– modelowanie reguł przetwarzania
6.3. Przykłady modeli środowiskowych
Jak już wspomniano, dekompozycję funkcjonalną systemu rozpoczyna się od mo-delu środowiskowego, którego składową jest diagram kontekstowy; w środowisku ProcessAnalyst nazywany procesem nadrzędnym (root process). Proces nadrzędny obrazuje cały system, jest więc procesem grupującym wszystkie inne procesy wcho-dzące w skład analizowanego systemu. Proces nadrzędny kontaktuje się ze środowi-skiem zewnętrznym reprezentowanym przez terminatory (encje zewnętrzne).
Przykład 6.1
Przykład dotyczy działalności hurtowni odzieży sportowej. Firma ma swoich klientów, którzy składają zamówienia na określone artykuły. Każde z zamówień jest obsługiwane przez określonego pracownika z działu obsługi klienta. Zamówienie jest realizowane przez wystawienie faktury i wysyłkę towaru. Celem systemu Hurtownia
Fitness jest wspomaganie zarządzania hurtownią. Główne funkcje systemu:
• rejestrowanie i obsługa zamówień klientów, • generowanie faktur dla klientów,
• obsługa stanu magazynu,
• sporządzanie statystyk sprzedaży.
korekta danych
dostarczony raport staystyki sprzedazy
Wysylka Aktualizacja stanu Przyjecie zamowienia Obsluga zamowienia Artykuly Zamowienie 1 Hurtownia Fitness + Klient Magazyn Dzial handlowy Kierownictwo
Rys. 6.4. Projekt systemu Hurtownia Fitness – diagram kontekstowy
Zgodnie z zasadą działania pakietu, procesowi nadrzędnemu reprezentującemu ogólnie cały system został przyporządkowany numer 1. W następnych krokach proces
ten będzie poddany dekompozycji (aż do poziomu procesów elementarnych), w celu bardziej szczegółowego opisu funkcji systemu.
Lista zdarzeń dla systemu Hurtownia Fitness:
1. Klient składa zamówienie.
2. Klient informuje o zmianie adresu.
3. Magazyn dokonuje wysyłki zamówionych artykułów. 4. Magazyn dokonuje aktualizacji stanów.
5. Dział handlowy informuje o wysyłce. 6. Dział handlowy wystawia fakturę.
7. Kierownictwo zamawia statystyki sprzedaży.
Przykład 6.2
Kolejny przykład dotyczy firmy serwisującej kasy fiskalne w zakresie obowiąz-kowych przeglądów kas zainstalowanych u klientów. Przeglądy takie muszą być wy-konywane w określonych przez przepisy podatkowe odstępach czasu, klient ma jednak prawo odmówić przeglądu. Przeglądu dokonują serwisanci danej kasy z odpo-wiednimi uprawnieniami. System powinien przechowywać informacje o zainstalowa-nych kasach i sygnalizować zbliżający się przegląd. Po zasygnalizowaniu terminu przeglądu firma serwisująca ustala z klientem termin przeglądu.
Model środowiskowy dla systemu wspomagającego pracę serwisu kas fiskalnych – system SSKF.
Celem systemu SSKF jest wspomaganie zarządzania serwisowaniem kas fiskalnych.
Potwierdzenie wykonania zlecenia Zlecenie Zgloszenie kasy Informacja o przegladzie Ustalenie terminu Rezygnacja z przegladu Wystawienie faktury Raporty o pracy serwisu
1 System SSKF
Klienci
Kierownictwo
Serwisanci
Lista zdarzeń dla systemu SSKF:
1. Zgłoszenie kasy.
2. Informacja o przeglądzie. 3. Ustalenie terminu. 4. Rezygnacja z przeglądu. 5. Zlecenie dla serwisanta.
6. Potwierdzenie wykonania zlecenia. 7. Wystawienie faktury klientowi. 8. Raport dla kierownictwa.
Przykład 6.3
Przykład dotyczy sieciowego systemu prowadzenia ewidencji prac dyplomowych i rejestru absolwentów wydziału uczelni.
