RECENZJE, OMÓWIENIA, SPRAWOZDANIA, KOMUNIKATY

omówiono mowę mieszkańców, przedstawiono gwarowy system wokaliczny oraz wyróżniające się w mowie mieszkańców cechy fleksyjne.

Do wstępu zaliczyć wypada także rozdziały teoretyczne od V do VII (s. 37–109). Tworzą one spójną całość obejmującą wiadomości dotyczące stanu badań, a jednocześnie uzasadnienie stosowanej terminologii. W rozdziale piątym przytoczono poglądy badaczy na temat wzajemnego stosunku nazw własnych i wyrazów pospolitych, podjęto problem znaczenia nazw własnych i gramatyki onomastycznej, w rozdziale szóstym analizie poddano terminy:

przezwisko i przydomek. Oba te leksemy ukazano w ujęciu historycznym na podstawie poświadczeń zaczerpniętych ze słowników i drukowanych prac badawczych, określono ich zakres pojęciowy oraz przedstawiono stan badań na podstawie wyboru licznych prac opisujących przezwiska i przy-domki ludowe używane we wsiach leżących w różnych regionach Polski, ale uwzględniono również prace opisujące przezwiska używane w socjolektach.

Na uwagę czytelników zasługują w rozdziale szóstym ustalenia w zakresie klasyfikacji przezwisk i przydomków w polskich pracach onomastycznych, uwagi o bazie leksykalnej przezwisk i zawartych w nich wykładnikach ekspresywności.

Rozdział siódmy, zaliczony przeze mnie do wstępnych rozdziałów teo-retycznych, nawiązuje swoją nazwą: „Językowo-kulturowy obraz świata”

bezpośrednio do tytułu monografii. Badaczka przedstawia w nim teorię języ-koznawstwa kognitywnego w podrozdziałach: 1. Język w ujęciu kognitywnym, 2. Pojęcie językowego obrazu świata, 3. Stan badań nad językowym obrazem świata, 4. Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej. Mogłoby się wydawać, że ta ostatnia część siódmego rozdziału będzie powieleniem tematyki opisywanej w monografii, ale tak nie jest, bowiem przedstawiono w nim językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej, ale w do-tychczasowej literaturze badawczej.

Najważniejszy w opisywanej monografii jest rozdział ósmy o nazwie:

„Kategoryzacja zebranego materiału onimicznego”. Opisano w nim typologię zebranych nazw własnych, realizowaną w dalszych fragmentach monografii.

Po krótkich uwagach wstępnych uzasadniających kategoryzację materiału badawczego według metody pól znaczeniowych przedstawiono przyjętą typologię grupującą zebrane antroponimy nieoficjalne według pięciu głów-nych pól semantyczgłów-nych. Są to pola noszące nazwy ogólne: rodzina i dom, wspólnota pozarodzinna, praca, zachowania społeczne, wygląd zewnętrzny.

W obrębie każdego z pól znaczeniowych wydzielono bardziej szczegółowe klasy, do których przypisano przezwiska i przydomki stanowiące egzempli-fikację problemu.

Rozdział dziewiąty: „Językowo-kulturowy obraz świata utrwalony w zebranych przezwiskach i przydomkach” to główna część pracy, jej „rozwi-nięcie” i analiza problemu badawczego. W nazwie rozdziału zupełnie niepo-trzebnie powielono nazwę monografii, uznając przedstawione wyżej nazwy pól znaczeniowych za jej podrozdziały. Tymczasem czytelnik oczekiwał nazw typu: Językowo-kulturowy obraz rodziny i domu w zebranych przezwiskach i przydomkach…, Językowo-kulturowy obraz wspólnoty pozarodzinnej w zebranych przezwiskach i przydomkach… itd.

Budowa każdego z podrozdziałów ma charakter trójdzielny, stanowi ca-łość kompozycyjną i semantyczną. Po krótkim wstępie następuje mniej lub bardziej rozbudowana część analityczna, a potem kończące ją podsumowanie.

Ważnym elementem każdego podrozdziału są liczne cytacje i przytoczenia wskazujące na bardzo dobrą znajomość literatury i umiejętność jej praktycz-nego wybrania i wpisania we własny tekst oraz liczne przypisy i odsyłacze bibliograficzne. Między tytułem podrozdziału a jego pierwszym akapitem Autorka zamieszcza zapisane fonetycznie fragmenty wypowiedzi mieszkańców wsi związane tematycznie z tytułem.

