15. ZASADY DOBORU SEPARATORÓW SEDYMENTACYJNO - FLOTACYJNYCH
15.3. PRZYKŁAD WYMIAROWANIA SEPARATORÓW Z WEWNĘTRZNYMI OBEJŚCIAMI
Z prospektów reklamowych firm oferujących swoje produkty na rynku, wynika, że niektóre konstrukcje separatorów zawierają błędy projektowe. Dotyczy to zwłaszcza separatorów koalescencyjnych z wewnętrznymi kanałami obejściowymi (tzw. by-passami), do odciążania komory koalescencyjnej, przewidzianymi na deszcze nawalne.
Wydający aprobaty techniczne Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie wymaga, aby podczas dopływu ścieków większego od strumienia nominalnego QN, włącznie z maksymalnym (Qmax = 10QN lub Qmax = 5QN), rzeczywisty przepływ Qrzecz przez filtr koalescencyjny nie był mniejszy od strumienia QN, ani też większy od 1,15÷1,2QN.
Przykład obliczeniowy
Separatory cieczy lekkich typu S-OZ - z wewnętrznym obejściem (by-passem) komory flotacyjnej, służą do podczyszczania ścieków opadowych. Przedmiotowe separatory składają się z dwóch zasadniczych elementów, znajdujących się w pionowym walczaku - zbiorniku, a mianowicie [102]:
komory flotacyjnej,
wewnętrznego kanału obejściowego (by-passa) z otworem w dnie i progiem piętrzącym - do kierowania części ścieków do komory flotacyjnej i do filtra lamelowego oraz odprowadzania pozostałej części, poprzez przelew czołowy, do kanału odpływowego.
Wielkość instalacji dobiera się na maksymalną wartość strumienia dopływu ścieków deszczowych Qmax = 10QN, przyjmując, że ok. 1/10 tego strumienia podlega ciągłemu podczyszczeniu z substancji ropopochodnych. Pozostały strumień dopływowy (ok. 9QN) kierowany jest by-passem do kanału odpływowego - bez podczyszczenia.
Stopień dokładności rozdziału strumieni ścieków w urządzeniach typu S-OZ nie był przez producenta ściśle określony.
Badania jakościowe urządzenia
W celu jakościowego przetestowania zjawisk przepływowych występujących w czasie działania przedmiotowych separatorów zbudowano model fizyczny urządzenia z przezroczystego szkła organicznego (rys. 15.5).
Rys. 15.5. Wizualizacja przepływu wody przez model separatora typu S-OZ
Na pierwszej fotografii - do obiektu dopływa „czysta - podbarwiona” woda. Następne przedstawiają - przejście przez model ciemnej „chmury zanieczyszczonej” cieczy, która przepływa nad przelewem i wpływa przez bocznik do zbiornika. Na dwóch pierwszych klatkach, dobrze widoczna jest półelipsa - przelewu czołowego wmontowanego w kanał by-passa (o średnicy DN) oraz pionowy bocznik (króciec) – dopływu do komory flotacyjnej.
Miał on formę przystawki, wmontowanej w dno kanału by-passa - tuż przed przelewem.
W wyniku obserwacji przepływu wody w modelu ustalono, że:
wysokość P krawędzi przelewu czołowego powinna być większa od DN/3, gdyż do tej wysokości przelew zawsze pracował jako zatopiony zmniejszając przepustowość kanału by-passa,
struga powrotna do by-passa (- w rzeczywistości z filtra lamelowego na boczniku) powinna dopływać do kanału od dołu i pionowo do góry, gdyż inne (np. boczne – wg producenta) ustawienie tej strugi destabilizuje ruch cieczy,
odległość otworu powrotnego - od przelewu powinna wynosić (8÷9)P, gdyż nie sięga tam już odskok hydrauliczny i przepływ jest prawie równomierny.
Schemat hydrauliczny i model matematyczny separatora
Opis ruchu cieczy wewnątrz separatora ułatwia sporządzony jego schemat hydrauliczny.
Schemat ten nie przedstawia rozwiązań technicznych, kształtów, wymiarów ani proporcji urządzenia rzeczywistego (oryginału). Odzwierciedla jednak jego zasadę działania zachowując, przede wszystkim takie, jak w oryginale wysokości położenia zwierciadeł cieczy względem siebie. Jest to istotne, gdyż wszystkie przepływy odbywają się tu pod wpływem siły ciężkości (grawitacji).
h
Rys. 15.6. Schemat hydrauliczny separatora z by-passem na kanale przepływowym dla strumienia Q ≤ QN
Podczas przepływu przez separator występują dwa różne stany ruchu cieczy. Pierwszy, gdy Q ≤ QN, wtedy cała ciecz przepływa przez filtr lamelowy (Q = Qb). Przelew wtedy nie działa, gdyż ścieki nie dosięgają jego krawędzi położonej na wysokości P nad dnem kanału dopływowego.
