Wielepowiastekjestwziętychz „Mojej ochronki” N. Cicimirskiej.„Przyg. zajączka” jestw podr.„Metodawychów, przedszkol.”
38
K l a s a V.
Rzym i Rzymianie. C nota obywatelska (np. Regulus). Jul- jusz Cezar. Podboje. Rzym panem świata. Prześladowanie Chrześcijan. Germanie. Najazd barbarzyńców. Upadek Rzymu.
K l a s a V I .
Francja przed rewolucją. Rewolucja francuska. Deklaracja praw człowieka. Hasła rew olucji: wolność, równość i braterstw o.
Sejm czteroletni. Staszic i Kołłątaj, jako rzecznicy reform. De- kert i czarna procesja. Konstytucja 3-go maja i jej znaczenie.
P R Z Y R O D A . K l a s a I I I
1) Studnie. W arstwy ziemi nieprzepuszczalne i przepuszczal
ne. Źródła. („Przy kopaniu studni"). 2) Czystość ciała i ubrania.
Mydło. Poco się myjemy. 3) Pasorzyty. 4) Czystość miesz
kań i utrzymanie porządku w budynkach gospodarskich. 5) i 6) Zakaźne choroby. 7) Pow ietrze. 8) O pady atmosferyczne.
K l a s a I V.
1) Zwójkówki w owocach. Przeróbka owoców. 2) Sposoby rozsiewania nasion. 3) Sarna, Zubr. Łoś („Sarny" — Nasz Świat cz. II). 4. Wilk, Lis, Niedźwiedź (Cz. „Lis" — Nasz Świat cz. II).
5) Zając, W iewiórka, Chomik (Cz. „Strzępouch" — Nasz Świat cz. II). 6) Jeż, K ret (Cz. „Jeżuś" — Nasz Świat — Kasprowicz cz. II). 7) N ietoperz (Cz. „N ietoperz" — Nasz Świat — Ka
sprowicz cz. II). 8) Ssaki domowe. 9) Zestawienie zwierząt.
10) Barwa ochronna zwierząt. Zasypianie.
K l a s a V.
1) Krajobraz północny („Z życia małego Eskima" — Wy
pisy Bogucka i Niewiadomska na kt. V). 2) Niedźwiedź polarny, Ren, Lis (Cz. „Pow rót lata na północy" — Nasz Świat cz. III).
3) Chrobotek, Tajga, Tundra. 4) Krajobraz nadśródziemnomorski.
5) Pomarańcze, Cytryny, W inorośl, Kasztan, Figa. 6) Dąb kor
kowy, Chleb świętojański. 7) Czytanka „W pustyni i puszczy"—
opis lasów międzyzwrotnikowych.
K l a s a V I .
1) Ciepło właściwe ciał (nafta, oliwa, spirytus, rtęć, woda).
2) Znaczenie dużego ciepła właściwego wody na klimat. 3) i 4)
R A C H U N K I .
K l a s a I V .
Mnożenie liczb wielocyfrowych, a) mnożnik jednocyfrowy, b) dwu i wielocyfrowy.
Ćwiczenia i zadania.
Obliczanie powierzchni sześcianu i prostopadłościanu.
K l a s a V.
W yprowadzenie pojęcia ułamka zwyczajnego. Prawo nie
zmiennika ułamkowego. Skracanie ułamków. Ułamki właściwe, niewłaściwe, mieszane i pozorne. Ćwiczenia na porównywanie ułamków. Ułamek jako dokładny iloraz (poglądowo na odcinkach).
Siatka i model sześcianu i prostopadłościanu. Płaszczyzny prostopadłe i równoległe. Kąty dwuścienne i bryłowe. Linje prostopadłe, równoległe i wichrowate.
K l a s a V I .
Mnożenie liczb ogólnych. Potęgow anie i pierwiastkowanie.
Mnożenie sumy przez liczbę, mnożenie sumy przez sumę i przez różnicę. Prawo przemienności i łączności przy mnożeniu.
Siatka i model prostego stożka. Trójkąt prostokątny. Twier
dzenie Pitagorasa.
K l a s a VI I .
Układanie i rozwiązywanie równań z 1 niewiadomą na ma- terjale zadaniowym. Zamiana równania na funkcje przez prowa- wadzenia zmiennej zależnej na miejsce zera. Wykazy funkcyj.