W pierwszym podrozdziale analiza koncentruje się wokół utrwalonego w antroponimach kulturowego obrazu rodziny i domu. Na podstawie nazw wymienionych w rozdziale ósmym przedstawiono zagadnienia dotyczące rodziny, koncentrując się na:

1) przynależnościach rodzinnych, ukazujących patriarchalny model rodzi-ny dominujący w środowiskach wiejskich. Podstawą analiz były prze-zwiska i przydomki o charakterze patronimicznym, matronimicznym i marytonimicznym;

2) rodzinie jako wspólnocie pochodzącej od tego samego przodka, ukazano tradycje imiennicze panujące w rodzinie, utrwalone w przezwiskach cechy wspólne rodziny, jak też stosunki między rodzeństwem;

3) panującej w rodzinie uczuciowości w sferze małżeńskiej i rodzicielskiej;

4) zawartej w przezwiskach seksualności oraz poświadczonych w oni-mach standardach etycznych zachowań erotyczno-seksualnych kobiet i mężczyzn;

5) agresji w rodzinie i zaniedbaniach rodziców w stosunku do dzieci;

6) wartościowaniu własnej rodziny.

W ostatnim fragmencie tego rozdziału ukazano językowo-kulturowe aspekty domu utrwalone w przezwiskach i przydomkach używanych na badanym terenie.

Z analizy materiału antroponimicznego wynika, że najbardziej ceniona w środowisku wiejskim jest rodzina przeciętna, która niczym się nie wy-różnia.

Podrozdział drugi o nazwie: „Wspólnota pozarodzinna” rozpoczyna wypowiedź 82-letniego mieszkańca na temat sprzedaży ziemi i osiedlania się we wsi ludności z miasta. Autorka omawia antroponimy, które włączają jednostkę do szerszej niż rodzina wspólnoty społecznej. W poszczególnych częściach podrozdziału omawia utrwalone w przezwiskach i przydomkach postrzeganie ludzi w kategoriach: tutejszy – nietutejszy, obcy, nieautochton, nowy we wsi, rdzenny mieszkaniec wsi, który na jakiś czas z niej wyjechał.

Z uwidocznioną w onimach opozycją: swój – obcy wiąże się opozycja: kato-lik – niekatokato-lik oraz mieszkaniec wsi – mieszkaniec miasta. W końcowym fragmencie tego podrozdziału Autorka monografii opisuje onimy zbiorowe w różnym stopniu nacechowane emocjonalnie, które współtworzą obraz wspólnoty wyróżniającej się jakąś cechą diagnostyczną.

Pole semantyczne Praca zawiera przezwiska i przydomki utrwalające obraz pracy w kulturze ludowej. We fragmencie pierwszym omówiono nazwy związane z wykonywanym zawodem, w drugim onimy zgrupowane wokół grupy semantycznej: Wykonawca pracy jako obiekt podlegający wartościo-waniu. Analizy wskazują na afirmację w środowisku wiejskim ciężkiej pracy fizycznej, a szczególnie sakralizowanej pracy na roli.

W dalszej części monografii omówiono pole semantyczne: Zachowania społeczne. Analizie poddano przezwiska i przydomki rozpatrywane na trzech płaszczyznach, którym odpowiadają fragmenty podrozdziału opisujące język, zachowania jednostki w stosunku do członków wspólnoty pozarodzinnej oraz cechy pożądane i niepożądane w kontaktach społecznych.

Ostatni podrozdział obejmuje onimy zgrupowane w polu semantycznym:

Wygląd zewnętrzny. Omówiono w nim przezwiska i przydomki zgrupowane wokół kategorii pojęciowych: tusza, wzrost, twarz i włosy, sposób poruszania się, uroda i witalność oraz strój. Antroponimy zaliczone do pola semantycz-nego Wygląd zewnętrzny tworzą liczną grupę, wskazując, że cechy człowieka percypowane wzrokowo stanowią ważny komponent kulturowego wizerunku mieszkańca wsi.

Analizę przezwisk i przydomków wykorzystanych do kreślenia językowo-kulturowego obrazu wsi kończy rozdział dziesiąty. Są to wnioski. Wynika z nich, że antroponimy nieoficjalne w środowiskach wiejskich pełnią funkcję identyfikacyjną. Przezwiska wiejskie zawierają charakterystykę osoby nazy-wanej, ujawniają postawę twórcy nazwy i jego związek ze wspólnotą wiejską, ukazują, co jest ważne i wartościowe w środowisku. Autorka wykazała,

że w przezwiskach i przydomkach używanych w środowiskach wiejskich został utrwalony językowo-kulturowy obraz świata tej społeczności.

