Spośród opisanych w [9, 19] typów i rozwiązań konstrukcyjnych elewacji wentylowanych najczęściej wykorzy-stywana jest podkonstrukcja wykona-na z profili aluminiowych [15]. Jej zale-tami jest łatwo dostępny asortyment profili aluminiowych, nieskomplikowany montaż elementów oraz możliwości połączeń okładziny w sposób widoczny lub niewidoczny. Konstrukcja rusztu wykonana z aluminium jest uniwersal-nym rozwiązaniem ze względu na moż-liwość montażu na niej okładzin wyko-nanych z różnych materiałów.
Podkonstrukcja składa się z profili aluminiowych pionowych oraz z konsol mocowanych do ściany (rys. 3). Ele-ment pionowy wykonany jest z teow-nika lub kątowz teow-nika. Profile mogą być typowe, znajdujące się w katalogu wyrobów hutniczych, lub wykonane jako indywidualne profile konkretnego producenta podkonstrukcji elewacji wentylowanych [3].
Zapewnienie odpowiedniego oparcia dla dwóch sąsiadujących płyt elewa-cyjnych i stworzenie szczeliny dylata-cyjnej między płytami o szerokości od 8 do 12 mm determinuje minimalną
szerokość profilu pionowego, wyno-szącą z reguły 100 mm [2]. Profile kątowe mają zazwyczaj szerokość 50 mm, a stosowane są jako podpar-cie pośrednie dla płyty oraz do łączenia płyt w narożach elewacji. Profile piono-we mocowane są do ściany konstruk-cyjnej poprzez konsole wykonane z ką-townika nierównoramiennego. Wymiar konsoli uzależniony jest od przestrzeni między ścianą a okładziną i zależny jest od grubości izolacji termicznej oraz szczeliny wentylacyjnej. Grubość izo-lacji termicznej wynika z uwarunkowań materiałowych oraz prawnych [12]
i wynosi przeważnie 150–200 mm.
Szerokość szczeliny wentylacyjnej wy-nosi od 20 do 50 mm [19]. Obecnie stosowany wysięg konsol to180–300 mm. Konsole mogą być wyposażo-ne w specjalwyposażo-ne uchwyty ułatwiające prace montażowe [3]. Ze względu na dużą rozszerzalność cieplną materiału ogranicza się długość profili pionowych do ok. 3 m [2, 3]. Połączenie między profilem a konsolami wykonuje się za pomocą wkrętów lub nitów, z zastoso-waniem zasady jednego punktu stałe-go zamocowania. Pozostałe połączenia pozostają przesuwne, dając możliwość skompensowania przemieszczeń profi-lu. Zaleca się stosowanie przekładek między profilem a okładziną z taśmy EPDM umożliwiającej swobodny wza-jemny przesuw. Przekładka dodatkowo
pełni funkcję przesłony jasnego kolo-ru konstkolo-rukcji aluminiowej widocznej w spoinie. W celu zminimalizowania mostka termicznego [18], jakim nie-wątpliwie jest konsola przechodząca przez warstwę termoizolacji, między ścianą a konsolą stosuje się podkładki termoizolacyjne wykonane ze spienio-nego PCW.
Zgodnie § 225 [11] wprowadzone zo-stały wymagania dla mocowań okła-dzin elewacyjnych w przypadku po-żaru. Mocowanie powinno zapewnić nieodpadanie okładziny w czasie nie krótszym, niż wynika to z wymaganej klasy odporności ogniowej ściany ze-wnętrznej, dla odpowiedniej klasy po-żarowej budynku. Niezbędne wymaga-nia w zakresie odporności pożarowej podkonstrukcji aluminiowej potwier-dzają badania wykonane na zlecenie producentów podkonstrukcji [3].
Często spotykanym także rozwiąza-niem podkonstrukcji elewacji wenty-lowanej jest ruszt z drewna (rys. 4).
W zależności od wymaganej odległo-ści od odległo-ściany ruszt może być pojedyn-czy lub krzyżowy. Ruszt z drewna jest najprostszym ze spotykanych w prak-tyce budowlanej rozwiązaniem i sto-sowany jest w obiektach budowlanych niskich oraz wykonywanych w techno-logii drewnianej szkieletowej.
W celu uzyskania dystansu od ściany wynoszącego powyżej 60 mm stosuje
a b
technologie
się ruszt krzyżowy, tj. rygle – elementy poziome, i łaty – elementy pionowe.
Uzyskanie większych odległości od ściany wymaga zastosowania więk-szych przekrojów łat i wprowadzenia dodatkowych łączników stalowych.