Obszar modelowania
W skład wydziału wchodzą określone jednostki organizacyjne (zakłady, katedry, instytuty). Jednostki organizacyjne są odpowiedzialne za prowadzenie specjalności, wybieranych przez studentów określonego kierunku studiów prowadzonego przez wydział. Wykładowcy prowadzący zajęcia są zawsze związani z określoną jednostką organizacyjną. Oprócz zajęć kursowych (wykłady, ćwiczenia, laboratoria, projekty, seminaria) wykładowcy oferują tematy prac dyplomowych. Każda z prac dyplomo-wych, proponowana dla konkretnej specjalności, ma sprecyzowany zakres tematycz-ny, typ (magisterska lub inżynierska), wymagania dotyczące realizacji pracy oraz termin jej zakończenia, czyli datę obrony pracy. Tematy prac dyplomowych genero-wane są corocznie w semestrze zimowym. Wykładowcy często przeprowadzają wśród studentów ankiety, dotyczące zarówno sposobu prowadzenia zajęć kursowych, jak i prac dyplomowych. Każdy student po pomyślnej obronie pracy dyplomowej staje się absolwentem wydziału i uczelni. Okazuje się, że bardzo przydatne jest posiadanie aktualnego rejestru absolwentów – zarówno z punktu widzenia władz wydziału, jak i samych absolwentów. Dla takiego środowiska sprecyzowany został cel projektowa-nego systemu:
Celem systemu jest wspomaganie ewidencjonowania prac dyplomowych, ankieto-wania studentów oraz prowadzenia rejestru absolwentów wydziału.
Ogólne założenia projektowe
Docelowi użytkownicy systemu (wykładowcy, studenci, absolwenci) mogą zakła-dać sobie tzw. konta, na których będą przechowywane informacje na ich temat. Infor-macje te mogą być następnie wyszukiwane przez innych użytkowników systemu według określonych kryteriów (np. wyszukiwanie wykładowców z określonej specjal-ności, wyszukiwanie studentów o konkretnym nazwisku). Każdy użytkownik dokonu-jący rejestracji w systemie określa swój identyfikator (np. student lub absolwent – numer indeksu, wykładowca – numer PESEL lub inny identyfikator
niezarezerwowa-ny przez innego użytkownika). Oprócz tego każdy użytkownik precyzuje hasło umoż-liwiające autoryzację. Każdy wykładowca może umieszczać lub modyfikować w systemie ogłoszenia kierowane do studentów i absolwentów. Każde ogłoszenie ma swój tytuł, treść i datę wygaśnięcia. Z ogłoszeniem mogą być powiązane tzw. załącz-niki przeznaczone dla odbiorców (dokumenty, rysunki, materiały archiwalne). System umożliwia również zamieszczanie lub modyfikowanie ankiet dla studentów i absol-wentów przez prowadzących zajęcia. Każda ankieta, podobnie jak ogłoszenie, ma swój tytuł, komentarz, datę wygaśnięcia oraz oczywiście treść w postaci punktów. Modyfikacje poszczególnych danych w systemie (konta, tematy prac dyplomowych, ogłoszenia, ankiety) zawsze wymagają autoryzacji użytkownika odpowiedzialnego za te dane.
Kryteria wyszukiwania informacji
Dane nieososbowe Informacje Glos w ankiecie Identyfikator i haslo Dane osobowe 1 System rejestracji Uzytkownik Ankietowany Wykladowca
Rys. 6.6. Diagram kontekstowy systemu rejestracji absolwentów i prac dyplomowych
Lista zdarzeń:
1. Żądanie założenia konta przez użytkownika (podanie danych osobowych). 2. Logowanie użytkownika w systemie (identyfikator i hasło).
3. Żądanie potrzebnych użytkownikowi informacji poprzez sprecyzowanie kryte-riów wyboru informacji.
