h ro n y w ó d p rz e d z a n ie c z y szczeniem w Polsce. D r in ż . J. W ie r z b ic k i — W a d y i za
le ty oczyszczania w ó d ś c ie k o w y c h z ic h r o ln ic z y m w y k o rz y s ta n ie m .
N r 7 — 8. M g r J . D ż u ły ń s k i i d r in ż . J. J u s t — F lu o r w w o d a c h w o d o c ią g o w y c h . In ż . B . S iłk a — Oszczę
d z a n ie w o d y . In ż . B . P o p ie ls k i — Z a g a d n ie n ia b e zp ie cze ń stwa- p ra c y w z a k ła d a c h w o d o c ią g o w y c h .
N r 9. D r W . H e rm a n o w ic z i m g r W . D o ż a ń s k a — O zna czanie p r o d u k tó w h y d r o liz y c h lo r u w ro z tw o ra c h w o d n y c h . W . R y b a k — M o ja c e g ie łk a w o d b u d o w ie k r a ju . D r in ż. J. W ie r z b ic k i — N o w sze sposoby ro ln ic z e g o
w y k o r z y s ta n ia w ó d ś c ie k o w y c h . *•
„G ospodarka M o rs k a “ .
N r 2. W . G ó ra lc z y k — U w a g i o t e o r ii s z e lfu k o n t y n e n ta ln e g o . J. T C h o ło w iń s k i — W stę p n e u w a g i o m e to d z ie w y z n a c z a n ia s ta tk u o p ty m a ln e g o .
„G ospodarka P la n o w a “ .
N r 5. B . M in c — B ila n s G o s p o d a rk i N a ro d o w e j.
P o ta p c z u k — B u d o w n ic tw o w p la n ie in w e s ty c y jn y m na r. 1949. In ż . L . N o w ic k i — P e r s p e k ty w y r o z w o ju t o r -
• fo w n ic w a .
„H o ry zo n ty T e c h n ik i“ . M ie s ię c z n ik p o ś w ię c o n y p o p u la r y z a c ji t e c h n ik i i w y n a la z c z o ś c i. W a rs z a w a , u l. C zac
k ie g o 3.5 (N O T ). W y c h o d z i o d IX .1948 r.
N r 1/49. In ż . D. G a je w s k i — N o w y p la n go spo da rczy.
N r 4. In ż . J. B o r o w s k i — Ź ró d ła e n e rg ii.
N r 5. In ż . J. B o r ja n — B ia ły w ę g ie l.
j,In ż y n ie ria i B u d o w n ic tw o “.
N r 4. In ż . S. P ie tru s ie w ic z — O p la n o w y m oszczę
d z a n iu w b u d o w n ic tw ie . In ż . J. P a ro ń s k i — Z a g a d n ie n ie p ’ a n u z a k u p ó w s p rz ę tu b u d o w la n e g o w k r a ju .i za g r a n ic ą . In ż . W . S koczek. — Z a g a d n ie n ie sposobu g o s p o d a r
k i s p rz ę te m b u d o w la n y m . In ż . T . N ic z e w s k i — B e to n w s tę p n ie s p rę ż o n y w z a s to s o w a n iu p r a k ty c z n y m (V I).
In ż . B . K o rs a k — U ż y c ie g ru z u do r e g u ^ c ji r z e k i W is ły . N r 5. In ż . R. R u c k i — T r a n s p o r t te re n o w y n a b u do w a ch.
N r 6. (N u m e r s p e c ja ln y p o ś w ię c o n y b u d o w ie tra s y W — Z w W a rs z a w ie ).
„ J a n t a r “ . P rz e g ’ ąd n a u k o w y z a g a d n ie ń re g io n u b a ł
ty c k ie g o . O rg a n I n s t y tu t u B a łty c k ie g o . G d a ń sk, u l. E l- ż b ie ta ń s k a 3.
N r 1 — 2/49. J. B o r o w ik — P o trz e b y P o m o rz a i W y brze ża w z a k re s ie b a d a ń fiz jo g r a fic z n y c h . K . Ś lą s k i — L a Ły ja k o c z y n n ik z m ie n n o ś c i k r a jo b ra z u n a d m o rs k ie g o . J. N ie ro d a — M o ż liw o ś c i z a g o s p o d a ro w a n ia Ż u ła w w
ś w ie tle p o ró w n a w c z e j s ta ty s ty k i ro ln ic z e j. L . R o p p e l P o ls k ie s ło w n ik a r s tw o m o rs k ie .
„F rc bierny“ .
N r 6. P r o f. d r in ż . F . K r z y s ik — L a s y i le ś n ic tw o w Z S R R .
N r 7. D r R. G u m iń s k i — K lim a t P o ls k i a k lim a t ś w ia ta .
N r 8. P r o f. Z . G ra b s k i — „ G D “ — m ia s to p rz y s z ło ści (G d a ń s k — S o p o t — G d y n ia — „ T r ó jm ia s t o “ w D e l
c ie W is ły ).
N r 9. D r W . S z a fe r — T e o ria W e g e n e ra o p o w s ta w a n iu k o n ty n e n tó w i oceanów .
„P rzegląd E lek tro te ch n ic zn y“ .
N r 2/3. P ro f. A . C h e łm o ń s k i — P o d s ta w y p ra w n e p o ls k ie j g o s p o d a rk i e n e rg e ty c z n e j. C z w a rta Ś w ia to w a K o n fe r e n c ja E n e rg e ty c z n a (1950).
