Przegląd działań podejmowanych w Domu Matki i Dziecka w Krzy-

W latach 2014–2015 personel placówki zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2003 r. stanowili: kierownik Domu Mat-ki i Dziecka, psycholog Domu MatMat-ki i Dziecka, wychowawca Domu MatMat-ki i Dziecka, dietetyk Domu Matki i Dziecka, pielęgniarka Domu Matki i Dzie-cka, lekarz pediatra.

Liczba dzieci przebywających w 2014 r. w Domu Matki i Dziecka

W dniu 31.12.2014 r. w badanym Domu Matki i Dziecka przebywało 16 dzieci i 16 matek. W badanej placówce w 2014 r. łącznie przebywało 29 ma-tek i 31 dzieci. Zgodnie z art. 87 § 3 k.k.w. Sąd Rodzinny w Zielonej Górze w 2014 r. przedłużył pobyt w Domu Matki i Dziecka jednemu dziecku, które ukończyło 3. rok życia. Z 31 dzieci przebywających w placówce w 2014 r.

24 dzieci przybyło z Domu Matki i Dziecka z Zakładu Karnego z Grudzią-dza, 7 dzieci przybyło z wolności. W dniu 25 czerwca 2015 r. w Domu Matki i Dziecka przebywało 20 dzieci i 20 matek. W pierwszej połowie 2015 r. łącznie przebywało 26 matek i 26 dzieci – 20 dzieci przybyło do oddziału z Zakładu Karnego z Grudziądza, 6 dzieci przybyło z wolności, a jedno dziecko z zawo-dowej rodziny zastępczej.

Z wymienionej liczby dzieci przebywających w Domu Matki i Dziecka w 2014 r. siedmiu ojców wyraziło zgodę na ich pobyt w placówce, w pozosta-łych przypadkach decyzję podjął właściwy sąd rodzinny. W pierwszej poło-wie 2015 r. sześciu ojców wyraziło zgodę na pobyt dziecka na oddziale, w 20 pozostałych przypadkach decyzję podjął właściwy sąd rodzinny.

Rodzaj władzy rodzicielskiej, jaką posiadały skazane matki

Ogółem w 2014 r. w grupie matek przebywających w Domu Matki i Dzie-cka 26 z nich miało pełną władzę rodzicielską wobec dzieci, a w pierwszej połowie 2015 r. – 25 matek przebywających z dziećmi zakładzie karnym miało pełną władzę rodzicielską, trzy matki miały ograniczoną władzę rodzicielską w 2014 r., a w kolejnym roku tylko jedna skazana matka.

Klasy ikacja skazanych matek

2014 r. – podgrupa klasyfikacyjna: TA- 0, P-1/p- 5, P-2/p-12, P-3/p-1, R- 1/p-1, R- 2/p-10, R- 3/p-0.

Pierwsza połowa 2015 r. – podgrupa klasyfikacyjna: TA-0, 1/p-6, P--2/p-12, P-3/p-0, R-1/p-0, R-2/p-8, R-3/p-0.

Liczba dzieci, które opuściły Dom Matki i Dziecka oraz przyczyny opuszczenia placówki

W 2014 r. z wymienionej liczby 31 dzieci ogółem 15 dzieci opuściło Dom Matki i Dziecka, z czego:

– dziewięcioro dzieci wraz z matkami wróciło do domów rodzinnych;

– sześć matek ubyło w związku z uzyskaniem warunkowego przedtermino-wego zwolnienia (w tej grupie jedna matka posiadała 2 dzieci);

– dwie matki ubyły z powodu przypadającego końca kary pozbawienia wolności;

– dwoje dzieci wraz z matką znalazło się w domu samotnej matki;

– jedna matka ubyła w związku z uzyskaniem warunkowego przedtermi-nowego zwolnienia;

– jedno dziecko wraz z matką wyjechało do Powiatowego Ośrodka Inter-wencji Kryzysowej;

