Racjonalizacja zuŜycia energii w gospodarstwach domowych

Oszczędność energii nie musi się odbywać wyłącznie jako udoskonalanie technologii energetycznych, budowlanych czy przemysłowych. Istotny potencjał redukcji zuŜycia energii moŜna osiągnąć w gospodarstwach domowych, gdzie form oszczędzania energii jest znacznie więcej niŜ w innych sektorach gospo-darki. Ochrona środowiska w takich podstawowych jednostkach funkcjonowania społeczeństwa nie musi obniŜać stopy Ŝyciowej, ani pogarszać warunków pracy obywateli. Energię elektryczną i cieplną moŜna zaoszczędzić poprzez wprowa-dzanie nowoczesnych energooszczędnych technologii i urządzeń o powszechnej dostępności. WiąŜe się to z odpowiednią polityką państwa, która stawia na pro-mocję akcji oszczędzania energii, ale teŜ zapewnia wystarczająco skuteczne im-pulsy motywujące odbiorców do odpowiednich działań. Największą skuteczno-ścią cechują się te o charakterze ekonomicznym [13].

Energooszczędne uŜytkowanie sprzętów domowych

ZuŜycie energii elektrycznej w Polsce w 2008 r. wynosiło 14685 GWh, z tego w gospodarstwach domowych 28579 GWh, tj. 19,5% (rys. 8.). W latach 2000-2009 wykorzystanie energii elektrycznej w kraju wzrosło o 18%, a w go-spodarstwach domowych o 36% [20].

Według Narodowego Spisu Powszechnego obecnie w kraju istnieje 13337 tysięcy gospodarstw domowych. Większość z nich posiada podstawowy sprzęt elektryczny AGD i RTV (tab. 3.). Analizując dane zawarte w tab. 3., naleŜy stwierdzić, Ŝe praktycznie we wszystkich mieszkaniach znajduje się telewizor,

Ochrona środowiska i racjonalne zuŜycie energii 81 chłodziarka, odkurzacz i pralka. Porównując lata 2009 i 2011, zauwaŜa się wzrost wyposaŜenia gospodarstw domowych w urządzenia elektryczne, głównie w zmywarki do naczyń, kuchenki mikrofalowe czy komputery.

28579

Rys. 8. Wzrost zuŜycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych i ogółem w Polsce w latach 2000-2009

Fig. 8. The increase in electricity consumption in households and total in Poland in 2000-2009

ZuŜycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym jest uzaleŜnione od dostępności sieciowych mediów, tj. centralnego ogrzewania sieciowego, cie-płej wody uŜytkowej, gazu i energii elektrycznej. Roczne zuŜycie energii elek-trycznej w mieszkaniach wynosi od ok. 1200 do ok. 2113 kWh [21].

Największy udział w poborze energii naleŜy do chłodziarko-zamraŜarki (blisko 26%), po ok. 18% dla oświetlenia wraz z drobnym sprzętem AGD oraz kuchni elektrycznej, co jest wynikiem codziennego uŜytkowania tych podsta-wowych sprzętów w kaŜdym gospodarstwie. Zaskakujące jest zuŜycie energii przez czajnik elektryczny (ok. 5%), które jest porównywalne z zapotrzebowa-niem pieców akumulacyjnych. Łączne wykorzystanie energii na cele ogrzewania i przygotowania ciepłej wody uŜytkowej wynosi ponad 8%. Najmniej energii zuŜywa zmywarka do naczyń, tj. ~0,4% ogólnego zapotrzebowania na energię elektryczną.

Wiek urządzeń znajdujących się w gospodarstwach domowych jest zróŜni-cowany. Na przykładzie pralek oraz chłodziarek i zamraŜarek moŜna stwierdzić, Ŝe blisko połowa sprzętu uŜywanego w gospodarstwach domowych ma więcej niŜ 10 lat. Oczekuje się, Ŝe urządzenia starsze będą stopniowo wymieniane na nowsze.

82 G. Kalda, A. Fornagiel Tabela 3. WyposaŜenie gospodarstw domowych w sprzęt elektryczny

Table 3. Features household electrical equipment

Sprzęt % gospodarstw domowych ogółem

2009 r. 2011 r.

Telewizor 98,2 98,5

Chłodziarka 97,3 97,9

Automat pralniczy 79,8 89,0

Pralka i wirówka 28,1 17,9

Zmywarka do naczyń 4,9 12,3

Kuchenka mikrofalowa 33,3 50,1

Robot kuchenny 54,9 61,3

Odkurzacz 93,0 95,1

Komputer 38,6 60,8

Drukarka 25,8 40,1

Telefon komórkowy 65,2 86,5

Odtwarzacz DVD 22,9 51,7

Zestaw Hi-fi (wieŜa) 43,8 42,3

Wybierając nowe urządzenia uŜytku domowego, naleŜy zwrócić uwagę na etykietę, która informuje w zwięzły sposób o danych technicznych i efektywno-ści energetycznej konkretnego urządzenia. UmoŜliwia to porównanie parame-trów z innymi urządzeniami z tej samej grupy. Efektywność energetyczna jest to wielkość zuŜycia energii odniesionej do uzyskiwanej wielkości efektu uŜytko-wego, a w przypadku urządzeń elektrycznych gospodarstwa – jest związana z ich energochłonnością [22].

