Sztuczna inteligencja otacza nas z każdej strony, ale większość z nas nie jest tego świadoma. Jak zatem rozmawiać na jej temat z dziećmi? Poniżej prezentuję przykładowy, krótki scenariusz wprowadzający do tematu o sztucznej inteligencji i kilka zabaw z wykorzystaniem programów z AI.
Temat: Programowanie i algorytmy.
Cele:
• uczeń rozumie pojęcie programowanie,
• uczeń wskazuje różnice pomiędzy inteligencją ludzką a sztuczną,
• uczeń korzysta z pomocy sztucznej inteligencji.
Przebieg zajęć
1. Burza mózgów na temat: Czym jest programowanie? – uczniowie odpowiadają własnymi słowami na to pytanie. Nauczyciel na podstawie ich odpowiedzi dopowiada, że programowanie to język maszyn. Tłumaczy, że maszyny, tak samo jak ludzie, mają swoje języki, dzięki którym człowiek jest w stanie komunikować się z urządzeniami, a samo programowanie to zestaw instrukcji. Osoby posługujące się wybranym językiem programowania to programiści, którzy wykorzystują zestaw „rozkazów” (kodów) do tworzenia instrukcji zwanych algorytmami. Nauczyciel wskazuje, że wiele urządzeń w naszym otoczeniu ma wgrane takie kody – instrukcję, by pomóc nam w życiu. Prosi uczniów o podanie przykładowych propozycji.
2. Nauczyciel zaprasza do eksperymentu. Uczniowie dobierają się w pary. Jedna osoba jest robotem, druga programistą. Nauczyciel wspólnie z uczniami ustala kod, np. dotknięcie w głowę – start, w plecy – idź do przodu, w prawe ramię – skręć w prawo, w lewe – skręć w lewo itp. Następnie uczniowie przeprowadzają swoje roboty z jednego końca sali na drugi. Ćwiczenie odbywa się w dwóch etapach. W pierwszym etapie programiści na bieżąco podają kod robotowi, w drugim robot musi zapamiętać kod podany przez programistów i go odtworzyć.
3. Po ćwiczeniu nauczyciel zadaje kolejne pytanie do burzy mózgów: Czym jest ludzka inteligencja?
Podsumowując odpowiedzi tłumaczy, że inteligencja to zdolność, która posiadają ludzie, a także zwierzęta.
Dzięki niej potrafimy się uczyć, dostrzegać pewne rzeczy i na nie reagować, np. to że chodzimy na skróty, bo jest szybciej. Nauczyciel prosi o podanie innych przykładów inteligentnych zachowań. Podsumowując nauczyciel pyta, czy maszyny mogą też wykazywać się inteligencją? Skąd się ona bierze u maszyn?
Nauczyciel tłumaczy, że inteligencja maszyn zwana też sztuczną inteligencją, to zestaw skomplikowanych algorytmów, które wskazują maszynie, jaką ma podjąć decyzję w określonych sytuacjach, np. komputer wyposażony w odpowiedni kod może wyznaczyć najszybszą drogę z punktu A do B korzystając z danych zebranych przez inne urządzenia.
4. Nauczyciel zaprasza do eksperymentu, w którym uczniowie zmierzą się z pytaniem, czym się różni inteligencja ludzka od sztucznej. Eksperyment opierać się będzie na poprzednim ćwiczeniu. Uczniowie dobierają się w pary. Jedna osoba jest robotem, który może poruszać się za pomocą wcześniej ustalonych komend.