Książka Beaty Ziajki to praca bardzo interesująca. Przynosi wiele cieka-wych informacji z zakresu etnolingwistyki, socjolingwistyki, językoznawstwa kulturowego i onomastyki. Należy zgodzić się z opinią Renaty Kucharzyk¹, że jest to praca bardzo wartościowa.

Maria Biolik, Olsztyn

Z wykładami w Katedrze Języka Polskiego. Seminaria lwowskie. Część druga

W dniach od 16 do 18 grudnia 2015 r. w Katedrze Języka Polskiego Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki odbyło się semina-rium naukowe, podczas którego dwa referaty wygłosiła Renata Makarewicz z Instytutu Polonistyki i Logopedii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. W pierwszym wykładzie, który odbył się w siedzibie katedry, czyli w gmachu głównym uniwersytetu mieszczącym się przy ulicy Uni-wersyteckiej 1, uczestniczyli studenci ostatnich roczników filologii polskiej oraz pracownicy uniwersytetu. Grono naukowe stanowili dyrektor katedry, prof. Ałła Krawczuk, a także językoznawcy tej jednostki uniwersyteckiej, w tym m.in.: dr Krystyna Nikołajczuk, mgr Iryna Bundza, mgr Julia Sahata, mgr Oksana Łozynska, dr Oksana Ohoriłko. Wśród zaproszonych gości znalazły się także nauczycielki Lwowskiej Szkoły Średniej nr 24 z polskim językiem nauczania, potocznie zwanej „szkołą polską”, panie Tatiana Ba-gajewa i Weronika Abriaszwilli.

Pierwszy z wygłoszonych referatów poświęcony była prezentacji wybra-nych problemów funkcjonowania językowego osób z dysleksją. Po ogólnym wprowadzeniu w zagadnienie specyficznych trudności w posługiwania się pisaną odmianą języka, dr Renata Makarewicz przedstawiła wyniki badań własnych (Makarewicz 2006) dotyczące składni współczesnego języka polskie-go. Opis języka naturalnego ukazała w formie modelu, w którym umieściła jednostki tekstu w porządku linearnym. Prezentowała je w zależności od stopnia trudności, przechodząc od konkretnych jednostek tekstu do jednostek systemowych, bardziej abstrakcyjnych. Tekst został analizowany z

zasto-1 R. Kucharzyk (rec.) (2015): Beata Ziajka: Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach (na przykładzie nieoficjalnych antrop-onimów mieszkańców Zagórza i wsi okolicznych w powiecie chrzanowskim). Kraków 2014.

„Onomastica” LIX, s. 464−467.

sowaniem aparatu pojęciowego składni strukturalnej. Zawarta w składni strukturalnej typologia konstrukcji składniowych oraz podział wypowiedzenia na składniki pozwala na pełny opis tekstów pisanych przez dyslektyków.

Podstawowy schemat zdania prostego to reprezentacja zdania prostego zbu-dowanego z frazy finitywnej oraz wszystkich fraz przez nią konotowanych.

Schematy zdań prostych są klasyfikowane ze względu na trzy kryteria: typ frazy finitywnej, ilość fraz wymaganych, typ i charakterystyka gramatyczna fraz wymaganych. Porządek opisu nie wynika ze statystyki wystąpień w ba-danych tekstach. Stwierdzenie realizacji modelowych schematów zdaniowych jest wystarczającym potwierdzeniem trafności tezy, mówiącej o tworzeniu przez dyslektyków konstrukcji składniowych o budowie zaprojektowanej w modelowych schematach składniowych typowych dla języka polskiego.

W przypadku analizowanego materiału badawczego niemożliwe staje się liczenie jednostek językowych, bowiem w dużej mierze ich wydzielenie jest związane z zastosowaniem rozwiązań opcjonalnych, a więc wystąpień moż-liwych w interpolacji jest więcej niż w rzeczywistości.

