Głównym zadaniem parków technologicznych jest wspieranie rozwoju przedsiębiorstw innowacyjnych oraz firm oferujących zaawansowane technologicznie produkty i usługi. Można powiedzieć, że pełnią rolę pomo-stu pomiędzy sektorem wiedzy a gospodarką. Są także swoistym
30 M. Klofsten, D. Jones-Evans, Comparing academic entrepreneurship in Europe–the case of Sweden and Ireland, „Small Business Economics”, 2000, no. 14(4), pp. 299-309; D. Roess-ner, J. Bond, S. Okubo, M. Planting, The economic impact of licensed commercialized inven-tions originating in university research, „Research Policy” 2013, no. 42(1), pp. 23-34.
31 J. Youtie., P. Shapira, Building an, op. cit., p. 1192
32C. D. Mowery, N.B. Sampat, A.A. Ziedonis, Learning to patent: Institutional experience, learning, and the characteristics of US university patents after the Bayh-Dole Act, 1981-1992, „Management Science” 2002, no. 48(1), pp. 73-89; J. Owen-Smith, W.W. Pow-ell, The expanding role of university patenting in the life sciences: assessing the importance of experience and connectivity, „Research Policy” 2003, no. 32(9), pp.1695-171
33 A. Gibb, P. Hannon, Towards the entrepreneurial university, International Journal of En-trepreneurship, „Education” 2006, no. 4(1), pp. 73-110.
34 A. Altmann, B. Ebersberger, Universities in change: A brief introduction. In Managing Higher Education Institutions in the Age of Globalization, in the series Innovation, Technol-ogy, and Knowledge Management, New York, 2013, NY: Springer.
torem współpracy pomiędzy szkołami wyższymi, instytutami badawczymi, laboratoriami i jednostkami badawczo-rozwojowymi a przedsiębiorstwami – małymi i średnimi, dysponującym niewielkim potencjałem ekonomicz-nym, jak też tymi dużymi przeznaczającymi znaczne środki na działalność badawczo-rozwojową.
Międzynarodowe Stowarzyszenie Parków Naukowych (IASP) przy-jęło w 2002 r. definicję, zaakceptowaną przez Światowy Szczyt Stowarzy-szeń Inkubatorów Przedsiębiorczości i Parków Technologicznych – zgod-nie z którą park technologiczny (naukowy, badawczy itp.) jest „organizacją zarządzaną przez wykwalifikowanych specjalistów, której celem jest pod-niesienie dobrobytu społeczności, w której działa, poprzez promowanie kultury innowacji i konkurencji wśród przedsiębiorców i instytucji opar-tych na wiedzy”35.
Natomiast w polskim ustawodawstwie pojęcie parku technologicz-nego zostało zdefiniowane jeszcze w 2002 r. w Ustawie o finansowym wspieraniu inwestycji, jako „zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorca-mi, na którym oferowane są przedsiębiorcom, wykorzystującym nowocze-sne technologie, usługi w zakresie: doradztwa w tworzeniu i rozwoju przedsiębiorstw, transferu technologii oraz przekształcania wyników ba-dań naukowych i prac rozwojowych w innowacje technologiczne, a także tworzenie korzystnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez korzystanie z nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umownych”36.
Powyższa ustawa aktualnie już nie obowiązuje, więc pojęcie parku technologicznego znajdujemy obecnie np. w raporcie nt. ośrodków inno-wacyjności i przedsiębiorczości opracowanego przez Polską Agencję Roz-woju Przedsiębiorczości. Według tego ujęcia park technologiczny/park naukowy (PT) jest „wyodrębnioną jednostką ukierunkowaną na rozwój działalności przedsiębiorców wykorzystujących nowoczesne technologie, w szczególności małych i średnich, w oparciu o korzystanie z wyodrębnio-nych nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umowwyodrębnio-nych.
Realizując kompleksowe wsparcie, parki technologiczne oferują przedsię-biorcom także usługi doradztwa w zakresie rozwoju, transferu technologii oraz przekształcania wyników badań naukowych i prac rozwojowych w innowacje technologiczne”37.
