w odniesieniu do analizowanych rodzajów działalności
Andrzej Marcinkiewicz, Anna Witkowska, Agnieszka Lipińska-Ojrzanowska, Marta Wiszniewska Bezpośrednim adresatem opracowanych rekomendacji jest
Za-kład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), będący podmiotem odpo-wiadającym za wdrażanie działań prewencyjnych i informacyj-nych dotyczących chorób zawodowych.
Pośrednimi adresatami rekomendacji są:
ȇ pracodawcy oraz ich komórki organizacyjne zaangażowane w zapewnienie zdrowych warunków pracy,
ȇ urzędy pracy, agencje pracy i firmy kadrowo-księgowe uczestniczące w procesie zatrudniania pracowników oraz koordynowania opieki profilaktycznej nad pracownikami, ȇ pracownicy i organizacje związkowe pracowników,
ȇ nauczyciele przedmiotów zawodowych oraz uczniowie szkół ponadpodstawowych i wyższych w ramach praktycznej na-uki zawodu,
ȇ służby bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP),
ȇ lekarze i pielęgniarki, koordynatorzy służby medycyny pracy (SMP),
ȇ inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) oraz inne or-gany sprawujące nadzór nad pracodawcami,
ȇ Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Działania prewencyjne i informacyjne, których celem jest ograniczenie liczby zachorowań na choroby zawodowe, kiero-wane do wymienionych adresatów, powinny być prowadzone wielokanałowo i wieloaspektowo.
Rekomendowane działania prewencyjne i informacyjne, któ-re należy uwzględnić w ramach upowszechniania wiedzy o za-grożeniach powodujących choroby zawodowe oraz sposobach przeciwdziałania tym zagrożeniom, to:
ȇ ukierunkowanie tych działań na specyfikę czynników ryzy-ka zawodowego pod względem branż i zawodów, które ze względu na warunki pracy są na nie bardziej narażone;
ȇ uwzględnienie regionalnego zróżnicowania zapadalności na poszczególne choroby zawodowe;
ȇ szkolenia BHP z zakresu przeciwdziałania chorobom za-wodowym, kierowane zarówno do pracodawców, jak i pracowników;
ȇ podkreślanie konieczności przestrzegania procedur BHP;
ȇ przygotowywanie przekazywanych treści dla konkretnych grup pracowników;
ȇ prowadzenie kampanii informacyjnych służących budowa-niu wiedzy pracowników na temat zapobiegania chorobom zawodowym;
ȇ promowanie zachowań obniżających ryzyko zachorowania;
ȇ propagowanie działań profilaktyczno-diagnostycznych służą-cych wczesnemu wykrywaniu negatywnych skutków spowo-dowanych szkodliwymi lub uciążliwymi warunkami pracy;
ȇ wypracowywanie umiejętności możliwie wczesnego reago-wania na niepokojące objawy mogące wskazywać na rozwój choroby zawodowej;
ȇ edukowanie pracowników w zakresie przysługującego im prawa do wcześniejszej konsultacji u lekarza medycyny pracy (przed upływem terminu ważności badań okreso-wych) w przypadku wystąpienia objawów wskazujących
na szkodliwy wpływ pracy na zdrowie lub rozwój choroby zawodowej;
ȇ prowadzenie edukacji w zakresie zgłaszania podejrzenia chorób zawodowych, ze szczególnym uwzględnieniem:
• osób uprawnionych do zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej;
• trybu, form i adresatów zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej;
ȇ upowszechnianie idei zarządzania wiekiem w przedsiębior-stwie, w tym:
• objęcie osób o długim stażu pracy w warunkach szkodli-wych działaniami ukierunkowanymi na zniwelowanie ich niekorzystnego wpływu;
• propagowanie działań prowadzących do stopniowego od-ciążania lub modyfikacji zadań pracowników, u których okres narażenia na czynnik szkodliwy jest na tyle długi, że w sposób realny zwiększa ryzyko wystąpienia choroby;
• intensyfikacja działań profilaktycznych u pracowników po 45 r.ż. lub w wieku orzekania największej liczby przypad-ków poszczególnych chorób zawodowych, w tym rozszerze-nie diagnostyki stanu zdrowia w celu wczesnej identyfikacji ewentualnych symptomów danej jednostki chorobowej;
ȇ uwzględnienie w działaniach edukacyjnych również pracow-ników rozpoczynających pracę w określonych narażeniach zawodowych w celu wypracowania świadomości zdrowot-nej i potrzeby utrzymania możliwie długo pełnego dobrosta-nu zdrowotnego już od początku zatrudnienia;
ȇ propagowanie włączania treści z zakresu BHP oraz profilak-tyki chorób zawodowych do programu edukacji młodzieży w ramach praktycznej nauki zawodu w szkołach ponadpod-stawowych i wyższych:
• w szeroko pojętym zakresie zachowań prozdrowotnych w miejscu pracy;
• ukierunkowanych na specyfikę czynników ryzyka zawo-dowego w wybranym kierunku nauki.