Druga osoba jest człowiekiem. Zadaniem robotów i ludzi jest jak najszybsze dotarcie do wyznaczonego celu (dla każdej grupy może być inny cel). Nauczyciel może podpowiedzieć, że człowiek nie ogranicza się tylko do instrukcji robota. Następnie podsumowuje ćwiczenie. Dzieci starają się odpowiedzieć, dlaczego to człowiek był u celu szybciej. Nauczyciel tłumaczy, że robot poruszał się wg szablonu, idź, prawo, lewo, a człowiek mógł myśleć nieszablonowo np. przeskakiwać przeszkody lub się pod nimi czołgać, iść po skosie. To główna różnica. Człowiek może być kreatywny w rozwiązywaniu problemu, maszyna korzysta z algorytmów napisanych przez człowieka. Im więcej jest tych algorytmów i danych, z których maszyna może
Cyfrowa edukacja Edukacja wczesnoszkolna
korzystać, tym lepsza będzie sztuczna inteligencja. Za to komputer nie męczy się, może pracować cały czas i szybciej przetwarzać (analizować) dane.
5. Nauczyciel pod koniec zajęć zaprasza do zabawy z programami, które wykorzystują sztuczną inteligencję.
Przykłady kilku zabaw ze sztuczną inteligencją Twórz utwory jak J.S. Bach
Assisted Melody (https://tiny.pl/rjthp)
Przykład programu, który bazuje na sztucznej inteligencji i bazie danych z muzyką J.S. Bacha. Na podstawie utworów muzycznych Bacha program tworzy akompaniament do naszego utworu, nadając całości harmonii.
Korzystając z tabletów lub tablicy multimedialnej chętne dzieci tworzą podstawę utworu, a potem harmonizują go z pomocą AI.
Instrukcja:
• Klikając w klawisze lub na pięciolinię możesz dodawać nuty do swojej melodii.
• Gdy dodasz nuty, pod pięciolinią pokaże się menu, w którym możesz wyczyścić zapis, odsłuchać go, a także zmienić tempo i instrument odgrywający melodię.
• Gdy skończysz pisanie melodii naciśnij HARMONIZE.
• AI na podstawie wielu utworów Bacha doda akompaniament do twojego utworu, nadając całości harmonię muzyczną i udoskonalając twój utwór.
62
Cyfrowa edukacja
62
Edukacja wczesnoszkolna
62
Edukacja wczesnoszkolna
• Za pomocą górnego menu możesz edytować swój zapis, na nowo dopasować harmonię lub opublikować wspólne dzieło z AI.
Poprowadź wirtualną orkiestrę
Semi – Conductor (http://bityl.pl/zcsWN)
Wirtualna orkiestra wykorzystuje kamerkę internetową i sztuczną inteligencję, która mapuje nasze ruchy (czyli odczytuje je) i dzięki swoim algorytmom odtwarza melodię podczas dyrygowania używając setek małych plików audio z instrumentów nagranych na żywo. Dzięki temu możemy wpłynąć na tempo, głośność i instrumentację utworu muzycznego.
Instrukcja:
• Po naciśnięciu przycisku Start program pokaże nam samouczek.
• Im szybciej poruszasz rękoma, tym szybciej orkiestra gra.
• Poruszając się w górę i w dół wpływasz na głośność orkiestry.
63
Cyfrowa edukacja
63
Edukacja wczesnoszkolna
63
Edukacja wczesnoszkolna
• Poruszając się na boki wpływasz na sekcje, które mają w danym momencie grać.
• Program poprosi cię o zgodę na wykorzystywanie kamerki internetowej. Po jej udzieleniu pojawi się okienko z pozą, którą należy przyjąć, aby sztuczna iteligencja poprzez kamerkę mogła zmapować naszą sylwetkę i dostosować jej późniejsze ruchy do swoich algorytmów.
• • Teraz zacznij kierować orkiestrą odpowiednio gestykulując ciałem.
Można znaleźć jeszcze więcej rozwiązań i programów wykorzystujących sztuczną inteligencję, które warto wykorzystać w edukacji wczesnoszkolnej. Warto myśleć o ich zastosowaniu w czasie zajęć nie tylko dlatego, że pozwolą urozmaicić lekcje, czy będą nas wspierać w realizacji podstawy programowej, także po to, by przygotować naszych uczniów do świata, który istnieje już dziś. Możliwości jest wiele, a przedstawiony scenariusz jest jedną z propozycji, która może inspirować i zachęcać do stosowania sztucznej inteligencji już w edukacji najmłodszych.