Ranking gmin

Aby możliwe było całościowe spojrzenie na sytuację na poziomie badanych gmin, w tym sporządzenie rankingu, zostały wykorzystane wskaźniki syntetyczne. Zróżnicowanie przestrzenne wartości przyjmowanych przez wskaźniki syntetyczne wraz z ich składowymi zostało szczegółowo omówione w rozdziale 1.2 (wraz z analizą jakościową, w oparciu o źródła dotyczące regionu oraz wiedzę ekspercką). Niniejszy rozdział ma charakter ilościowy, w którym obliczone wartości wskaźników syntetycznych uszeregowano w kolejności malejącej, tworząc w ten sposób ranking gmin (pełny ranking znajduje się w załączniku do raportu). Poniższa tabela prezentuje gminy o najbardziej korzystnej i najmniej korzystnej sytuacji demograficznej w rankingu. Dobór obu grup gmin oparto o następujące kryteria:

 Gminy o najbardziej korzystnej sytuacji demograficznej w rankingu – wskaźnik syntetyczny dla danej gminy większy lub równy od średniej arytmetycznej dla całego rankingu (0,5129) powiększonej o odchylenie standardowe (0,1442), tj. od wartości 0,6570.

 Gminy o najmniej korzystnej sytuacji demograficznej w rankingu – wskaźnik syntetyczny dla danej gminy mniejszy lub równy od średniej arytmetycznej dla całego rankingu (0,5129) pomniejszonej o odchylenie standardowe (0,1442), tj. od wartości 0,3687.

Tabela 2. Ranking gmin w województwie opolskim opracowany z pomocą wskaźnika syntetycznego (2017 r.)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Liderami rankingu są takie gminy jak Skarbimierz, Dąbrowa, Ujazd, Chrząstowice, Łubniany, Dobrzeń Wielki i Gogolin. Zdecydowana większość z nich położona jest w centralnej części województwa, w bliskim sąsiedztwie Opola. Najsłabiej zaś wypadają gminy: Branice, Kędzierzyn-Koźle, Głubczyce, Brzeg i Głuchołazy. Znaczna część najsłabszych gmin w rankingu położona jest przede wszystkim w południowo-zachodniej części województwa, w bezpośrednim sąsiedztwie granicy.

Oprócz samej pozycji w rankingu, warto spojrzeć również na zmianę pozycji na przestrzeni okresu objętego analizą, tj. 2010-2017 r.

52 Dla zwiększenia czytelności dopisano typ gmin w nawiasie: m – gmina miejska, w – gmina wiejska, mw – gmina miejsko-wiejska.

C.1.1.3 C.1.1.4 C.1.1.7 C.1.1.8

Tabela 3. Gminy z największą poprawą / spadkiem pozycji w rankingu w województwie opolskim 12 gmin z największą poprawą pozycji

w rankingu

12 gmin z największym spadkiem pozycji w rankingu

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Największy wzrost pozycji w rankingu zanotowały gminy: Reńska Wieś (+44), Strzeleczki (+42), Zębowice (+31), Gogolin (+29) i Ujazd (+24), zaś największy spadek: Praszka (-53), Tułowice (-36), Grodków (-28), Zdzieszowice (-28) i Łambinowice (-28). Zarówno największy wzrost, jak i spadek w rankingu dotyczył gmin wiejskich i miejsko-wiejskich.

Rysunek 20. Struktura geograficzna zmian pozycji w rankingu w województwie opolskim dla okresu 2010-2017 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Biorąc pod uwagę zmiany pozycji w rankingu gmin, najbardziej niekorzystne procesy demograficzne zachodziły w całej grupie sąsiadujących ze sobą gmin położonych w zachodniej części regionu. Z kolei zdecydowanie korzystniejsze zmiany demograficzne dotyczyły wschodniej i północno-wschodniej części regionu. Z wyjątkiem Strzelec Opolskich, Zdzieszowic i Krapkowic wszystkie gminy w tym

Nazwa powiatu Pozycja w rankingu (2017 r.)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Liderami rankingu są powiaty opolski oraz namysłowski, natomiast na końcu zestawienia znajdują się powiaty głubczycki, kędzierzyńsko-kozielski oraz nyski.

W oparciu o wnioski wynikające z analizy ilościowej możliwe było zidentyfikowanie regionów / gmin szczególnie narażonych na zjawiska depopulacyjne w województwie opolskim.

Tabela 5. Regiony / gminy szczególnie narażone na zjawiska depopulacyjne w województwie niekorzystne wartości wskaźnika starości (gorsze niż średnia województwa dla gmin Branice, Głubczyce,

53 Ilekroć w tabeli mowa o wartości wskaźnika, dotyczy to 2017r. Dla zachodzących zmian okres analizy obejmuje 2010 – 2017 r.

Gminy (typ) Uzasadnienie⁵³

Głuchołazy oraz Prudnik).