4. Oddanie głosu w ankiecie.
5. Zamieszczenie ogłoszeń lub ankiety przez wykładowcę.
Przykład 6.4
Projektowany system jest przeznaczony dla firmy pośredniczącej w hurtowej sprzedaży towarów.
Obszar modelowania
Firma, dla której projektowany jest system komputerowy zajmuje się pośrednic-twem w obrocie hurtowym towarami. Udostępnia producentom powierzchnię w ma-gazynie-hurtowni. Za dostawę towaru odpowiedzialny jest producent. Magazyn jest podzielony na działy, co ułatwia zarządzanie nim (przeprowadzanie inwentaryzacji towarów, wykonywanie statystyk itp.). Lista działów tworzona jest podczas wdrażania systemu.
Proces przyjęcia i wydania towaru z magazynu odbywa się w następujący sposób: gdy towar trafia do magazynu, jest umieszczany w obszarze składowania (do tego obszaru kupujący nie mają dostępu). Jeśli producent (dostawca) przywiezie do maga-zynu ilość towaru przekraczającą górny limit, to paleta jest przyjmowana, ale dostaw-ca otrzymuje komunikat o przekroczeniu limitu, a system rejestruje przekroczoną ilość. Sprawdzanie limitów odbywa się każdego dnia o ustalonej porze (np. o półno-cy). Za przechowywanie nadmiarowych ilości towarów naliczane są kary, ustalone z dostawcami.
Obszar sprzedaży obsługują magazynierzy – gdy w obszarze sprzedaży zaczyna brakować towaru, jest on wówczas przekładany z obszarów składowania. Magazynie-rzy muszą dysponować informacjami o położeniu towarów w obszarze składowania (najczęściej obszar składowania związany jest z danym działem magazynu).
Stan towaru w magazynie może się zwiększyć po przyjęciu towaru od producenta, wpisaniu ujemnych różnic inwentaryzacyjnych, a także w wyniku kontroli dat gwa-rancji lub przyjęcia towaru po przepakowaniu. Zmniejszenie stanu towaru następuje w wyniku sprzedaży towaru, uszkodzenia towaru w magazynie, przeterminowania towa-ru (zwrot do producenta), w wyniku inwentaryzacji, w wyniku kontroli dat gwarancji oraz podczas wydania towaru do przepakowania.
Operacja przepakowania może nastąpić w przypadku, gdy firma będzie chciała sprzedać towar w innych opakowaniach jednostkowych niż te, które oferuje produ-cent, lub w przypadku tworzenia opakowań promocyjnych (np. do margaryny doda-wany jest cukier waniliowy). Podczas operacji przepakowywania w systemie zmniejszana jest ilość towaru przepakowanego, po czym towar jest ponownie przyj-mowany z innym kodem produktu.
W przypadku towarów przeterminowanych następuje zwrot towaru do producenta, który o fakcie zbliżania się daty przydatności towaru (w zależności od okresu trwało-ści produktu oraz indywidualnych wskazań dostawcy) jest informowany odpowiednio wcześniej. Zadaniem magazynierów jest sterowanie przemieszczaniem towaru we-wnątrz magazynu zgodnie z zasadą, że towar o najwcześniejszej dacie przydatności znajduje się w obszarze sprzedaży.
Podstawową operacją zmniejszającą stany magazynu jest operacja sprzedaży, któ-rej algorytm działania polega na wczytaniu kodu kreskowego towaru i pobraniu ceny towaru. Po zakończeniu tej operacji zmniejszana jest ilość sprzedanego towaru w magazynie. Inne operacje zmniejszające stan magazynu różnią się od operacji
sprzedaży tym, że nie zachodzi potrzeba pobierania ceny towaru; w systemie opera-cje zmniejszające stany magazynowe są rozróżniane przez odpowiednie kody ope-racji, używane w zestawieniach statystycznych. Operacje zmniejszające stany magazynu mają związek z informacjami udzielanymi producentom. Są oni odpo-wiedzialni za dostarczanie towarów, muszą być więc informowani o ilości sprzeda-nego towaru, o ilości pozostającej w magazynie, jak również o wyczerpywaniu się zapasów.