W działaniach prewencyjnych ukierunkowanych na ograni-czanie występowania oraz minimalizację skutków chorób za-wodowych szczególną uwagę należy zwrócić na rolę SMP, której ustawowo określonym celem, w ramach ochrony zdrowia pra-cujących przed wpływem niekorzystnych warunków środowi-ska pracy i sposobem jej wykonywania, a także sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, jest syste-matyczna kontrola zdrowia pracujących:
ȇ prowadzona w celu aktywnego oddziaływania na poprawę warunków pracy przez pracodawcę i ograniczania w ten spo-sób ryzyka zawodowego,
ȇ obejmująca procedury i badania służące ocenie zdrowia pra-cujących ukierunkowanej na identyfikowanie tych elemen-tów stanu zdrowia, które pozostają w związku przyczyno-wym z warunkami pracy,
ȇ umożliwiająca przekazywanie osobom pracującym
informa-cji i wskazań lekarskich dotyczących sposobów zapobiegania
niekorzystnym zmianom w stanie zdrowia.
Szczególną wartością systemu badań profilaktycznych jest wskazana w art. 229 § 1 i 2 Kodeksu pracy obligatoryjna cy-kliczność badań okresowych, stwarzająca obowiązek kontroli stanu zdrowia nie tylko raz – podczas podejmowania pracy – ale także w ciągu całego czasu zatrudnienia. W efekcie badania te wykonywane są u osób z poczuciem zdrowia, które w związku z brakiem dolegliwości niekoniecznie skorzystałyby w tym cza-sie z pomocy lekarskiej. Pozwala to na wykrycie zwiększonego ryzyka rozwoju choroby lub jej pierwszych symptomów w bez-objawowym dla pacjenta – pracownika okresie.
Badania profilaktyczne, dzięki założonej cykliczności, umoż-liwiają także ocenę dynamiki zmian w stanie zdrowia. Pozwa-la na to zasada orzekania o zdolności do pracy, która obliguje lekarzy medycyny pracy do wskazania daty kolejnego badania okresowego oraz zasada zachowania ciągłości opieki, wynika-jąca z art. 12 ustawy o służbie medycyny pracy, zgodnie z którą badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne są wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawieranej przez podmiot obowiązany do ich zapew-nienia (np. pracodawca) z podstawową jednostką SMP, przy czym okres, na który umowa jest zawierana, nie może być krót-szy niż rok.
W związku z powyższym zasadne będzie:
ȇ wdrażanie programów badań profilaktycznych pod kątem wczesnego wykrywania chorób zawodowych w ramach:
• obligatoryjnych badań wstępnych, okresowych i kont- rolnych;
• obligatoryjnych badań celowanych, ukierunkowanych na wczesne wykrywanie nieprawidłowości w stanie zdrowia pracowników zajmujących podobne stanowisko pracy jak osoba, u której rozpoznano i stwierdzono chorobę zawo-dową;
• programów promocji zdrowia ukierunkowanych na spre-cyzowane cele zdrowotne na poziomie przedsiębiorstwa, regionalnym i ogólnokrajowym – w miejscu pracy lub w zakładach opieki zdrowotnej;
• pakietów zdrowotnych poprawiających dostępność do określonych świadczeń medycznych;
ȇ kolportowanie – przez lekarzy medycyny pracy – materiałów informacyjnych dotyczących chorób zawodowych oraz spo-sobów zapobiegania tym chorobom.