Ciecz przepływa przez bocznik umieszczony w dnie kanału by-passa (przed przelewem), dalej przepływa przez filtr lamelowy i dostaje się do kanału odpływowego o średnicy DN, wypełnionym do wysokości h. Strumień objętości Q wody przepływającej przez separator opisują zatem następujące równania ruchu cieczy (rys. 15.6):
Δh = R Qb2 , (15.11)
R- oporność hydrauliczna na drodze od wlotu do bocznika do przekroju przepływowego za wylotem cieczy przefiltrowanej z filtra lamelowego do kanału,
n - współczynnik Manninga (n = 0,013 sm-1/3), I - spadek dna kanału, - .
Pierwsze z równań (15.11) układu wynika z wzoru Darcy-Weisbacha na wysokość strat enegetycznych podczas przepływu cieczy przez przewody i z równania ciągłości. Drugie równanie (15.12) układu wyprowadzono ze wzoru de Chezy'ego, w którym współczynnik C zastąpiono formułą Manninga o współczynniku n. Dla Qb = QN mamy:
Δh = P – h(QN) + I∙L (15.13)
W obliczeniach może być zmieniany parametr DN - o wartościach dyskretnych i parametry P, I - o wartościach ciągłych. Nie mogą one być jednak dowolnie przyjmowane, gdyż muszą spełniać równania ruchu oraz muszą być zawarte w dopuszczalnych przedziałach ich praktycznego stosowania.
Podstawiając Qb = QN do równania (15.12) można obliczyć wypełnienie h = h(QN), dla ustalonego wcześniej spadku I dna oraz średnicy DN kanału (jednocześnie dopływowego, by-passa i odpływowego). Dalej obliczyć należy oporność hydrauliczną R (skąd można uzyskać wymiary rury wlotowej - przystawki), ale trzeba wówczas znać wysokość krawędzi przelewu.
Brakujące równania potrzebne do rozwiązania zadania uzyska się opisując drugi przypadek przepływu przez separator, obejmujący ruch cieczy gdy Q > QN (wg rys. 15.7).
Rys. 15.7. Schemat hydrauliczny separatora z by-passem na kanale przepływowym dla strumienia Q > QN
Układ równań odpowiadający temu przypadkowi jest następujący:
B(z) - szerokość przekroju przepływowego na wysokości z nad dnem kanału, H - wysokość warstwy przelewowej (wg rys. 15.7).
Szerokość B(z) w kanale okrągłym oblicza się według wzoru:
Współczynnik przepływu można wyznaczyć z empirycznej zależności:
0,607 0,00452
1 0,55(1 kV)2
Po podstawieniu tych wartości do wzorów układu równań (15.14)÷(15.16) i uwzględnieniu wzorów (15.11) i (15.12), dla Qb = QN otrzymuje się układ pięciu równań zawierających następujący zbiór siedmiu niewiadomych:
ZN = {DN, P, H(10QN), h(QN), h(10QN), I, R*} (15.21)
Formalnie potrzebne są jeszcze 2 równania, aby uzyskać rozwiązanie. Jednak trzeba pamiętać, że średnica DN jest niewiadomą dyskretną i trzeba ją dobrać posługując się kryteriami i sposobami stosowanymi zwykle podczas obliczeń hydraulicznych kanałów otwartych. Z kolei na wysokość P progu przelewu i na spadek I dna kanału nałożone są istotne ograniczenia hydrauliczne. Z obserwacji przepływu przez model fizykalny separatora wynika, że należy przyjmować P > DN/3. W modelu zamontowano najpierw przelew o krawędzi położonej właśnie na wysokości DN/3 i był on zawsze zatopiony (dla strumienia 10QN i spadków dna uznanych za dopuszczalne). Z kolei kanał nie może mieć zbyt dużego, ani zbyt małego, spadku dna, a przepływ w nim powinien być spokojny (Fr < 1).
Tak więc, przyjęcie wartości DN i P umożliwia obliczenie pozostałych wielkości ze zbioru ZN, z których kluczowe znaczenie mają parametry R* oraz I ponieważ, obok DN i P, wpływają bezpośrednio na konstrukcję separatora.