W referacie podjęto próbę objaśnienia mechanizmu powstawania błę-dów. Teksty pisane przez osoby z dysleksją i podlegające analizie zawierały liczne przykłady zdań o niepoprawnej konstrukcji składniowej. Oryginalny zapis uczniowski pozbawiony był istotnych dla organizacji tekstu znaków interpunkcyjnych i zawierał nieprawidłowo użyte spójniki¹. Prezentacja przyjętej metodologii i sposobu opisu wykorzystania modelu składni struktu-ralnej zaproponowanego przez Zygmunta Saloniego i Marka Świdzińskiego (Saloni, Świdziński 1998) w odniesieniu do opisu języka, jakim posługują się w pracach pisemnych uczniowie z dysleksją, sprowokowało uczestników se-minarium do zadawania pytań. Wywiązała się interesująca rozmowa, której przedmiotem była zarówno zastosowana metodologia, jak również problemy towarzyszące opisowi języka dyslektyków. Ponieważ w całej przywoływanej tu pracy naukowej posługiwałam się zaproponowaną przez Saloniego klasy-fikacją leksemów polskich, część rozważań dotyczyła także tej kwestii.

W referacie szczegółowo zaprezentowano realizacje schematów struktury zadania elementarnego, a później zdania złożonego. Przywołując przykłady, omówiono realizację fraz wymaganych. Frazy niewymagane, jako składniki niepodstawowego schematu zdania prostego, nie podlegały w takcie badań szczegółowemu opisowi. Ze względu na wiek autorów badanych tekstów – uczniowie 12-letni – za interesujące uznano realizacje frazy niewymaganej poprzez grupę imiesłowową. Przedstawione na slajdach przykłady były na

1 Szczegółowy wykaz wraz z komentarzem znajduje się w mojej książce Dysleksja w opinii językoznawcy w rozdziałach III i IV.

bieżąco komentowane przez uczestników seminarium. Pojawiały się także pytania o metodę interpolacji badanych tekstów. Realizacja struktury sche-matu zdania złożonego bazowała w badanych tekstach w głównej mierze na schemacie opartym na spójniku centralnym otwierającym dwa miejsca dla zdań współrzędnych. Prace dyslektyków zawierają także konstrukcje współ-rzędne wieloczłonowe, czyli szeregi. Jak wiadomo, zdanie takie ma strukturę hierarchiczną, a jego realizacja przyjmuje układ liniowy. Ten typ zdań, bliski potokowi składniowemu, zawiera liczne przecinki albo powtórzone spójniki i lub a. W prezentowanych przykładach można było obserwować przyczyny, dla których teksty pisane przez osoby z dysleksją sprawiają wrażenie nie-uporządkowanych ciągów słownych. To właśnie skłonność do pomijania w zapisie znaków interpunkcyjnych i zaburzenia granicy wyrazu powodują, że teksty takie uznajemy za defektywne.

Drugi z zaplanowanych wykładów dr Renata Makarewicz wygłosiła 18 grudnia dla wąskiego grona językoznawców polonistycznych. Dotyczył on badań nad komunikacją w przestrzeni szkoły. Przedstawiono fragment badań, których podstawę stanowi teoria SFAD (systemowo-funkcjonalnej analizy dyskursu), pozwalająca najpełniej prezentować analizę lingwistyczną służącą badaniu rozmowy prowadzonej w przestrzeni szkoły. Nawiązano do podstaw gramatyki systemowej M.A.K. Hallidaya oraz teorii relewancji Dana Sperbera i Deirdre Wilson. Wyniki badań mają na celu odnalezienie zakodowanych w języku sygnałów wartościowania emocji, zachowań, czyn-ności i postaw. Na podstawie analizy SFAD wyodrębniono stosowane przez rodziców i nauczycieli językowe środki oceny i negocjowania postaw. Wyniki pozwolą stworzyć parametry afektu, osądu i aprecjacji. Tak skonstruowany rejestr zastosowanych środków językowych ujawni przyczyny sukcesu lub porażki w komunikowaniu się szkoły z domem ucznia.

Drugi wykład wzbudził spore zainteresowanie i wywiązała się po nim dyskusja dotycząca zarówno przyjętej metodologii, jak również sposobu pozyskania materiału badawczego. Szczególnie wnikliwe spostrzeżenia przedstawiła uczestnicząca w spotkaniu prof. Ałła Krawczuk.

Spotkania seminaryjne organizowane na uniwersytecie lwowskim otwierają dla językoznawców z olsztyńskiej polonistyki obiecujący obszar wzajemnych inspiracji i dają podstawy do dalszej współpracy.

Renata Makarewicz, Olsztyn

Literatura

Makarewicz R. (2006): Dysleksja w opinii językoznawcy. Olsztyn.