Decydującym elementem wpływającym na skuteczność opieki profilaktycznej będzie efektywność wymiany informacji pomiędzy pracodawcą a lekarzem medycyny pracy. Tylko rze-telna i kompletna wiedza o rodzaju zawodowych czynników szkodliwych oraz uciążliwych pozwoli na pełne wykorzystanie potencjału opieki zdrowotnej, realizowanej w ramach syste-mu SMP. W tym celu należy dążyć do:
ȇ skrupulatnego i zgodnego ze stanem faktycznym wypełniania przez pracodawców skierowań na badania profilaktyczne;
ȇ zapewnienia zakresu badań profilaktycznych dostosowane-go do ryzyka zawodowedostosowane-go;
ȇ większego uczestnictwa lekarzy sprawujących opiekę profi-laktyczną w ocenie warunków pracy poprzez odpowiednio częste wizytacje stanowisk pracy, udział w komisjach BHP i szeroko zakrojoną działalność z zakresu ochrony zdrowia pracujących.
W konsekwencji miernikiem efektywności działań pre-wencyjnych wzmacniających rolę SMP powinna być uzyskana
z corocznej analizy obligatoryjnej sprawozdawczości staty-stycznej (na drukach MZ-35 i MZ-35A) ocena liczby:
ȇ umów na opiekę profilaktyczną nad pracownikami zawiera-nych pomiędzy pracodawcami a jednostkami podstawowy-mi SMP;
ȇ skierowań do jednostki orzeczniczej w związku z podejrze-niem choroby zawodowej;
ȇ zakładów oraz stanowisk pracy wizytowanych przez lekarzy SMP;
ȇ orzeczeń o konieczności przeniesienia pracownika do in-nej pracy z przyczyn zdrowotnych, o podejrzeniu choroby zawodowej oraz o niezdolności do wykonywania dotych-czasowej pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
W tabelach poniżej przedstawiono specyficzne obszary wie-dzy i działań prewencyjnych dla poszczególnych chorób zawo-dowych, uwzględniając kolejno:
ȇ przykładowe branże, w których występuje narażenie zawo-dowe na chorobę zawodową;
ȇ szkodliwe i uciążliwe warunki pracy będące przyczyną po-wstania choroby zawodowej;
ȇ zbiorowe i indywidualne sposoby zapobiegania chorobie zawodowej;
ȇ elementy opieki profilaktycznej, w tym:
• zakres badań profilaktycznych pracowników, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Zdrowotnej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy;
• obszar wymiany informacji pomiędzy pracodawcą a SMP, ze szczególnym uwzględnieniem zakresu danych, które pracodawca powinien umieścić w skierowaniu na bada-nia wstępne, okresowe lub kontrolne;
• zalecany zakres edukacji pacjenta podczas badań profi-laktycznych uwzględniający ryzyko choroby zawodowej;
• zalecenia służące edukacji pracodawców, działów kadr, pracowników oraz służby BHP, uwzględniające specyfikę ryzyka choroby zawodowej;
• powinności pracodawców oraz inne działania
prewencyj-ne ukierunkowaprewencyj-ne na chorobę zawodową.