35 D. Pelle, M. Bober, M. Lis, Parki technologiczne jako instrument polityki wspierania inno-wacji i dyfuzji wiedzy, IBS, Warszawa 2008 s. 4.
36 Ustawa o finansowym wspieraniu inwestycji z dn. 20.03.2002 r., (Dz.U. Nr 41, 2002, poz. 363, nr 141, art. 2, p. 15, poz. 1177 oraz DzU Nr 159, 2003, poz. 1537).
37 Ośrodki innowacji w Polsce, op. cit., s. 9.
W niniejszym opracowaniu skoncentrowano się na instytucji parku technologicznego, mając jednak świadomość, iż wśród instytucji otoczenia biznesu38 istnieją jeszcze inne podobne podmioty:
parki przemysłowe – definiowane jako zespoły „wyodrębnionych nieruchomości, w skład których wchodzi co najmniej nierucho-mość, na której znajduje się infrastruktura techniczna pozostała po restrukturyzowanym lub likwidowanym przedsiębiorcy, utworzo-ny na podstawie umowy cywilno-prawnej, której jedną ze stron jest jednostka samorządu terytorialnego, stwarzający możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcom, w szcze-gólności małym i średnim”39 (np. Wrocławski Park Przemysłowy);
parki przemysłowo-technologiczne – dysponujące zarówno strukturą przemysłową (obiekty produkcyjne, magazynowe, infra-struktura techniczna itd.), jak również inkubatorami technologicz-nymi oraz oferujące usługi przemysłowe i technologiczne (np. Beł-chatowsko Kleszczowski Park Przemysłowo Technologiczny);
parki naukowo-technologiczne – tworzone z inicjatywy środowisk naukowych, silnie powiązane z konkretną uczelnią i ukierunkowa-ne na wspieranie procesu komercjalizacji badań na niej realizowa-nych (np. Poznański Park Naukowo-Technologiczny działający w ramach Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Pozna-niu);
technopole – rozwijane z inicjatywy władz publicznych, łączące kluczowych aktorów lokalnego środowiska innowacyjnego, zo-rientowane na pozyskiwanie inwestorów zewnętrznych i skupie-nie potencjału badawczego w regioskupie-nie (np. Research Triangle Pa-rk).
Pojęcie parku technologicznego stało się synonimem instytucji pro-mującej, integrującej i wspierającej inkubację innowacyjnych przedsiębior-stw. Funkcje i zadania parków technologicznych zostały już szeroko opisa-ne w literaturze – od podstawowych, takich jak tworzenie przestrzeni do inkubacji i rozwoju przedsiębiorstw innowacyjnych, poprzez świadczenie różnego rodzaju usług proinnowacyjnych, aż do wsparcia w procesie ko-mercjalizacji i transferze technologii, pośredniczenia w kontaktach oraz współpracy nauki i biznesu, budowy sieci powiązań i ułatwianie kontaktów z innymi firmami i jednostkami (networking), budowania klimatu
38 Instytucje otoczenia biznesu to instytucje typu non-profit, nie działające dla zysku lub przeznaczające zysk na cele statutowe zgodnie z zapisami w statucie lub równoważnym dokumencie, działające na terenie Polski. Są to podmioty posiadające bazę materialną, techniczną, zasoby ludzkie i kompetencyjne niezbędne do świadczenia usług na rzecz sektora małych i średnich przedsiębiorstw
39 Ustawa o finansowym, op. cit.
siębiorczości, innowacyjności, dyfuzji wiedzy, upowszechnianie i promo-wanie postaw przedsiębiorczych 40.
Właściwie każdy park technologiczny oferuje wyżej wymienione działania. Jak się wydaje problem leży jednak nie tyle w ofercie usług, czy będącej w dyspozycji parku i lokatorów infrastrukturze, ile w intensywno-ści wsparcia innowacyjnych firm oraz w uzyskiwanych efektach w postaci wzrostu innowacyjności gospodarki. W cytowanym raporcie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości41, badaniach benchmarkingowych parków technologicznych tej samej instytucji 42 oraz opracowaniach wła-snych autora43 wskazuje się na koncentrację większości parków technolo-gicznych na podstawowych usługach, takich jak: wynajem powierzchni, inkubacja przedsiębiorstw, wsparcie doradcze, usługi laboratoryjne. Mniej niż jedna trzecia parków, tj. kilka, kilkanaście instytucji oferuje zawanso-wane usługi proinnowacyjne, w tym audyt technologiczny, poszukiwanie technologii, transfer technologii, itd. Oznacza to, iż parki nie wykształciły jeszcze sprawnego modelu biznesowego, który z jednej strony zapewniłby odpowiednie przepływy finansowe dla parku technologicznego, a z drugiej zaspokoiłby potrzeby innowacyjnych najemców.