Wyniki obliczeń numerycznych
Procedurę obliczeniową podano w pracy [102], a wyniki obliczeń - dla trzech przykładowych separatorów (z typoszeregu), przedstawiono w tabeli 15.9 i na rysunku 15.8.
Tab. 15.9. Wyniki obliczeń numerycznych dla wybranych separatorów Lp. QN DN P h/DN I R H10 Fr
- dm3/s m m - mm/m s2/m5 m -
1 3 0,25 0,105 0,68 4,0 6359 0,140 0,47
2 15 0,50 0,210 0,62 3,2 535,4 0,257 0,48
3 40 0,70 0,294 0,71 2,6 97,69 0,406 0,42
Na rysunku 15.8. przedstawiono rzeczywisty - obliczony strumień przepływu w trzech wybranych separatorach.
1 5 10
Q QN 0,5
1,00 1,15
QbQN
QN 3 dm3s
1 5 10
Q QN 0,5
1,00 1,15
.
QN 15dm3s
1 5 10
Q QN 0,5
1,00 1,15
.
QN 40dm3s
Rys. 15.8. Względny strumień przepływu Qb/QN przez filtr w zależności od względnego przepływu ścieków Q/QN przez separator (dla wybranych separatorów)
Jak wynika z rys. 15.8, względny strumień przepływu przez bocznik rośnie wraz ze wzrostem przepływu przez każdy z separatorów i w przedziale strumienia przepływu przez separator Q [QN; 10QN] nigdzie nie przekroczy dopuszczalnej wartości 1,15QN.
Jak wspomniano, niezawodnym narzędziem poznawczym są badania modelowe, które umożliwiają m.in. weryfikację wyników obliczeń teoretycznych. Budowa modelu fizycznego obiektu (zwykle w mniejszej skali) wymaga jednak wcześniejszych obliczeń hydraulicznych, które zaprezentowano.
SPIS LITERATURY I NORM Z ZAKRESU KANALIZACJI (2012) 1. Arbeitsblatt ATV-A105P: Wybór systemu odwadniającego. Gfa, Hennef 1997.
2. Arbeitsblatt ATV-A110: Richtlinien für die hydraulische Dimensionierung und den Leistungsnachweis von Abwasserkanälen und -Leitungen. Gfa, Hennef 1988.
3. Arbeitsblatt ATV-A111P: Wytyczne do wymiarowania i sprawdzania przepustowości urządzeń odciążających w systemach kanalizacyjnych. GfA, Hennef 1994.
4. Arbeitsblatt ATV-A112P: Wytyczne do hydraulicznego wymiarowania budowli specjalnych w kanałach i przewodach ściekowych i obliczenia sprawdzające. Gfa, Hennef 1998.
5. Arbeitsblatt ATV-A116P: Specjalne systemy kanalizacji. Kanalizacja podciśnieniowa i kanalizacja ciśnieniowa. Gfa, Hennef 1992.
6. Arbeitsblatt ATV-A118: Hydraulische Bemessung und Nachweis von Entwässerungssystemen.
Gfa, Hennef 1999.
7. Arbeitsblatt ATV-A128: Richtlinien für die Bemessung und Gestaltung von Regenentlastungs-anlagen in Mischwasserkanälen. GfA, Hennef 1998.
8. Arbeitsblatt ATV-A140P: Zasady eksploatacji kanałów ściekowych. Gfa, Hennef 1990.
9. Arbeitsblatt ATV-A200P: Zasady usuwania ścieków z terenów o zabudowie rozproszonej. Gfa, Hennef 1997.
10. Arbeitsblatt DVWK-A117: Bemessung von Regenrückhalteräumen. Gfa, Hennef 2006.
11. Bagarello W., Ferro V., Provenzano G., Pumo D.: Experimental study on flow-resistance law for small-diameter plastic pipes. Journal of Irrigation and Drainage Eng. 1995, no. 10-11, s. 313-316.
12. Bartels H., Malitz G., Asmus S. und andere: Starkniederschlagshöhen für Deutschland.
KOSTRA. Selbstverlag des Deutschen Wetterdienstes. Offenbach am Main 1997.
13. Bellin A., Fiorotto V.: Direct dynamic force measurement on slabs in spillway stilling basins.
Journal of Hydraulic Engineering 1995, vol. 121, no. 10, s. 686-693.
14. Ben-Zvi A.: Rainfall intensity-duration-frequency relationships derived from large partial duration series. Journal of Hydrology 2009, vol. 367 (no. 1-2), s. 104-114.