Tabela 4.1. Opis specyficznych obszarów wiedzy i działań prewencyjnych dla poszczególnych chorób zawodowych: zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne
Choroba zawodowa Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne Przykładowe branże i zawody, w których
występuje narażenie zawodowe
Przemysł, rolnictwo, transport, służby ratownicze i mundurowe
Szkodliwe i uciążliwe czynniki w środowisku pracy będące przyczyną powstania choroby zawodowej
Czynniki chemiczne
Sposoby zapobiegania (zbiorowe i indywidualne)
ȇ Zastosowanie odpowiedniej wentylacji oraz utrzymanie właściwych warunków mikroklimatycznych pomieszczeń ȇ Modyfikacje procesów produkcyjnych zmierzające do zmniejszenia ryzyka narażenia
ȇ Hermetyzacja opakowań środków niebezpiecznych dla zdrowia ȇ Stosowanie środków ochrony osobistej (PPE)
Opieka profilaktyczna – zakres badań, uwagi do treści skierowania, wymiana informacji pomiędzy pracodawcą a SMP, edukacja pacjenta podczas badań profilaktycznych, edukacja pracodawcy
Zakres badań:
ȇ ogólne badanie lekarskie, pozostałe badania i konsultacje specjalistyczne ustalane w zależności od rodzaju narażenia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Zdrowotnej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekar-skich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU z 1996 r. nr 69, poz. 332) ze zm. z dnia 12 listo- pada 2020 r. (DzU z 2020 r., poz. 2131)
Wymiana informacji:
ȇ informacje o poziomie i czasie ekspozycji na dany czynnik [poziom najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), czas narażenia]
Edukacja pracowników:
ȇ zwiększanie wiedzy pracowników na temat szkodliwości czynników obecnych w środowisku pracy (szkolenia, mate-riały informacyjne)
ȇ podkreślenie konieczności właściwego stosowania PPE Edukacja pracodawcy:
ȇ zwrócenie uwagi pracodawców na możliwość ograniczenia szkodliwości warunków pracy, w tym włączenia personelu SMP w wizytację stanowisk pracy i szacowanie ryzyka zawodowego
ȇ obowiązkowy nadzór nad stosowaniem PPE przez pracowników (złożenie podpisu pod przeczytaną procedurą nie oznacza zrozumienia jej treści i stosowania się do zaleceń)
Powinności pracodawców oraz inne formy działań profilaktycznych
ȇ Nadzór nad stosowaniem PPE przez pracowników
ȇ Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych jest zobowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli osoba zainteresowana zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami
ȇ Pracodawca wskazuje czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i po-miary, po przeprowadzeniu rozpoznania źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników
Tabela 4.2. Opis specyficznych obszarów wiedzy i działań prewencyjnych dla poszczególnych chorób zawodowych: gorączka metaliczna
Choroba zawodowa Gorączka metaliczna
Przykładowe branże i zawody, w których występuje narażenie zawodowe
Przemysł
Szkodliwe i uciążliwe czynniki w środowisku pracy będące przyczyną powstania choroby zawodowej
Obróbka metali, np. miedzi, cynku, magnezu, kadmu, glinu, antymonu, żelaza, manganu, rtęci, niklu
Sposoby zapobiegania (zbiorowe i indywidualne)
ȇ Zastosowanie odpowiedniej wentylacji oraz utrzymanie właściwych warunków mikroklimatycznych pomieszczeń ȇ Modyfikacje procesów produkcyjnych zmierzające do zmniejszenia ryzyka narażenia
ȇ Stosowanie PPE Opieka profilaktyczna – zakres badań,
uwagi do treści skierowania, wymiana informacji pomiędzy pracodawcą a SMP, edukacja pacjenta podczas badań profilaktycznych, edukacja pracodawcy
Zakres badań:
ȇ ogólne badanie lekarskie, pozostałe badania i konsultacje specjalistyczne ustalane w zależności od rodzaju narażenia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Zdrowotnej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekar-skich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU z 1996 r. nr 69, poz. 332) ze zm. z dnia 12 listo- pada 2020 r. (DzU z 2020 r., poz. 2131)
Wymiana informacji:
ȇ informacje o wielkości narażenia na dany czynnik (poziom NDS, czas narażenia) Edukacja pracowników:
ȇ zwiększanie wiedzy pracowników na temat szkodliwości czynników obecnych w środowisku pracy (szkolenia, mate-riały informacyjne). Podkreślenie konieczności właściwego stosowania PPE
Opieka profilaktyczna – zakres badań, uwagi do treści skierowania, wymiana informacji pomiędzy pracodawcą a SMP, edukacja pacjenta podczas badań profilaktycznych, edukacja pracodawcy – kont.
