Rozporządzenie w sprawie statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw

Zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 295/2008 w sprawie statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw¹ („rozporządzenie SSP”), „Komisja w terminie do dnia 29 kwietnia 2011 r., a następnie co trzy lata przedkłada sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie na temat danych statystycznych opracowanych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem i, w szczególności, na temat ich jakości i obciążenia przedsiębiorstw”.

Niniejsze sprawozdanie nawiązuje do sprawozdania z kwietnia 2017 r.²

Niniejsze sprawozdanie zawiera przegląd postępów we wdrażaniu rozporządzenia SSP w odniesieniu do statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw w następujących dziedzinach:

• usługi,

• przemysł,

• handel,

• budownictwo,

• usługi dla przedsiębiorstw oraz

• demografia przedsiębiorstw.

Niniejsze sprawozdanie zawiera informacje na temat środków podjętych przez Komisję w celu zapewnienia dostępności wysokiej jakości europejskich statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw oraz dostarcza informacje na temat wykonania rozporządzenia SSP w państwach członkowskich. Zawarto w nim również informacje na temat działań podjętych przez Eurostat w celu zwiększenia adekwatności statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw i zmniejszenia obciążenia przedsiębiorstw. Obejmuje ono dane SSP przekazane przez państwa członkowskie za rok odniesienia 2016, w związku z czym uwzględnia również Zjednoczone Królestwo.

1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 295/2008 z dnia 11 marca 2008 r. w sprawie statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (przekształcenie) (Dz.U. L 97 z 9.4.2008, s. 13).

2 COM(2014) 243 final.

3 1.2. Treść podstawowych zestawów danych

Statystyki strukturalne dotyczące przedsiębiorstw (SSP) zapewniają kompleksowy obraz struktury, rozwoju i charakterystycznych cech przedsiębiorstw europejskich jako całości i poszczególnych sektorów oraz wnoszą istotny wkład w wielu innych obszarach, takich jak rachunki narodowe, statystyki krótkoterminowe i rejestry działalności gospodarczej.

Zasadniczo dane obejmują wszystkie sektory z wyjątkiem rolnictwa i usług osobistych. Dane gromadzone są dla następujących zmiennych:

• zmiennych powiązanych z osiąganymi wynikami (np. obrotami i wartością dodaną);

• zmiennych powiązanych z nakładami dotyczącymi pracy (np. stanu zatrudnienia, liczby przepracowanych godzin), nakładów towarów i usług (np. łącznej wartości zakupów) i nakładów kapitałowych (np. inwestycji w dobra materialne) oraz

• zmiennych dotyczących demografii przedsiębiorstw (np. populacji przedsiębiorstw prowadzących działalność, liczby nowo utworzonych przedsiębiorstw i liczby zamkniętych przedsiębiorstw).

Ponadto z powyższych danych uzyskuje się kilka innych ważnych wskaźników w formie stosunku niektórych zmiennych pieniężnych lub wartości per capita.

Wszystkie państwa członkowskie przesyłają kilka zestawów danych, zgodnie z wymogami rozporządzenia Komisji (WE) nr 251/2009³. Główne zestawy danych to:

• roczne statystyki przedsiębiorstw (wszystkie cechy charakterystyczne są przekazywane przez poszczególne państwa na poziomie czterocyfrowym NACE Revision 2⁴ (klasy));

• roczne statystyki przedsiębiorstw w podziale według klasy wielkości (wszystkie cechy charakterystyczne są według państwa na poziomie trzycyfrowym NACE Revision 2 (grupy), przy czym klasę wielkości określa liczba zatrudnionych osób);

• roczne statystyki regionalne (cztery cechy charakterystyczne są według regionu NUTS 2 na poziomie dwucyfrowym NACE Revision 2 (działy)); oraz

3 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 251/2009 z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie wykonania i zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 295/2008 w odniesieniu do serii danych, które mają być tworzone na potrzeby statystyk strukturalnych przedsiębiorstw, oraz w zakresie dostosowań koniecznych po wprowadzeniu zmian w statystycznej klasyfikacji produktów według działalności (CPA), Dz.U. L 86 z 31.3.2009, s. 170.