Drewno jest materiałem naturalnym, wrażliwym na korozję biologiczną, i z tego powodu, aby zapewnić odpo-wiednią jego trwałość, wymagana jest duża staranność montażu. Drewno powinno być zaimpregnowane grzy-bo- i pleśniobójczo metodami ciśnie-niowymi w zakładach drzewnych. Nie zaleca się wykonywania impregnacji bezpośrednio na placu budowy [16].
Do podkonstrukcji drewnianej mocuje się okładziny z płyt włóknisto-cemen-towych, płyt drewnianych lub drewno-pochodnych oraz płyt z HPL. Pomiędzy łatami a płytą należy również stoso-wać przekładkę wykonaną z taśmy EPDM.
Do połączeń okładziny elewacyjnej z podkonstrukcją drewnianą stosuje się głównie wkręty, sporadycznie klejenie.
Zastosowanie rusztu drewnianego to przede wszystkim korzyść ekonomicz-na. Rozwiązanie to znajduje zastosowa-nie przy zastosowa-niedużych i prostych obiektach budowlanych. Ograniczeniem stosowa-nia będą wymagastosowa-nia przeciwpożarowe oraz zabezpieczenie przed korozją
bio-logiczną, które podnoszą koszt wykona-nia podkonstrukcji z drewna.
Sposoby łączenia płyt okładzinowych dla elewacji wentylowanej na uchwyty mocujące widoczne, nity, wkręty i po-łączenie klejone pokazano na fot. 2.
Kolejnym rozwiązaniem mocowania elewacji wentylowanych są podkon-strukcje stalowe malowane,
ocyn-kowane lub ze stali nierdzewnej.
Wykorzystywane do tego celu są kształtowniki zimnogięte, takie jak kątowniki, ceowniki lub zetowniki.
Profile stalowe zimnogięte charak-teryzują się niską wagą i możliwością zastosowania profili indywidualnych, zoptymalizowanych do potrzeb kon-strukcyjnych i architektonicznych.
Rys. 4 Ι Podkonstrukcja drewniana: a) przykład realizacji, b) schematyczny przekrój elewacji: 1) okładzina elewacyjna, 2) wełna mineralna z we-lonem szklanym, 3) łącznik płyty, 4) taśma EPDM, 5) łata drewniana, 6) rygiel drewniany, 7) łącznik do elementów drewnianych, 8) kotwa mocująca do ściany
a b
a
c
b
d
Fot. 2 Ι Sposoby łączenia płyt dla elewacji wentylowanej na: a) uchwyty mocujące widoczne, b) nity, c) wkręty, d) połączenie klejone
technologie
Fot. 3 Ι Przykład mocowania płyt kamiennych: a) na łącznikach bezpośrednich [7], archiwum firmy Halfen; b) z wykorzystaniem elementów stalowych jako podkład dla właściwej podkonstrukcji wykonanej z aluminium
Przy montażu elementów stalo-wych podkonstrukcji należy zadbać o zabezpieczenie antykorozyjne cięć poszczególnych elementów. Często w przypadku rozbudowy przestrzen-nej elewacji czy też konstruowania gzymsów lub zabudowy stosuje się konstrukcje stalowe jako podkład dla właściwej podkonstrukcji wykonanej z aluminium (fot. 3b).
Elementy rusztu ze stali nierdzewnych z powodu wysokiego kosztu materiału nie są często wykonywane. Znajdują one zastosowanie głównie przy pod-konstrukcjach dla ciężkich okładzin z płyt kamiennych [7]. Typowym moco-waniem płyt elewacyjnych z kamienia jest zastosowanie łączników bezpo-średnio mocowanych do muru wykona-nych ze stali nierdzewnej wg typu 3 [19], tak jak pokazano na fot. 3a.
Podsumowanie
W artykule przedstawiono rodzaje mo-cowań okładzin w elewacjach wenty-lowanych, podając podstawowe typy elewacji według [19] wraz z doborem i opisem powszechnie stosowanych rozwiązań elewacyjnych. Można zauwa-żyć, że najczęściej stosowanymi okła-dzinami elewacji wentylowanych są pły-ty włóknisto-cementowe. Natomiast jeśli chodzi o podkonstrukcje, to naj-bardziej rozpowszechnione obecnie są podkonstrukcje aluminiowe, a dla bu-dynków niskich – podkonstrukcje drew-niane, ze względu na ich niski koszt i prostotę montażu. W przypadku ele-wacji z okładziną z kamieni naturalnych i sztucznych najpopularniejszym roz-wiązaniem są systemowe kotwy mo-cowane bezpośrednio do ściany. Dzięki możliwości stosowania podkonstrukcji i okładzin elewacyjnych w różnych kon-figuracjach materiałowych i sposobach mocowania elewacje wentylowane zy-skują coraz większą popularność.
Każdy rodzaj zestawu, jakim jest elewa-cja wentylowana, wymaga opracowania
dokumentacji technicznej dopuszcza-jącej do jednostkowego wbudowania w obiekt budowlany [2, 14].