„P rzegląd K o m u n ik a c y jn y “ .
N r 4. In ż . J . A r lit e w ic z — K o n k u r e n c ja i w s p ó łp r a ca k o le i z in n y m i ś ro d k a m i tr a n s p o r to w y m i. J. K . S to s o w a n ie n o w y c h n a b o i w y b u c h o w y c h p r z y p o g łę b ia n iu d n a rz e k .
N r 6- In ż . L . S k o p iń s k i — O szczędności W góspo- d a rc e k o m u n ik a c y jn e j. D r K . B e is te r — G eneza czecho
s ło w a c k ie j s tr e fy w o ln o c ło w e j w S zczecinie.
N r 7 i 8. In ż . T . T illin g e r — K a n a liz a c ja rz e k . N r 9. In ż . Z. S zko p — O a k ty w iz a c ję p rz e w o z ó w w o d n y c h w r e jo n ie d o ln e j W is ły .
„P rzegląd R o lniczy“ .
N r 7. W . K r a je w s k i — P a s y leśne o c h ro n n e i ic h znaczenie d la r o ln ic tw a . J. T o m a s z e w s k i P ió c h n ic o - w a n ie i n a w o ż e n ie g le b m a te r ia łe m to r fo w y m .
„P rzegląd R y b a ck i“ . ’ __ _ _
N r 5. D r E. G ra b d a — P ro b le m z a r y b ie n ia w ó d p o m o rs k ic h i k o n tr o la s a n ita rn a n a d je g o p rz e p ro w a d z e n ie m . In ż . J. P a s c h a ls k i — G o s p o d a rk a ło s o s io w a n a W i
śle ze szczeg ólnym u w z g lę d n ie n ie m g ó rn e j części d o rz e cza.
N r 6. J. S z m y d t — G o o s p o d a rk a w io s e n n a n a w o d a c h o tw a r y c h . J. P a s c h a ls k i — G o s p o d a rk a łososiow a.... (c.
d.). In ż . Z. W a jd o w ic z — Z a g o s p o d a ro w a n ie r y b a c k ie je-, z io r z a p o ro w y c h .
„P rzegląd T ech n iczny“.
N r 5 __6. In ż . A . W iś lic k i — R a d z ie c k i p u n k t w id z e n ia n a c e le - i za d a n ia m e c h a n iz a c ji b u d o w n ic tw a . In ż . J.
W a lu k ie w ic z — R a d z ie c k i e k s k a w a to r u n iw e r s a ln y T . E.
1 do p ra c to r fo w y c h . In ż . A . W . — S p rz ę t b u d ó w a n y na M ię d z y n a ro d o w y c h T a rg a c h P o z n a ń s k ic h w 1949 r.
N r 7 __8. M n E. S z y r — - W a lk a o po stęp te c h n ic z n y . M in . in ż . B . R u m iń s k i — Z a d a n ia N a c z e ln e j O r g a n i
z a c ji T e c h n ic z n e j. P r o f. d r in ż . J. L . J a k u b o w s k i W s p ó łp ra c a in s ty t u tó w n a u k o w o -te c h n ic z n y c h z gospo
d a rk ą n a ro d o w ą . In ż . A . W iś lic k i — N o r m y p ra c y i w y d a jn o ś c i s p rz ę tu b u d o w la n e g o w Z S R R .
„ Z y c ie G osp oda rcze“ .
N r 9a. (N u m e r p o ś w ię c o n y M ię d z y n a ro d o w y m T a r - g c m P o z n a ń s k im ).
N r 11. O. s t r u k ’u rz e i z a d a n ia c h M in is te r s tw a B u d o w n ic tw a .
N r 13 __ 14. Z . D żoga — F lo ta i sto c z n ie p o ls k ie . N r 15 — 16. M . L e sz — R o z w ó j t e c h n ik i w p la n ie s z e ś c io le tn im .
C Z A S O P IS M A O BCE
R A C H U N K O W Y W ZÓ R U L A W S P Ó Ł C Z Y N N IK A
o d re n o w a n ie , z r e k a p i'u lo w a n o do tych cza so w e zasady co
(„Schweizerische Zeitschrift für Vermessung u. Kul
turtechnik“ — Winterthur. 1948 i 1949 r.).
Inż. M . C ze rw iń ski
Z A D A N IA W A L K I Z P O S U C H Ą W C Z E C H O S ŁO W A C JI P od p o w y ż s z y m ty tu łe m zam ieszcza w czaso piśm ie
„ V e s tm k M im s te r s ty a T e c h n ik y “ d r K a r o l J u v a , a u to r cennej p ra c y „ Z a v la h o v e m e lio ra c e ", a r t y k u ł! k tó re g o streszczenie p o n iż e j p o d a je m y .
S uch e la ta , do k tó r y c h n a le ż a ł r o k 1947, p rz y p o m in a ją , ze z ie m ie C z e c h o s ło w a c ji leżą w k lim a c ie o z m ie n n y c h
opadach. W y s tę p o w a n ie la t lu b n a w e t o k re s ó w k a ta s r o - la ln e j suszy je s t z ja w is k ie m o d d a w n a n o to w a n y m przez k r o n ik i czeskie. W ie lk ie , aż k a t a s t r a ln e susze n o to w a n e b y ły w o k re s ie 962 - 1893. 96 ra z y , t j. p rz e c ię tn ie co 10 la t w y s tę p o w a ła susza; m n ie j g ro ź n e la ta suche w y - s .ę p u ją znacznie częściej.