4 Rozporządzenie (WE) nr 1893/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev. 2 i zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3037/90 oraz niektóre rozporządzenia WE w sprawie określonych dziedzin statystycznych, (Dz.U. L 393 z 30.12.2006, s. 1).

4

• roczne statystyki demograficzne w podziale według formy prawnej lub klasy liczby zatrudnionych (cechy charakterystyczne są według państwa na poziomie czterocyfrowym NACE Revision 2 (klasy)).

Większość danych gromadzą krajowe urzędy statystyczne za pośrednictwem badań statycznych lub rejestrów działalności gospodarczej czy też za pomocą różnorakich źródeł administracyjnych. W celu zapewnienia jakości tworzonych SSP państwa członkowskie stosują różne metody statystyczne w zależności od źródła danych, takie jak ubruttowienie, szacunki na podstawie modelu lub różne formy imputacji.

Wszystkie dane otrzymane od państw członkowskich poddawane są kontroli jakości przed publikacją na stronie internetowej Eurostatu.

1.3. Dostępność i publikowanie SSP

Wszystkie dane dostarczone przez państwa członkowskie w stosunku do roku odniesienia 2016 wraz ze zbiorczymi danymi dla UE są dostępne na stronie Eurostatu od grudnia 2018 r.

Dane SSP w stosunku do roku odniesienia 2017 są dostępne od grudnia 2019 r. Dane te można znaleźć w bazie danych pod pozycją „Structural business statistics” (SBS) (Statystyki strukturalne dotyczące przedsiębiorstw)⁵. Sekcję SBS strony internetowej można znaleźć na stronie głównej Eurostatu pod pozycją „Industry, trade and services” (Przemysł, handel i usługi) lub za pomocą funkcji wyszukiwania⁶.

SSP wykorzystywano również w wielu innych publikacjach, na przykład w sprawozdaniach na temat spójności⁷ oraz w Regionalnym roczniku statystycznym Eurostatu⁸.

2. SKUTECZNOŚĆ ROZPORZĄDZENIA (WE) NR 251/2009 I ADEKWATNOŚĆZESTAWIEŃDANYCH

2.1. Dostępność i kompletność danych

Tabele 1 i 2 poniżej wskazują, że ogólnie dane przekazane przez państwa członkowskie są kompletne dla wszystkich modułów SSP. Państwa uznaje się za „duże”, „średniej wielkości”

5 http://ec.europa.eu/eurostat/web/structural-business-statistics/data/database(dostępne wyłącznie w języku angielskim, francuskim i niemieckim).

6 http://ec.europa.eu/eurostat (dostępne wyłącznie w języku angielskim, francuskim i niemieckim).

7 https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/cohesion7/7cr.pdf

8 https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/11348978/KS-HA-20-001-EN-N.pdf/f1ac43ea-cb38-3ffb-ce1f-f0255876b670 oraz pod adresem

https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Eurostat_regional_yearbook

5

lub „małe” pod względem ich udziału w całkowitej wartości dodanej UE w gospodarce przedsiębiorstw⁹.

Biorąc pod uwagę wszystkie dane, które powinny zostać przekazane do Eurostatu zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 295/2008, za rok odniesienia 2016 opracowano 98,5 % danych SSP (wskaźnik dostępności) dla usług, przemysłu, handlu dystrybucyjnego, usług budowlanych i biznesowych, podczas gdy wskaźnik dostępności dla demografii przedsiębiorstw wyniósł 99,1 %. Powyższe wskaźniki stanowią poprawę w porównaniu z sytuacją opisaną w poprzednim sprawozdaniu dla Parlamentu Europejskiego i Rady. Wzrost liczby wysłanych komórek można wyjaśnić faktem, że państwa nieustannie podejmują wysiłki na rzecz usprawnienia przekazywania wszystkich wymaganych danych.