Edukacja pracodawców:
ȇ zwrócenie uwagi pracodawców na możliwość ograniczenia szkodliwości warunków pracy, w tym włączenia personelu SMP w wizytację stanowisk pracy i szacowanie ryzyka zawodowego
ȇ obowiązkowy nadzór nad stosowaniem PPE przez pracowników (złożenie podpisu pod przeczytaną procedurą nie oznacza zrozumienia jej treści i stosowania się do zaleceń)
Powinności pracodawców oraz inne formy działań profilaktycznych
ȇ Nadzór nad stosowaniem PPE przez pracowników
ȇ Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych jest zobowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli osoba zainteresowana zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami
ȇ Pracodawca wskazuje czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i po-miary, po przeprowadzeniu rozpoznania źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników
Tabela 4.3. Opis specyficznych obszarów wiedzy i działań prewencyjnych dla poszczególnych chorób zawodowych: pylice płuc
Choroba zawodowa Pylice płuc:
1) pylica krzemowa
2) pylica górników kopalń węgla 3) pylico-gruźlica
4) pylica spawaczy
5) pylica azbestowa oraz pozostałe pylice krzemianowe 6) pylica talkowa
7) pylica grafitowa
8) pylice wywoływane pyłami metali Przykładowe branże i zawody,
w których występuje narażenie zawodowe
Górnictwo i wydobycie, przetwórstwo metali, budownictwo, produkcja części samochodowych i naprawa pojazdów mechanicznych, przemysł ceramiczny, elektroniczny i elektryczny, techniki dentystyczne i protetyka medyczna
Szkodliwe i uciążliwe czynniki w środowisku pracy będące przyczyną powstania choroby zawodowej
Pyły zwłókniające
Sposoby zapobiegania (zbiorowe i indywidualne)
ȇ Zastosowanie odpowiedniej wentylacji oraz utrzymanie właściwych warunków mikroklimatycznych pomieszczeń ȇ Modyfikacje procesów produkcyjnych zmierzające do zmniejszenia ryzyka narażenia
ȇ Stosowanie PPE Opieka profilaktyczna – zakres badań,
uwagi do treści skierowania, wymiana informacji pomiędzy pracodawcą a SMP, edukacja pacjenta podczas badań profilaktycznych, edukacja pracodawcy
Zakres badań:
ȇ ogólne badanie lekarskie ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, spirometria, RTG klatki piersiowej, pozostałe badania i konsultacje specjalistyczne ustalane w zależności od rodzaju narażenia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Zdrowotnej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewi-dzianych w Kodeksie pracy (DzU z 1996 r. nr 69, poz. 332) ze zm. z dnia 12 listopada 2020 r. (DzU z 2020 r., poz. 2131) Wymiana informacji:
ȇ informacje o poziomie i czasie ekspozycji na pyły, rodzaj pyłu, poziom NDS Edukacja pracowników:
ȇ zwiększanie wiedzy pracowników na temat szkodliwości czynników obecnych w środowisku pracy (szkolenia, mate-riały informacyjne)
ȇ podkreślenie konieczności właściwego stosowania PPE Edukacja pracodawców:
ȇ zwrócenie uwagi pracodawców na możliwość ograniczenia szkodliwości warunków pracy (m.in. poprzez moderniza-cję sprzętu oraz nadzór nad stosowaniem PPE)
Powinności pracodawców oraz inne formy działań profilaktycznych
ȇ Nadzór nad stosowaniem PPE przez pracowników
ȇ Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie pyłów zwłókniających / substancji i czynników rakotwórczych jest zobowiązany zapewnić pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzesta-niu pracy w kontakcie z tymi pyłami oraz po rozwiązazaprzesta-niu stosunku pracy, jeśli osoba zainteresowana zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami
ȇ Pracodawca wskazuje czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i po-miary, po przeprowadzeniu rozpoznania źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników
Tabela 4.2. Opis specyficznych obszarów wiedzy i działań prewencyjnych dla poszczególnych chorób zawodowych: gorączka metaliczna – kont.