Susza w y s tę p u je w y r a ź n ie j w te d y , g d y o p a d spada p o n iż e j 550 m m w ro k u , p o n iż e j 340 m m w o k re s ie w e g e ta c y jn y m (k w ie c ie ń — w rz e s ie ń ), zaś p o n iż e j 50 m m w m ie s ią c a c h le tn ic h . S z k o d y w y rz ą d z o n e prze z suszę są ty m w ię k s z e , i m g ’ e b y są lże jsze i ła t w ie j w y s y c h a ją c y ora z g d y go rące i suche w i a t r y p o tę g u ją p a ro w a n ie g le by. Z a g a d n ie n ie n ie d o s ta te c z n y c h o p a d ó w je s t z ja w is k ie m i p ro b le m e m ś w ia to w y m , g d y ż p r z e w a ż n a ' część lą d ó w ś w ia ta w y k a z u je o p a d y n ie d o s ta te c z n e s ta le lu b o kre sow o.
W a lk ę ź suszą p ro w a d z ić m ożn a d ro g ą p o ś re d n ią m e - to d a rh i „s u c h e g o r o ln ic t w a - lu b b e z p o ś re d n ią prze z s to s o w a n ie -n a w o d n ie ń .
D ro g a p o ś re d n ia m a n a c e lu z m n ie js z e n ie s‘ r a t na p a ro w a n ie p rze z z a b ie g i r o ln ic z e ja k o rk a , b ro n o w a n ie , o b ra d la m e ; p rze z z w ię k s z e n ie c h ło n n o ś c i g le b y , p o z w a la ją c e n a lepsze m a g a z y n o w a n ie w o d y , p rz e z o rk ę w z d łu ż w a r s tw d ą ż y r o ln ik d o z m n ie js z e n ia s tr a t w o d y w s ią k a ją c e j i s p ły w a ją c e j.
Z a s ło n y p rz e c iw w ie trz n e z m n ie js z a ją s iłę w ia t r ó w i p a ro w a n ie g le b y ; z alesie nie, z a k ła d a n ie z b io r n ik ó w w o d n y c h z w ię k s z a ją w ilg o tn o ś ć p o w ie trz a i w p ły w a ją n a z w ię k s z e n ie op ad ów .
Ś ro d k i te są b a rd z o po żyteczne , n ie zawsze je d n a k m ogą p o w e to w a ć b r a k o p ad ów , k tó r e m uszą b y ć zastą
p io n e p rz e z sztuczn e n a w o d n ia n ie .
J a k z teg o p rz e g lą d u w id a ć , g o s p o d a ro w a n ie w o d ą w r o ln ic t w ie s ta n o w i p ro b le m s k o m p lik o w a n y , k t ó r y ro z w ią z a n y b y ć m oże je d y n ie n a p o d s ta w ie s y s te m a ty c z nego, z g ó ry o p ra co w a n e g o p la n u , w y k lu c z a ją c e g o a k c je p rz y p a d k o w e , n ie p rz e m y ś la n e lu b częściowe. P rzed e w s z y s tk im n a le ż y o k re ś lić ś c iś le j p o ję c ie suszy i u s ta lić ob szar i u m ie js c o w ie n ie o b s z a ró w w y m a g a ją c y c h w a lk i
z posuchą.
P rz y c z y n a m i, p o w o d u ją c y m i w y s tę p o w a n ie o b s z a ró w posusznych są p rz e d e w s z y s tk im s to s u n k i k lim a ty c z n e i g le b o w e ; w s k a ź n ik ie m suchości k r a ju je s t w p ie rw s z y m rz ę d z ie o k r y w a r o ś lin n a i je j stan. C z y n n ik a m i k lim a ty c z n y m i, d e c y d u ją c y m i o n a w ilg o c e n iu lu b prze susze niu k r a ju , są: ilo ś ć i r o z k ła d op a d ó w , te m p e r a tu r a i w ia t r y o ra z zależne od n ic h p a ro w a n ie . Z w ła ś c iw o ś c i g le b o w y c h s p ó łd z ia ła tu o z ia rn ie n ie g le b i s to s u n k i w o d y g r u n to w e j. N a s k u tk i suszy s p e d ja ln ie są w r a ż liw e g le b y o g ru b o ś c i p ia s z c z y s te j w ie r z c h n ie j w a r s tw y p o n a d 60 cm, o z a w a rto ś c i h u m u s u p o n iż e j 3% , o z a le g a n iu z w ie rc ia d ła w o d y g r u n to w e j g łę b ie j n iż 60 c m w łą k a c h , 100 cm w p o la c h i 130 cm w sadach.
W s k a ź n ik a m i b io lo g ic z n y m i s u c h y c h o b s z a ró w r o i- n y c h m og ą b y ć p e w n e r o ś lin y p rz e w o d n ie . W g p ro f. L . S m o lik a za o b s z a ry posuszne w C z e c h o s ło w a c ji m ożn a uw aża ć te zie m ie, n a k t ó r y c h w la ta c h s u c h y c h n ie da się z p o w o d z e n ie m u p ra w ia ć ow sa, choć k u k u r y d z a d a je jeszcze z a d a w a ln ia ją c e p lo n y .
ot z d e c y d o w a n ie posuszne, w yn o szą ce ca
21.000 k m ', a c ie rp ią c e od suszy ra z n a 2 — 5 la t, a m ie j
scam i i coro cznie, w s k a z a n e są p rz e z z a k re s k o w a n ie na z ałączo nej m ap ce C. S. R.