Wskaźniki dostępności obliczono na podstawie pierwszej otrzymanej wersji danych.

W przypadku niektórych państw wskaźniki te nie stanowią ostatecznych wartości, ponieważ część brakujących danych została przesłana w późniejszej wersji. Oprócz opóźnień brakujące dane w niektórych państwach mogą wynikać na przykład z braku źródeł danych, które umożliwiłyby zebranie wymaganych danych dla niektórych zmiennych.

Jak wynika jednak również z tabeli 1 i 2, na dostępność danych SSP na stronie internetowej Eurostatu wpłynął fakt, że niektóre dane, zwłaszcza w przypadku małych państw, były poufne.

Tabela 1: Dostępność i poufność ostatecznych danych dotyczących usług, przemysłu, handlu, usług budowlanych i biznesowych, NACE Revision 2, 2016

Państwa

9 W celu zminimalizowania obciążenia przedsiębiorstw oraz obniżenia kosztów ponoszonych przez krajowe organy statystyczne państwa członkowskie mogą oznaczyć jako „CETO” dane przeznaczone wyłącznie dla wyliczenia wartości ogółem dla Europy. Eurostat nie publikuje tych danych i nie są one oznaczone jako

„CETO” w przypadku gdy państwa członkowskie publikują je na szczeblu krajowym. Wykorzystanie oznaczenia CETO uzależnione jest od udziału danego państwa członkowskiego w całkowitej wartości dodanej w gospodarce przedsiębiorstw w następujący sposób:

duże państwa: DE, FR, IT, UK;

państwa średniej wielkości: BE, DK, ES, GR, IE, NL, AT, PL, PT, FI, SE, NO; oraz małe państwa: BG, CZ, EE, HR, CY, LV, LT, LU, HU, MT, RO, SI, SK.

6 wielkości

Małe państwa 99,5 20,4

WSZYSTKIE 98,5 16,8

Tabela 2: Dostępność i poufność ostatecznych danych dotyczących demografii przedsiębiorstw, NACE Revision 2, 2016

2.2. Zasady poufności i procedury ich stosowania

Z powodu podziału statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw na stosunkowo szczegółowe kategorie działalności, wiele komórek na poziomie krajowym musi podlegać ochronie, aby nie ujawniać informacji poufnych. Państwa członkowskie wdrożyły różne zasady poufności w celu uniknięcia przekazywania danych dotyczących jednego przedsiębiorstwa. Państwa członkowskie zazwyczaj chronią dane dotyczące niewielkiej liczby przedsiębiorstw i wartości „zdominowanych” przez jedno lub dwa przedsiębiorstwa przekazujące. Zasady poufności na poziomie krajowym nie są jeszcze w pełni zharmonizowane. Tabele 1 i 2 pokazują, w jakim stopniu zasady poufności wpływają na dostępność danych na poziomie państw członkowskich. Odsetek danych sklasyfikowanych jako poufne waha się od 4,2 % do 14,1 %, przy czym jest on ogólnie wyższy w średniej wielkości państwach i małych państwach ze względu na wspomniane powyżej zasady.

Oprócz zasad poufności stosowanych na poziomie krajowym w celu ochrony poufnych danych krajowych nie zostały ujawnione także niektóre dane na poziomie zbiorczym UE.

Tabela 3 pokazuje, że w roku odniesienia 2016 dotyczyło to 9,7 % danych zbiorczych UE w przypadku SSP i 12,5 % w przypadku demografii przedsiębiorstw.

Tabela 3: Poufność głównych zmiennych zawartych w rocznych statystykach przedsiębiorstw, dla których opublikowano dane zbiorcze UE dla wszystkich poziomów NACE Revision 2, 2016 r.

