Przekazywanie danych przez podmioty kościelne w praktyce

Z praktycznego punktu widzenia znaczenie ma jasne wskazanie, które akty normatywne z systemu prawa kościelnego czy prawa świeckiego mają zastosowanie w przypadku przesyłania danych osobowych przez:

1) kościelne podmioty objęte regulacją Dekretu (czyli publiczne osoby prawne takie jak np. parafie, diecezje, zakony),

2) kościelne podmioty nieobjęte Dekretem (czyli np. prywatne osoby prawne takie jak katolickie stowarzyszenia prywatne)

do:

1) kościelnych podmiotów (niezależnie od tego, czy są objęte Dekretem, czy też nie),

2) innych niż kościelne podmioty (czyli np. podmioty związku wyzna-niowego niekatolickiego lub podmioty świeckie).

Rozważyć te kwestie trzeba nie tylko w kontekście podmiotowym, ale także przedmiotowym. Oznacza to, że na siatkę podmiotową należy nało-żyć siatkę przedmiotową, czyli zakres celów, dla których realizacji dane były pozyskiwane (sprawy czysto kościelne).

3.6.1. Przekazywanie do podmiotów kościelnych

W przypadku przekazania danych przez:

I. podmioty kościelne podlegające Dekretowi do podmiotów kościel-nych katolickich (niezależnie od ich kanonicznego statusu i rodzaju) należy stosować:

1. w sprawach czysto kościelnych prawo kanoniczne w postaci: – regulacji kodeksowych,

– Dekretu,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

2. w sprawach nie czysto kościelnych: a. prawo kanoniczne w postaci

– regulacji kodeksowych, – Dekretu,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

oraz

b. prawo świeckie, czyli: – RODO,

– prawo państwa, z którego terytorium dane są przekazywane, II. podmioty kościelne katolickie niepodlegające Dekretowi do

podmio-tów kościelnych katolickich (niezależnie od ich kanonicznego statusu i rodzaju) należy stosować:

1. w sprawach czysto kościelnych prawo kanoniczne w postaci: – regulacji kodeksowych,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

2. w sprawach nie czysto kościelnych: a. prawo kanoniczne w postaci

– regulacji kodeksowych,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

oraz

b. prawo świeckie, czyli: – RODO,

– prawo państwa, z którego terytorium dane są przekazywane.

3.6.2. Przekazywanie do innych niż podmioty kościelne

Z kolei w przypadku przekazania danych przez:

I. podmioty kościelne podlegające Dekretowi do podmiotów niekoś-cielnych należy stosować w:

1. w sprawach czysto kościelnych – taki przypadek może mieć miej-sce na przykład przy przekazaniu danych do państwa, w którym jakiś związek wyznaniowy pełni funkcje i zadania administracji publicznej i dane czysto kościelne, jak np. fakt chrztu, ma znacze-nie cywilnoprawne – prawo kanoniczne w postaci:

– regulacji kodeksowych, – Dekretu,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

2. w sprawach nie czysto kościelnych: a. prawo kanoniczne w postaci

– regulacji kodeksowych, – Dekretu,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

oraz

b. prawo świeckie, czyli: – RODO

– prawo państwa, z którego terytorium dane są przekazywane, II. podmioty kościelne katolickie niepodlegające Dekretowi do

podmio-tów niekościelnych należy stosować:

1. w sprawach czysto kościelnych prawo kanoniczne w postaci: – regulacji kodeksowych,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

2. w sprawach nie czysto kościelnych: a. prawo kanoniczne w postaci

– regulacji kodeksowych,

– innych przepisów kanonicznych obejmujących dany podmiot, np. prawo specjalne,

oraz

b. prawo świeckie, czyli: – RODO,

– prawo państwa, z którego terytorium dane są przekazywane.

3.7. Przykładowe problemy z przekazywaniem

danych w działalności parafii

W praktyce przekazywania danych osobowych za granicę RP przez parafie z pewnością kluczową rolę będzie odgrywać przesyłanie danych w związ-ku z sakramentami. Najbardziej złożona wydaje się być sprawa przesyła-nia danych w związku z zawarciem małżeństwa, niezależnie od tego, czy będzie ono sakramentem, czy też będzie to niesakramentalne małżeństwo, np. pomiędzy stroną katolicką i stroną nieochrzczoną (zob. kan. 1055 § 1 CIC).