15. Biedugnis S., Miłaszewski R.: Metody optymalizacyjne w wodociągach i kanalizacji. PWN, Warszawa 1993.
16. Bień J., Cholewińska M.: Kanalizacja ciśnieniowa i podciśnieniowa. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, 1995.
17. Błaszczyk W.: Spływy deszczowe w sieci kanalizacyjnej (Wytyczne do normatywu). Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 9, 1954, s. 262-271.
18. Błaszczyk W., Roman M., Stamatello H.: Kanalizacja. Tom I. Arkady, Warszawa 1974.
19. Błaszczyk W., Stamatello H.: Budowa miejskich sieci kanalizacyjnych. Arkady, Warszawa 1975.
20. Błaszczyk W., Stamatello H., Błaszczyk P.: Kanalizacja. Sieci i pompownie. Arkady, Warszawa 1983.
21. Błaszczyk P., Nowakowska-Błaszczyk A.: Zrównoważone gospodarowanie wodami deszczowymi na terenach zurbanizowanych. VI Zjazd Kanalizatorów Polskich POLKAN’07, Łódź 6÷7.12.2007. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, 2007, vol. 46, s. 51-61.
22. Błażejewski R.: Kanalizacja wsi. Wydawnictwo PZITS, Poznań 2003.
23. Błażejewski R.: Stan kanalizacji na terenach niezurbanizowanych w Polsce i perspektywy jej rozwoju. Przegląd Komunalny 2007, nr 11 (Zeszyty Komunalne 2007, nr 10(57)), s. 83-86.
24. Bogdanowicz E., Stachy J.: Maksymalne opady deszczu w Polsce. Charakterystyki projektowe.
Materiały badawcze, Seria: Hydrologia i Oceanologia, nr 23. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 1998.
25. Borysewicz R.: Obsługa separatorów substancji ropopochodnych, osadników wielostrumienio- wych i metody utylizacji usuwanych z nich odpadów. Seminarium IOŚ nt. Odprowadzanie wód opadowych z terenów zurbanizowanych - problemy prawne, techniczne i ekologiczne, Jachranka 30.05-01.06.1999 r.
26. Brombach H.: Abflusssteuerung von Regenwasserbehandlungsanlagen. Wasserwirtschaft 1982, H. 2, s. 44-52.
27. Brown G. O.: The history of the Darcy-Weisbach equation for pipe flow resistance.
Environmental and Water Resources History, American Society of Civil Eng. (ASCE) 2002, s.
34-43.
28. Burszta-Adamiak E.: Eksploatacja urządzeń do infiltracji wód opadowych. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2008, nr 3.
29. Burszta-Adamiak E., Łomotowski J.: Badania oporu hydraulicznego warstwy zakolmatowanej podczas okresowej infiltracji wody do gruntu. Ochrona Środowiska 2008, nr 1.
30. Chapman D. N., et al.: Research Needs for On-line Replacement Techniques. The University of Birmingham, Infrastructure Engineering and Management Research Centre. Civil Engineering.
Birmingham, 2004.
31. Chomicz K.: Normy opadowe dla potrzeb kanalizacji miast. Gospodarka Wodna nr 10, 1953, s.
377-382.
32. Chudzicki J.: Obliczenia hydrauliczne przewodów kanalizacyjnych w świetle norm EN752 i EN12056. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2003, nr 3, s. 91-95.
33. Chudzicki J., Sosnowski S.: Instalacje kanalizacyjne, projektowanie, wykonanie i eksploatacja.
Wyd. Seidel-Przywecki (ISBN 83-919449-0-5), Warszawa 2004.
34. Ciepielowski A., Dąbkowski S. L.: Metody obliczeń przepływów maksymalnych w małych zlewniach rzecznych (z przykładami). Oficyna Wyd. Projprzem-EKO, Bydgoszcz 2006.
35. Cisowska I., Kotowski A.: The local resistance in plastic pipe fittings. Environment Protection Engineering 2004, vol. 30, nr 1/2, s. 75-87.
36. Cisowska I., Kotowski A.: Studies of hydraulic resistance in polypropylene pipes and pipe fittings. Foundations of Civil and Environmental Engineering 2006, nr 8, s. 37-57.
37. Colebrook C. F., White C. M.: Experiments with fluid friction in roughened pipes. Proceedings of the Royal Society 1937, vol. 161, no. A 903.
38. Cunnane C.: Unbiased plotting positions - a review. Journal of Hydrology 1978, no. 37.
39. Çengly Y. A., Cimbala J. M.: Fluid Mechanics. Fundamental and aplications, McGrow-Hill, Boston 2006.