7

Demografia przedsiębiorstw 26 111 3 268 12,5

3. SPÓJNOŚĆIPORÓWNYWALNOŚĆ

Uzgadnianie i integracja danych przyczyniają się do harmonizacji statystyk gospodarczych i powiązanych, ułatwiają agregację i porównywanie różnych zbiorów danych oraz sprzyjają zestawianiu spójnych statystyk makroekonomicznych takich jak rachunki narodowe. W tym kontekście państwa członkowskie wzywa się do zgłaszania, w jakim stopniu poszczególne zbiory danych są porównywalne i spójne oraz w jakim stopniu mogą być ze sobą powiązane.

3.1. Spójność

Spójność dotyczy zakresu, w jakim możliwe jest połączenie danych z różnych źródeł. Dane w odniesieniu do statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw można znaleźć w ramach następujących powiązanych dziedzin: rejestru przedsiębiorstw, produkcji przemysłowej towarów, rachunków narodowych i krótkoterminowych statystyk.

W tych zbiorach danych zbadano niespójności w odniesieniu do danych SSP. O ile niektóre zmienne są wyjątkowe dla dziedziny SSP, o tyle część innych zmiennych można porównać z wynikami ze wspomnianych źródeł statystycznych. Zauważalne są niewielkie różnice spowodowane szeregiem czynników, takich jak różnice w strategii badania, zastosowanej metodzie analizy progowej i wielkości próby; jakość SSP jest jednak bardzo dobra, co umożliwia korzystanie z tych statystyk w połączeniu z innymi źródłami danych. Spójność między państwami oraz w odniesieniu do kluczowych środków lub zmiennych potwierdza się poprzez zastosowanie wspólnych definicji, standardów i klasyfikacji.

Spójność między SSP a innymi dziedzinami statystyk dotyczących przedsiębiorstw będzie w dalszym ciągu poprawiana dzięki wdrożeniu europejskich ram statystyk dotyczących przedsiębiorstw. Do ogólnej spójności statystyk gospodarczych przyczyni się również zintegrowany system tworzenia statystyk dotyczących przedsiębiorstw.

8 3.2. Porównywalność

Dane SSP są porównywalne na przestrzeni czasu oraz między poszczególnymi państwami.

Zmiana klasyfikacji NACE nastąpiła w stosunku do roku odniesienia 2008 wraz z wprowadzeniem NACE Revision 2. W związku z tym dane dotyczące SSP są porównywalne dla wszystkich lat odniesienia począwszy od 2008 r.

Eurostat regularnie monitoruje stosowanie pojęć, definicji i wymogów sprawozdawczych określonych w rozporządzeniu (WE) nr 295/2008, aby zapewnić porównywalność danych w różnych państwach. Harmonizację i porównywalność danych SSP w europejskim systemie statystycznym koordynuje się również poprzez grupy robocze ds. SSP i demografii przedsiębiorstw oraz podczas spotkań grupy dyrektorów ds. statystyk dotyczących przedsiębiorstw (BSDG). Grupy te omówiły i przedstawiły wiele wytycznych dotyczących szerokiego zakresu zagadnień związanych z wdrażaniem rozporządzenia SSP w celu zapewnienia, aby dane przekazywane przez państwa członkowskie były wysokiej jakości i były porównywalne.

4. TERMINYPRZEKAZYWANIADANYCH

Terminy określone w rozporządzeniu SSP, w których państwa członkowskie muszą przekazać dane dotyczące roku odniesienia, są następujące:

• 10 miesięcy po zakończeniu roku w przypadku wstępnych statystyk dotyczących usług, przemysłu, handlu i budownictwa oraz

• 18 miesięcy po zakończeniu roku w przypadku danych ostatecznych dla wszystkich sektorów.

W stosunku do lat odniesienia 2016 i 2017 większość państw dostarczyła na czas dane dotyczące wszystkich dziedzin SSP.