W literaturze przedmiotu brak jednak kompleksowego spojrzenia na model biznesowy parku technologicznego. Dlatego też podjęto próbę opracowania takiego modelu wg koncepcji A. Osterwaldera i Y. Pigneura.
Rekomendowany model biznesowy przedstawia rysunek 1.
W rekomendowanym modelu biznesowym parku kluczowa jest propozycja wartości, którą jest innowacyjne środowisko biznesowe, ko-mercjalizacja pomysłów przedsiębiorczych lokatorów parku, networking i pomoc firmom w internacjonalizacji działalności. Wydaje się, że tylko tak zdefiniowana oferta ma szanse być atrakcyjna dla młodych przedsiębior-ców oczekujących znacznie więcej niż powierzchni biurowych44. Podsta-wowa infrastruktura biurowa jest w modelu ujęta jedynie jako niezbędny koszt. Kluczowymi czynnościami parku są: inkubowanie przedsiębiorstw, promowanie marki parku i lokatorów oraz integracja środowiska
40 Por. np. J. Hołub-Iwan, A.B. Olczak, K. Cheba, Benchmarking parków technologicznych w Polsce – edycja 2012, PARP, Warszawa 2012; K.B. Matusiak (red.), Strategiczne obszary rozwoju parków technologicznych, PARP, Warszawa 2011; K.B. Matusiak (red.), Ośrodki innowacji w Polsce, op. cit.; Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, PARP, Warszawa 2011.
41 Ośrodki innowacji w Polsce, op. cit., s. 42.
42 J. Hołub-Iwan, A.B. Olczak, K. Cheba, op. cit., s. 38.
43 P. Kubiński, W.M. Nowak, Wyzwania dla zarządzania parkami technologicznymi w Polsce w kontekście relacji nauka-biznes [w:] Pujer K. (red.), Rozwój społeczno-gospodarczy w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i międzynarodowej, Exante, Wrocław 2016, ss. 71-95.
44 Start-upom nie wystarczą biura, „Plus Biznesu” 2016, 31 maj.
wego, a zasobami: kadra zarządzająca i marka parku, która powinna być
- koszty infrastruktury „twardej” – budynki, biura, wyposażenie laboratoriów, powierzchnia warsztatowo-produkcyjna, media, infrastruktura towarzysząca (sale konferencyjne, ochrona i monitoring, parkingi, zaplecze gastronomiczne), itd.
Źródła przychodów - przychody z najmu, usług doradczych, szkoleniowych, usług komercjalizacyjnych, przychody z grantów krajowych i zagra-nicznych, przychody z inwestycji kapitało-wych, z użyczenia osobowości prawnej, znaku towarowego, itd.
Rysunek 1. Rekomendowany model biznesowy parku technologicznego
Źródło: Kubiński P., Nowak M.W., Wyzwania, op. cit., ss. 71-95.
Tak rozumiana oferta nie byłaby możliwa bez szerokiej współpracy z uczelniami, instytucjami badawczo-rozwojowymi, jednostkami samorzą-dowymi, izbami gospodarczymi i innymi podmiotami otoczenia biznesu.
Z drugiej strony, w celu zapewnienia odpowiedniego strumienia przychodów, z różnego rodzaju usług, niezbędne jest właściwe zdefinio-wanie segmentu docelowego klientów, utrzymyzdefinio-wanie partnerskich relacji z nimi oraz właściwe kanały komunikacji. Parki technologiczne, które wy-kształcą opisany wyżej lub podobny model biznesowy mają szansę stano-wić podstawowy filar innowacyjnego środowiska przedsiębiorczego.