40. Dąbrowski W.: Oddziaływanie sieci kanalizacyjnych na środowisko. Wydaw. Politechniki Krakowskiej, Kraków 2004.
41. Dąbrowski W.: Ocena wielkości ładunków zrzucanych przez przelewy burzowe. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2007, nr 3, s. 22-25.
42. Dąbrowski W.: Strategia postępowania z przelewami burzowymi. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2007, nr 6, s. 13-19.
43. Dąbrowski W.: Przewidywanie, obliczanie i pomiar krotności działania przelewów burzowych.
Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2007, nr 11, s. 19-22.
44. Dąbrowski W.: Rola retencji terenowej w ograniczaniu spływów powierzchniowych na przykładzie pola golfowego. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2007, nr 12, s. 17-21.
45. Denczew S., Królikowski A.: Podstawy nowoczesnej eksploatacji układów wodociągowych i kanalizacyjnych. Arkady, Warszawa 2002.
46. Dzienis L., Królikowski A.: Wodociągi i kanalizacje wiejskie. Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, 1991.
47. Dziopak J.: Analiza teoretyczna i modelowanie wielokomorowych zbiorników kanalizacyjnych.
Monografia nr 125. Politechnika Krakowska 1992.
48. Dziopak J.: Postęp w efektywnych sposobach retencjonowania ścieków w kanalizacyjnych zbiornikach retencyjnych. IV Zjazd Kanalizatorów Polskich POLKAN’99. Łódź, 8-10 listopada 1999, s. 115-125.
49. Dziopak J.: Modelowanie wielokomorowych zbiorników retencyjnych w kanalizacji. Oficyna Wyd. Politechniki Rzeszowskiej (ISBN 83-7199-293-9), 2004.
50. Dziopak J.: Postęp w metodologii wymiarowania wielokomorowych zbiorników retencyjnych w kanalizacji. VI Zjazd Kanalizatorów Polskich POLKAN’07, Łódź 6÷7.12.2007. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, 2007, vol. 46, s. 141-151.
51. Dziopak J., Słyś D.: Modelowanie zbiorników klasycznych i grawitacyjno-pompowych w kanalizacji. Oficyna Wyd. Politechniki Rzeszowskiej, 2007.
52. Dziopak J., Hypiak J.: Analiza metodologii wymiarowania kanalizacji ogólnospławnej. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Budownictwo i Inżynieria Środowiska 2011, z. 58 (nr 2), s. 21-34.
53. Ebert F.: Zur turbulenten Durchströmung einer flachen kreiszylindrischen Kammer. Acta Mechanica 1977, Nr 25, s. 241-256.
54. Edel R.: Odwadnianie dróg. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2006.
55. Edel R., Suligowski Z.: Wpływ parametrów wpustów deszczowych na sprawność odwodnienia powierzchniowego dróg i ulic. Wyd. Politechniki Gdańskiej 2004.
56. Elalfy Y. E.: Untersuchung der Strömungsvorgänge in Wirbelkammerdioden und Drosseln.
Ph.D. Thesis, Mitteilungen des Instituts für Wasserbau der Universität Stuttgart 1979.
57. Fidala-Szope M.: Ochrona wód powierzchniowych przed zrzutami z kanalizacji deszczowej i półrozdzielczej. Poradnik, IOŚ Warszawa 1997.
58. Fidala-Szope M., Sawicka - Siarkiewicz H., Koczyk A.: Ochrona wód powierzchniowych przed zrzutami burzowymi z kanalizacji ogólnospławnej. Poradnik, IOŚ Warszawa 1999.
59. Gao J., Cao Y., Tung W., Hu J.: Multiscale analysis of complex time series: Integration of chaos and random fractal theory, and beyond. John Wiley & Sons, New Jersey 2007.
60. Geiger W., Dreiseitl H.: Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych. Wydawnictwo Projprzem-EKO, Bydgoszcz 1999.
61. Grabarczyk C.: Metody hydraulicznego obliczania przewodów kanalizacji ciśnieniowej. Mat. III Konferencji: Sieci kanalizacyjne, pompownie i oczyszczalnie ścieków na terenach niezurbanizowanych. Piła - Bydgoszcz 2000.
62. Grabarczyk C., Kalenik M., Siwiec T., Morawski D.: Eksperymentalne badania liniowych oporów hydraulicznych ciśnieniowych przepływów ścieków w rurach PVC i PE – Gamrat, II Ogólnopolska Konf. N.-T. „Nowe materiały i urządzenia w wodociągach i kanalizacji, Kielce-Cedzyna, 19-20.04.2001, s. 29-37.