5. DOSTĘPNOŚĆIPRZEJRZYSTOŚĆ

Wszystkie SSP są dostępne bezpłatnie na stronie internetowej Eurostatu w części „Industry, trade and services” (Przemysł, handel i usługi) wraz ze szczegółowymi informacjami na temat

9

wszystkich aspektów metodologicznych, które mogą być istotne dla użytkowników¹⁰. Metadane krajowe są dostępne w załącznikach metadanych Eurostatu¹¹.

6. ZGODNOŚĆZROZPORZĄDZENIEMSSP

Przestrzeganie przez państwa członkowskie wymogów rozporządzenia SSP w 2016 r. podlega ocenie pod względem kompletności dostarczonych danych, liczby wersji otrzymanych przed publikacją ostatecznych danych oraz na podstawie tego, czy dane są przekazywane w wyznaczonych terminach.

Państwa (UE-28, Islandia, Liechtenstein i Norwegia) podzielono na cztery kategorie zgodności:

• VG = bardzo dobra zgodność. Wszystkie wymagane dane (z nieznacznymi wyjątkami) zostały dostarczone w terminie (wynik 90 % lub powyżej).

• G = dobra zgodność. Brakowało nielicznych elementów lub wystąpiły niewielkie opóźnienia w przekazaniu danych (wynik od 70 do 89 %).

• P = Dane były częściowo dostępne, ale brakowało istotnych części wymaganych informacji, lub też nie dotrzymano terminów (wynik od 10 do 69 %).

• N = Brakowało znacznej części danych lub wystąpiły poważne opóźnienia w przekazaniu danych (wynik poniżej 10 %).

Zasadniczo poziomy zgodności w większości państw członkowskich są w zakresie od

„dobrego” do „bardzo dobrego”. Dwadzieścia pięć państw ma bardzo dobry poziom zgodności. W przypadku kolejnych 5 państw odnotowano dobry poziom zgodności, a 1 państwo spełnia wymogi częściowo. W porównaniu z rokiem odniesienia 2015 12 państw poprawiło ogólny wynik zgodności, a 11 państw uzyskało ten sam wynik zgodności.

Eurostat regularnie składa grupie roboczej ds. SSP sprawozdanie na temat zgodności w celu określenia aspektów jakości, w przypadku których potencjalne państwo członkowskie musi poczynić postępy, aby osiągnąć maksymalną zgodność z rozporządzeniem SSP i zagwarantować spójność, adekwatność, terminowość, dostępność i porównywalność danych.

Ponadto Eurostat rozwinął narzędzie do zatwierdzania danych, które państwa członkowskie mogą wykorzystywać w celu sprawdzenia dokładności i poufności danych przed przesłaniem

10 https://ec.europa.eu/eurostat/web/structural-business-statistics/overview

11 https://ec.europa.eu/eurostat/cache/metadata/en/sbs_esms.htm

10

ich do Eurostatu. Zdecydowana większość państw członkowskich korzysta z tego narzędzia do zatwierdzania danych. Narzędzie to pomogło zmniejszyć liczbę wersji i poprawić jakość danych przekazywanych przez państwa członkowskie.

7. OBCIĄŻENIEPRZEDSIĘBIORSTW

Państwa członkowskie nieustannie usprawniają swoje procesy gromadzenia danych w celu zmniejszenia obciążenia dla przedsiębiorstw. Już w 2016 r. 26 z 31 państw korzystało z badań reprezentacyjnych połączonych z danymi administracyjnymi na potrzeby gromadzenia danych. Na przykład w większości państw w badaniu uwzględniono wszystkie większe przedsiębiorstwa – powyżej określonego dla branży poziomu zatrudnienia – natomiast mniejsze przedsiębiorstwa wybrano jako część próby.