U s ta le n ie ob s z a ró w po suszn ych je s t p u n k te m w y jś c ia do w a lk i z posuchą; d a ls z y m k r o k ie m je s t u s ta le n ie m e to d '.ej w a lk i. C h o d z i t u o sposoby p ro ste , s z y b k ie i s p ra w n e , to te ż p r z y ic h w y b o rz e zaleca się n a jd a le j id ą c ą prze zorn ość. O p ra c o w a n ie m a p o b s z a ró w posusznych i m a p c z ę s to tliw o ś c i w y s tę p o w a n ia susz p ro w a d z ić m oż
n a w p ie rw s z y m e a p ie d la c a łe g o p a ń s tw a w s k a li 1.750.000, zaś d la o d d z ie ln y c h r e jo n ó w w s k a li 1:200.000.
S tw ie r d z ić trz e b a , że ta k ie z b io ro w e m a p y n ie są jeszcze o p ra co w a n e , ja k k o lw ie k są one n ie z b ę d n y m p o d k ła d e m d la p la n o w a n ia n a w o d n ie ń , o p ra c o w a n ia p r o je k tó w , u s ta la n ia z a p o trz e b o w a n ia w o d y d la n a w o d n ia n ia i p la n o w a n ia p e łn ego b ila n s u w o d n e g o po szczególnych z le w n i rz e k .
_ Z a p o trz e b o w a n ie w o d y d la r o ln ic t w a z a le ż y od za
d a ń s ta w ia n y c h n a w o d n ia n iu , k tó r e m oże b y ć w y łą c z n ie z w ilż a ją c y m bą dź na w o ż ą c y m , bą dź s ta n o w ić k o m b in a c ję o b u sposobów. D a ls z y w p ły w n a ilo ś ć p o trz e b n e j w o d y m a m e to d a n a w o d n ie n ia (n a w o d n ia n ie p o d s ią k o w e , za
le w o w e , s.o ko w e , z ra s z a n ie p r z y u ż y c iu deszczow ni), w re s z c ie ro d z a j u ż y tk ó w ro ln y c h .
W w a r u n k a c h c z e c h o s ło w a c k ic h w la ta c h such ych c a łk o w ite d o d a tk o w e z a p o trz e b o w a n ie w o d y d la n a w o d n ia n ia z w ilż a ją c e g o w y n o s i:
d la zbóż d la o k o p o w y c h d la z ie lo n y c h u ż y tk ó w d la w a r z y w
- 1400 m 3/h a
1900 „
2400 „
3500 „
P r z y k o m b in o w a n y m n a w o d n ia n iu łą k , t j. n a w ilż a n iu w le c ie zaś w y k o r z y s ty w a n iu naw ożącego d z ia ła n ia w ó d rz e c z n y c h w o k re s ie w y s o k ic h s ta n ó w n a w io s n ę i je s ie - n ią , p o trz e b a 5000 — 9000 m V h a ro czn ie , z czego w o k r e sie le tn im d la z w ilż a n ia ca 3000 m 3/h a . P r z y n a w o ż ą c y m w y k o r z y s ty w a n iu d la p o trz e b r o ln ic t w a w ó d ś c ie k o w y c h z o s ie d li lic z y ć się m o ż n a z ro c z n y m p o b o re m w o d y :
d ia zbóż _ 2900 m 3/h a
d la z ie lo n y c h u ż y tk ó w — 4200 d la o k o p o w y c h i w a r z y w — 5000
Z a b e zp ie cze n ie d o s ta te c z n e j ilo ś c i w o d y d la n a w o d n ie ń je s t je d n y m z z a sa d n iczych za d a ń p la n o w a n ia g o s p o d a rk i w o d n e j w C z e c h o s ło w a c ji i to ty m tru d n ie js z y m , że zasoby w o d n e k r a ju są og ran iczon e, że w o d a je s t w y k o r z y s ty w a n a w d u ż e j m ie rz e p rz e z żeglugę, e n e rg e ty k ę i p rz e m y s ł, że w a r u n k i ge ologiczne k r a ju n ie s p rz y ja ją a n i is tn ie n iu w ię k s z y c h zaso bó w w ó d w g łę b n y c h , a n i ta n ie j b u d o w ie p rz e g ró d d o lin o w y c h .