Odnajdywanie pierwiastka na osi X-ów. Ćwiczenia w gra- ficznem rozwiązaniu równań o jednej niewiadomej. Płaszczyzna rzutowa, ślad, kład punku i odcinka.
H I S T O R J A.
K l a s a I V.
Pogadanka o powstaniu Państw a Polskiego. Kazimierz Ja
giellończyk. Przyłączenie Prus i Pomorza. Jan Długosz. Zygmunt Stary. Hołd Pruski. Kopernik. Pogadanka o powstaniu li- stopadowem .
40
do szkoły powszechnej, jako fundamentu wychowania narodowe
go. Trudno przewidzieć, jakie ewentualności kryje w sobie przyszłość, to też najpierwszym obowiązkiem szerokich srer nau
czycielstwa jest gruntowne poznanie „nowych d ró g “, na które potężna fala życiowa szybko a niezawodnie nas wprowadzi. —- Broszura p. Horocha pragnie w tym względzie przyjść z pomocą nauczycielom i jednocześnie wzbudzić w nich zainteresowanie do lektury dzieł źródłowych, opracowanych przez powagi świata
pedagogicznego. L D orobek.
S ta n isła w S z o b e r i W a le r y Nowicki; Ćwiczenia języ
kowe, gramatyka, styl i pisownia w szkole powszechnej.
Część I. Drugi rok nauki. Uwagi m etodyczne dla nauczyciel
stwa. W ydawnictwo M. A rcta. W arszawa, 1928 r.
Nasza literatura dydaktyczna z zakresu języka ojczystego posiada pewne luki. Taką właśnie luką jest brak podręcznika do nauki gramatyki dla oddziajów niższych szkoły powszechnej.
To też ukazanie się wyżej wymienionej pracy, opartej z jednej strony na rozważaniach teoretycznych Prof. Szobera i z drugiej na doświadczeniu praktycznem, przeprowadzonem w szkole przez p. W. Nowickiego, — witamy z głębokiem zadowoleniem w tem przeświadczeniu, że podręcznik ten czyni zadość wymaganiom na
ukowym i metodycznym. W przedmowie do zeszytu I czytamy : Ćwiczenia łączą w jedną nierozerwalną całość trzy dziedziny:
wdrażanie w umiejętność mówienia i pisania, ćwiczenia ortogra
ficzne i gramatyczne . .. Ćwiczenia zostały ujęte w dwóch wy
daniach równoległych : w książce dla nauczyciela i w książce dla ucznia. . . W ydawnictwo obejmować będzie pięć zeszytów, prze
znaczonych dla klas od drugiej do szóstej włącznie.
B . P o p ła w ski.
R o m a n Kubi ńs ki : M a ła gram atyka języka polskiego. W y
dawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Lwów. 1928 r.
J. C z ysto w sk i i M . K o w a l e w s k i: Ćwiczenia samodzielne z fizyki dla uczniów kl. VI szkół powszechnych według progra
mu Min. W. R. i O. P. Zeszyt 1. Ćwiczenia w stępne. W ydaw
nictwo M. A rcta w W arszawie — 1928 r.
K o m ite t R e d a k c y jn y : A d o lfB a n d a s , L e o n D o ro b e k , B. P o p ła w s k i, J a n Z m y s ło w s k i.
Redaktor odpowiedzialny Bolesław Pepławski.
D R U K A R N IA B R A C I L IP K Ó W W P Ł O C K U , U L . T U M S K A X? 12,
Zmiany stanu skupienia ciał pod wpływem ciepła; zbadać tem pe
raturę topnienia lodu, naftaliny; — tem peraturę krzepnięcia na
ftaliny. Narysować wykres topnienia i krzepnięcia naftaliny.
5. W rzenie wody. (Zbadać tem peraturę wrzenia, narysować wy
kres [wrzenia wody). 6) W rzenie spirytusu, eteru. 7. Utajone ciepło topnienia ciał. Ilość utajonego ciepła topnienia lodu. 7.
Znaczenie utajonego ciepła topnienia lodu. Znaczenie utajonego ciepła topnienia lodu w naturze, w lecznictwie (pogadanka). 9.
Ciepło rozpuszczania się soli. Mieszanina mrożąca. 10. Wpływ ciśnienia na tem peraturę wrzenia. W pływ domieszek na tem pera
turę wrzenia.
K l a s a VI I .