W wielu państwach członkowskich kładzie się silny i coraz większy nacisk na opracowywanie spójnych i uzasadnionych strategii, tak aby w procesach statystycznych można było w pełni wykorzystać administracyjne źródła danych. Organy statystyczne są często zaangażowane w proces opracowania danych administracyjnych, aby uczynić je bardziej odpowiednimi do celów statystycznych. W wielu przypadkach państwa wykorzystywały dane szacunkowe lub uzupełniały dane z badania o dane administracyjne w celu uzyskania odpowiednich wskaźników SSP.

8. WPROWADZONEZMIANYIPLANOWANEULEPSZENIESSP

8.1. INTEGRACJA OPRACOWYWANIA SSP Z INNYMI DZIEDZINAMI STATYSTYK DOTYCZĄCYCH PRZEDSIĘBIORSTW

W rozporządzeniu (UE) 2019/2152 opracowano przekrojowe ramy prawne w odniesieniu do europejskich statystyk dotyczących przedsiębiorstw¹² na potrzeby ich opracowywania, tworzenia i rozpowszechniania oraz zastąpiono 10 aktów prawnych obowiązujących obecnie w dziedzinie statystyk dotyczących handlu i przedsiębiorstw, w tym rozporządzenie (WE) nr 295/2008 obowiązujące od dnia 1 stycznia 2021 r.

12 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylające 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej (Dz.U. L 327 z 17.12.2019, s. 1).

11

Obejmuje ono wymogi statystyczne w odniesieniu do m.in. struktury, działalności gospodarczej i wyników europejskich przedsiębiorstw, ich działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej oraz wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, obecności w handlu elektronicznym i globalnych łańcuchów wartości.

Przyjęcie rozporządzenia (UE) 2019/2152 w 2019 r. było ważnym krokiem w kierunku bardziej zintegrowanego systemu europejskich statystyk dotyczących przedsiębiorstw. Prace legislacyjne wciąż trwają i obejmują przygotowanie niezbędnych technicznych aktów wykonawczych i delegowanych.

Pierwsze wstępne dane SSP, które mają zostać przekazane zgodnie z nowymi wymaganiami dotyczącymi danych, pojawią się w październiku 2022 r. W dziedzinie SSP rozporządzenie (UE) 2019/2152 przyniesie istotne zmiany¹³, takie jak rozszerzenie zakresu pomiaru sektorów gospodarki, lepsze uwzględnienie sektora usług, lepsze zintegrowanie gromadzenia i przetwarzania danych w różnych sektorach i dziedzinach, wprowadzenie szeregu środków upraszczających wymogi dotyczące danych w celu zmniejszenia niepotrzebnego obciążenia statystycznego respondentów oraz znacznie lepsze dane pod względem porównywalności, adekwatności, spójności i zgodności.

8.2. ZASTOSOWANIE W SSP PRZEDSIĘBIORSTWA JAKO JEDNOSTKI STATYSTYCZNEJ

W SSP „przedsiębiorstwo” jest jednostką statystyczną w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 696/93. W stosunku do roku odniesienia 2016 nadal jednak występowały między państwami różnice pod względem wdrożenia.

Nieprawidłowe określenie jednostki statystycznej może spowodować odejście od celu, jakim jest utworzenie porównywalnych i odpowiednich wartości statystycznych. W kontekście spójności ESS informacje statystyczne nie są porównywalne w dziedzinie statystyki, jeżeli w różnych państwach UE stosowane są odmienne jednostki statystyczne. Wszystkie państwa członkowskie, świadome tego ograniczenia, zobowiązały się do wprowadzenia krajowych planów działania w celu wdrożenia definicji przedsiębiorstwa dla SSP do roku odniesienia 2018. Tymczasem Eurostat sfinansował wieloletni projekt, w ramach którego opracowano zestaw zaleceń dotyczących możliwych sposobów realizacji tego zadania.

13 https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=European_business_statistics_manual_-_data_requirements#cite_note-1