Tabela 4.4. Opis specyficznych obszarów wiedzy i działań prewencyjnych dla poszczególnych chorób zawodowych: choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu
Choroba zawodowa Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu:
1) rozległe zgrubienia opłucnej 2) rozległe blaszki opłucnej lub osierdzia 3) wysięk opłucnowy
Przykładowe branże i zawody, w których występuje narażenie zawodowe
Budownictwo, usuwanie i konserwacja materiałów izolacyjnych, demontaż i utylizacja wyrobów azbestowo-cementowych, służby ratownicze (zwłaszcza przeciwpożarowe) i mundurowe
Szkodliwe i uciążliwe czynniki w środowisku pracy będące przyczyną powstania choroby zawodowej
Pył azbestu
Sposoby zapobiegania (zbiorowe i indywidualne)
ȇ Ograniczenie narażenia na pył azbestu ȇ Stosowanie PPE
Opieka profilaktyczna – zakres badań, uwagi do treści skierowania, wymiana informacji pomiędzy pracodawcą a SMP, edukacja pacjenta podczas badań profilaktycznych, edukacja pracodawcy
Zakres badań:
ȇ ogólne badanie lekarskie ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, spirometria, RTG klatki piersiowej, pozostałe badania i konsultacje specjalistyczne ustalane w zależności od rodzaju narażenia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Zdrowotnej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracow-ników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU z 1996 r. nr 69, poz. 332) ze zm. z dnia 12 listopada 2020 r. (DzU z 2020 r., poz. 2131)
Wymiana informacji:
ȇ informacje o poziomie i czasie ekspozycji na pył azbestu (wyliczenie narażenia kumulowanego), poziom NDS Edukacja pracowników:
ȇ zwiększanie wiedzy pracowników o szkodliwości czynników obecnych w środowisku pracy (szkolenia, materiały informacyjne)
ȇ podkreślenie konieczności właściwego stosowania PPE Edukacja pracodawców:
ȇ zwrócenie uwagi pracodawców na możliwość ograniczenia szkodliwości warunków pracy poprzez modernizację sprzętu i nadzór nad stosowaniem PPE przez pracowników
Powinności pracodawców oraz inne formy działań profilaktycznych
ȇ Nadzór nad stosowaniem PPE przez pracowników. Szczególną opieką zdrowotną, zgodnie z ustawą o zakazie stoso-wania wyrobów zawierających azbest, objęci są pracownicy i byli pracownicy zatrudnieni przy produkcji wyrobów zawierających azbest, którym wydawana jest książeczka badań profilaktycznych z uwagi na zatrudnienie w warun-kach narażenia zawodowego w zakładach pracy wykorzystujących azbest w procesach technologicznych ȇ Za wystawienie książeczki badań profilaktycznych z uwagi na zatrudnienie w warunkach narażenia zawodowego
w zakładach, które stosowały azbest w procesach technologicznych, jej ewidencjonowanie i przekazanie pracowniko-wi lub byłemu pracownikopracowniko-wi, odpopracowniko-wiedzialny jest pracodawca
ȇ Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie pyłów zwłókniających / substancji i czynników rakotwórczych jest zobowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi pyłami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli osoba zainteresowana zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami
Tabela 4.5. Opis specyficznych obszarów wiedzy i działań prewencyjnych dla poszczególnych chorób zawodowych:
przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli
Choroba zawodowa Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) <60% wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30% przypadków stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń
Przykładowe branże i zawody, w których występuje narażenie zawodowe
Budownictwo, górnictwo, hutnictwo, spawalnictwo, ślusarstwo, lakiernictwo, rolnictwo
Szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy będące przyczyną powstania choroby zawodowej
Pyły i gazy drażniące
Sposoby zapobiegania (zbiorowe i indywidualne)
ȇ Zastosowanie odpowiedniej wentylacji oraz utrzymanie właściwych warunków mikroklimatycznych pomieszczeń ȇ Modyfikacje procesów produkcyjnych zmierzające do zmniejszenia ryzyka narażenia
ȇ Ograniczenie narażenia na pyły i gazy drażniące ȇ Stosowanie PPE
Opieka profilaktyczna – zakres badań, uwagi do treści skierowania, wymiana informacji pomiędzy pracodawcą a SMP, edukacja pacjenta podczas badań profilaktycznych, edukacja pracodawcy
Zakres badań:
ȇ ogólne badanie lekarskie ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, spirometria, RTG klatki piersiowej w zależności
ȇ ogólne badanie lekarskie ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, spirometria, RTG klatki piersiowej w zależności