– jedna matka ubyła w związku z przypadającym końcem kary pozbawie-nia wolności;

– troje dzieci ubyło poza teren placówki bez matki;

– dwoje dzieci zgodnie z postanowieniem sądu rodzinnego zostało umiesz-czonych w rodzinie zastępczej spokrewnionej (w jednym przypadku byli to dziadkowie dziewczynki, w innym było to wujostwo dziecka; matki pozostały do dalszego odbycia kary);

– jedno dziecko zgodnie z decyzją matki i postanowieniem Sądu Rodzin-nego ubyło do domu rodzinRodzin-nego do ojca (matka pozostała do dalszego odbycia kary);

W pierwszej połowie 2015 r. z wymienionej liczby (26) dzieci:

– sześcioro dzieci opuściło Dom Matki i Dziecka;

– czworo dzieci wraz z matkami wyjechało do domów rodzinnych;

▫ trzy matki ubyły w związku z uzyskaniem warunkowego przedtermi-nowego zwolnienia;

▫ jedna matka ubyła z uwagi na koniec kary;

▫ dwoje dzieci ubyło poza teren placówki bez matki:

◦ jedno dziecko zgodnie z postanowieniem sądu rodzinnego zostało umieszczone w zawodowej rodzinie zastępczej (matka pozostała do dalszego odbycia kary);

◦ jedno dziecko zgodnie z decyzją matki i postanowieniem sądu ubyło do domu rodzinnego do babci (matka pozostała do dalszego odbycia kary).

Zatrudnienie skazanych kobiet

Styczeń – 11 kobiet zatrudnionych, luty – 13, marzec – 13, kwiecień – 13, maj – 13, czerwiec – 12, lipiec – 10, sierpień – 13, wrzesień – 13, październik –13, listopad – 12, grudzień – 12.

Z przedstawionych zestawień wynika, że większość osadzonych matek może liczyć na zatrudnienie w trakcie odbywania kary pozbawienia wol-ności.

Informacja dotycząca opieki medycznej w Domu Matki i Dziecka

Opieka medyczna w Domu Matki i Dziecka przebiegała w 2014 r. na po-ziomie dobrym. Wszystkie dzieci objęte były systematyczną opieką lekarską.

Przebywające w tej placówce dzieci są pod stałą opieką medyczną: lekarza pediatry, lekarzy specjalistów przyjmujących w ambulatorium Zakładu Kar-nego, lekarzy specjalistów z Zakładu Opieki Zdrowotnej w Zielonej Górze oraz Centrum Usług Medycznych ALDEMED, pielęgniarek. Łączna liczba przyjęć pediatrycznych w 2014 r. – 350. Łączna liczba szczepień w 2014 r. – 64.

W 2014 r. 4 dzieci hospitalizowano na oddziale dziecięcym szpitala w Zielo-nej Górze.

W nawiązaniu do wcześniej opisanych oddziaływań wychowawczych praca zespołu opiekuńczo-wychowawczego w 2014 r. była raczej kontynu-acją podjętych działań wobec małoletnich podopiecznych placówki. Warto w tym miejscu wspomnieć o psychologicznych badaniach, które przeprowa-dza się w celu diagnozy dziecka przebywającego w oddziale. W badanym okresie pani psycholog Domu Matki i Dziecka w trzymiesięcznych odstępach dokonała ocen rozwoju dzieci. Ocenie podlegał rozwój ruchowy dzieci (lo-komocja, motoryka rąk), procesy poznawcze, samodzielność dziecka oraz dojrzałość społeczna. Podczas każdorazowej oceny rozwoju dziecka spo-rządzano zapis jego szczególnych potrzeb, z którym zapoznawano matkę⁴⁷⁴. Pani psycholog odnotowywała swoje spostrzeżenia na temat zachowania dziecka w sytuacji badawczej, w kontakcie z matką oraz w trakcie kontak-tów dziecka z grupą rówieśniczą. Ocena rozwoju dziecka, jak podaje pani psycholog, jest metodą przesiewową, mającą na celu zwrócenie uwagi na nieprawidłowości w ogólnym rozwoju dziecka. Metoda ta jest także wyko-rzystywana w celu poddania dziecka bardziej szczegółowym oddziaływa-niom badawczym i diagnostycznym. Ponadto badanie ma ocenić gotowość dziecka do zajęć w grupie przedszkolnej. Matka zdobywa wiedzę na temat harmonijności rozwoju⁴⁷⁵.

