PRZYGOTOWANIE STRATEGII

Rozmowy dotyczące problemów obszaru funkcjonalnego Olsztyna rozpoczęły się przed ukazaniem się

Zasad realizacji Zintegrowanych Inwestycji w Polsce oraz przeprowadzeniem delimitacji miejskich

obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich. Dnia 7 grudnia 2012 r. odbyło się zebranie założycielskie, w którym udział wzięli przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, których Rady Gmin (Barczewo, Biskupiec, Dobre Miasto, Dywity, Gietrzwałd, Jeziorany, Jonkowo, Kolno, Olsztynek, Purda, Stawiguda, Świątki) i Rada Powiatu Olsztyńskiego podjęły uchwały w sprawie utworzenia Stowarzyszenia Olsztyński Obszar Aglomeracyjny. Stowarzyszenie zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem z dnia 4 lutego 2013 r. Zgodnie ze Statutem Stowarzyszenia OOA jego celem jest wspieranie idei samorządu terytorialnego oraz inicjowanie współpracy gmin i powiatu na rzecz spójności terytorialnej, rozumianej jako proces polegający na takim kształtowaniu przestrzeni, aby zapewnić najlepszy rozwój unikalnego potencjału terytoriów poszczególnych gmin dla osiągania celów rozwojowych, w tym spójności społeczno-gospodarczej Olsztyńskiego Obszaru Aglomeracyjnego, poprzez zintegrowane zarządzanie jego rozwojem. Członkowie Stowarzyszenia OOA na posiedzeniach prowadzili dyskusje dotyczące problemów obszaru funkcjonalnego, dalszej współpracy i realizacji wspólnych przedsięwzięć.

Przyjęty przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego w lipcu 2013 r. dokument Zasady realizacji

Zintegrowanych Inwestycji w Polsce wskazał delimitację obszarów funkcjonalnych ośrodków

wojewódzkich. Miejski Obszar Funkcjonalny Olsztyna składa się z sześciu gmin, tj. gminy Barczewo, Dywity, Gietrzwałd, Jonkowo, Purda i Stawiguda oraz rdzenia – gminy Olsztyn.

Proces kształtowania dokumentu Strategii ZIT rozpoczął się od przygotowania wniosku o uruchomienie postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego, do którego nie stosuje się przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, w trybie zapytania ofertowego dnia 18 lipca 2013 r. Na skutek postępowania został wyłoniony wykonawca i dnia 8 sierpnia 2013 r. została podpisana umowa z firmą GEOPROFIT Wojciech Dziemianowicz z Warszawy. Przedmiotem umowy było opracowanie strategii Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna w zakresie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Do połowy września 2013 r. została przygotowana wersja robocza dokumentu Strategii Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna w zakresie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, która została przekazana do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego dnia 13 września 2013 r.

Od sierpnia 2013 roku odbyły się dwadzieścia trzy spotkania z przedstawicielami gmin Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna oraz Powiatu Olsztyńskiego, na których omawiano główne problemy, które utrudniają rozwój i wpływają na jakość życia mieszkańców MOF Olsztyna. Następnie wskazywano propozycje rodzajów projektów, które mogłyby być realizowane w formule ZIT. Na spotkaniach omawiane były zarówno projekty drogowe, jak i wszystkie te, które wpisują się w określone kierunki interwencji wyznaczone przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju (wcześniej Ministerstwo Rozwoju Regionalnego):

• rozwój zrównoważonego, sprawnego transportu łączącego miasto i jego obszar funkcjonalny,

• przywracanie funkcji społeczno-gospodarczych zdegradowanych obszarów miejskiego obszaru funkcjonalnego,

• poprawa stanu środowiska przyrodniczego na obszarze funkcjonalnym Miasta,

• wspieranie efektywności energetycznej,

• wzmacnianie rozwoju funkcji symbolicznych budujących międzynarodowy charakter i ponadregionalną rangę miejskiego obszaru funkcjonalnego oraz poprawa dostępu i jakości usług publicznych w całym obszarze funkcjonalnym.

Przedstawiono pięć obszarów, w ramach których zostały przygotowane propozycje przedsięwzięć projektowych, a mianowicie:

1) Zdrowy i aktywny MOF – w ramach przedsięwzięcia przewidziano realizację wiązek zadań, których celem jest wzrost dostępności i jakości usług publicznych umożliwiających aktywizację społeczno-zawodową, przede wszystkim wzrost udziału osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym w życiu lokalnej społeczności.

2) Bezpieczny MOF – przedsięwzięcie partnerskie Miasta Olsztyna oraz Powiatu Olsztyńskiego, zakładający wprowadzenie systemu bezpieczeństwa regionu olsztyńskiego. Projekt ma zapewnić wzrost poczucia bezpieczeństwa społeczeństwa w wyniku zwiększenia efektywności działania służb oraz stworzenie możliwości wczesnego informowania i ostrzegania mieszkańców przed zagrożeniami, co wymaga inwestycji w infrastrukturę oraz rozwój systemów zintegrowanego monitoringu i ostrzegania.

3) Społeczny MOF – przedsięwzięcie zakłada aktywizację osób i rodzin wykluczonych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym społeczną, zawodową, edukacyjną i zdrowotną.

4) Warmiński MOF – przedsięwzięcie zakłada promocję tradycji warmińskiej i dziedzictwa kulturowego opartą na wydarzeniach w postaci spotkań, zajęć warsztatowych, koncertów itp., realizowanych na obszarze MOF Olsztyna.