Wysoka energochłonność cechuje równieŜ sprzęty RTV, głównie te, które są sterowane pilotami i panelami. W czasie pozornego wyłączenia nadal pobie-rają energię elektryczną – znajdują się w stanie gotowości, oczekiwania do dzia-łania (stand-by). Pobór mocy urządzeń w tym stanie ogranicza się tylko do po-ziomu pojedynczych wattów, trwa w całym czasie, kiedy odbiornik jest podłą-czony do sieci. Pomimo jednostkowo niewielkich mocy pobór energii jest wysoki ze względu na duŜą liczbę sprzętów tego typu w kaŜdym gospodarstwie.

Moc pobierana w stanie gotowości zawiera się w granicach od 0,5 do nawet 35 W [23].

5. Podsumowanie

Analiza wybranych technik racjonalnego zuŜycia energii o aspekcie ochro-ny środowiska pozwoliła na postawienie następujących wniosków:

1. Ograniczona ilość konwencjonalnych surowców energetycznych oraz negatywne oddziaływanie ich konwersji na stan środowiska wymusza na ludz-kości energooszczędność oraz poszukiwanie alternatywnych źródeł energii.

Ochrona środowiska i racjonalne zuŜycie energii 83 2. Odpowiedzialność społeczeństw za stan środowiska ma odzwierciedlenie w obowiązujących globalnie i lokalnie przepisach prawnych traktujących o ochronie przyrody.

3. Potrzeba obniŜenia nadmiernej emisji gazów cieplarnianych, w tym szczególnie CO2 pochodzącego z energetycznego wykorzystania paliw konwen-cjonalnych, przyczyniła się do rozwoju „czystych” technologii węglowych.

4. Wstępne doświadczenia z zastosowania badawczych metod wychwyty-wania zanieczyszczeń z procesu spalania geopaliw pozwalają stwierdzić, Ŝe osiągnięcie znacznej redukcji substancji toksycznych powoduje wzrost ostatecz-nych kosztów uzyskanej energii.

5. Konsumenci jako ostateczni odbiorcy mają najwięcej moŜliwości efek-tywnego uŜytkowania energii poprzez wprowadzenie i stosowanie kilku zasad poprawnej eksploatacji urządzeń domowych i wyboru nowych sprzętów czy źródeł światła.

6. Ogólnodostępna energia wiatru i promieniowania słonecznego wśród wszystkich odnawialnych źródeł energii posiada największe moŜliwości do wy-korzystania ich mocy w instalacjach wytwarzających prąd elektryczny. Pomimo ekologicznego oddziaływania na środowisko oraz wysokiego potencjału energe-tycznego udział odnawialnych źródeł w produkcji energii jest nadal minimalny.

Literatura

[1] Kalda G., Pietrucha-Urbanik K., Studziński A.: MoŜliwości zastosowania ogniw fotowoltaicznych w budownictwie, t. 2. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rze-szowskiej, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i InŜynieria Środowiska, z. 59, 2012, s. 361-364.

[2] Kalda G., Pietrucha-Urbanik K., Studziński A.: MoŜliwości zastosowania po-wietrznych kolektorów słonecznych w gospodarce polskiej, t. 2. Oficyna Wydaw-nicza Politechniki Rzeszowskiej, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej.

Budownictwo i InŜynieria Środowiska, z. 59, 2012, s. 365-372.

[3] Kenig-Witkowska M.: Międzynarodowe prawo ochrony środowiska. Wydaw. Wol-ters Kluwer Polska, Warszawa 2011.

[4] Ciechanowicz-McLean J.: Międzynarodowe prawo ochrony środowiska, wyd. II.

Wydaw. LexisNexis, Warszawa 2001.

[5] Ochrona środowiska – przedsiębiorcy. Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2007.

[6] http://www.ekoportal.gov.pl.

[7] Garbowska G.: Europejskie prawo środowiska. Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2001.

[8] Stelmasiak J.: Prawo ochrony środowiska. Wydaw. LexisNexis, Warszawa 2009.

[9] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

[10] Kuchciński K.: Energia w czasach kryzysu. Wydaw. Difin, Warszawa 2006.

[11] Ochrona Środowiska 2010. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2010.

[12] Uranium – from mine to mill. World Nuclear Association Pocket Guide, 2010.

84 G. Kalda, A. Fornagiel [13] Lewandowski W.M.: Proekologiczne odnawialne źródła energii, wyd. 4. WNT,

Warszawa 2007.

[14] Chmielniak T.: Technologie energetyczne. WNT, Warszawa 2008.

[15] http://www.biomasa.org.

[16] Survey of Energy Resource 2010. World Energy Council.

[17] Renewables 2010 Global Status Report. Renewable Energy Policy Network for the 21st Century. Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit, 2010.

[18] BP Energy Outlook 2030, January 2011.

[19] Bartosik M.: Ziemia w pułapce energetycznej. Energetyka, nr 9/2010.

[20] Mały rocznik statystyczny Polski 2010. Główny Urząd Statystyczny. Zakład Wy-dawnictw Statystycznych, Warszawa 2010.

[21] Wojtulewicz J., Osicki A., Pasierb S.: Oszacowanie potencjału zmniejszenia ener-gii elektrycznej w gospodarstwach domowych w Polsce. Fundacja na rzecz Efek-tywnego Wykorzystania Energii, Katowice 2006.

[22] http://www.mg.gov.pl.

[23] Bućko P.: Racjonalizacja zuŜycia energii w gospodarstwach domowych. Czysta Energia, nr 6/2008.