Kolejnym istotnym aspektem działalności w tego typu firmach jest inwentaryza-cja towarów. Może się ona odbywać w określonych przepisami odstępach czasu, na życzenie kierownictwa lub na życzenie dostawcy. Zakres inwentaryzacji może obejmować cały magazyn, wybrane działy, produkty wybranych dostawców lub określone kategorie towarów. Każdy rodzaj inwentaryzacji rozpoczyna się wydru-kiem list stanów magazynowych. Następnie powołana komisja sprawdza faktyczny stan towarów i odnotowuje różnice. Ostatnim etapem jest odnotowanie zauważo-nych rozbieżności.
Niewątpliwie podczas prowadzenia tego rodzaju działalności istotne jest prowa-dzenie statystyk i zestawień, ułatwiających podejmowanie decyzji strategicznych związanych z firmą. Przykładem mogą być statystyki dzienne, dotyczące sprzedanych towarów, przyjętych produktów, ilości towaru w magazynie, lub statystyki o więk-szym horyzoncie czasowym – odnoszące się przykładowo do czasu reakcji producenta na komunikaty dotyczące wyczerpywania lub przeterminowania towaru, czy też ze-stawienia najlepiej i najgorzej sprzedających się towarów.
Użytkownicy systemu (terminatory) oraz ich wymagania wobec systemu:
• Magazynierzy – z punktu widzenia tych użytkowników system musi umożliwiać przyjmowanie towaru do magazynu, wprowadzanie danych o uszkodzeniach towaru w magazynie, wydawanie zwrotów towaru do producentów.
• System sprzedaży – uzyskiwanie danych na temat cen produktów na podstawie kodu kreskowego.
• Pracownicy biurowi – możliwość zarządzania danymi dostawców, towarów, li-mitów stanu (stan minimalny, maksymalny, stan ostrzegawczy), możliwość admini-strowania listą działów, aktualizacja daty gwarancji towaru.
• Analitycy – system powinien umożliwiać tworzenie różnego rodzaju raportów i zestawień, na podstawie których wyznaczane są np. wskaźniki popytu na poszcze-gólne produkty.
• Komisje inwentaryzacyjne – pobieranie list stanów magazynowych według ustalo-nego rodzaju inwentaryzacji, wprowadzanie wykrytych różnic inwentaryzacyjnych.
• Dostawcy – stanowiący najważniejszą grupę użytkowników, co wynika z przyję-tego modelu działania firmy (odpowiedzialność za uzupełnianie stanów magazyno-wych jest w gestii dostawców). Dostawcy będą przesyłać do systemu informacje o nowych produktach, zmianach cen, nakazy wycofania towaru, system natomiast powinien wysyłać do dostawców komunikaty o bliskim osiągnięciu poziomu stanu
cena towaru sprzedana ilosc
dane podlegajace agregacji Raporty zestawienia
Informacje o dostawie Parametry dostawcy komunikaty stanu produktu
Raporty sprzedazy komunikaty stanu towaru Dane o dostawacach towarach limitach Lista roznic
Lista inwentaryzacyjna Dane o przyjmowanym towarze
Dane o uszkodzeniach towarow
1 System zarzadzania magazynem Magazynierzy Komisja inwentaryzacyjna Pracownicy biurowi System sprzedazy Archiwizacja Analitycy Dostawcy
Rys. 6.7. Diagram kontekstowy Systemu Zarządzania Magazynem
(limit dolny, górny lub zdefiniowany poziom ostrzegawczy), informacje o terminach upływania dat ważności towarów oraz statystyki umożliwiające producentom kształ-towanie ceny produktów i wielkość produkcji.