196
T y m n ie m n ie j d z ie ln ic o m ro ln ic z y m z a g ro ż o n y m lu b
k a Ł m szerokości. W eźm y p o d u w ag ę np. d o lin ę 3 k m
H Y D R O S T A T Y C Z N E J A Z Y W A H A D Ł O W E . P od t y m ty tu łe m d a je p ro f. J e rm a rz ob szern ą r o z p ra w ę w o s ta tn ic h n u m e ra c h czasopism a „ T e c h n ic k y O b - z o r“ . A u t o r p o d ją ł za d a n ie u p o rz ą d k o w a n ia p o ję ć z w ią zan ych z ja z a m i r u c h o m y m i p o ru s z a n y m i h y d ra u lic z n ie , ja k ja z y k la p o w e , s e k to ro w e , b ę b n o w b i in n e . U k ła d ty c h ja z ó w je s t ta k w ła ś c iw y ,, że n a le ż y je w y o d rę b n ić i o p a tr z y ć je d n ą słuszną nazwą.;
P ro f. J e rm a rz a n a liz u je z w y k ły ja z h y d ro s ta ty c z n y ty p u D e s fo n ta in e ‘a i d o c h o d z i do w ń io s k u , że u k ła d ja z u spo czyw a n a z a s a d z i e d ź w i g n i d w u r a m i e n - n e j , p rze z co n a js łu s z n ie js z ą w y d a je się n a z w a j a z y w a h a d ł o w e . I rz e c z y w iś c ie : d w ie k la p y tw o rz ą c e z w y k le je d n ą płaszczyznę w a h a ją się n a w s p ó ln e j osi, od p o ło ż e n ia p io n o w e g o (ja z p ię 'rż ą c y ), do po ziom ego (ja z złożony), w zależn ości o d p o łą c z e n ia k o m b ry ja z u z w o d ą . do ln ą, czy g ó rną .
P o t y m w s tę p ie p rz e c h o d z i A u t o r do a n a liz y ró ż n y c h o d m ia n ja z u od D e s fo n ta in e ‘a, p rze z S ta u w e rk e , C h itte n - d e n i f o r m y n a jn o w s z e , gd zie k la p a g ó rn a je s t ju ż d o stoso w an a do k s z ta łtu k o m o ry ja z u , t a k że po z ło ż e ń iu ja z u p rz e le w o d b y w a się bez z a k łó c e ń h y d r a u lic z n y c h (rys. 1), b y w re s z c ie podać m y ś l zasadniczą h y d ro s ta ty c z
-R y s ’ 1.
nego ja z u w a h a d ło w e g o swego u k ła d u z o tw ie ra n ie m p rz e c iw w o d z ie (ry s . 2). W t y m u k ła d z ie , k la p y tw o rz ą c e zo sobą k ą t o s tr y są stężone, a w 'p o z y c ji s to ją c e j k o n s tr u k c ja je s t trz y m a n a c iś n ie n ie m n a k la p ę g ó rn ą . M a
-R ys. 2.
n ip u la c ja ja z e m o d b y w a się p r z y p o m o cy z a w o ru c z te r o - lu b ja k w , t y m w y p a d k u d w u k ie ru n k o w e g o '. W a d ą teg o u k ła d u je s t s z y b k ie zan ie czyszczanie się k o m o ry , co u t r u d n ia w d u ż e j m ie rz e m a n ip u la c ję . T o też o p ie ra ją c s*ó na m y ś li p rz e w o d n ie j system u tw o r z y n o w e ty p y u k ła d ó w .
U k ła d p o k a z a n y n a ry s . 3 u ż y ć m ożn a ja k o w r o t a S ó r n e ś lu z y k o m o ro w e j. W ro ta tw o r z y k la p a g ó rn a
z z am o cow aną p rz e c iw w a g ą (5) d la u ła tw ie n ia podnosze
n ia . K la p a d o ln a po sia da k ra w ę d ź (4) z a m y k a ją c ą w p o z y c ji s to ją c e j w lo t do k a n a łu obiegow ego (10), c z y li p o łą c z e n ie w o d y g ó rn e j z d o ln ą . J e ś li c h ce m y ś lu z ę n a p e ł
nić, łą c z y m y k o m o rę (7) z w o d ą do ln ą, a c iś n ie n ie na k la
-Rys. 3.
pę d o ln ą (2) k ła d z ie w ro ta , ró w n o c z e ś n ie k ra w ę d ź (4) z w a ln ia o tw ó r k a n a łu obiegow ego. N a p e łn ie n ie da się r e g u lo w a ć s p o k o jn ie , b o w ie m w o d a w k o m o rz e (7) tw o r z y po du szkę w o d n ą . D la p o s ta w ie n ia w r ó t w y s ta rc z y p rz e r w a ć po łą cze n ie k o m o ry (7) z w o d ą dolną,, a p o łą czyć je z w o d ą g ó rn ą i w r o ta się za m kn ą .
S c h e m a t ja z u p o k a z a n y n a ry s . 2 m ożn a ła tw o d o sto sow ać do p r a k ty k i, ja k o z w y k ły ja z w a h a d ło w y , p rze it po łą cze n ie k o ń c ó w k la p b la c h ą w a lc o w ą (na r y s u n k u p rz e ry w a n a lin ia ze s trz a łk ą ), p o z o s ta w ia ją c w n ie j o tw o r y d la u m o ż liw ie n ia n a p e łn ie n ia w h ę trz a w o d ą . T a k ż e i w t y m w y p a d k u fu n k c ja ja z u ja k o w a h a d ło w e g o n ie je s t zaprzeczona, g d yż ru c h o d b y w a się zn o w u c iś n ie n ie m n a k la p ę g ó rn ą lu b do ln ą.
J a z u w a h a d ło w e g o m ożn a u ż y ć ja k o z a m k n i ę c i a k a n a ł ó w o b i e g o w y c h ś lu z y k o m o ro w e j (rys. 4).
