Europę Wschodnią” moderowała dr Kateryna Potiahajło (Wydział Po-litologii UMCS). Zwróciła uwagę na aktualne tendencje w dyskusjach po-litologicznych na temat współczes-nych stosunków międzynarodowych.
Dr hab. Agata Włodkowska-Bagan (Instytutu Stosunków Międzynaro-dowych AON w Warszawie) skupi-ła się na kwestii rywalizacji Rosji i Zachodu w Europie Wschodniej.
Zwróciła uwagę, że Rosja zachowuje się jak klasyczne mocarstwo i choć jest mocarstwem w defensywie, jed-nak wykazuje największą determi-nację w walce o wpływy w Euro-pie Wschodniej. Rosja ma przewagę strukturalną nad UE, ponieważ jest państwem unitarnym i ma większą świadomość realiów Europy Wschod-niej, a znajomość języka rosyjskiego w państwach postsowieckich poma-ga w prowadzeniu polityki informa-cyjnej. Stwierdziła też, że pośrednio to właśnie aktywność UE i polity-ka Partnerstwa Wschodniego sta-ły się jednym z powodów ostatnich działań Rosji. Minister pełnomocny w Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie Manfred Hu-terer podkreślił, że to, co robi Rosja, jest prawdziwą wojną – łamie ona
stanowi zagrożenie dla bezpieczeń-stwa międzynarodowego. Według niego postanowiła ona odwrócić się od współpracy z Zachodem i są to trwałe trendy w polityce Rosji, któ-ra poszukuje wroga za gktó-ranicą, by przesunąć uwagę z ekonomiki na politykę zewnętrzną. Niektórzy po-litolodzy zwracają uwagę, iż obecna polityka Rosji jest mniej przewidywal-na niż polityka ZSRR. Podkreślił, że mimo wszystko muszą być otwarte kanały komunikacyjne i należy Ro-sji proponować współpracę, aby roz-wiązać problemy międzynarodowe i zapewnić bezpieczeństwo europej-skie. Prof. dr hab. Hryhorij Perepe-łycia (Instytut Stosunków Międzyna-rodowych KUN) stwierdził, że Rosja dokonuje agresji w imię swoich inte-resów. Nie jest właściwe postrzeganie wojny rosyjsko-ukraińskiej jako „kry-zysu ukraińskiego” czy konfliktu we-wnątrzukraińskiego. Wojna rosyjsko--ukraińska jest częścią geopolitycznej wojny Rosji z Zachodem, a rosyjska ofensywa geopolityczna na Zacho-dzie ma daleko idące implikacje dla
„nowej” Europy Wschodniej i euro-pejskiego porządku międzynarodo-wego. Zauważył też, że Rosja dąży do stworzenia systemu polipolarnego, co jest niebezpieczne. Podważenie ładu postzimnowojennego oznacza podporządkowanie Rosji całej Euro-py Środkowej i Wschodniej, niezależ-nie od tego, czy poszczególne pań-stwa należą do NATO i UE.
Jedyny gość z Rosji dr Roman Sa-wienkow (Katedra Socjologii i Poli-tologii, Wydział Historyczny Uniwer-sytetu Woroneskiego) skupił się na kwestii odzwierciedlenia problemów bezpieczeństwa europejskiego w po-lityce wewnętrznej współczesnej Ro-sji: polityką informacyjną Rosji – de-klaracjami przywódców i przekazem w mediach rosyjskich; konkretnymi działaniami i decyzjami polityków ro-syjskich oraz stosunkiem społeczeń-stwa i elit wobec działań władz Ro-sji. Podkreślił, że rozszerzenie NATO postrzegane jest jako zagrożenie dla Rosji, a większość obywateli rosyjskich uważa, że ich państwo otaczają gowie, zaś w piątce głównych wro-gów wymieniane są Polska i Ukrai-na. Prezydent Rosji Władimir Putin zachowuje swoją niekwestionowa-ną centralniekwestionowa-ną rolę na rosyjskiej scenie politycznej, a zagrożenie zewnętrz-ne skupia społeczeństwo rosyjskie wokół niego, żaden inny polityk nie ma obecnie szans na pokonanie go.