Saloni Z., Świdziński M. (1998): Składnia współczesnego języka polskiego. Warszawa.

Recenzenci

„Prace Językoznawcze” XVIII/2 z 2016 r.

(ISSN 1509-5304)

Anna Dargiewicz, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Anna Just, Uniwersytet Warszawski

Arkadiusz Dudziak, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Daniela Pelka, Uniwersytet Opolski, Instytut Filologii Germańskiej Ewa Oronowicz-Kida, Uniwersytet Rzeszowski

Ewa Wolnicz-Pawłowska, Uniwersytet Warszawski

Ewelina Grześkiewicz, Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie Helena Pociechina, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Iwona Góralczyk, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Jerzy Duma, Instytut Słowianoznawstwa PAN w Warszawie

Joanna Orzechowska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Lucyna Warda-Radys, Uniwersytet Gdański

Mariusz Rutkowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Monika Polczynska-Bletsos Department of Psychiatry and Biobehavioral

Sciences David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles; Uni-wersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

Oleg Leszczak, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Urszula Sokólska, Uniwersytet w Białymstoku

Valentina Kulpina, Wydział Języków Obcych i Regionoznawstwa Państwo-wego Uniwersytetu Moskiewskiego im. M.V. Łomonosowa w Moskwie Wanda Szulowska, Instytut Słowianoznawstwa PAN w Warszawie

Redakcja kwartalnika „Prace Językoznawcze” wprowadza zasady, których celem jest przeciwdziałanie przejawom nierzetelności naukowej, a w szczególności: zaporę ghostwri-ting i zaporę guest authorship.

Zjawisko ghostwriting zachodzi wówczas, gdy ktoś, kto wniósł istotny wkład w po-wstanie pracy, nie został wymieniony jako jej współautor oraz nie podano jego udziału w powstaniu publikacji.

Zjawisko guest authorship ma miejsce wówczas, gdy udział autora jest znikomy lub w ogóle nie miał miejsca, a pomimo to jest on autorem/współautorem publikacji.

W ramach zapory ghostwriting Redakcja wymaga od autorów publikacji podania ich afiliacji i kontrybucji, czyli ujawnienia, kto jest autorem koncepcji, założeń, metod itp., wykorzystywanych przy przygotowaniu publikacji, przy czym główną odpowiedzialność za rzetelność informacji ponosi autor zgłaszający manuskrypt do druku.

W ramach zapory guest authorship Redakcja wymaga w przypadku dwóch lub więk-szej liczby autorów tekstu złożonego do „Prac Językoznawczych” podania procentowego wkładu poszczególnych autorów w powstanie publikacji.

Wykryte przypadki nierzetelności naukowej (np. przepisywanie fragmentów innych prac bez podania przypisów) będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowied-nich podmiotów (instytucji zatrudniających autorów, towarzystw naukowych itp.).

W związku z zapobieganiem tego typu zjawiskom prosimy Autorów o oświadczenie, iż praca jest oryginalnym wynikiem ich badań.

Procedura recenzowania

Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w czasopiśmie stosuje się następujące zasady recenzowania publikacji naukowych:

1. Wszystkie prace złożone do publikacji w kwartalniku „Prace Językoznawcze” są recenzowane.

2. Do oceny każdej publikacji powołuje się co najmniej dwóch niezależnych recen-zentów spoza jednostki naukowej afiliowanej przez autora publikacji.

3. Recenzentami są pracownicy nauki o dużym dorobku naukowym i wiedzy. Recen-zentem publikacji nie może być osoba pozostająca w relacjach osobistych lub podległości zawodowej z autorem publikacji.

4. Autorzy publikacji i recenzenci nie znają swoich tożsamości (double-blind review process). W szczególnych przypadkach recenzent podpisuje deklarację o niewystępowa-niu konfliktu interesów, przy czym za konflikt interesów uznaje się zachodzące między recenzentem a autorem bezpośrednie relacje osobiste (w szczególności pokrewieństwo do drugiego stopnia, związek małżeński), relacje podległości zawodowej lub bezpośrednią współpracę naukową w ciągu ostatnich dwóch lat poprzedzających rok przygotowania recenzji.

5. Recenzja ma formę pisemną i kończy się jednoznacznym wnioskiem o dopuszcze-niu artykułu do publikacji lub jego odrzucedopuszcze-niu.