Z a m k n ię c ie s k ła d a się z w y k le z- k la p g ó rn e j (1) i d o l
n e j (2), k tó r e są z a k rz y w io n e i p rz y n a p e łn ia n iu tw o rz ą je d n ą ścia nę k a n a łu ob iegow ego. D o k la p p rz y le g a ją k o m o ry (7) i (8), k tó r e m o ż e m y k o le jn o n a p e łn ia ć , czy o p ró żn ia ć, p rze z łą c z e n ie z w o d ą gó rną , czy do ln ą. P o w s ta ły m t a k k o le jn y m c iś n ie n ie m n a k la p y w a h a d ła k a
-ń a ł się z a m y k a lu b o tw ie ra . W y k o n a n ie m o ż e m y je s z cze u p ro ś c ić ty m , że k o m o rę (8) za k la p ą g ó rn ą p o zosta
w ia m y s ta 'e pu stą, a d a p o ru s z e n ia z a m k n ię c ia u ż y je m y t y lk o k o m o r y d o ln e j (7). P rz y k a n a le z a m k n ię ty m k o m o ra ta je s t po łą czona z w o d ą g ó rn ą , prze z co k la p a d o l
na p rz e c h o d z i do s a n u r ó w n o w a g i (c iś n ie n ie w o d y g ó r
n e j je s t z o b u s ‘ ro n ) i z a m y k a n ie o d b y w a się c iś n ie n ie m n a k la p ę g ó rną . J e ż e li c h c e m y n a p e łn ić śluzę, to n a jp ie r w p r z e r w ie m y po łą cze n ie k o m o r y d o ln e j (7) z w o d ą g ó rną , p o łą c z y m y je z w o d ą do ln ą, a p rze z z m n ie js z e n ie c iś n ie n ia z a m k n ię c ie z w a ln ia k a n a ł c iś n ie n ie m n a k la p ę d o l
ną. P o z u p e łn y m o tw a r c iu z a m k n ię c ia z a m k n ie m y u p u s t (11). Z e ś lu z y w ie d z ie do k o m o ry tło c z n e j (7) r u r a (12), k t ó r e j u jś c ie z n a jd u je się n a p o z io m ie w o d y g ó rn e j. J a k t y lk o p o z io m y się w y r ó w n a ją , tą w ła ś n ie r u r ą n a p e łn i się k o m o ra (7) i z a m k n ię c ie z a m k n ie się s a m o czyn n ie c i
ś n ie n ie m n a k la p ę g ó rn ą . Ś c ia n k i w a lc o w e (4) i ( 5 ) są w ła ś c iw ie k la p a m i k r y ją c y m i, k tó r e c h ro n ią k o m o r y Od d o p ły w u z e w n ę trz n e g o , w s z a k d o p ie ro p rze z u ż y c ie ic h , ja k o n o w e g o p ie r w ia s tk a k o n s tru k c y jn e g o , z a m k n ię c ie n a b ra ło cech ja z u w a h a d ło w e g o .
O p is a n y u k ła d m o ż e m y zastosow ać ta k ż e ja k o z a m k n i ę c i e d o l n y c h l u b u l g o w y c h u p u s t ó w w ścia n a ch p rz e g ró d , p r z y c z y m k la p y m og ą b y ć W yko n a n e o o siach p io n o w y c h , ja k i p o z io m y c h , a dług ość ic h n ie m u s i b y ć r ó w n a ; n a le ż y u w z g lę d n ić duże c iś n ie nie, k t ó r e w y p ły w a z g łę b o k ie g o p o ło ż e n ia o tw o ru . Z a m k n ię c ia n ie m uszą b y ć um ieszcza ne w p r o s t w ścia
nach p rz e g ró d , m o ż n a je ta k ż e z m o n to w a ć w oso bn ych p rz y s ta w k a c h p rz e d n im i; są w te d y d o s tę p n ie js z e do r e
w i z ji i m o n ta ż u . i
D a ls z y m ro z w in ię c ie m m y ś li je s t a u to m a ty c z n y w a h a d ło w y ja z h y d ro s ta ty c z n y ja k o n a d s t a w k a j a z u s t a ł e g o (ry s . 5). U k ła d t a k i s k ła d a się z w y k le z k la p : g ó rn e j (p ię trz ą c e j) (1) i d o ln e j (p o ru s z a ją c e j) (2). D o k la p y g ó rn e j p rz y m o c o w a n a je s t b la c h a w a lc o w a (4), w y tw o r z o n a p r o m ie n ie m r ó w n y m d łu g o ś c i k la p y d o ln e j i z a to czo n y m z osi (.3). K o m o ra (7), p rz y le g ła do k la p y d o ln e j, w y tw o rz o n a w s ta łe j p o d s ta w ie ja z u (8) i c h ro n io n a od w p ły w u W ody g ó rn e j p ro g ie m (13), je s t n o r m a ln ie s ta le próżna, Ja k że ja z z ło ż o n y tr z y m a n y je s t c iś n ie n ie m na k la p ę d o ln ą . K o m o ra je s t p o łą c z o n a z w o d ą g ó rn ą k a n a lik ie m (9), k ó ry t w o r z y w p rz y c z ó łk u p io n o w y o tw ó r, a w lo t z n a jd u je się n a d z w ie rc ia d łe m w o d y na ozn aczo
n e j w y s o k o ś c i. R ó w n o cze śn ie k o m o ra z a o p a trz o n a je s t w k a n a lik s p u s to w y (10), id ą c y ró w n ie ż p rz y c z ó łk ie m . Z w y k le p r z e k r ó j k a n a lik a w p ro w a d z a ją c e g o (9) je s t w ię k szy n iż s pu stow e go (10).