W przypadku przesyłania danych nupturientów z zagranicy do Polski zgodnie z Dekretem ogólnym o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno--duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kano-nicznego z dnia 8 października 2019 r.12 w zależności od okoliczności 12 Konferencja Episkopatu Polski, Dekret ogólny o przeprowadzaniu rozmów

kanoniczne-prawnych i faktycznych dane przesyłane mogą być przed i po zawarciu małżeństwa.

Gdy chodzi o przesłanie dokumentów zawierających dane osobowe, przed zawarciem małżeństwa może zaistnieć obowiązek wysłania „dekla-racji (licencji)”13, którą przesyła proboszcz parafii z zagranicy po przygo-towaniu do małżeństwa osoby mieszkającej za granicą i po sprawdzeniu jej stanu wolnego za pośrednictwem swojej kurii diecezjalnej, do właści-wej kurii diecezjalnej w Polsce, która, „po otrzymaniu licencji, upoważni proboszcza w Polsce do asystowania przy zawieraniu małżeństwa” (nr 12 Dekretu o przygotowaniu do małżeństwa)14.

Z kolei po zawarciu małżeństwa proboszcz zgodnie z kan. 535 § 2 CIC i kan. 1122 § 2 CIC powinien powiadomić o małżeństwie parafię chrztu świętego małżonków, a jeżeli małżeństwo zostało zawarte w oparciu o licencję z innej parafii (kan. 1070 CIC) – także parafię, z której nadeszła licencja. W przypadku, gdy powyższe zawiadomienia mają być przesłane za granicę RP, przesłać je można za pośrednictwem kurii diecezjalnej (nr 113 Dekretu o przygotowaniu do małżeństwa). Wydaje się, że zawiadomie-nia nie muszą być już przesłane do zagranicznej kurii, lecz bezpośrednio do parafii – nie jest to jednak jasno zapisane w Dekrecie o przygotowaniu do małżeństwa, zważywszy procedurę przesyłania „deklaracji (licencji)” do Polski.

Warto w tym miejscu rozważyć z punktu widzenia Dekretu status kurii polskiej i zagranicznej. O ile bowiem administratorami danych są para-fie (polska i zagraniczna), wydaje się, że kurie diecezjalne to „quasi pod-mioty przetwarzające”. Takie przyporządkowanie, o ile jest słuszne, musi prowadzić do wniosku, że prawo kanoniczne na poziomie partykularnym go [26 listopada 2019], „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 2019 nr 31, s. 28–93. Na mocy uchwały nr 9/385/2019 Konferencji Episkopatu Polski z dnia 18 listo-pada 2019 r. Dekret ogólny o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpaster-skich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego wszedł w życie 1 czerwca 2020.

13 Tak napisano w nr 12 Dekretu ogólnego o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno--duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego. Jed-nakże, trzeba zauważyć, że „deklaracja” (łac. declaratio) to oświadczenie stanu wie-dzy lub woli, zaś licencja (łac. licentia) to zezwolenie.

14 Zastanawiać musi status prawny „upoważnienia” udzielanego przez kurię. Po pierwsze, „upoważnienie” – jakkolwiek je rozumieć – jest zbędne w przypadku, gdy proboszcz ma prawo asystowania przy małżeństwie na swoim terytorium (por. kan. 1108 § 1 CIC); po drugie, kuria to urząd – instytucje i osoby świadczą-ce biskupowi pomoc w zarządzaniu całą dieświadczą-cezją (por. kan. 469 CIC), który nie ma możliwości podejmowania w swoim imieniu jakiejkolwiek decyzji.

w Polsce jest bardzo niespójne, gdy chodzi o ochronę danych osobo-wych. Nie można jednak za to winić prawodawców faktycznych Dekretu o przygotowaniu do małżeństwa. Ustawa ta została przygotowana znacz-nie wcześznacz-niej niż rozpoczęto pracę nad Dekretem. Stroną winną tej znacz- nie-koherencji jest Kongregacja ds. Biskupów, która dała recognitio dla obu dekretów.