Literatura
1. Aprobata techniczna AT-15-8111/2016 Zestaw wyrobów do mocowania płyt okładzin elewacyjnych Sika Tack Panel, Instytut Techniki Budowlanej, 2016.
2. Aprobata techniczna AT-15-9158/2013 Zestaw wyrobów do wykonywania wen-tylowanych okładzin elewacyjnych Iso-ver – Equitone, Instytut Techniki Bu-dowlanej, 2013.
3. Aprobata techniczna AT-15-9325/2014 Zestaw wyrobów do wykonywania alu-miniowej podkonstrukcji BSP. System do mocowania wentylowanych okładzin elewacyjnych, Instytut Techniki Budow-lanej, 2014.
4. www.equitone.com 5. www.cembrit.com 6. www.frontech.eu 7. www.halfen.com
8. O. Kopyłow, Ocena techniczna elewacji wentylowanych, „Materiały Budowlane”
nr 9/2013.
9. O. Kopyłow, Elewacje wentylowane, se-ria Warunki Techniczne Wykonania i Od-bioru Robót Budowlanych, ITB, 2015.
10. O. Kopyłow, Zastosowanie elewacji wentylowanych na ścianach z płyt warstwowych, „Materiały Budowlane”
nr 9/2015.
11. Opinia techniczna dotycząca oceny aluminiowych podkonstrukcji BSP.
System przeznaczonych do
mocowa-nia wentylowanych okładzin elewa-cyjnych w świetle wymagań par. 225 rozporządzenia Ministra Infrastruktu-ry w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. Nr 75, poz. 690).
12. Rozporządzenie Ministra Infrastruk-tury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690).
13. K. Schabowicz, M. Szymków, Elewacje wentylowane z płyt włóknisto-cemento-wych, „Materiały Budowlane” nr 4/2016.
14. K. Schabowicz, M. Szymków, Elewacje wentylowane z płyt włóknisto-cemen-towych w ujęciu prawnym, „Izolacje”
nr 9/2015.
15. K. Schabowicz, M. Szymków, Elewacje wentylowane z płyt włóknisto-cemen-towych na podkonstrukcji aluminiowej,
„Materiały Budowlane” nr 9/2016.
16. K. Schabowicz, M. Szymków, Elewacje wentylowane z płyt włóknisto-cemen-towych na podkonstrukcji drewnianej,
„Materiały Budowlane” nr 4/2017.
17. K. Schabowicz, T. Gorzelańczyk, M. Szymków, Współczesne systemy elewacyjne, „Izolacje” nr 7/8/2017.
18. A. Ujma, Ocena izolacyjności cieplnej przegrody z elewacją wentylowaną,
„Budownictwo o zoptymalizowanym potencjale energetycznym” 2/2016.
19. Wytyczne EOTA ETAG 034 – Zesta-wy do Zesta-wykonywania okładzin ścian ze-wnętrznych.
a b
ar tykuł sponsorowany
Hilti (Poland) Sp. z o.o.
ul. Puławska 491, 02-844 Warszawa tel. 801 888 801, 22 320 56 00
www.hilti.pl Budownictwo XXI wieku stawia
nam coraz wyższe wymagania do-tyczące walorów użytkowych budo-wanych obiektów, również walorów estetycznych i wizualnych. Coraz częściej inwestorzy oczekują pełnej informacji w czasie projektowania, realizowania i użytkowania obiek-tu w oparciu o najnowszą zdobycz w tej dziedzinie – technologię BIM.
Nieodłącznym elementem aktualnie realizowanych przedsięwzięć bu-dowlanych jest wymóg bardzo wy-sokiego poziomu bezpieczeństwa podczas ich realizacji. Aby sprostać tym wszystkim oczekiwaniom pod-czas trwania całego procesu inwe-stycyjnego, coraz częściej musimy sięgać po najnowsze zdobycze tech-nologii i metody realizacji. rozwiązań dotyczących budownic-twa – proponuje system szyn wbe-tonowanych o nazwie HAC jako jedną z najnowocześniejszych metod mo-cowania elewacji. Technologia szyn HAC oparta jest na najnowszych zdobyczach techniki, pozwalając optymalizować samo zamocowanie zarówno pod kątem zastosowanego materiału, konstrukcji (szyna o uni-katowej konstrukcji w kształcie litery V), jak i optymalizacji kosztów zwią-zanych z technologią wykonawstwa.
Wykorzystanie tej technologii jest szczególnie polecane przy wznosze-niu budynków wysokościowych, gdzie tradycyjne metody mocowania elewa-cji wymuszają zastosowanie bardzo skomplikowanych i kosztownych sys-temów rusztowań.