G d y z w ie rc ia d ło w o d y o s ią g n ie u s ta n o w io n ą g ra n icę , k o m o ra n a p e łn ia s ię n a ty c h m ia s t w o dą , t a k że k a n a lik s p u s to w y n ie n a d ą ż y o d p ro w a d z ić do cho dzą cej w o d y . P rzez n a p e łn ie n ie k o m o r y z m n ie js z a się c iś n ie n ie w e w n ę trz n e n a k la p ę d o ln ą t a k d łu g o , aż p rz e w a g ą na k la p ę g ó rn ą z a jm ie ja z w ła ś c iw e p o ło żenie, o d p o w ia d a ją c e do
w o ln e m u p o d n ie s ie n iu , z w y k le z u p e łn ie p o ło ż e n ie (1*, 2', 4‘).
G d y z w ie rc ia d ło w o d y spada, z m n ie js z a się p r z y p ły w w o d y g ó rn e j do k o m o r y i to w o k a m g n ie n iu , g d y t y lk o je s t m n ie js z y , n iż o d p ły w k a n a lik ie m s p u s to w y m , k o m o ra zaczn ie się o p ró ż n ia ć , a ja z opadać w s k u te k c iś n ie n ia n a k la p ę d o ln ą . G d y z p o w o d ó w k o n s tr u k c y jn y c h d łu gość k la p y d o ln e j c h c e m y m ie ć m n ie js z ą n iż te o re ty c z n ą , m o ż e m y b r a k u ją c ą część c iś n ie n ia w o d y u z u p e łn ić p rz e c iw w a g ą (5). M ia s t p r z e c iw w a g i z ż e lb e tu m o ż n a u rz ą d z ić p o d k la p ą d o ln ą z b io r n ik w o d n y , k t ó r y jest. bą dź s ta le n a p e łn io n y w o dą , bą dź n a p e łn ia s ię lu b o p ró ż n ia z p e w
n y m o p ó ź n ie n ie m w s to s u n k u d o k o m o r y (7) o tw o r a m i u m ie s z c z o n y m i w n a jg łę b s z y m m ie js c u ś c ia n k i w a lc o w e j (4), p r z y u w z g lę d n ie n iu ja z u w p o ło ż e n iu p ię tr z ą cym .
J a k ju ż w y ż e j w s p o m n ia n o , k o n s tru k c ja ta je s t w y godna, szczególnie ja k o n a d s ła w k a w y s o k ic h ja z ó w s ta
-Rys. 5.
ły c h , je d n a k ż e m o ż n a ją z a p ro je k to w a ć ja k o n o r m a ln y ja z w p rz y p a d k a c h , k ie d y p o d s ta w ę ja z u tw o r z y stop ień , a d o ln a w o d a le ż y n iż e j n iż d n o k o m o r y k la p y d o ln e j.
P rz y t y m w y k o n a n iu m y ś l p o d s ta w o w a pozostaje, je d n a k p ró g (13), o b e c n ie ja k o d z ia ło w y , w y tw a r z a w 1 do le ja z u d w ie ‘k o m o ry , t y ln ą re g u lu ją c ą (7), k tó r a n o rm a ln ie je s t P różna i p rz e d n ią po m o c n ic z ą (14), k t ó r a je s t zaw sze n a p e łn io n a i po łą c z o n a z w o d ą g ó rn ą k a n a lik ie m (17). A b y p r z y ja z ie p o ło ż o n y m k o m o ra p rz e d n ia n ie zanieczyszcza
ła się ś m ie c ie m i ru m o w is k ie m , u rz ą d ż ę n y je s t n a d n ią r ó w n o z k ra w ę d z ią k o r o n y s tro p , po w s a ły z szeregu k la p o b ra c a ją c y c h się n a osi i o p ie ra ją c y c h się w o ln y m k o ń cem o ru c h o m ą k o n s tru k c ję ja z u . S tro p po d n ie ść m o że m y p r z y p o m o c y ła ń c u c h a , a p o z a m k n ię c iu k a n a lik a d o p ro w a d z a ją c e g o i w y p u s z c z e n iu w o d y z k o m o ry p rz e d n ie j m ożn a d o k o n a ć r e w iz ji k o m ó r i k o n s t r u k c ji podczas p e ł
n e j że g lu g i.
O p is a n y u k ła d m o ż e m y ta k ż e zastosow ać ja k o a u t o m a t y c z n e z a m k n i ę c i e k a n a ł u u l g o w e g o . W t y m w y p a d k u z a m k n ię c ie w y k o n a n e je s t ja k o je d n o li- - ta b la c h a s ta lo w a , w k la p ie g ó rn e j że b ro w a , w d o ln e j p e ł
na, a b y s p e łn ia ła je d n o c z e ś n ie r o lę p rz e c iw w a g i. J e ś li w o d a g ó rn a o sią g n ie d a n y po zio m , k o m o ra re g u la c y jn a n a p e łn ia się k a n a lik ie m i z a m k n ię c ie się o tw ie r a ; g d y
z w ie rc ia d ło w o d y spada, k o m o ra się o p ró ż n ia i z a m k n ię
D la z re a liz o w a n ia tego p r o je k tu o r g a n iz u je się w P r a
Z Ż Y C IA S T O W A R Z Y S Z E N IA IN Ż Y N IE R Ó W
4. P o d a je się do w ia d o m o ś c i, że znaczek N O T m ożna n a b y w a ć za p o ś re d n ic tw e m Z a rz ą d u G łó w n e g o S tó w . po cen ie 200 z ł za 1 sz u k o ; na le żność '¡należy p rz e k a z y w a ć na k o n to Z a rz ą d u G ł. S IT W M w P K O w W a rs z a w ie , N r 1-4300 z zazn acze nie m c e lu w p ła ty .