W 2014 r. zostały przeprowadzone przez psychologa⁴⁷⁶ trzy badania trójki dzieci za pomocą testu Dziecięcej Skali Rozwojowej (DSR). Obejmowały one takie obszary funkcjonowania dziecka, jak manipulacja, percepcja, bazgra-nie i rysowabazgra-nie, klocki, porównywabazgra-nie, pamięć, mowa, słownik, zachowania

474 Wyniki diagnozy dziecka znajdują się w oddziałowej dokumentacji dziecka.

475 Informacja zaczerpnięta z dokumentacji i z wywiadu z psychologiem oddziału Domu Matki i Dziecka przy Zakładzie Karnym w Krzywańcu.

społeczne, motoryka, a także skala obserwacyjna. Badaniom zostały poddane dzieci, u których zespół opiekuńczo-wychowawczy Domu Matki i Dziecka zaobserwował trudności rozwojowe pod względem rozwoju psychofizyczne-go lub emocjonalnepsychofizyczne-go, lub dzieci, których matki wykazywały nieprawidłową postawę macierzyńską. Badanie DSR diagnozuje zdolności dziecka do umy-słowego antycypowania swoich działań i pojmowania siebie jako ich sprawcy oraz do wzajemnych kontaktów z innymi ludźmi w ciągu pierwszych trzech lat życia. Zdaniem pani psycholog:

(…) w tym okresie bowiem relacje z rzeczywistością zaczynają być upośredniczone przez wyobrażenia i słowa, co jest pierwszym krokiem na drodze do rozwoju abs-trakcyjności myślenia, stanowiącą znamienną cechę ludzkiej inteligencji. Przebieg rozwoju – jego tempo i kierunek – w znacznym stopniu zależą od czynników środowi-skowych. Ich rola, w potocznym mniemaniu, może być większa we wczesnym okresie życia, gdy opiekujący się dzieckiem dorośli tworzą aktywności dziecka, niż później, gdy jednostka jest w stanie sama wybierać i kształtować swoje środowisko, i tym samym wpływy, którym podlega, działając zgodnie ze swoimi genetycznie uwarunkowanymi preferencjami. Wynika stąd celowość wczesnej diagnozy poziomu rozwoju dziecka, ukierunkowanej na określenie specyficznych potrzeb stymulacyjnych czy pożądanych kierunków korygowania oddziaływań rodzicielskich⁴⁷⁷.

W roku, w którym badano działalność oddziału, organizowano wiele zajęć ogólnorozwojowych dla dzieci przebywających w placówce. Nadrzędnym celem działania placówki jest zapewnienie bezpieczeństwa i prawidłowego rozwoju psychofizycznego małego dziecka. Nadal realizowany jest, jako jeden z wielu, opisany już w książce program pod nazwą „Domowe przedszkole”.

Jak podaje kierowniczka oddziału,

wszystkie podejmowane działania mają na celu zminimalizowanie u dzieci poczucia izolacji oraz późniejszej stygmatyzacji. W celu minimalizowania skutków izolacji u dzieci przebywających w Domu Matki i Dziecka było 16 urlopowań do domów ro-dzinnych, do ojca i dziadków. Organizowano wyjścia poza teren ZK matek z dziećmi oraz wyjazdy do Zielonej Góry do sali zabaw⁴⁷⁸.