63. Gruszecki T., Wartalski J.: Kanalizacja. Materiały pomocnicze do ćwiczeń projektowych.
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie 1986.
64. Hager W.: Abwasserhydraulik. Springer Verlag 1994.
65. Heidrich Z., Kalenik M., Podedworna J., Stańko G.: Sanitacja wsi. Wyd. „Seidel-Przywecki”, Warszawa 2008.
66. Huhn V.: Nachweis und Bemessung von Regenrückhalteräumen in Siedlungsgebieten, Schriftenreihe für Stadtentwässerung und Gewässerschutz. Band 19. SuG-Verlag, Hannover 1999.
67. Hypiak J.: Koncepcja zbiornika infiltracyjno-retencyjnego ścieków deszczowych z komorą osadowa. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, seria Budownictwo i Inżynieria Środowiska 2011, z. 2.
68. Imhoff K., Imhoff K.R.: Kanalizacja miast i oczyszczanie ścieków. Poradnik. Wydawnictwo Projprzem-EKO, Bydgoszcz 1996.
69. Иделчик И. Е.: Справочник по гидравлическим сопротивлениям. Машино-строение, Москва 1975.
70. Janiszewski F.: Interpretacja pluwiogramów. Gazeta Obserwatora 1976, nr 2-3, s. 7-15.
71. Janson L.E., Molin J.: Projektowanie i wykonawstwo sieci zewnętrznych z tworzyw sztucznych.
VBB consulting Ltd (ISBN 87-983636-1-1), Stockholm 1991.
72. Jeżowiecka-Kabsch K., Szewczyk H.: Mechanika płynów. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2001.
73. Kalenik M.: Hydrauliczne warunki działania kanalizacji podciśnieniowej. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2004, nr 4, s. 125-130.
74. Kalinowski M.: Zasady projektowania zbiorników retencyjno-sedymentacyjnych ścieków deszczowych. Wyd. Instytutu Ochrony Środowiska, Warszawa 1990.
75. Kallwass G. J.: Drosselblenden am Regenüberlauf. GWF-Wasser/Abwasser 1968, Jg. 109, H. 6, s. 150-155.
76. Kaźmierczak B.: Badania symulacyjne działania przelewów burzowych i separatorów ścieków deszczowych w warunkach ruchu nieustalonego do wspomagania projektowania sieci odwodnieniowych. Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Praca doktorska (Promotor A. Kotowski). Wrocław 2011.
77. Kaźmierczak B., Kotowski A.: Weryfikacja przepustowości kanalizacji deszczowej w modelowaniu hydrodynamicznym. Monografia. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2012.
78. Kisiel A.: Hydrauliczna analiza działania grawitacyjno-podciśnieniowych zbiorników kanalizacyjnych. Monografia nr 238. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej 1998.
79. Kolonko A.: Klasyfikacja oraz charakterystyka metod czyszczenia sieci uzbrojenia podziemnego. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 1998, nr 2, s. 74-77.
80. Kolonko A., Kotowski A.: Koncepcja renowacji kanału z oszacowaniem wpływu wybranej techniki rehabilitacji na warunki przepływu ścieków. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2007, nr 12, s. 28-31.
81. Kolonko A., Kotowski A.: Proecological Technologies of Sewer Rehabilitation. Environment Protection Engineering 2007, no. 4, vol. 33, s. 55-65.
82. Kossakowska-Cezak U. (Rec.): Climatological normals (CLINO) for the period 1961-1990.
WMO No. 847, Geneva 1996. Przegląd Geofizyczny 1999, t. 44, nr 1-2.
83. Kotowski A.: Modellversuche über Regenüberläufe mit gedrosseltem Ablauf. GWF- Wasser/Abwasser 1990, Jg 131, H 3, s. 108-114.
84. Kotowski A.: Podstawy wymiarowania bocznych przelewów burzowych z rurą dławiącą.
Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej (Monografia nr 38), 1998.
85. Kotowski A.: Zasady wymiarowania udoskonalonych przelewów burzowych z rurą dławiącą. IV Kongres Kanalizatorów Polskich POLKAN’99. Łódź 8-10 listopada 1999, s. 127-139.
86. Kotowski A.: Projektowanie separatorów i przelewów burzowych na kanalizacji deszczowej.
Ochrona Środowiska 2000, nr 2, s. 25-30.