 Bardzo niski wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 osób (dla gminy Branice -14,1, dla pozostałych gmin w przedziale od -4,83 do -2,92).

 Niekorzystne saldo migracji na 1000 osób dla niektórych gmin (Baborów -6,9, Głubczyce -4,3, Otmuchów -4,2).

 Bardzo niekorzystne prognozy zmiany liczby ludności do 2030 r. (prognozowany łączny spadek o ponad 10%).

 Wskazane gminy zlokalizowane są na terenie dwóch powiatów, głubczyckiego i nyskiego. Dostępne prognozy demograficzne stanu ludności do 2050 r. są bardzo

Warto zaznaczyć, że prognozowany spadek liczby ludności do 2050 r. dla całego województwa opolskiego wynosi najwyższe wartości wskaźnika starości w regionie (Kędzierzyn Koźle 29,58, Brzeg 29,05).

 Ujemny przyrost naturalny na 1000 osób dla Kędzierzyna- -Koźla (-2,52) oraz Brzegu (-2,32).

 Ujemne saldo migracji na 1000 ludności dla Kędzierzyna- -Koźla (-3,5) oraz Brzegu (-1,4).

 Znaczny poziom feminizacji społeczeństwa w Brzegu (współczynnik na poziomie 110 przy średniej dla województwa 107).

 W przypadku Kędzierzyna-Koźla dostępne prognozy demograficzne stanu ludności do 2050 r. są bardzo niekorzystne dla całego powiatu kędzierzyńsko- -kozielskiego – prognozowany spadek liczby ludności na poziomie 29,81%. W tym zakresie powiat brzeski prezentuje się dużo korzystniej z prognozowanym spadkiem na poziomie 20,25%. Pomimo to, jest to wartość znacznie gorsza od prognozowanego średniego spadku liczby ludności dla kraju.

Gminy (typ) Uzasadnienie⁵³

 Znaczny spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym (-2,04% w skali roku).

 Bardzo wysoki wskaźnik starości (27,18).

 Bardzo niekorzystny wskaźnik salda migracji na 1000 osób (-6,4).

 Prognozowany spadek liczby ludności do 2030 r. na poziomie 11,68%.

 Gmina zlokalizowana na terenie powiatu oleskiego.

Prognozowany spadek liczby ludności do 2050 r. dla tego

 Bardzo wysoki wskaźnik starości (28,72).

 Prognozowany spadek liczby ludności do 2030 r. na poziomie 17,52%.

 W przypadku gminy Nysa dostępne prognozy demograficzne stanu ludności do 2050 r. są bardzo niekorzystne dla całego powiatu nyskiego – prognozowany spadek liczby ludności na poziomie 29,81%.

Krapkowice (mw)  Niska pozycja (63.) w rankingu gmin w 2017 r.

 Brak istotnych zmian lub też pogorszenie sytuacji w okresie 2010-2017.

 Bardzo niekorzystny wskaźnik salda migracji na 1000 osób (-4,4).

 Znaczny spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym (-1,90% w skali roku) oraz produkcyjnym (-1,42%).

 Bardzo wysoki wskaźnik starości (27,00).

 Prognozowany spadek liczby ludności do 2030 r. na poziomie 18,45%.

 Gmina zlokalizowana na terenie powiatu krapkowickiego.

Prognozowany spadek liczby ludności do 2050 r. dla tego powiatu jest gorszy od średniej dla województwa i wynosi 27,75%.

 Bardzo niekorzystny wskaźnik salda migracji na 1000 osób

Gminy (typ) Uzasadnienie⁵³ (-6,7).

 Prognozowany spadek liczby ludności do 2030 r. na poziomie 19,43%.

 Gmina zlokalizowana na terenie powiatu strzeleckiego.

Prognozowany spadek liczby ludności do 2050 r. dla tego powiatu jest nieznacznie gorszy od średniej dla województwa i wynosi 25,48%.

Murów (w)  Niska pozycja (61.) w rankingu gmin w 2017 r.

 Brak istotnych zmian lub też pogorszenie sytuacji w okresie 2010-2017.

 Znaczny spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym (-2,44% w skali roku).

 Dość wysoki wskaźnik starości (24,67).

 Silnie ujemny przyrost ludności na 1000 mieszkańców (-5,89).

 Bardzo niekorzystny wskaźnik salda migracji na 1000 osób (-5,9).

 Prognozowany spadek liczby ludności do 2030 r. na poziomie 11,29%.

 Jako pozytywne można ocenić prognozy demograficzne dla powiatu opolskiego, który zawiera gminę Murów, które wskazują na prognozowany spadek liczby ludności do 2050 r. na poziomie zaledwie 7,91%.

Źródło: opracowanie własne

Sytuacja województwa w świetle wskaźników obszarowych

Rozdział II