Dr R. Sawienkow zwrócił też uwa-gę, że w ostatnich tygodniach zmie-niła się tematyka rosyjskich progra-mów informacyjnych, gdy miejsce wiadomości z Donbasu zajęły infor-macje o Państwie Islamskim i terro-ryzmie międzynarodowym, co stało się zrozumiałe po rozpoczęciu dzia-łań Rosji w Syrii. Podkreślając swoje afiliacje, wygłosił tezę, że Rosja rea-guje na zagrożenia nie jako agresor, lecz jako państwo broniące swoich
Fot. Grzegorz Kuprianowicz zegorz Kuprianowicz
interesów. Prof. dr hab. Mychajło Na-horniuk (PUN) stwierdził, że na przekór logice stosunków międzynarodowych Rosja powraca do starego systemu, gdzie państwo odgrywa ważną rolę.
Rosja ma siłę militarną i otwarcie ko-rzysta z tego instrumentu, prezentu-jąc myślenie imperialne. Podkreślił, że faktycznie wojna hybrydowa zaczę-ła się ok. 2004 r., gdy Rosja zaczęzaczę-ła używać „broni” energetycznej, wyko-rzystywała wpływy kapitału rosyjskie-go, dokonywała „podkupywania” po-lityków niemieckich. Obecnie pragnie ona zademonstrować, że o rozwiązy-waniu problemów międzynarodowych decyduje Moskwa, a nie Waszyngton.
Trzeci panel pt. „Bezpieczeństwo państw »nowej« Europy Wschodniej – współczesne wyzwania” moderował dr Jakub Olchowski (Wydział Politologii UMCS). Wspólnie wystąpili dr Ludmiła Tretjak (Uniwersytet Narodowy „Aka-demia Ostrogska”) oraz inż. Ołeksandr Tretjak (Ukraińskie Towarzystwo
Jądro-we, Chmielnicka Elektrownia Jądrowa).
Zwrócili oni uwagę, jak ważnym ele-mentem bezpieczeństwa energetycz-nego Europy Wschodniej jest energia jądrowa. Poruszyli różnorodne aspek-ty funkcjonowania energeaspek-tyki jądrowej zarówno na Ukrainie, jak i w wymia-rze globalnym. Wskazali m.in. na po-trzebę modyfikacji systemu nadzoru nad produkcją i utylizacją odpadów jądrowych. Andrij Minczuk (Chmiel-nicka Elektrownia Jądrowa) również skupił się na problematyce polityki bezpieczeństwa energetycznego, po-szerzając perspektywę na obszar Eu-ropy Środkowo-Wschodniej. Zwrócił uwagę na zależność sektora energe-tycznego Ukrainy od Rosji (jednym ze skutków jej działań jest utrata przez Ukrainę dostępu do zasobów ener-getycznych w Donbasie, na Krymie oraz na Morzu Czarnym). Wskazał na zagrożenia dla Ukrainy w kwestii bez-pieczeństwa energetycznego, które obecnie znacząco się nasiliły w trzech zakresach: w sferze gazowej (brak do-stępu do własnych zasobów, zmniej-szenie tranzytu, konieczność zapew-nienia rewersu, przeciwdziałanie Rosji wobec dywersyfikacji dostaw gazu dla Ukrainy), w energetyce jądrowej oraz w wojnie informacyjnej. Dr Ihor Hu-rak (PUN) skupił się na zaletach i wa-dach międzynarodowej pozycji Ukrainy w kontekście aneksji Krymu i udzia-łu Rosji w wydarzeniach w Donbasie.
Przez wiele lat Ukraina była traktowa-na przez Zachód jako państwo sezo-nowe, obecnie jest zależna od państw zachodnich, a brak pomocy ekono-micznej przyniósłby negatywne skutki dla niej. Wyraził jednocześnie obawę, że pomoc dla Ukrainy jest działaniem taktycznym, zaś kwestią strategiczną są stosunki z Rosją, o czym świadczy fakt, iż państwa zachodnie nie spieszy-ły się z sankcjami wobec Rosji. Nie-zwykle istotne jest, że Rosji bardziej zależy na kontroli nad Ukrainą niż pań-stwom Zachodu na tym, by Ukraina stała się demokratycznym i suweren-nym państwem. Dr Mykoła Kapitonen-ko (Instytut Stosunków Międzynarodo-wych KUN) stwierdził, że zarządzanie kryzysem ukraińskim jest wyzwaniem dla bezpieczeństwa europejskiego. Na
nie roli tego kraju w systemie bezpie-czeństwa europejskiego. Właściwsze jest dostrzeżenie tego, na ile proble-my Ukrainy stają się problemami są-siednich państw. Zwrócił uwagę na niebezpieczne zjawiska, które naruszy-ły system bezpieczeństwa w Europie:
rewizjonizm w polityce zagranicznej Rosji oraz przywrócenie zasad realpoli-tik. Prowadzi to do niebezpieczeństwa skupienia się państw na zapewnieniu stosunków bilateralnych, co doprowa-dzić może do osłabienia państw Eu-ropy Środkowo-Wschodniej i stwarza niebezpieczeństwo powstania państw
„słabych”. A właśnie deficyt demo-kracji zaostrza konflikty wewnętrzne.