5) Zielony MOF – przedsięwzięcie zakłada zagospodarowanie terenów zielonych jako miejsc wypoczynku i rekreacji w poszczególnych gminach MOF Olsztyna.

Z rozmów pomiędzy partnerami oraz identyfikacji potencjalnych przedsięwzięć wynikło, że głównym problemem Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna jest wykluczenie komunikacyjne, w tym zły stan dróg lokalnych i słabo rozwinięta sieć komunikacji miejskiej. W związku z tym, największą potrzebą wskazywaną przez członków MOF Olsztyna była konieczność przebudowy/budowy ciągów dróg łączących rdzeń z gminami ościennymi. W wyniku rozmów ustalono, że jednym ze strategicznych projektów będzie wiązka przedsięwzięć tworząca sieć połączeń drogowych dowiązujących się do Obwodnicy Olsztyna (projekt planowany do realizacji z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020), a od strony północnej bezpośrednio wchodzących do Miasta. Przedsięwzięcie to nazwano Mobilny MOF. Kolejnym zaproponowanym był Sieciowy MOF, który był odpowiedzią na problemy związane z rozproszeniem osadnictwa na terenie gmin wiejskich i wynikające z nich wysokie koszty budowy infrastruktury technicznej. Problem ten przełożono na

cele, jednak przedsięwzięcie nie zostało przyjęte ze względu na ograniczające zapisy w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 oraz na niespełnienie podstawowej idei Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, tj. realizacji zintegrowanych projektów odpowiadających w sposób kompleksowy na potrzeby i problemy miast i ich obszarów funkcjonalnych.

Ostatecznie w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych finansowanych w ramach RPO WiM 2014-2020 został zaplanowany projekt realizowany w trybie pozakonkursowym, tj. Bezpieczny MOF oraz projekty planowane do realizacji w trybie konkursowym, tj. Mobilny MOF (7b), Ekomobilny MOF, Społeczny MOF oraz Zdrowy i aktywny MOF. Projekt Ekomobilny MOF zakłada stworzenie dróg rowerowych i traktów pieszych wraz z węzłami przesiadkowymi umożliwiającymi przesiadanie się do komunikacji zbiorowej, które sprzyjać będą poprawie jakości życia oraz zaspokajaniu codziennych potrzeb transportowych wiążących się z dojazdami do pracy i szkoły na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna. Strategia MOF wskazuje również na realizację działań dotyczących rozwoju transportu publicznego na terenie miasta Olsztyna, w tym m.in. budowę centrum przesiadkowego. Przedsięwzięcia zostały zweryfikowane pod kątem zamierzeń strategicznych wynikających ze zidentyfikowanych w diagnozie projektów. Strategia Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna opiera się m.in. na zapisach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 oraz ustaleniach z Instytucją Zarządzającą, czyli Urzędem Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskiego. W związku z powyższym dnia 10 marca 2014 r. została przekazana do Urzędu Marszałkowskiego pierwsza wersja Mandatu negocjacyjnego Związku ZIT w sprawie realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) dla Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020, a dnia 3 kwietnia 2014 r. wersja druga Mandatu negocjacyjnego. W ramach negocjacji Związku ZIT z Instytucją Zarządzającą dnia 21 marca 2014 r. odbyło się spotkanie, na którym w obecności Wicemarszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego Jarosława Słomy ustalano zakres strategii, typy projektów przeznaczonych do realizacji w ramach ZIT. Ponadto przedstawiciele MOF Olsztyna w trybie roboczym na bieżąco kontaktowali się z Instytucją Zarządzającą. Dnia 20 grudnia 2013 r. zostało zorganizowane spotkanie z udziałem przedstawicieli Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna, ośrodków subregionalnych Elbląga i Ełku oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego dotyczące zasad realizacji ZIT i Strategii ZIT.

Równolegle z opracowywaniem Strategii ZIT w Referacie ds. Strategii Wydziału Rozwoju Miasta Urzędu Miasta Olsztyna przygotowywany był projekt porozumienia między gminami MOF Olsztyna i Powiatem Olsztyńskim. Porozumienie administracyjne w sprawie powołania Związku ZIT w ramach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna zostało zawarte dnia 6 marca 2014 roku w Urzędzie Miasta Olsztyna.

W marcu 2014 r. została rozpoczęta procedura przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dokumentu Strategii Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna. Projekt zakresu prognozy został przedłożony do uzgodnienia Warmińsko-Mazurskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu oraz Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Olsztynie. Jednocześnie na tablicach ogłoszeń w Gminie Olsztyn oraz we wszystkich gminach MOF Olsztyna oraz Starostwie Powiatowym w Olsztynie zostało wywieszone obwieszczenie o prowadzeniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko strategii Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna. Procedura przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko została

zakończona w styczniu 2015 r., po wydaniu opinii dotyczącej projektu dokumentu przez organy środowiskowe.

W związku z wymogiem Komisji Europejskiej dotyczącym zapisów odnośnie pełnienia funkcji Instytucji Pośredniczącej przez Związek ZIT, nastąpiła konieczność zmiany treści porozumienia. Ponadto, wymóg uwzględnienia w porozumieniu podstawy prawnej opierającej się m.in. na art. 74 ustawy o samorządzie gminnym, wymusił konieczność zmiany formy porozumienia z administracyjnego na porozumienie międzygminne. W związku z powyższym Powiat Olsztyński nie może być jednym z sygnatariuszy porozumienia międzygminnego, jednak nadal pozostaje beneficjentem planowanych do realizacji projektów.