87. Kotowski A.: Modelluntersuchungen über den Regenüberlauf mit seitlichen Streichwehren und gedrosseltem Ablauf in rechteckigen Kanälen. GWF-Wasser/Abwasser 2000, Jg. 141, H 1, s.
47-55.
88. Kotowski A.: Grundlagen der hydraulischen Dimensionierung der Regenüberläufe mit gedrosseltem Ablauf aus der beruhigten Kammer hinter dem seitlichen Streichwehr. GWF- Wasser/Abwasser 2000, Jg. 141, H 8, s. 516-526.
89. Kotowski A.: Dimensionless equation for side-channel weirs. Archives of Hydroengineering and Environmental Mechanics 2001, vol. 48, nr 1, s. 97-113.
90. Kotowski A.: Verfahren und Beispiel der Dimensionierung des verbesserten Regensüberlaufs mit Drosselrohr in Mischwasserkanalisation. GWF-Wasser/Abwasser 2001, Jg. 142, H 12, s.
843-850.
91. Kotowski A.: Współczynnik przepływu bocznych upustów regulacyjnych. Gospodarka Wodna 2002, R. 62, nr 7, s. 286-291.
92. Kotowski A.: Durchflusswiderstände in hydraulisch glatten Rohren, Kniekrümmern und Segmentkrümmern. GWF-Wasser/Abwasser 2003, Jg. 144, H 9, s. 582-588.
93. Kotowski A.: Durchflusswiderstände in Kniekrümmer -und Segmentkrümmer Anordnungen aus Kunststoff. GWF-Wasser/Abwasser 2005, Jg. 146, H 2, s. 134-140.
94. Kotowski A.: Wybrane aspekty wymiarowania i sprawdzania przepustowości kanałów deszczowych i ogólnospławnych. Forum Eksploatatora 2006, nr 1(22), s. 18-25.
95. Kotowski A.: O potrzebie dostosowania zasad wymiarowania kanalizacji w Polsce do wymagań normy PN-EN 752 i zaleceń Europejskiego Komitetu Normalizacji. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2006, nr 6, s. 20-26.
96. Kotowski A.: Dyskusja nad zaleceniami normy PN-EN 752 odnośnie zasad wymiarowania odwodnień terenów w Polsce. VI Zjazd Kanalizatorów Polskich POLKAN’07, Łódź 6÷7.12.2007. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, 2007, vol. 46, s. 27-37.
97. Kotowski A.: O wiarygodności podstaw modelowania zbiorników retencyjnych ścieków deszczowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Prace Naukowe. Seria Inżynieria Środowiska 2009, z. 57, s. 79-91.
98. Kotowski A.: Weryfikacja zasad wymiarowania zbiorników retencyjnych ścieków deszczowych w Polsce. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2009, nr 4, s. 14-21.
99. Kotowski A.: Analiza hydrauliczna zjawisk wywołujących zmniejszenie przepływności rurociągów. Ochrona Środowiska 2010, nr 1, vol. 32, s. 27-32.
100. Kotowski A.: Metodologiczne podstawy formułowania modeli opadów miarodajnych do wymiarowania kanalizacji. Przegląd Geofizyczny 2011, nr 1-2 (r. LVI), s. 45-67.
101. Kotowski A.: Modele fizykalne opadów do projektowania kanalizacji we Wrocławiu. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2010, nr 6, s. 7-12.
102. Kotowski A.: Podstawy bezpiecznego wymiarowania odwodnień terenów. Wydawnictwo Seidel-Przywecki, Warszawa 2011.
103. Kotowski A., Kaźmierczak B.: Wpływ wysokości krawędzi przelewowej na jej długość w przykładowym przelewie burzowym z dławionym odpływem na kanalizacji ogólnospławnej. I Ogólnopolska Konferencja Nauk.-Tech. INFRAEKO, Rzeszów-Paczółkowice 26-28.06.2008.
Wyd. Petit, Lublin 2008, s. 87-97.
104. Kotowski A., Kaźmierczak B.: Ocena przydatności dotychczasowych wzorów na natężenie opadów deszczowych do projektowania odwodnień terenów w Polsce. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2009, nr 11, s. 11-17.
105. Kotowski A., Kaźmierczak B.: Probabilistyczne modele opadów miarodajnych do projektowania i weryfikacji częstości wylewów z kanalizacji we Wrocławiu. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2010, nr 6, s. 13-19.
106. Kotowski A., Kaźmierczak B., Dancewicz A.: Modelowanie opadów do wymiarowania kanalizacji. Wyd. Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN. Studia z zakresu Inżynierii nr 68, Warszawa 2010.