6. Jeżeli recenzenci dopuszczają artykuł do publikacji bez uwag, Autorowi przekazuje się tylko recenzję dotyczącą tego artykułu.

żony do publikacji tekst pracy i recenzje. Autor ma obowiązek poprawienia tekstu zgodnie z uwagami recenzentów i ponownego przesłania go do publikacji w wersji papierowej i elektronicznej lub może zrezygnować z jego publikowania.

8. Nazwiska wszystkich recenzentów „Prac Językoznawczych” są publikowane jako lista recenzentów na stronie internetowej i w wersji drukowanej czasopisma. W celu za-chowania anonimowości nie ujawnia się, kto recenzował dany numer czasopisma lub poszczególne publikacje.

9. Kryterium zakwalifikowania publikacji do druku jest uzyskanie dwóch pozy-tywnych recenzji, zastosowanie się do wskazań w nich zawartych (jeśli takie wystąpiły) i zgodność zgłaszanego tekstu z profilem czasopisma.

Zasady przygotowania tekstów do druku w czasopiśmie „Prace Językoznawcze”

1. Do druku w kwartalniku „Prace Językoznawcze” przyjmowane są materiały nigdzie dotąd niepublikowane. Wszystkie artykuły zamieszczane w kwartalniku są recenzowane.

2. Kwartalnik „Prace Językoznawcze” publikuje materiały w języku polskim, innych językach słowiańskich lub w językach kongresowych: angielski, rosyjski, niemiecki, fran-cuski.

3. Do druku przyjmowane są: artykuły, recenzje, omówienia, sprawozdania i archi-walia. Maksymalna objętość artykułu wynosi 20 stron, recenzji, omówienia, sprawozdania – 8 stron.

4. Przy każdym tekście należy podać nazwisko autora, adres mailowy oraz afiliację tekstu. W przypadku dwóch lub większej liczby autorów publikacji złożonej do „Prac Językoznawczych” autorzy mają obowiązek podania procentowego wkładu poszczególnych autorów w powstanie publikacji. Wszelkie wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucji zatrudniających autorów, towarzystw naukowych itp.).

5. Do druku przyjmowane są prace napisane w programie Word. Tekst należy zło-żyć na nośniku multimedialnym i przesłać pocztą jego wydruk w 1 egzemplarzu, jeżeli w tekście występują znaki i symbole specjalne lub jego zapis w PDF.

6. Jedna strona tekstu powinna zawierać 30 wersów po 60 znaków, łącznie z odstę-pami międzywyrazowymi. Dotyczy to również przypisów, cytatów i bibliografii (format A4, czcionka: Times New Roman, wielkość czcionek 12, odstępy między wierszami 1,5, akapit 10). Marginesy powinny mieć wymiary: górny 25 mm, dolny 35 mm, lewy 35 mm, prawy 35. Do tekstu należy wprowadzić kursywę i pogrubienia. Nie należy stosować pod-kreśleń i pisać tekstu wielkimi literami.

7. Przypisy należy zamieszczać na każdej stronie pod tekstem głównym. Powinny być numerowane. Przypisy bibliograficzne (tzw. wewnętrzne) umieszczane w tekście, powinny zawierać nazwisko autora, rok wydania pracy i jej stronę, np.: (Skubalanka 1988: 11).

W przypadku stosowania przypisów bibliograficznych na końcu artykułu należy zamieścić literaturę w układzie:

– dla prac zwartych: nazwisko i pierwsza litera imienia, rok wydania, tytuł pracy, miejsce wydania, strony;

tytuł, nazwisko redaktora, miejsce wydania i strony.

Tabele powinny być napisane na oddzielnych kartkach załamanych do formatu A4, napisane w układzie podobnym do drukarskiego.

Mapy i rysunki powinny być wykonane w skali 1:1, techniką komputerową lub czar-nym tuszem o jednakowej grubości kresek oraz jednakowej wielkości napisów na białej kalce technicznej.

8. Do każdego artykułu należy dołączyć: tłumaczenie tytułu na język angielski, abs-trakt tekstu, słowa kluczowe oraz streszczenie w języku polskim i angielskim. Streszczenie o objętości do 0,5 strony powinno zawierać przedmiot, metody i wyniki badań. Abstrakt, inaczej zarys treści, powinien określać, czego praca dotyczy, jaki jest jej cel. Słowa klu-czowe – do 5 wyrazów – powinny określać zawartość tekstu.

Teksty, które nie spełniają wymogów formalnych, nie będą przyjmowane do druku.