5. A d re s Z a rz ą d u G łó w n e g o je s t ob ecnie: W a rsza w a , C zackiego 3/5.
6. S k ła d k a n a D o m T e c h n ik a w W a rs z a w ie w y n o s i 500 z ł i p o w in n a b y ć p o k ry w a n a prze z w s z y s tk ic h c z ło n k ó w S tó w .
7. P r z y S to w a rz . In ż y n ie r ó w i T e c h n ik ó w W o d n o - M e lio r a c y jn y c h R. P. is tn ie je K o m is ja N o r m a liz a c ji i W y
na lazczości, z a d a n ie m k tó r e j m ię d z y in n y m i je s t u s p ra w n ia n ie p ra c w z a k re s ie r o b ó t w o d n o -m e lio ra c y jn y c h .
K o le d z y , k tó r z y m a ją w ła s n e p o m y s ły r a c jo n a liz a to r s k ie lu b te ż spo . k a li się z ta k o w y m h w t r a k c ie sw o ich czyn n o ści fa c h o w y c h , p ro s z e n i są o n a d s y ła n ie ic h do te j K o m is ji. K o m is ja b ę dzie te p o m y s ły r o z p a try w a ła , u d z ie la ła p o ra d i o p in io w a ła p o szcze g ó ło w ym ro z p ra c o w a n iu p rze z p o szczeg óln ych c z ło n k ó w S to w a rz . W w y p a d k a c h p o z y ty w n y c h K o m is ja b ę dzie w y s tę p o w a ła do z a in te re s o w a n y c h I n s t y t u c ji i U rz ę d ó w z o d p o w ie d n im i w n io s k a m i o n a g ro d y .
Z a rz ą d G łó w n y
Stow arz. In ż . i Techn. W o d n o -M e lio r. R. P.
O D R E D A K C JI
Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego (PKPG), pragnąc uregu
lować szereg problemów co do znaczenia i ro li prasy technicznej, w ydaje pisma okólne i zalecenia, z których w y ją tk i poniżej podajemy. W y ją tk i te dosta
tecznie w yraźnie w yjaśniają pewne, istniejące do niedawna, w ątpliw ości co do konieczności prenumerowania in dyw idualnie przez in żynie rów i techników oraz przez zakłady pracy i instytucje, interesujących dane działy pracy, czasopism;
co do konieczności zamieszczania w czasopismach technicznych — obok prac naukowych — a rty k u łó w z wykonastwa, współzawodnictwa, wynalazczości i ra
cjonalizacji, nie tylko w ujęciu inżynierskim , lecz także pisane przez m ajstrów i robotników.
Tym samym nastąpi szybciej zbliżenie inżynierów i techników do bezpo
średnich wyki.nawców w różnych działach techniki i przemysłu, do robotników i m ajstrów; tym samym wykonanie gigantycznego planu sześcioletniego będzie mogło nastąpić w warunkach o wiele łatw iejszych i, co najważniejsze, szybciej i taniej.
Redakcja ,,Gospodarki ¡W odnej“ , w ita ją c z uznaniem docenianie przez PKPG ro li prasy technicznej, zapewnia, że dołoży wszelkich starań, aby po
cząwszy od roku 1950 czasopismo nasze spełniało w całej rozciągłości postawione mu zadania. Jednocześnie z przyjemnością możemy podkreślić, że niejednokrot
nie dotychczasowe nasze w y s iłk i na przestrzeni okresu la t 1946 — 1949 odpowia
dały stawianym dzisiaj prasie technicznej wymaganiom
Z a g a d n ie n ie r e a liz a c ji p la n u sześciole tnie go o ra z p r o b le m y ro z b u d o w y i u n o w o c z e ś n ie n ia p rz e m y s łu , tr a n s p o r tu i łą c z n o ś c i w ra m a c h teg oż p la n u w y m a g a ją syste
m a ty c z n e g o w z ro s tu k w a lif ik o w a n y c h k a d r o ra z sta łego p o d w y ż s z a n ia p r a k yczne go i te o re ty c z n e g o p o z io m u te c h n ic z n y c h w ia d o m o ś c i ty c h ż e k a d r.
C zasopism a te c h n ic z n e w in n y b y ć je d n y m z n a jb a r d z ie j e fe k ty w n y c h ś ro d k ó w p o dn osze nia p o z io m u te c h n ic z n e g o z a ró w n o is tn ie ją c y c h k a d r te c h n ic z n y c h , ja k i n o w y c h s ił m a ją c y c h k a d r y te z a s ilić .
C zasopism a te c h n ic z n e , w in n y p o g łę b ia ć w ie d z ę te c h
C zasopism a te c h n ic z n e , w in n y p o g łę b ia ć w ie d z ę te c h