107. Kotowski A., Kaźmierczak B., Dancewicz A.: Czasowo-przestrzenne zróżnicowanie opadów atmosferycznych we Wrocławiu. Ochrona Środowiska 2010, vol. 32, nr 4, s. 37-46.
108. Kotowski A., Szewczyk H.: Hydraulische Berechnungen von Leichtflüssigkeitsabscheidern.
Korrespondenz Abwasser - Abwasser/Abfall 2007, Jg. 54, Nr 3, s. 260-267.
109. Kotowski A., Szewczyk H.: Hydraulics of light liquid separators with overflows inside bypasses. Chemical and Process Engineering 2008, vol. 29, nr 4, s. 1037-1051.
110. Kotowski A., Szewczyk H.: Verfahren und Beispiel zur Dimensionierung eines Leichtflüssigkeitsabscheiders mit innerem Umlaufkanal. Das Gas und Wasserfach -Wasser/Abwasser 2009, Jg. 150, Nr 6, s. 467-473.
111. Kotowski A., Szewczyk H.: Minor losses in pipelines throttling liquid flow. Chemical and Process Engineering 2010, vol. 31, nr 4, s. 553-566.
112. Kotowski A., Szewczyk H., Pawlak A.: Hydraulic modeling of sewage flow in separators of petroleum distributors. Environment Protection Engineering 2005, vol. 31, nr 2, s. 93-102.
113. Kotowski A., Szewczyk H., Wójtowicz P.: Separation of sewage flow in separators with internal by-pass of the coalescence chamber. Environmental engineering. Wyd. Taylor and Francis, London 2007, s. 175-180.
114. Kotowski A., Wartalski A., Wartalski J.: Bezrozkopowe metody budowy rurociągów. IX Konferencja naukowo-techniczna: Infrastruktura podziemna miast, Wrocław, 24-26 listopada 2005. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej 2005, s. 196-207.
115. Kotowski A., Wartalski J., Wartalski A.: Stosować przepływowe czy przelewowe zbiorniki retencyjne ścieków deszczowych?. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2009, t. 83, nr 2, s. 18-22.
116. Kotowski A., Wartalski J., Wójtowicz P.: Dimensioning of non-conventional storm overflows with the new method of throttling the outflow to the treatment plant. Environmental Engineering. Wyd. Taylor and Francis, London 2007, s. 165-173.
117. Kotowski A., Wójtowicz P.: Research methods analysis of isothermal liquid flows in plastic pipes. Environmental Protection Eng. 2004, vol. 30, no. 3, s. 71-80.
118. Kotowski A., Wójtowicz P.: Podstawy metodologiczne badań parametrów hydraulicznych ciśnieniowych rurociągów i kanałów z tworzyw sztucznych. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2005, t. 78, nr 1, s. 18-24.
119. Kotowski A., Wójtowicz P: Analysis of hydraulic parameters of cylindrical vortex regulators.
Environment Protection Engineering 2008, vol. 34, nr 2, s. 43-56.
120. Kotowski A., Wójtowicz P.: Analysis of hydraulic parameters of conical vortex regulators.
Polish Journal of Environ. Stud. 2010, vol. 19, nr 4, s. 749-756.
121. Kottegoda N. T., Natale L., Raiteri E.: Statistical modelling of daily streamflows using rainfall input and curve number technique. Journal of Hydrology 2000, vol. 234, no. 3-4, s. 170-186.
122. Konishi S., Kitagawa G.: Information Criteria and Statistical Modeling. Springer Science 2008.
123. Kowal A. L., Świderska-Bróż M.: Oczyszczanie wody. Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2009.
124. Królikowska J.: Ocena przydatności hydroseparatorów do podczyszczania ścieków deszczowych. Seria Inżynieria Środowiska nr 377. Wyd. Politechniki Krakowskiej 2010.
125. Królikowski A.: Skład wód opadowych i jego wpływ na sposób ich podczyszczania. I Ogólnopolska Konf. N-T INFRAEKO Rzeszów-Paczółtowice, 2008.
126. Królikowski A., Tuz P.: Ocena stanu czystości wód małych rzek będących odbiornikami ścieków opadowych z terenu zurbanizowanego. IV Kongres Kanalizatorów Polskich
126. Królikowski A., Tuz P.: Ocena stanu czystości wód małych rzek będących odbiornikami ścieków opadowych z terenu zurbanizowanego. IV Kongres Kanalizatorów Polskich