1. Głos. Pow stanie głosu. Rozchodzenie się i szybkość gło
su. 2. Echo, pogłos i wzmocnienie głosu. Gramofon. 3. M e
chanika. Pojęcie o ruchu. Ruch jednostajny, zmienny, prędkość.
4. Pojęcie o sile. Tarcie. 5. O p ó r ośrodka. 6. Ciśnienie i par
cie. 7. Bezwładność ciał. D ynam om etr i mierzenie siły. 9. G ra
ficzny sposób oznaczania drogi i sił. 10. Składanie dróg. 11.
Siła ciężkości. Spadanie sw obodne. 12. Rzut pionowy ku górze*
poziomy i ukośny.
N a d e s ł a n e k s ią ż k i.
J a n u s z Dom aniewski: Przyroda dla oddziału III szkoły powszechnej. Część 1 — tekst, część 11 — ryciny.
T e n sam: Przyroda dla oddziału IV. C zęść I — tekst, część II — ryciny. Książki opracowane ściśle w edług program u Min. W. R. i O . P. i przeznaczone przedewszystkiem dla nau
czycieli. M aterjał podany w formie pogadanek, nauczycielowi pozostaje tylko opracowanie tych pogadanek w szczegółach, w zależności od m etody, k tórą zechce zastosować. W podręcz
nikach tych każdy nauczyciel znajdzie sporo wiadomości, których przedtem trzeba było szukać i zbierać z wielu książek.
L . Dorobek.
W ła d y s ła w H o ro ch : Intelektualizm a woluntaryzm na gruncie pedagogji. W szyscy musimy zgodzić się z autorem , któ
ry twierdzi: Reforma szkolnictwa sięgnie w pierwszym rzędzie
2
4) pogodna i radosna atm osfera w szkole, wypływająca z serdecznego stosunku nauczyciela do uczniów i wzajemnego szacunku.
Tylko ta szkoła, która całkowicie zrealizowała powyższe po
stulaty, która wychowanie dziecka na nich oparła, może przygo
tować człowieka, którego domaga się życie. Będzie to człowiek zdolny do zrealizowania pełni życia i pełni twórczości. Będzie zdolny do oparcia się w pracy na samym sobie, do życia samo
dzielnego i twórczości samodzielnej, a jednocześnie do solidarnego, karnego, zbiorowego działania. Będzie umiał kierować wolą in
nych i poddać w imię ideału swoją wolę innej. Będzie umiał or
ganizować życie zbiorowe i być szeregowcem w organizacji*).
Przyjrzyjmy się, jakie ten trudny z punktu widzenia prak
tycznego problem nowoczesnego nauczania i wychowania w myśl powyższych postulatów znajduje rozwiązanie na Zachodzie. Rzecz oczywista, że ciasne ramy niniejszego referatu pozwalają tylko na zarysowanie konturów zaledwie wielkiej pracy przebudowy dzisiej
szej szkoły, pracy, jaką podjęto w Anglji, we Francji, w Niem
czech i we W łoszech, jeśli już pominiemy Nowy Świat ze Sta
nami Zjednoczonemi na czele. Nie o wyczerpujące tedy zrefero
wanie wyników tej pracy zasadniczo będzie nam chodziło, ale o istotę samego ruchu i jego kierunki.
Pierwsze szkoły doświadczalne powstały w czasie 1889— 1900 pod wpływem, jak już wzmiankowałem, naukowych badań nowo
czesnej psychologji dziecka (A. Binet, C laparede, Pierre Bovet, Jean P iaget i w. i.). Prototypem „nowej szkoły" była Nev-School d. Abbotsholm e w Anglji, założona przez dr. Cecila Reddie w r. 1899. Z niej drogą prób i ulepszeń wyszły późniejsze fil- jalne szkoły nowoczesne w Anglji, jak szkoła w Bedales, zorgani
zowana przez Edmonda Demolins. Za tym przykładem poszła później i Szwajcarja. Jakiż jest ustrój szkoły tego typu ? Szko
ła zasadniczo jest połączona z internatem , co pozwala jej niepo
dzielnie i całkowicie zająć się prawidłowym rozwojem dziecka jej powierzonego. Niema petryfikowanych regulaminów, narzuco
nych form zbiorowego życia szkolnego, — nakazy i zakazy nie rządzą szkołą. Ład wewnętrzny i organizacja wynika z odczutej
*) W ł. R a d w a n : Id e a ł w y c h o w a w c z y — W a rsz a w a 1916 s tr.