Po ostatnim panelu przedstawicie-le Fundacji „Ofiarom Wojny na Ukra-inie” zaprezentowali swoją działal-ność charytatywną polegającą na pomocy osobom poszkodowanym na skutek działań wojennych na te-rytorium państwa ukraińskiego, ze szczególnym uwzględnieniem obywa-teli polskich, osób posiadających pol-skie pochodzenie lub Kartę Polaka.
Na zakończenie obrad głos zabrał pomysłodawca i inicjator paneli dys-kusyjnych w ramach linii programowej
„Bezpieczeństwo w Europie Wschod-niej” dyrektor CEW UMCS prof. W. Ba-luk. Podkreślił, że z pewnością nie udało się odpowiedzieć na wiele nur-tujących pytań, jednak dyskusje uka-zały ważność regionu „nowej” Europy Wschodniej w kwestiach bezpieczeń-stwa kontynentu europejskiego. Za-powiedział też, że wystąpienia zo-staną opublikowane w periodyku
„Wschód Europy. Studia humanistycz-no-społeczne”, wydawanym przez CEW i Wydział Politologii UMCS.
Cykl paneli poświęconych bezpie-czeństwu w Europie Wschodniej stał się ważnym elementem lubelskiego Kongresu Inicjatyw Europy Wschod-niej. W ciągu kilku godzin poruszono szereg kluczowych kwestii decydują-cych nie tylko o przyszłości „nowej”
Europy Wschodniej, rozumianej jako obszar postsowiecki rozpościerający się między Rosją a Unią Europejską, ale także znacząco wpływających na losy kontynentu i bezpieczeństwo mię-dzynarodowe w wymiarze globalnym.
Fot. Grzegorz Kuprianowiczzegorz Kuprianowicz
N
agrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznawane są corocznie za wybitne osiągnięcia naukowe lub naukowo-techniczne (w trzech kate-goriach: badań podstawowych, ba-dań na rzecz rozwoju społeczeństwa i badań na rzecz rozwoju gospodar-ki), za osiągnięcia w opiece nauko-wej i dydaktycznej, za całokształt dorobku naukowego oraz za osiąg-nięcia organizacyjne.Nagroda dla naszych wykładow-ców przyznana została za opracowa-nie nowatorskiego programu kom-pleksowych działań edukacyjnych oraz kierowanie realizacją innowa-cyjnych zajęć kształcących kompe-tencje dydaktyczne w zakresie edu-kacji artystycznej. Renata Gozdecka i Anna Mazur są autorkami meryto-rycznych założeń projektu „Profesjo-nalizm w edukacji. Przygotowanie i realizacja nowego programu prak-tyk pedagogicznych na Wydziale
Ar-w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Priorytet III „Wyso-ka jakość systemu oświaty”), finan-sowanego z Europejskiego Fundu-szu Społecznego. Projekt zakładał kształcenie przez praktyczne dzia-łania dydaktycznych kompetencji studentów kierunków: edukacja ar-tystyczna w zakresie sztuk plastycz-nych i edukacja artystyczna w za-kresie sztuki muzycznej.
Innowacyjność projektu wyraża-ła się m.in. w objęciu dziawyraża-łaniami edukacyjnymi wszystkich podmio-tów uczestniczących w rozwijaniu kompetencji dydaktycznych: studen-tów, wykładowców z Wydziału Ar-tystycznego, nauczycieli i uczniów z 52 lubelskich instytucji oświato-wych (szkół podstawooświato-wych, gim-nazjów, liceów i domów kultury).
Opracowana przez Zespół koncep-cja programowa praktyk przewidy-wała podniesienie kompetencji me-rytorycznych nauczycieli-opiekunów